Xem mẫu
- Sự thật về sóng thần
Mặc dù ít xảy ra ở Ấn Độ Dương trong những thế kỷ gần đây, sóng thần
từng có mặt trên mọi vùng biển của thế giới, nhiều nhất vẫn là ở Thái Bình
Dương. Các chuyên gia cảnh báo không sớm thì muộn, mọi đường bờ biển sẽ
bị tấn công bởi sóng thần.
Cơ quan khí tượng và thủy văn Mỹ (NOAA) đã cung cấp những thông tin thiết yếu
về những con sóng chết người này: điều gì tạo nên chúng, chúng hoạt động thế nào,
thảm hoạ lớn nhất trong lịch sử và dấu hiệu xuất hiện. Đó là những thông tin thiết
yếu mọi người dân cần biết để tự bảo vệ mình.
• Sóng thần là một loạt các con sóng lớn được tạo ra từ một trận động đất dưới đáy
biển, sụt lở đất hoặc phun trào núi lửa. Cũng có khi sóng thần được tạo ra bởi một
đợt xói mòn đất lớn đổ xuống đại dương, hoặc một khối thiên thạch lớn rơi xuống
biển.
Các nhà khoa học đã tìm thấy dấu vết về một vụ va chạm thiên thạch lớn mà họ dự
- đoán đã tạo nên cơn sóng thần quét ngang trái đất, làm ngập lụt mọi thứ trừ những
ngọn núi, vào khoảng 3,5 triệu năm trước. Đường bờ biển của các lục địa đã bị thay
đổi đáng kể và hầu hết sự sống trên mặt đất bị huỷ diệt.
• Tsunami (sóng thần) là một từ Nhật Bản. Hiện tượng này khá phổ biến ở Nhật và
hàng nghìn người dân nước này đã bị sóng thần nhấn chìm trong những thế kỷ qua.
• Một trận động đất có thể gây nên sóng thần nếu nó đủ mạnh, trong đó có sự di
chuyển mạnh mẽ của các mảng thạch quyển, từ đó tạo nên sự sự di chuyển đột
ngột của khối nước lớn. Nhưng nó cũng phụ thuộc phần lớn vào độ sâu của nước
tại vùng xảy ra động đất.
• Sóng thần không phải là một con sóng đơn lẻ mà là một loạt đợt sóng liên tiếp,
còn được gọi là chuỗi sóng (wave train). Đợt sóng đầu tiên trong sóng thần không
hẳn là kinh hoàng nhất.
• Sóng thần có thể mất vài phút tới một ngày để di chuyển tới bờ. Mảnh đất càng
gần với sự kiện nơi tạo ra sóng thần thì sẽ càng bị tấn công nhanh hơn.
• Sóng thần không phải là sóng thuỷ triều. Nó có thể rất dài (tới 100 km) và tới
cách nhau khoảng 1 giờ. Chúng có thể vượt toàn bộ đại dương mà không mất đi
nhiều sức mạnh.
Một trong những sự thật kinh hoàng nhất về sóng thần là một trận động đất ở phía
bên này Thái Bình Dương có thể gây ra sóng thần và phá huỷ toàn bộ khu vực ở
phía bên kia. Các nhà khoa học cho biết trận động đất lớn 9 độ richter tấn công
vùng tây bắc Thái Bình Dương năm 1.700 đã tạo nên sóng thần và gây lũ lụt ở vùng
biển Nhật Bản của Thái Bình Dương.
• Ở vùng nước sâu, sóng thần có thể di chuyển mà không thể nhận biết với tốc độ
- 800 km/giờ, vượt qua toàn bộ đại dương trong một ngày hoặc ít hơn. Các nhà khoa
học có thể dự đoán thời điểm đến của sóng thần dựa trên độ sâu của nước và
khoảng cách.
• Sóng thần có thể cao không quá 30 cm ở giữa đại dương và không thể nhận ra.
Nhưng đợt sóng mạnh mẽ đó lại di chuyển băng băng ở phía dưới, khi tới vùng đất
nông, nó giảm dần tốc độ, dồn nén năng lượng và dâng cao vút một cách tức thì.
• Những đặc điểm địa lý như vách núi, vịnh, cửa sông và những cấu trúc dưới biển
có thể tiêu giảm sức mạnh của sóng thần. Tại một số nơi, sóng thần chỉ khiến mặt
biển dâng cao vài cm hoặc vài mét. Ở những nơi khác, sóng thần có thể vươn cao
tận 30 m.
Lũ lụt có thể xâm lấn lục địa khoảng 300 m hoặc xa hơn. Sức mạnh kinh hoàng của
sóng thần có thể nhấc bổng các tảng đá lớn, lật đổ xe cộ và phá huỷ nhà cửa.
• Sóng thần không nhất thiết cập bến bằng một loạt các con sóng dữ. Nó có thể
giống như một đợt thuỷ triều nhanh. Trường hợp này thường đi kèm với xoáy
nước, hút mọi người ở dưới và tung xoáy đồ vật nặng ở phía trên. Nhi ều người cho
biết sóng thần có tiếng động như một chiếc tàu chở hàng.
• Sóng thần ở Ấn Độ Dương năm nay có mức thiệt hại thuộc diện cao nhất trong
lịch sử. Hơn 23.000 người đã chết, rất nhiều người bị cuốn trôi ra biển.
Con sóng thần hung dữ nhất trong lịch sử là vào năm 1782 tiếp theo sau trận động
đất ở biển Nam Trung Quốc giết chết 40.000 người. Năm 1883, khoảng 36.500
người đã thiệt mạng bởi sóng thần ở biển South Jave, theo sau đợt phun trào núi
lửa Krakatoa ở Indonesia. Ở bắc Chile, hơn 25.000 người chết vì sóng thần vào
năm 1868.
• Thái Bình Dương là nơi có nhiều sóng thần nhất. Nhưng sóng thần đã xảy ra ở
- mọi vùng, bao gồm cả biển Carribe, Địa Trung Hải, Ấn Độ Dương và Đại Tây
Dương.
• Dấu hiệu cảnh báo? Một trận động đất là dấu hiệu cảnh báo tự nhiên về sóng thần.
Nhớ rằng một trận động đất có thể gây ra sóng thần cách đó hàng nghìn km vài giờ
sau khi cơn rung chấn xảy ra.
• Nhiều người nói rằng khi sóng thần sắp xảy ra, mặt nước biển thường có sự tăng
giảm bất thường. Nếu thấy mặt biển rút xuống nhanh chóng, đó có thể là dấu hiệu
một con sóng lớn đang tới.
• Do sóng thần có thể cập bờ với tốc độ 160 km/giờ, vì vậy thường là quá muộn để
chạy đi khi đã nhìn thấy nó. Sóng thần không phải là thứ để chiêm ngưỡng trừ khi
bạn ở trên một độ cao an toàn.
• Nhớ rằng sóng thần là một loạt các con sóng lớn và đợt sóng đầu tiên chưa phải
là nguy hiểm nhất. Mối nguy của sóng thần có thể kéo dài vài giờ sau đợt đổ bộ đầu
tiên. Một con tàu sóng gồm liên tiếp các đợt sóng tới cách nhau từ 5 phút cho tới 1
tiếng. Chu kỳ được đánh dấu bằng sự lên xuống lặp lại của đại dương.
• Sóng thần có thể nhỏ ở khu vực này nhưng lại rất to ở một nơi khác. Đừng cho
rằng ở chỗ này chỉ có dấu hiệu nhỏ thì mọi chỗ khác cũng như vậy.
• Sóng thần có thể lan tới tận các con sông và suối đổ ra biển. Tránh xa những sông
suối dẫn ra biển khi có nguy cơ sóng thần.
• Cần lưu trữ các vật dụng khẩn cấp bao gồm thuốc men, nước ngọt, và các đồ thiết
yếu khác đủ trong ít nhất 72 tiếng. Sóng thần, động đất và lốc xoáy là những hiện
tượng có thể xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước.
• NOAA khuyên rằng do sóng thần không thể cảm nhận được ở giữa đại dương nên
- tàu thuyền không nên trở về cảng khi đang ở giữa biển. Sóng thần có thể gây ra sự
thay đổi nhanh chóng trong mực nước biển và tạo nên những dòng chảy nguy
hiểm ở cảng và bến tàu. Chủ tàu có thể đưa tàu của mình ra biển nếu có đủ thời
gian và được cho phép. Mọi người không nên ở trên những con tàu neo tại bến
cảng. Sóng thần phá tan mọi thứ xuất hiện trên đường đi của chúng.
• Nhận thức được mối nguy hiểm của sóng thần, NOAA, Tổ chức khảo sát địa chất
Mỹ và Uỷ ban xử lý tình trạng khẩn cấp liên bang đã khởi động chương trình dự
đoán sóng thần chính xác hơn. Khi sóng thần băng qua đại dương, một hệ thống
các máy thu nhạy cảm đặt trên đáy biển sẽ đo sự thay đổi áp suất trong nước, gửi
thông tin về những bộ cảm ứng gắn trên phao, từ đó truyền thông tin qua các vệ
tinh về trung tâm cảnh báo.
• Hệ thống cảnh báo sóng thần (TWS) ở Thái Bình Dương, gồm 26 quốc gia thành
viên, theo dõi các trạm thuỷ triều và địa chấn học trên toàn bộ Thái Bình Dương.
Hệ thống này sẽ đánh giá những trận động đất tiềm năng và gửi cảnh báo về sóng
thần. Không có hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế ở Ấn Độ Dương.
• Hãy tỉnh táo. Nếu cảm thấy hoặc nghe thấy về một trận động đất mạnh, đừng chờ
đợi lời thông báo chính thức về sóng thần. Hãy rủ gia đình và bạn bè cùng chuyển
lên vùng đất cao hơn.
nguon tai.lieu . vn
