- Trang Chủ
- Toán học
- Tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở một số trường mầm non trên địa bàn thành phố Huế
Xem mẫu
- KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN | 12/2019
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 4-5 TUỔI LÀM QUEN
VỚI TOÁN THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM
Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HUẾ
VÕ HỒNG TƯƠI*
PHẠM THỊ MỸ LƯƠNG, VÕ KIỀU PHƯƠNG
Khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế
*
Email: vohongtuoi.k53.lethuy@gmail.com
Tóm tắt: Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một quan điểm giáo dục hiện
đại, bài báo trình bày một số kết quả nghiên cứu về thực trạng tổ chức hoạt động cho
trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với Toán theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm ở một số trường mầm non trên địa bàn thành phố Huế.
Từ khóa: Làm quen với Toán, trẻ 4-5 tuổi, quan điểm lấy trẻ làm trung tâm.
1. MỞ ĐẦU
Tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là giáo dục trẻ trên quan điểm người
giáo viên phải có những hiểu biết về trẻ (sở thích, nhu cầu, mong muốn, khả năng của trẻ) để
từ đó tạo ra môi trường giáo dục vui tươi, tạo ra những trải nghiệm thúc đẩy sự tìm tòi ham hiểu
biết của trẻ.
Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt: thể chất, tình
cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, giúp trẻ mạnh dạn tự tin, hình thành yếu tố đầu tiên của nhân cách, khơi
dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn của trẻ, trẻ không thể tiếp thu các kiến thức một
cách bài bản có hệ thống như ở phổ thông. Vì thế cần tạo cho trẻ môi trường để trẻ hoạt động,
trải nghiệm, vui chơi từ đó trẻ có thể tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên hơn.
Trên thực tế đối với công tác giảng dạy nói chung và hoạt động dạy học của người giáo
viên mầm non nói riêng, quan tâm trước hết đó là việc hoàn thành trách nhiệm của mình, là
truyền thụ tới trẻ cho hết nội dung quy định trong chương trình, cố gắng làm cho mọi trẻ hiểu
và nhớ những lời cô dạy. Cũng từ đó hình thành kiểu học thụ động, thiên về ghi nhớ, ít chịu suy
nghĩ. Để khắc phục tình trạng đó, cần phát huy tính tích cực chủ động học tập của trẻ, quan tâm
đến nhu cầu khả năng của mỗi cá nhân trẻ trong tập thể lớp. Các phương pháp “Dạy học tích
cực”, “Lấy người học làm trung tâm” đã đưa lại hiệu quả cao.
Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt
động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm ở một số trường mầm non trên địa bàn thành phố Huế. Nghiên cứu này được thực hiện với
76 giáo viên (GV) tại 3 trường Mầm non Hoa Mai, Mầm non Thủy Xuân và Mầm non Hương
Lưu, Tỉnh Thừa Thiên Huế.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
a. Khái quát quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm [5]
Bản chất quan điểm Giáo dục trẻ làm trung tâm là dựa trên những nhu cầu, khả năng, thế
mạnh và hứng thú của từng trẻ. Tuy nhiên, bạn phải tin tưởng vào chúng và hy vọng chúng có
thể đạt được những thành công, tiến bộ. Tạo những cơ hội học cho trẻ bằng những cách khác
nhau và cả hoạt động vui chơi. Phản ánh sự phát triển của từng trẻ và xây dựng trên tất cả những
149
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ | HNKH 2019
gì mà trẻ đã được biết và có thể thực hiện được. Hiện nay, phương pháp giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm được áp dụng vào chương trình giáo dục mầm non trên cả nước. Đặc biệt, phương
pháp này được áp dụng nhiều ở những thành phố lớn, đóng vai trò to lớn trong suốt quá trình
phát triển của trẻ. Để áp dụng phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cần đảm bảo các
điều kiện:
- Tạo cho trẻ những hứng thú, say mê,... phù hợp với thế mạnh, khả năng, nhu cầu của
từng trẻ. Đồng thời người lớn đều phải tạo cho bé cơ hội được hiểu, được đánh giá đúng và cần
được tôn trọng.
- Luôn hướng đến cho mỗi đứa trẻ một cơ hội tốt nhất để có thể thành công.
- Mỗi đứa trẻ đều có cơ hội học khác nhau, đặc biệt là thông qua việc vui chơi.
Để thực hiện việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cần:
- Các giáo viên cần dựa trên những khả năng, nhu cầu, hứng thú và thế mạnh của trẻ. Từ
đó có thể xây dựng các kế hoạch giáo dục phù hợp với từng đứa trẻ.
- Cần đặt niềm tin vào những đứa trẻ và tin rằng mọi trẻ đều có thể tiến bộ và thành công.
- Cho trẻ quyền được lựa chọn hoạt động, khuyến khích sự sáng tạo của trẻ, tạo cơ hội
cho trẻ phát triển, nhận biết, tự đặt câu hỏi...
- Có nhiều phương pháp để dạy học có hiệu quả cho trẻ. Trong đó, phương pháp được áp
dụng nhiều nhất là các hoạt động vui chơi. Vì vui chơi sẽ làm cho trẻ có thể khám phá, tưởng
tượng, sáng tạo, và tương tác với bạn bè…
Hiện nay, phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được áp dụng vào chương trình
giáo dục mầm non trên cả nước. Đặc biệt, phương pháp này được áp dụng nhiều ở những thành
phố lớn.
Xây dựng các kế hoạch dựa trên những gì mà trẻ đã được biết và có thể làm được. Các kế
hoạch giáo dục trẻ phải phản ánh được từng mức độ phát triển của mỗi đứa trẻ.
Phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã làm cho nhiều phụ huynh thấy được những
ưu điểm mà nó mang lại con con mình. Đây phương pháp lấy trẻ làm trung tâm đang phát triển
và dần tạo nên một nền móng vững chắc.
Những nền tảng đầu đời rất quan trọng để nâng bước chân của trẻ vững chắc khi bước
vào đời. Ngoài ra, nhiều phụ huynh còn đánh giá phương pháp giáo dục này mang nhiều giá trị
nhân văn và giá trị tinh thần vô cùng to lớn.
b. Đặc điểm phát triển hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng của trẻ 4-5 tuổi [2]
Ở trẻ 4-5 tuổi, những biểu tượng toán học sơ đẳng như: tập hợp, số lượng, con số, kích
thước, hình dạng... được phát triển và mở rộng. Cụ thể:
Với số lượng, trẻ có khả năng nhận biết dấu hiệu chung của các nhóm, so sánh số lượng
giữa 2 nhóm bằng thiết lập tương ứng 1:1 hoặc dùng phép đếm, bước đầu có thể làm quen với
nhận biết chữ số để nhận biết và so sánh số lượng bằng chữ số, tách gộp, thêm bớt số lượng...
Với kích thước như chiều dài, chiều cao, bề rộng và độ lớn, trẻ 4-5 tuổi đã phân biệt được
các chiều kích thước, cũng như nhận ra được chiều kích thước nổi bật trên mỗi đồ vật từ đó có
thể hình thành các kĩ năng về so sánh, nhận biết mối quan hệ về kích thước.
Với hình dạng, trẻ 4-5 tuổi đã nhận biết và gọi được tên các hình học phẳng như: hình
tròn, hình vuông, hình tam giác, hình chữ nhật. Trẻ có khả năng khảo sát để nhận biết được các
150
- KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN | 12/2019
đặc điểm về đường bao, về cạnh, số lượng cạnh, so sánh kích thước giữa các cạnh... từ đó phân
biệt được các hình phẳng. Bước đầu có thể nhận ra các hình khối như: khối cầu, khối trụ...
Với biểu tượng định hướng không gian, thời gian, trẻ 4-5 tuổi đã phân biệt được các
hướng không gian như: phía trên, phía dưới, phía trước, phía sau của bản thân, trẻ có khả năng
đánh giá bằng mắt vị trí của các vật ở gần trẻ, tuy nhiên vùng không gian mà trẻ xác định còn
rất hẹp. Trẻ càng lớn càng thể hiện hứng thú tìm hiểu về thời gian điều này thể hiện rất rõ qua
lời nói và các câu hỏi, độ dài thời gian không chỉ được trẻ lĩnh hội bằng cảm nhận mà bằng cả
sự suy luận. Tuy nhiên những biểu tượng thời gian ở trẻ 4 – 5 tuổi thường mang tính cụ thể,
gắn liền với những hiện tượng, sự kiện cụ thể nào đó.
2.2. Kết quả nghiên cứu
a. Nhận thức của giáo viên về việc hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Bảng 1. Nhận thức về hoạt động cho trẻ 4 -5 làm quen với Toán
Mức độ (%)
STT Nội dung
1 2 3 4
Vai trò của hoạt động làm quen với Toán đối 0 8 53 15
1 với sự phát triển và giáo dục cho trẻ 4 – 5 tuổi (0%) (10,7%) (69,6%) (19,7%)
Nội dung của hoạt động cho trẻ 4 – 5 tuổi làm 0 0 32 44
2 quen với Toán trong chương trình GDMN (0%) (0%) (42%) (58%)
Hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ 4 – 5 tuổi 0 0 2 74
3 làm quen với Toán (0%) (0%) (2,7%) (97,3%)
Chú thích: 1. Không xác định được, 2. Xác định được nhưng chưa chính xác
3. Xác định chính xác nhưng chưa đủ, 4. Xác định chính xác và đầy đủ
Bảng số liệu cho thấy: hầu hết giáo viên mầm non có nhận thức tốt về hoạt động cho trẻ
4-5 tuổi làm quen với Toán. Tuy nhiên, đối với việc xác định đúng các vai trò của hoạt động
trong quá trình phát triển và giáo dục trẻ vẫn còn nhiều giáo viên chưa xác định chính xác và
đầy đủ. Điều này phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện của hoạt động. Cũng như vậy, tất
cả các giáo viên được hỏi đều cho thấy họ nắm được nội dung của hoạt động cho trẻ 4-5 tuổi
làm quen với Toán trong chương trình GDMN của bộ GD&ĐT, nhưng lại có gần 1/2 số giáo
viên không hiểu và nhớ đầy đủ những nội dung đó. Về hình thức tổ chức hoạt động, đa số giáo
viên đều xác định chính xác và đầy đủ.
Bảng 2. Nhận thức của giáo viên về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Mức độ (%)
STT Nội dung
1 2 3 4
Bản chất của quan điểm giáo dục lấy trẻ làm 0 0 14 62
1 trung tâm (0%) (0%) (18,4%) (81,6%)
Các điều kiện đảm bảo việc thực hiện quan 0 3 52 21
2 điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm (0%) (3,9%) (68,5%) (27,6%)
Phương pháp thực hiện 0 17 44 15
3 (0%) (22,3%) (57,9%) (19,8%)
Chú thích: 1. Không biết, 2. Biết nhưng không chính xác, 3. Biết chính xác nhưng không đầy đủ, 4. Biết
chính xác và đầy đủ.
151
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ | HNKH 2019
Kết quả từ bảng số liệu cho thấy tất cả những giáo viên được hỏi đều biết về quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, chứng tỏ rằng, quan đểm giáo dục này đã được đưa vào thực
hiện trong giáo dục mầm non. Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng hiểu đúng, hiểu chính
xác và đầy đủ về nó. Do đó quá trình thực hiện vẫn còn nhiều lúng túng và thiếu hiệu quả.
b. Tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với Toán theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm
Hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với Toán được tổ chức và thực hiện thường
xuyên, liên tục và tích hợp qua nhiều hình thực hoạt động khác nhau của trẻ ở trường mầm non.
Việc giáo viên chọn lựa được mức độ tổ chức trong mỗi hình thức phù hợp là rất quan trọng
đối với việc vận dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, đồng thời nâng cao hiệu quả
của việc giúp trẻ làm quen với Toán.
Bảng 3. Đánh giá mức độ tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với Toán theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm
Rất thường xuyên Thường xuyên Đôi khi Chưa bao giờ
STT Nội dung
SL % SL % SL % SL %
1 A 2 2,6 55 72,4 19 25,0 0 0,0
2 B 31 40,8 37 48,7 8 10,5 0 0,0
3 C 16 21,1 22 28,9 38 50,0 0 0,0
4 D 12 15,8 18 23,7 44 57,8 2 2,7
5 E 30 39,5 29 38,2 8 10,5 9 11,8
Bảng 4. Đánh giá hiệu quả tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với Toán theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm
Hiệu quả Bình thường Không hiệu quả
STT Nội dung
SL % SL % SL %
1 A 17 22,4 35 46,1 24 31,5
2 B 25 33,5 45 59,2 6 7,3
3 C 31 40,7 37 48,7 8 10,6
4 D 7 9,2 22 28,9 47 61,9
5 E 5 6,6 46 60,5 25 32,9
Chú thích: A. Thông qua hoạt động học; B. Thông qua hoạt động góc
C. Thông qua hoạt động vui chơi tự do; D. Thông qua hoạt động sinh hoạt
E. Thông qua các hoạt động khác
Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một xu hướng của giáo dục hiện đại, vì vậy
ở trường mầm non các giáo viên đều được tiếp cận, tập huấn, khuyến khích việc vận dụng quan
điểm này vào trong các hoạt động của trẻ. Tuy nhiên đối với hoạt động cho trẻ làm quen với
Toán, việc vận dụng quan điểm đó như thế nào và khi nào để không làm mất đi tính khoa học
của kiến thức, tính hiệu quả của hoạt động là một sự khó khăn đối với mỗi giáo viên. Kết quả
từ bảng 3 và 4 cho thấy rằng, hầu hết các giáo viên đều cố gắng vận dụng quan điểm dạy học
lấy trẻ làm trung tâm vào trong hoạt động cho trẻ làm quen với Toán với nhiều hình thức tổ
chức khác nhau. Tuy nhiên, mức độ tổ chức là có nhiều khác biệt và kết quả chưa thật cao như
mong muốn. Thậm chí vẫn còn nhiều giáo viên nhận thấy việc mình làm chưa đem lại hiệu quả.
c. Phân tích thực trạng
Tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với Toán theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm là một hoạt động trong đó trẻ được làm trung tâm, tự nó có thể tự thu nhận
152
- KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN | 12/2019
kiến thức một cách chủ động dưới sự giúp đỡ của giáo viên. Vì thế hoạt động này thu hút được
các trẻ tham gia một cách hứng thú, chủ động, có kết quả tốt. Mặt khác, nhà trường, giáo viên,
phụ huynh luôn đặc biệt quan tâm, sát sao trong việc tổ chức hoạt động này.
Nhưng bên cạnh đó việc Tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở các trường mầm non Hoa Mai, Thủy Xuân,
Hương Lưu vẫn còn hạn chế là vì:
Quan điểm giáo dục lấy người học làm trung tâm đã xuất hiện từ lâu ở các bậc học khác,
còn đối với ở bậc học mầm non thì mới xuất trong mấy năm gần đây (Sở dĩ có điều trên là vì
nhiều quan điểm cho rằng trẻ sống nhờ vào sự bắt chước được từ người lớn, chúng không tự
trải nghiệm hay làm bất kì việc gì nếu không có người lớn hướng dẫn). Nguyên tắc giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm mới xuất hiện nên việc thực hiện nó rất khó khăn: chuyển từ hình thức
dạy học truyền thống sang hình thức mới - đó là hình thức cho trẻ tự trải nghiệm và phát huy
hết khả năng của mình. Vì mới nên cơ sở vật chất cũng như đồ dùng dạy học vẫn còn ít nên
công tác tổ chức vẫn còn hạn chế. Ngoài ra quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm chưa được
sự thống nhất cao, chưa được phổ biến một cách rộng rãi cũng như chưa có cách thức tổ chức
nhất định nào, thêm vào đó quan điểm này lại kết hợp hoạt động làm quen với Toán là một hoạt
động khó đòi hỏi trẻ phải tư duy, có tính lôgic; đòi hỏi giáo viên phải có chuyên môn tốt để
truyền đạt các biểu tượng toán ban đầu, sơ đẳng một cách chính xác nhất.
3. KẾT LUẬN
Tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với Toán là một nội dung khó, để áp dụng quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động này phải đảm bảo các quy trình tổ chức,
bên cạnh đó cần có sự sáng tạo từ phía giáo viên mới có thể kích thích được hứng thú nhận thức
của trẻ. Môi trường “học tập” của trẻ mầm non thực chất là “học mà chơi – chơi mà học” vì vậy
giáo viên phải xác định nội dung và cách thức tổ chức phù hợp, từ đó giúp trẻ hứng thú hơn,
chủ động hơn và hoạt động hiệu quả hơn.
Áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động cho trẻ làm quen với
Toán để đạt được những hiệu quả mong muốn thì phải trải qua một quá trình lâu dài. Nhà trường
phải đầu tư về cơ sở vật chất và tạo điều kiên để giáo viên nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và
kiến thức đặc biệt về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Giáo viên phải cố gắng tận dụng
thời gian học tập, tích lũy kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ, kĩ năng tổ chức hoạt động cho
trẻ làm quen với toán theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Bên cạnh sự quan tâm từ phía nhà trường, cần có sự tạo điều kiện và chú ý của các ban
ngành giáo dục, các ban ngành và các bậc phụ huynh. Đó chính là nguồn động lực lớn khích lệ
mọi sự nỗ lực cố gắng của nhà trường, giáo viên và trẻ cố gắng hoàn thành mục tiêu đặt ra.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Đào Thanh Âm (2004). Giáo dục học mầm non (tập 1,2,3). NXB Đại học Sư phạm.
[2] Đỗ Thị Minh Liên (2010). Lý luận và phương pháp hình thành biểu tượng toán học sơ đẳng
cho trẻ mầm non, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội.
[3] Nguyễn Duy Thuận, Trịnh Minh Loan (1999). Toán và phương pháp cho trẻ làm quen với các
biểu tượng sơ đẳng về toán. NXB Giáo dục.
[4] Vụ Giáo dục mầm non (2000). Bé làm quen với toán. NXB Giáo dục.
[5] https://moet.gov.vn/giaoducquocdan/giao-duc-mam-non.
[6] https://vn24h.info/.
153
nguon tai.lieu . vn
