- Trang Chủ
- Toán học
- Tính ổn định của ánh xạ nghiệm cho bài toán tựa cân bằng véctơ mạnh phụ thuộc tham số và ứng dụng
Xem mẫu
- 74 Phan Thanh Kiều, Nguyễn Văn Hưng
TÍNH ỔN ĐỊNH CỦA ÁNH XẠ NGHIỆM CHO BÀI TOÁN
TỰA CÂN BẰNG VÉCTƠ MẠNH PHỤ THUỘC THAM SỐ VÀ ỨNG DỤNG
ON THE STABILITY OF SOLUTION MAPPINGS FOR PARAMETRIC STRONG VECTOR
QUASI-EQUILIBRIUM PROBLEMS AND APPLICATION
Phan Thanh Kiều, Nguyễn Văn Hưng
Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông TP.Hồ Chí Minh, Việt Nam;
ptkiieu@ptithcm.edu.vn, nvhung@ptithcm.edu.vn
Tóm tắt - Trong bài báo này, đầu tiên chúng tôi nhắc lại bài toán Abstract - In this article, we revisit parametric strong vector quasi-
tựa cân bằng véctơ mạnh phụ thuộc tham số. Sau đó, thiết lập các equilibrium problems. Afterwards, we establish the sufficient
điều kiện đủ cho tính chất ổn định nghiệm như tính nửa liên tục conditions for stability properties such as upper semi-continuity,
trên, tính nửa liên tục trên Hausdorff, tính đóng, tính nửa liên tục Hausdorff upper semi-continuity, closedness, lower semi-
dưới, tính nửa liên tục dưới Hausdorff và tính liên tục Hausdorff continuity, Hausdorff lower semi-continuity and Hausdorff
cho ánh xạ nghiệm của bài toán này. Trong phần ứng dụng, chúng continuity for solution mappings for these problems. As regards
tôi cũng nhận được các kết quả về tính chất ổn định như như tính application, we also obtain results on stability such as Hausdorff
nửa liên tục trên Hausdorff, tính đóng, tính nửa liên tục dưới upper semi-continuity, closedness, Hausdorff lower semi-
Hausdorff và tính liên tục Hausdorff của các nghiệm cho bài toán continuity, and Hausdorff continuity of solutions for the parametric
bất đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc tham số. Kết strong vector quasi-variational inequality problems. The results
quả nhận được trong bài báo này là mới và hoàn toàn khác với các presented in the article are novel and completely different from
kết quả đã tồn tại trong tài liệu tham khảo. existing ones in the related literature.
Từ khóa - Bài toán tựa cân bằng; bài toán tựa bất đẳng thức biến Key words - Quasi-equilibrium problem; quasi-variational
phân; tính nửa liên tục trên Hausdorff; tính đóng; tính nửa liên tục inequality problem; Hausdorff upper semi-continuity; closedness;
dưới Hausdorff; tính liên tục Hausdorff Hausdorff lower semi-continuity; Hausdorff continuity
1. Giới thiệu Y và P tương ứng và CZ là
Bài toán cân bằng lần đầu được giới thiệu trong năm các nón lồi đóng có đỉnh. Lấy K : A A và
1994 bởi Blum và Oettli [1]. Mô hình này là tổng quát một T : A B là hai hàm đa trị, f : A B A Z
số bài toán liên quan đến tối ưu như: Bài toán điểm trùng, là hàm véctơ. Với mỗi , chúng ta xét bài toán tựa cân
bài toán mạng giao thông, bài toán cân bằng Nash,... Trong
bằng véctơ mạnh phụ thuộc tham số sau đây:
những thập kỷ gần đây, đã có nhiều nhà khoa học nghiên
cứu về các chủ đề khác nhau cho bài toán cân bằng véctơ (SQEP) Tìm x K x, sao cho tồn tại t T x,
và các bài toán liên quan đến tối ưu, (xem [2-8] và các tài
thỏa mãn: f x, t , y, C, y K x, .
liệu tham khảo ở trong đó).
Mặt khác, tính chất ổn định nghiệm của bài toán liên Với mỗi , lấy: E x A : x K x, và
quan đến tối ưu bao gồm tính nửa liên tục, liên tục và liên
tục Lipschitz là một trong những chủ đề quan trọng trong lý chúng ta ký hiệu tập nghiệm của (SQEP) bởi S .
thuyết tối ưu và ứng dụng của nó. Gần đây, Anh và Hung [2]
Định nghĩa 2.1 (xem [9]) Cho X, Y là các không gian
đã giới thiệu và nghiên cứu bài toán tựa cân bằng véctơ mạnh
véctơ tôpô và G : X Y là một ánh xạ
và bài toán bất đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ
thuộc tham số, sau đó các tác giả nghiên cứu tính ổn định đa trị, x0 X là một điểm cho trước.
của nghiệm cho các bài toán này bởi sử dụng hàm đánh giá (i) G được gọi là nửa liên tục dưới (lsc) tại x0 nếu
trên cơ sở hàm vô hướng hóa. Tuy nhiên, mô hình này vẫn
G ( x0 ) U với một tập mở U Y thì sẽ tồn tại một
là một chủ đề thú vị và đang thu hút được nhiều nhà khoa
học quan tâm nghiên cứu. Xuất phát từ động cơ nghiên cứu lân cận N của x0 sao cho G ( x) U , x N .
ở trên, trong bài báo này nhóm tác giả tiếp tục nghiên cứu
(ii) G được gọi là nửa liên tục trên (usc) tại x0 nếu với
bài toán tựa cân bằng véctơ mạnh và bài toán bất đẳng thức
tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc tham số. Sau đó, thiết mọi tập mở U G ( x0 ) thì tồn tại một lân cận N của x0
lập các điều kiện đủ cho tính nửa liên tục trên, nửa liên tục sao cho U G ( x), x N .
trên Hausdorff, tính đóng, nửa liên tục dưới Hausdorff và
(iii) G được gọi là nửa liên tục dưới Hausdorff
tính liên tục Hausdorff của ánh xạ nghiệm cho các bài toán
này. Các kết quả nhận được của bài báo này là mới và khác (H-lsc) tại x0 nếu với mỗi lân cận B của gốc trong Y , thì
với các kết quả đã tồn tại trước đó. tồn tại một lân cận N của x0 sao cho
F ( x0 ) F ( x) B, x N .
2. Mô hình bài toán và kiến thức chuẩn bị
Cho X , Y , Z và P là các không gian véctơ tôpô (iv) G được gọi là nửa liên tục trên Hausdorff
Hausdorff A , B và là các tập con lồi khác rỗng của X , (H-usc) tại x0 nếu với mỗi lân cận B của gốc trong Y ,
- ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 18, NO. 3, 2020 75
thì tồn tại một lân cận N của x0 sao cho f x , t , y , C với mọi t T x , và một số
F ( x) F ( x0 ) B, x N . y K x , .
(v) G được gọi là liên tục (liên tục Hausdorff) tại x0 Khi đó S là nửa liên tục trên Hausdorff trên .
nếu nó vừa nửa liên tục dưới (H-lsc), vừa nửa liên tục trên Hơn nữa, S ( 0 ) là tập compắc và S là đóng trên .
(H-usc) tại x0 .
Chứng minh. Đầu tiên ta chứng minh S là nửa liên tục
(vi) G được gọi là đóng tại x0 dom G nếu với trên. Giả sử ngược lại rằng, ánh xạ nghiệm S không nửa
mọi lưới x trong X hội tụ về x0 và y trong Y hội tụ liên tục trên tại 0 . Khi đó, tồn tại một tập mở U sao cho
về y0 sao cho y G ( x ) , thì ta có y0 G( x0 ) . S ( 0 ) U , và lưới và x S ( ) sao cho
Nếu A X , thì G được gọi là lsc (usc, H-usc, H-lsc, 0 và x U với mọi . Từ tính compắc của ,
liên tục, liên tục Hausdorff, đóng) trên A nếu G là lsc (usc, ta có thể giả sử rằng 0 với 0 . Vì x E
H-usc, H-lsc, liên tục, liên tục Hausdorff, đóng) tại mọi
x domG A . Nếu X A thì ta bỏ cụm từ “trên A” trong và E là nửa liên tục trên với giá trị compắc, ta giả sử rằng
các phát biểu. x x0 E 0 . Vì x S ( ) với mọi , ta có
Mệnh đề 2.2. (xem [9]) Giử sử X, Y là các không gian f x , t , y , C (1)
véctơ tôpô và G : X Y là một ánh xạ đa trị, x0 X là
Bây giờ ta chứng tỏ x0 S ( 0 ) . Nếu x0 S ( 0 ) , khi
một điểm cho trước.
(i) Nếu G là usc tại x0 và G ( x0 ) đóng, thì G đó với mọi t0 T x0 , 0 tồn tại y0 K x0 , 0 sao cho
là đóng tại x0 . f x0 , t0 , y0 , 0 C
(ii) Nếu G là usc tại x0 , thì G là H-usc tại x0 . Ngược
Vì K là nửa liên tục dưới tại x0 , 0 , tồn tại
lại, nếu G là H-usc tại x0 và G ( x0 ) là compắc, thì G là usc
y K x , sao cho y y0 . Từ
tại x0 .
(iii) Nếu G là H-lsc tại x0 , thì G là lsc tại x0 . Ngược lại, x , y , x0 , y0 , 0 và điều kiện (ii), tồn tại , sao
nếu G là lsc tại x0 và G ( x0 ) là compắc, thì G là H-lsc tại x0 . cho f x , t , y , C , điều này mâu thuẩn với (1). Vì
(iv) Nếu G nhận các giá trị compắc, thì G là usc tại x0 vậy x0 S 0 , điều này lại mâu thuẫn vì x U với mọi
nếu và chỉ nếu với mọi lưới {x } X mà hội tụ về x0 và . Do đó, S là nửa liên tục trên trên . Từ Mệnh đề
với mọi lưới { y } G ( x ) , thì tồn tại y G ( x) và một 2.2(ii), ta có S là nửa liên tục trên Hausdorff trên .
lưới con { y } của { y } sao cho y y. Bây giờ ta chứng tỏ S 0 là compắc. Đầu tiên ta sẽ
kiểm tra S 0 là tập đóng. Điều này có thể thấy rõ ràng,
3. Các kết quả chính
Trong mục này, nhóm tác giả nghiên cứu tính nửa là nếu S 0 không đóng, thì sẽ tồn tại một lưới
liên tục trên, tính nửa liên tục trên Hausdorff, tính đóng, x S 0 sao cho x x0 nhưng x0 S 0 . Với
tính nửa liên tục dưới Hausdorff và tính liên tục Hausdorff
của ánh xạ nghiệm cho bài toán tựa cân bằng véctơ mạnh lý luận tương tự như trên ta sẽ chứng tỏ được S 0 là tập
phụ thuộc tham số. đóng. Hơn nữa, vì S 0 E ( 0 ) và E ( 0 ) là tập compắc
Đầu tiên ta sẽ nghiên cứu tính nửa liên tục trên, tính nửa nên S 0 cũng là tập compắc. Từ đây, áp dung Mệnh đề
liên tục trên Hausdorff và tính đóng.
2.2 (i), ta có S là đóng tại 0 . Vì S đóng tại mọi điểm
Định lí 3.1. Cho X , Y , Z và P là các không gian véctơ
trong . Vì vậy, S đóng trên .
tôpô Hausdorff A , B và là các tập con lồi khác rỗng của
X , Y và P tương ứng và C Z là các nón lồi đóng có Tiếp theo, chúng ta thiết lập tính nửa liên tục dưới
đỉnh với phần trong khác rỗng. Lấy K : A A và Hausdorff và tính liên tục Hausdorff của ánh xạ nghiệm
T : A B là hai ánh xạ đa trị, f : A B A Z là cho bài toán tựa cân bằng véctơ mạnh phụ thuộc tham số.
hàm véctơ. Giả sử rằng là compắc và các điều kiện sau Định lí 3.2. Cho X , Y , Z và P là các không gian véctơ
đây xác định: tôpô Hausdorff A , B và là các tập con lồi khác rỗng
i) E là nửa liên tục trên với giá trị compắc và K là của X , Y và P tương ứng, C Z là các nón lồi đóng có
nửa liên tục dưới; đỉnh với phần trong khác rỗng. Lấy K : A A và
ii) x0 K x0 , 0 , x , y , x0 , y0 , 0 và T : A B là hai ánh xạ đa trị, f : A B A Z là
hàm véctơ. Giả sử rằng tất cả các giả thiết trong Định lí
f x0 , t0 , y0 , 0 C với mọi t0 T x0 , 0 và một số
3.1 thỏa mãn và bổ sung thêm các điều kiện sau đây:
y0 K x0 , 0 suy ra rằng tồn tại sao cho iii) E là nửa liên tục dưới;
- 76 Phan Thanh Kiều, Nguyễn Văn Hưng
iv) x0 K x0 , 0 , x , y , x0 , y0 , 0 và tồn (SQVI) Tìm x K x, sao cho tồn tại t T x,
tại t0 T x0 , 0 sao cho f x0 , t0 , y0 , 0 C với mọi thỏa mãn
y0 K x0 , 0 , suy ra rằng tồn tại sao cho tồn tại t , y g ( x, ) C, y K x, .
t T x , sao cho f x , t , y , C với mọi Với mỗi , chúng ta ký hiệu tập nghiệm của
y K x , . (SQVI) bởi .
Khi đó S là liên tục Hausdorff trên . Đầu tiên, chúng ta nghiên cứu tính nửa liên tục trên
Hausdorff và tính đóng của ánh xạ nghiệm cho bài toán bất
Chứng minh. Đầu tiên ta chứng minh S là nửa liên tục đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc tham số.
dưới trên . Giả sử ngược lại rằng ánh xạ nghiệm S không
Định lí 4.1. Cho X , Y , Z và P là các không gian véctơ
nửa liên tục trên tại 0 . Khi đó, tồn tại một lưới
tôpô Hausdorff A , B và là các tập con lồi khác rỗng
sao cho 0 và x0 E 0 với mọi lưới x S ( ) , của X , Y và P tương ứng và C Z là các nón lồi đóng
x không hội tụ về x0 . Vì E nửa liên tục dưới tại 0 , có đỉnh với phần trong khác rỗng, L( X , Y ) là không gian
0 và x0 E 0 nên tồn tại x* E sao cho các toán tử tuyến tính từ X vào Y . Lấy K : A A và
T : A B là hai ánh xạ đa trị và g : A A là hàm
x* x0 . Từ sự mâu thuẩn ở trên, không mất tính tổng quát,
véctơ, t, x biểu thị giá trị tuyến tính t L( X , Y ) tại
nếu x* S ( ) , khi đó với mọi t * T x* , tồn tại
x X . Giả sử rằng là compắc và các điều kiện sau đây
y * K x* , sao cho: xác định:
i) E là nửa liên tục trên với giá trị compắc và K là
f x* , t * , y* , C (2) nửa liên tục dưới;
ii) x0 K x0 , 0 , x , y , x0 , y0 , 0
Vì x0 S ( 0 ) nên tồn tại t0 T x0 , 0 với mọi
và
t0 , y0 g ( x0 , 0 ) C với mọi t0 T x0 , 0 và một số
y0 K x0 , 0 sao cho
y0 K x0 , 0 suy ra rằng tồn tại sao cho
f x0 , t0 , y0 , 0 C .
t , y g ( x , ) C với mọi t T x , và một số
Do x *
, y* , x0 , y0 , 0 kết hợp với giả thiết
y K x , .
(iv), tồn tại sao cho tồn tại t T x , sao cho
Khi đó là nửa liên tục trên Hausdorff trên .
f x , t , y , C , y K x , , Hơn nữa, ( 0 ) là tập compắc và là đóng trên .
điều này mâu thuẩn với (2). Vì vậy, S là nửa liên tục dưới Chứng minh.
trên . Đặt f ( x, t , y, ) t , y g ( x , ) , khi đó bài toán tựa
Bây giờ, chúng ta sẽ chứng minh S là nửa liên tục dưới cân bằng véctơ mạnh phụ thuộc tham số trở thành bài toán
Hausdorff trên . Từ chứng minh của Định lí 3.1 rằng bất đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc tham
S ( 0 ) là tập compắc. Từ Mệnh đề 2.2 (iii), ta có S là nửa số. Ta thấy rằng tất cả các giả thiết của Định lí 3.1 thỏa
liên tục dưới Hausdorff trên . Vì vậy, S là liên tục mãn. Vì vậy, áp dụng Định lí 3.1 ta có điều phải chứng
Hausdorff trên . minh.
Áp dụng Định lí 3.2, chúng ta cũng nhận được định lí sau.
4. Ứng dụng cho bài toán bất đẳng thức tựa biến phân
Định lí 4.2. Cho X , Y , Z và P là các không gian véctơ
Vì bài toán tựa cân bằng chứa nhiều bài toán liên quan
đến tối ưu như: Bài toán bất đẳng thức tựa biến phân, bài tôpô Hausdorff A , B và là các tập con lồi khác rỗng
toán tối ưu, bài toán điểm bất động, … Trong mục này của X , Y và P tương ứng và C Z là các nón lồi đóng
nhóm tác giả chỉ nghiên cứu cho bài toán bất đẳng thức tựa có đỉnh với phần trong khác rỗng, L( X , Y ) là không gian
biến phân như là một ví dụ. Đầu tiên, nhóm tác giả nhắc lại các toán tử tuyến tính từ X vào Y . Lấy K : A A
bài toán bất đẳng thức tựa biến phân đã được nghiên cứu và T : A B là hai ánh xạ đa trị và g : A A là
trong Anh và Hung [2].
hàm véctơ, t , x biểu thị giá trị tuyến tính t L( X , Y ) tại
Lấy X , Y , Z , P, A, B, C, , K , T như trong Mục 2, và
L( X , Y ) là không gian các toán tử tuyến tính từ X vào Y x X . Giả sử rằng tất cả các giả thiết trong Định lí 4.1
thỏa mãn và bổ sung thêm các điều kiện sau đây:
và g : A A là hàm véctơ, t , x biểu thị giá trị tuyến
iii) E là nửa liên tục dưới;
tính t L( X , Y ) tại x X . Với mỗi , chúng ta xét iv) x0 K x0 , 0 , x , y , x0 , y0 , 0 và tồn
bài toán bất đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc
tham số sau đây: tại t0 T x0 , 0 sao cho t0 , y0 g ( x0 , 0 ) C với mọi
- ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 18, NO. 3, 2020 77
y0 K x0 , 0 suy ra rằng tồn tại sao cho tồn tại problems”, Journal of Industrial & Management Optimization, 14
(2018), 65-79.
t T x , sao cho t , y g ( x , ) C với mọi [3] Hung N.V, “On the stability of the solution mapping for parametric
traffic network problems”, Indagationes Mathematicae, 29(2018),
y K x , . 885-894.
[4] Hung N.V., Tam V.M., Tuan N.H., O’Regan. D, “Regularized gap
Khi đó là liên tục Hausdorff trên . functions and error bounds for generalized mixed weak vector
quasivariational inequality problems in fuzzy environments”, Fuzzy
5. Kết luận Sets and Systems, (2019), online first.
https://doi.org/10.1016/j.fss.2019.09.015
Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã thiết lập tính ổn
[5] Hung N.V., Tam V.M., Tuan N.H., O’Regan. D, “Convergence
định của ánh xạ nghiệm cho bài toán tựa cân bằng véctơ analysis of solution sets for fuzzy optimization problems”, Journal
mạnh phụ thuộc tham số (Định lí 3.1 và Định lí 3.2) và bài of Computational and Applied Mathematics, (2019), online first.
toán bất đẳng thức tựa biến phân véctơ mạnh phụ thuộc tham https://doi.org/10.1016/j.cam.2019.112615
số (Định lí 4.1 và Định lí 4.2). Các kết quả nhận được là mới [6] Hung N.V., O’Regan. D, “Bilevel equilibrium problems with lower
và hoàn toàn khác với các kết quả trong Anh và Hung [2]. and upper bounds in locally convex Hausdorff topological vector
spaces”, Topology and its Applications 269 (2020), 1-13.
[7] Kien B.T, “On the lower semicontinuity of optimal solution sets”,
TÀI LIỆU THAM KHẢO Optimization., 54 (2005), 123-130.
[1] Blum, E., Oettli, W, “From optimization and variational inequalities [8] Lalitha C. S., Bhatia G, “Stability of parametric quasivariational
to equilibrium problems”. Mathematics Student-India, 63 (1994), inequality of the Minty type”, Journal of Optimization Theory and
123-145. Applications. 148 (2011), 281-300.
[2] Anh L.Q., Hung N.V, “Gap functions and Hausdorff continuity of [9] Aubin J. P., Ekeland I, Applied Nonlinear Analysis, John Wiley and
solution mappings to parametric strong vector quasiequilibrium Sons, New York, 1984.
(BBT nhận bài: 13/11/2019, hoàn tất thủ tục phản biện: 02/3/2020)
nguon tai.lieu . vn