Xem mẫu
- Sahara - đệ nhất sa
mạc
Sahara không phải là một mảnh đất hoang. Do dưới đất có nhiều nước nên hình
thành nhiều ốc đảo Siwa của Ai Cập, ốc đảo Ainsalah Jogurte của Algeria. Trong ốc
đảo, suối nước chảy róc rách, những hàng cây chà là cao vút, vừa ngăn chặn sự xâm
nhập của cát, vừa cung cấp nguồn thực phẩm chủ yếu cho cư dân.
Sa mạc lớn nhất thế giới nằm ở Bắc Phi, kéo dài từ bờ Đại Tây Dương theo hướng
đông đến bờ biển Hồng Hải. Sahara kéo dài 5.600 km từ đông sang tây, rộng 1.600
km từ nam sang bắc, đi qua Ai Cập, Sudan, Lybia, Chad, Angeria, Niger, Tunisia,
Marốc, Mali, Mauritania và Tây Sahara, với tổng diện tích 8.600.000 km2, chiếm
30% cả lục địa châu Phi. Theo thói quen, người ta hay gọi đây là sa mạc, nhưng
phải gọi là hoang mạc mới chính xác vì Sahara không chỉ là một sa mạc điển hình
với nhiều đồi cát lớn mà còn có một diện tích lớn nham thạch lộ thiên hoặc chỉ có
một lớp mỏng nham thạch vụn (hoang mạc đá) cùng với các bãi đã cuội và sỏi (sa
mạc).
- Sa mạc Sahara mênh mông cát.
Sa mạc Sahara nằm gần đường bắc hồi quy, cách đường xích đạo của trái đất ở
23°27" phía bắc và 23°17" phía nam. Nơi đây cả năm chịu sự khống chế của vùng
khí hậu áp nhiệt đới cao và vùng gió mùa đông bắc. Gió đông bắc làm giảm khí lưu
và gió từ lục địa đến, hơi nước ngưng tụ nên khí hậu ở đây cực kỳ khô hạn. Lượng
mưa trung bình hàng năm của khu vực này dưới 100 mm, có nơi thậm chí không
có một giọt mưa trong nhiều năm. Diện tích khu vực khô hạn của nó đứng hàng
thứ nhất toàn cầu. Do lượng mưa ít, lại thêm việc chăn thả và khai khẩn quá độ, sa
mạc Sahara không ngừng mở rộng về phía nam. Khoảng nửa thế kỷ trở lại đây,
Sahara đã mở rộng gần bằng với diện tích của Afghanistan (652.000 km2).
Sahara sau cơn mưa.
Khu vực sa mạc khô hạn, ít mây, ánh sáng mặt trời chói chang, quanh năm sóng
nhiệt cuồn cuộn, hơi nóng khô người. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 25°C trở lên,
nhiệt độ bình quân của tháng cao nhất trong năm (tháng 7) là 35-37°C và thời gian
duy trì mức nhiệt độ này rất dài. Ngày 13/8/1922, ở vùng Ajijiye cách thủ đô
Tripoli của Lybia 45 km về phía nam, nhiệt độ đạt 58°C, trở thành nơi cực nóng
- của thế giới. Ở sa mạc, ban ngày mặt trời đỏ rực như thiêu như đốt. Nếu để một
quả trứng trên cát, chẳng mấy chốc nó sẽ chín ngay. Nhưng đến đêm, gió lạnh cắt
da cắt thịt, nếu ngủ không đắp chân thì không chịu nổi. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa
ban đêm và ban ngày là 15-35°C, cao nhất có thể lên tới 38,2°C. Dưới sự thay đổi
nhiệt độ như thế, nham thạch thường bị phân giải và bào mòn nghiêm trọng do
giãn nở khi nóng và co lại khi lạnh. Trong sa mạc còn có bão cát và gió bụi dữ dội,
thường làm cát bay đá lở, tối tăm trời đất. Một lượng lớn cát bụi được đem đến
khu vực phía nam Sahara, thậm chí đến cả Đại Tây Dương. Ở khu vực thủ đô
Novakchott của Mauritania thường xảy ra hiện tượng mưa cát.
Trong điều kiện tự nhi ên khắc nghiệt như thế, một số động thực vật vẫn tồn tại,
sinh sôi nảy nở trong sa mạc một cách ngoan cường. Đó là loài cỏ giấy có bộ rễ
phát triển, loài xương rồng có rễ biến thành gai, thân cây có chứa chất dinh dưỡng.
Các loài thực vật sinh trưởng nhanh, chịu hạn như mộc tặc giả sau khi mưa 10 phút
sẽ mọc mầm, sau 10 giờ sẽ ra rễ nên có thể thấy khắp nơi. Các loài động vật có khả
năng chịu khát, chạy giỏi hoặc sống trong hang như đà điểu, linh dương, chuột
nhảy, thằn lằn… cũng hoàn toàn thích ứng được với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt
ở Sahara.
Ốc đảo trong sa mạc.
Đi trong biển cát mênh mông, con người bỗng thấy phía trước có làng mạc cây cối,
giếng nước, suối mát… nhưng khi đến gần thì tất cả đều biến mất, không còn lại
một dấu vết. Đây chính là hiện tượng ảo ảnh thường thấy trong sa mạc. Đó là do
mật độ chiếu sáng không đồng đều của các tia khúc xạ làm cho cảnh vật thật ở xa
hiện lên trong không trung hoặc dưới đất, tạo thành cảnh hư ảo.
Ốc đảo là trung tâm của các hoạt động kinh tế trong sa mạc. Nói chung, người da
- màu định cư tại ốc đảo làm nghề nông được gọi là “cư dân chà là”. Riêng các dân
tộc du mục như người Ảrập, người Berber ở phía bắc Sahara phải sống trong lều
bạt hoặc tìm những nơi có cỏ, có nước nên được gọi là cư dân lạc đà. Trong hoang
mạc mênh mông bát ngát có thể thấy từng đoàn thương nhân tay dắt lạc đà thồ
hàng hoá đi trên con đường buôn bán có từ xa xưa. Lạc đà một bướu ở sa mạc
Sahara có thể chịu đói khát, là trợ thủ đắc lực của cư dân trong sa mạc nên được
mệnh danh là con thuyền trong sa mạc.
Sahara còn là một trong những nơi tập trung nhiều tài nguyên khoáng sản nhất
châu Phi, trong đó quan trọng nhất là dầu mỏ và khí đốt thiên nhiên. Ngoài ra còn
có các khoáng sản khác như uranium, sắt, mangan, đồng… Các kho tàng quý giá
phong phú dưới đất này đã thúc đẩy nền kinh tế của các nước quanh sa mạc phát
triển như Lybia, Algeria đã trở thành những quốc gia dầu lửa và khí đốt chủ yếu
của thế giới. Niger là nước sản xuất uranium nổi tiếng thế giới. Do khai thác
khoáng sản, trong sa mạc rộng lớn đã xuất hiện mạng lưới đường bộ, hàng không
và các điểm dân cư mới làm cho bộ mặt Sahara có nhiều thay đổi lớn.
Dự kiến sa mạc Sahara thành một
ốc đảo xanh
Các nhà kính trên nước biển. Dự án “Rừng Sahara”, với sự kết hợp nhiều
công nghệ, sẽ cho phép phủ xanh sa mạc này. Với mục đích làm mẫu cho các vùng
khác, dự án này sẽ có tác dụng tích cực đến nền kinh tế toàn cầu. Nó có thể giải
quyết ngay vài vấn đề – từ đảm bảo cho Sahara có nước ngọt, đến cung cấp năng
lượng cho châu Phi và châu Âu. Đồng thời với những việc đó, người ta sẽ tạo ra
nguồn nhiên liệu sinh học rất hữu ích trong thời kỳ khủng hoảng năng lượng.
- Dự án “Rừng Sahara”, với sự kết hợp nhi ều công nghệ, sẽ cho phép phủ xanh sa
mạc này. Với mục đích làm mẫu cho các vùng khác, dự án này sẽ có tác dụng tích
cực đến nền kinh tế toàn cầu.
Nó có thể giải quyết ngay vài vấn đề – từ đảm bảo cho Sahara có nước ngọt, đến
cung cấp năng lượng cho châu Phi và châu Âu. Đồng thời với những việc đó, người
ta sẽ tạo ra nguồn nhiên liệu sinh học rất hữu ích trong thời kỳ khủng hoảng năng
lượng.
Cơ sở của dự án là 2 công nghệ mới – sử dụng năng lượng mặt trời và xây dựng các
nhà kính trên nước biển. Các nhà kính cho phép biến nước biển thành nước ngọt.
Nguyên tắc hoạt động của hệ thống nông nghiệp mới là sự bắt chước đầy đủ vòng
xoay của nước trong tự nhiên. Nước biển bị hâm nóng, tiếp theo – bay hơi, biến
thành nước, rồi được sử dụng để tưới cho những vùng đất nông nghiệp.
Để giải quyết các vấn đề này và hàng loạt nhiệm vụ khác, người ta áp dụng hệ
thống tập trung năng lượng mặt trời. Nước biển được đốt nóng bởi các tia nắng
được tập hợp nhờ các gương phản chiếu.
Sau đó nước biến thành hơi, tiếp theo sẽ biến thành hoặc nước ngọt, hoặc sẽ làm
turbin hoạt động. Khi đó người ta có được năng lượng điện rẻ tiền, được sử dụng
không chỉ để làm xanh sa mạc, mà còn có thể được chuyển sang châu Âu theo
những hệ thống đường dây điện áp cao với thất thoát nhỏ nhất.
Theo tính toán của các nhà khoa học, 2 hệ thống được đặt không xa bờ biển phía
- bắc của châu Phi sẽ bổ sung cho nhau rất tốt. Hệ thống nhà kính được xây dựng
trong vùng Sahara sẽ không chỉ tạo ra lượng nước nhiều hơn gấp 5 lần so với nhu
cầu gieo trồng, mà còn giúp bảo vệ các cánh đồng trống khác trước sức gió. Tiếp
theo các hạt lúa sẽ được tách khỏi cỏ - những phần không ăn được của cây để sử
dụng làm nhi ên liệu sinh học.
Sự liên quan tương hỗ kỳ diệu của các công nghệ được áp dụng trong các dự án
này còn ở chỗ nước ngọt sẽ được sử dụng không chỉ cho việc tưới cây và chạy
turbin, mà còn để làm sạch các gương hấp thu ánh sáng mặt trời. Thêm vào đó, hơi
nước sinh ra sẽ giúp làm sạch bụi trên lá cây.
Điều này đặc biệt quan trọng vì đối với nhiều loại cây trong sa mạc, bụi là tác nhân
rất nguy hiểm. Năng lượng mặt trời sẽ cho phép thu được lượng điện năng cao gấp
2 lần so với những nhà máy nhiệt điện bình thường.
Nói chung, dự án “Rừng Sahara” hoạt động ở nhiều mức độ khác nhau. Bên cạnh
những diện tích đất nông nghiệp, trong sa mạc người ta sẽ khôi phục được rừng và
bằng cách đó thu được lượng ôxy khổng lồ cho khí quyển. Tất cả những gì thu
được là nhờ ứng dụng ý tưởng tuyệt vời. Hy vọng là trong thời gian tới sẽ có
những quốc gia hay doanh nhân đưa tổ hợp các công nghệ mới vào thực tiễn.
nguon tai.lieu . vn
