Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung các dự án phát triển

Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia Côc M«i tr­êng, Bé khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng §Ò ¸n "X©y dùng N¨ng lùc Qu¶n lý M«i tr­êng ë ViÖt Nam" do Uû ban Ch©u ¢u tµi trî sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng CHUNG C¸c dù ¸n ph¸t triÓn TH¸NG 1 2000 Biªn tËp: Lª §øc An Lª Th¹c C¸n Luc Hens NguyÔn Ngäc Sinh ViÖn §Þa lý Bé m«n Sinh th¸i Côc M«i Tr­êng Nh©n v¨n (VUB) Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Môc lôc Lêi giíi thiÖu cña chñ tÞch, Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n.............................................................................. i Danh s¸ch t¸c gi¶ vµ ban biªn tËp...................................................................................................iii Danh s¸ch c¸n bé ®äc vµ gãp ý kiÕn b»ng v¨n b¶n........................................................................iv Danh môc c¸c tõ vµ côm tõ viÕt t¾t..................................................................................................v PhÇn mét: Më ®Çu .....................................................................................................................................1 I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng................................................................1 I.1 Néi dung c¬ b¶n cña ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng..................................................................1 I.2. Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.........................................................................................................................5 I.3. Nh÷ng h¹n chÕ hiÖn nay vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng7 I. 4. X©y dùng Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung ë ViÖt Nam........................9 PhÇn Hai: X©y dùng b¸o c¸o §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng..........................................................15 II. Sµng läc dù ¸n...........................................................................................................................15 II.1. Môc ®Ých cña sµng läc dù ¸n.................................................................................................15 II.2. Néi dung cña b­íc sµng läc dù ¸n ........................................................................................16 II.3. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm sµng läc dù ¸n vµ thêi ®iÓm thùc hiÖn sµng läc dù ¸n..............................................................................................................................................18 III. X¸c ®Þnh ph¹m vi §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng - lËp ®Ò c­¬ng §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt.................................................................................................................................20 III.1. Môc tiªu cña b­íc x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng....................................20 III.2. Néi dung cña b­íc x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng...................................20 III.3. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh ph¹m vi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng .24 IV. §¸nh gi¸ T¸c §éng M«i Tr­êng chi tiÕt.................................................................................26 IV.1. Néi dung ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt...................................................................26 IV.2. NhËn d¹ng c¸c t¸c ®éng.......................................................................................................27 IV.3. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng..........................................................................32 IV.4. Dù b¸o quy m« vµ c­êng ®é t¸c ®éng ..................................................................................33 IV.5. §¸nh gi¸ ý nghÜa cña t¸c ®éng.............................................................................................36 IV.6. Gi¶m thiÓu vµ qu¶n lý c¸c t¸c ®éng......................................................................................38 IV.7. ChuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.................................................................39 IV.8. C¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chi tiÕt..40 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05 Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung PhÇn ba: ThÈm ®Þnh §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng..........................................................................42 V. ThÈm ®Þnh b¸o c¸o §¸nh Gi¸ T¸c §éng M«i Tr­êng..............................................................42 V.1. Quy tr×nh thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng...............................................................42 V.2. C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh b¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng.........................43 VI. Gi¸m s¸t (monitoring) c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng.....................................................................45 VI.1. C¸c kiÓu gi¸m s¸t .................................................................................................................45 VI.2. Nguyªn t¾c vµ yªu cÇu gi¸m s¸t...........................................................................................45 VI.3. Tæ chøc vµ b¸o c¸o gi¸m s¸t................................................................................................45 VI.4. C¬ quan cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t m«i tr­êng......................................................................46 Phô lôc I.1. Mét sè thuËt ng÷ m«i tr­êng...............................................................................................47 Phô lôc I.2. c¸c kiÓu t¸c ®éng ®­îc tæng hîp trong ®¸nh gi¸t¸c ®éng m«i tr­êng....................53 Phô lôc I.3. KÕt hîp c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn...........................................58 Phô lôc I.4. NghÞ ®Þnh sè 175-CP ngµy 18-10-1994 cña chÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh luËt b¶o vÖ m«i tr­êng............................................................................................................................60 Phô lôc I.5. Th«ng t­ cña bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng sè 490/1998/tt-bkhcnmt ngµy 29 th¸ng t­ n¨m 1998 h­íng dÉn lËp vµ thÈm ®Þnh B¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­.........................................................................................................................83 Phô lôc II.1. Danh môc c¸c dù ¸n sµng läc cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997).............................93 Phô lôc II.2. Sµng läc m«i tr­êng theo quy ®Þnh thùc hiÖn cña ng©n hµng thÕ giíi, 1991 (od 4.00)98 Phô lôc III.1. MÉu néi dung (TOR) ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng s¬ bé cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997).............................................................................................................................................100 Phô lôc III.2. Danh môc kiÓm tra dïng cho ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng s¬ bé c¸c dù ¸n dïng thuèc b¶o vÒ thùc vËt vµ ph©n bãn (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån §GT§MT, Unep, 1996)..........101 Phô lôc III.3. H­íng dÉn chuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ m«i tr­êng s¬ bé cña Malaixia, (chÝnh phñ Malaixia, 1987) ....................................................................................................................102 Phô lôc III.4. MÉu néi dung (ToR) §GT§MT chi tiÕt cña Uû ban Ch©u ¢u (DGIB, 1997).................104 Phô lôc III.5. Néi dung ®¸nh gi¸ m«i tr­êng cña c¸c dù ¸n viÖn trî ph¸t triÓn cña Héi ®ång gióp ®ì ph¸t triÓn thuéc Tæ chøc Hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD / DAC, 1994) .........................107 Phô lôc IV.1. Ma trËn ®¸nh gi¸ vÞ trÝ x©y dùng (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, Unep,1996).....................................113 Phô lôc IV.2. Ma trËn ®¸nh gi¸ ®èi víi Khai kho¸ng (H­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, Unep,1996).....................................114 Phô luc IV.3. Gi¶m thiÓu ®èi víi c¸c x©y dùng c¸c khu nhµ lín (s¸ch nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, ng©n hµng thÕ giíi, 1991) ......................................115 Phô lôc IV.4. Gi¶m thiÓu ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng ®­êng giao th«ng vµ ®­êng cao tèc (s¸ch nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, ng©n hµng thÕ giíi, 1991) ......................................118 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05 Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Phô lôc IV.5. chuÈn bÞ KÕ ho¹ch qu¶n lý t¸c ®éng (h­íng dÉn ®µo t¹o nguån ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, unep,1996) .....................................120 Phô lôc IV.6. H­íng dÉn chuÈn bÞ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ chi tiÕt cña Malaxia (chÝnh phñ malaxia, 1987).....................................................................................................................122 Phô lôc IV.7. néi dung cña b¸o c¸o ®¸nh gi¸ m«i tr­êng cÊp dù ¸n theo quy ®Þnh thùc hiÖn cña ng©n hµng thÕ giíi, 1991 (Od 4.00).............................................................................................124 Phô lôc V. Danh môc kiÓm tra dïng ®Ó ®¸nh gi¸ th«ng tin (b¸o c¸o) m«i tr­êng (Uû ban ch©u ©u, 1994).........................................................................................................................126 Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh.............................................................................................................137 C¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.........................................................................................................137 Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05 Sæ tay h­íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chung Lêi giíi thiÖu cña chñ tÞch, Héi ®ång Cè vÊn §Ò ¸n Bèi c¶nh so¹n th¶o Sæ tay h­íng dÉn. Cuèn sæ tay h­íng dÉn ®­îc so¹n trong khu«n khæ §Ò ¸n "X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng ë ViÖt Nam" (VNM/B7-6200/IB/96/05) do ñy ban ch©u ¢u tµi trî. §Ò ¸n hîp t¸c quèc tÕ nµy do ViÖn §Þa lý (Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia), Khoa M«i tr­êng (§¹i häc Khoa häc Tù nhiªn Hµ néi) vµ Bé m«n Sinh th¸i Nh©n v¨n (§¹i häc Tù do Bruxel (VUB), BØ) cïng thùc hiÖn. Ngµy 27 th¸ng 12 n¨m 1993, LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng (LBVMT) cña n­íc ta ®­îc Quèc héi th«ng qua. LBVMT b¾t buéc c¸c dù ¸n ph¸t triÓn quan träng cña ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng (§GT§MT). Sau khi LBVMT ®­îc phª chuÈn, nhiÒu NghÞ ®Þnh, Th«ng t­ cña ChÝnh phñ vµ Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng ®­îc ban hµnh nh»m h­íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c §GT§MT. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c §GT§MT, cïng víi nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cÇn cã thªm nh÷ng h­íng dÉn kü thuËt. H­íng dÉn §GT§MT cã nhiÖm vô cung cÊp c¸c c«ng cô kü thuËt nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ trî gióp cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh b¸o c¸o §GT§MT. Nh­ vËy, viÖc xuÊt b¶n mét cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung, nh»m thèng nhÊt c¸c yªu cÇu ph¸p lý vÒ §GT§MT víi viÖc triÓn khai chi tiÕt c¸c b­íc cña quy tr×nh §GT§MT mét c¸ch dÔ dµng, lµ rÊt cÇn thiÕt. Môc ®Ých cña Sæ tay h­íng dÉn. §GT§MT lµ mét c«ng cô dïng ®Ó phßng ngõa vµ kiÓm so¸t c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng do viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi t¹o ra. Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung ®­îc so¹n víi môc ®Ých gãp phÇn chi tiÕt hãa c«ng t¸c §GT§MT ë ViÖt Nam. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn ®­îc so¹n lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh §GT§MT ë ViÖt Nam, cho chñ ®Çu t­ vµ chñ dù ¸n; nh÷ng ng­êi thùc hiÖn §GT§MT ë c¸c viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc, c¸c tæ chøc x∙ héi vµ phi chÝnh phñ; c¸c c¸n bé vµ c¬ quan qu¶n lý m«i tr­êng cÊp trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn cè g¾ng so¹n th¶o sao cho c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n tham gia vµo hÖ thèng ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng hiÓu ®­îc vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ®­îc diÔn gi¶i mét c¸ch ®óng ®¾n vµ khoa häc. §ång thêi Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung cã thÓ cung cÊp khung chung cho viÖc so¹n th¶o c¸c h­íng dÉn chuyªn ngµnh sau nµy. Qu¸ tr×nh biªn so¹n Sæ tay h­íng dÉn. Hai nguyªn t¾c chØ ®¹o ®­îc sö dông ®Ó so¹n Sæ tay h­íng dÉn. Thø nhÊt, Sæ tay h­íng dÉn ph¶i phï hîp víi c¬ së ph¸p luËt, thÓ chÕ vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt hiÖn hµnh vÒ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. Thø hai, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c §GT§MT ë ViÖt Nam, tõng b­íc héi nhËp víi xu thÕ cña Khu vùc vµ ThÕ giíi vÒ §GT§MT. B¶n dù th¶o Sæ tay h­íng dÉn ®∙ ®­îc so¹n trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tiÔn §GT§MT ë ViÖt Nam kÕt hîp víi tham kh¶o c¸c kinh nghiÖm vÒ §GT§MT cña c¸c Tæ chøc Quèc tÕ vµ c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ ThÕ giíi. Mét cuéc Héi th¶o khoa häc ®∙ ®­îc tæ chøc (9/1998) phèi hîp víi Côc M«i tr­êng ®Ó xin ý kiÕn gãp ý cho b¶n dù th¶o Sæ tay h­íng dÉn víi sù tham gia cña trªn 80 nhµ khoa häc quan t©m ®Õn §GT§MT tõ c¸c ViÖn Nghiªn cøu, C¸c tr­êng §¹i häc vµ c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c C¬ quan Qu¶n lý M«i tr­êng Trung ­¬ng vµ §Þa ph­¬ng. Bªn c¹nh c¸c gãp ý trùc tiÕp t¹i Héi th¶o, 19 b¶n gãp ý b»ng v¨n b¶n ®∙ ®­îc göi cho c¸c t¸c gi¶ tr­íc khi héi th¶o ®­îc tæ chøc. Héi ®ång Cè vÊn cña §Ò ¸n ®∙ tæ chøc chØ ®¹o s¸t sao viÖc biªn so¹n vµ söa ch÷a nhiÒu lÇn b¶n th¶o ®Ó cã cuèn Sæ tay h­íng dÉn §GT§MT chung h«m nay. Cuèn Sæ tay h­íng dÉn nµy ®­îc tæ chøc trong bèn phÇn: më ®Çu; x©y dùng b¸o c¸o §GT§MT; thÈm ®Þnh §GT§MT vµ phô lôc. PhÇn Sæ tay h­íng dÉn gåm 52 trang vµ phÇn phô lôc 90 trang. i Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia - côc m«i tr­êng, Bé KHCN&MT - §¹i häc tù do BRUXEL §Ò ¸n “X©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý m«i tr­êng t¹i ViÖt Nam” VNM/B7-6200/IB/96/05 ... - tailieumienphi.vn