Phân loại và phân vùng động thái nước có áp ở đồng bằng Nam Bộ

Ph©n lo¹i vµ ph©n vïng ®éng th¸i n­íc cã ¸p ë §BNB 1. GS. TS. §Æng H÷u ¥n-Héi §CTV ViÖt Nam 2. Ths. NguyÔn TiÕp T©n-CTy XD &CGCN thuû lîi 3. KS. §ç Hïng S¬n-Cty XD&CGCN thñy lîi Tãm t¾t HiÖn nay trong nghiªn cøu §T ND§ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T, song ph©n lo¹i vµ ph©n vïng theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T lµ c¸ch hîp lý nhÊt. Trªn c¬ së tæng hîp c¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T, còng nh­ tµi liÖu quan tr¾c §T ND§ ë §BNB, c¸c t¸c gi¶ ®· ®­a ra s¬ ®å ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p vµ ¸p dông nã ®Ó ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p trong trÇm tÝch §Ö tø vµ Neogen ë §BNB. 1.§Æt vÊn ®Ò HiÖn nay trong nghiªn cøu ®éng th¸i (§T) n­íc d­íi ®Êt (ND§) nãi chung vµ §T n­íc cã ¸p nãi riªng cã nhiÒu c¸ch ph©n vïng §T. Song ph©n vïng theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T lµ c¸ch ph©n vïng hîp lý nhÊt [1, 2, 3, 4]. ë n­íc ta vÊn ®Ò nghiªn cøu §T ND§ ®· ®­îc b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr­íc. Ba m¹ng l­íi quan tr¾c §T ND§ ë ®ång b»ng B¾c bé, ®ång b»ng Nam bé (§BNB) vµ T©y Nguyªn ®· ®­îc x©y dùng vµ hµng n¨m ®· cung cÊp nhiÒu th«ng tin vÒ mùc n­íc, thµnh phÇn ho¸ häc cña c¸c tÇng chøa n­íc trong vïng [6]. Víi chuçi quan tr¾c tuy ch­a dµi, nh­ng ®ñ c¬ së cho phÐp chóng ta hÖ thèng ho¸, ph©n lo¹i, ph©n vïng §T. X©y dùng ®­îc b¶n ®å ph©n vïng §T hîp lý cã ý nghÜa rÊt lín kh«ng chØ ®èi víi khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn ND§ mµ cßn ®èi víi chÝnh c«ng t¸c nghiªn cøu §T. Nguyªn t¾c ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc ngÇm ®· ®­îc ®Ò cËp trong c«ng tr×nh [5]. Trong c«ng tr×nh nµy chóng t«i chØ muèn ®Ò cËp ®Õn ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T vµ ¸p dông nã ®Ó ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p phøc hÖ chøa n­íc Pleistocen trung-th­îng (Q12-3), tÇng chøa n­íc Pleistocen h¹ (Q11), phøc hÖ chøa n­íc Pliocen (N2) vµ Miocen (N1) ë §BNB. Trong c«ng tr×nh nµy thuËt ng÷ “ph©n lo¹i” ®­îc hiÓu lµ sù ph©n chia §T ND§ theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chóng. Cßn thuËt ng÷ “ph©n vïng” ®­îc hiÓu lµ sù ph©n chia l·nh thæ nghiªn cøu ra nh÷ng kh«ng gian tån t¹i §T cã ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng kh¸c nhau. 2. C¸c chØ tiªu ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T C¸c chØ tiªu ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc ngÇm vµ n­íc cã ¸p cã nh÷ng ®iÓm chung vµ còng cã nh÷ng ®iÓm riªng. Sù kh¸c nhau lµ do ®iÒu kiÖn thÕ n»m cña n­íc cã ¸p kh¸c n­íc ngÇm. N­íc cã ¸p cã miÒn cÊp, vËn ®éng vµ tho¸t. Gièng n­íc ngÇm, theo ®iÒu kiÖn cung cÊp, §T cña n­íc cã ¸p ®­îc ph©n ra ba kiÓu: Cung cÊp theo mïa, quanh n¨m vµ thêi gian ng¾n vµ theo gi¸ trÞ cung cÊp cho n­íc cã ¸p, cô thÓ lµ hÖ sè Èm ­ít A cã thÓ ph©n ra ba phô kiÓu: Cung cÊp tèt (A>1,3), cung cÊp ®iÒu hoµ (A=0,5-1,3) vµ cung cÊp kÐm (A<0,5). Møc ®é tho¸t n­íc cña c¸c ®¬n vÞ chøa n­íc (§VCN) cã ¸p ®­îc x¸c ®Þnh bëi tèc ®é thÊm, do ®ã bëi qu·ng ®­êng trao ®æi n­íc trong ph¹m vi §VCN. C­êng ®é trao ®æi n­íc phô thuéc vµo kho¶ng c¸ch tõ miÒn cÊp ®Õn miÒn tho¸t, tÝnh thÊm cña ®Êt ®¸ chøa n­íc, gi¸ trÞ gradian còng nh­ møc ®é kÝn hay hë cña §VCN, kÓ c¶ c­êng ®é thÊm xuyªn gi÷a c¸c §VCN. Dùa vµo ®iÒu kiÖn thÕ n»m, phô kiÓu §T ®­îc ph©n ra 3 líp: Líp §T miÒn cÊp, miÒn vËn ®éng, miÒn tho¸t. C­êng ®é tho¸t cña ND§ phô thuéc vµo thµnh phÇn th¹ch häc. §Æc tr­ng nµy ®­îc ph¶n ¸nh qua hÖ sè thÊm. Dùa vµo thµnh phÇn th¹ch häc mçi líp §T ®­îc ph©n ra 3 phô líp (phô líp §T trong ®Êt ®¸ thÊm n­íc tèt, thÊm n­íc trung b×nh vµ thÊm n­íc kÐm). Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T nªu trªn th­êng ®Æc tr­ng cho c¶ khu vùc. Trong thùc tÕ cã nh÷ng nh©n tè chØ ¶nh h­ëng trong ph¹m vi hÑp mang tÝnh côc bé. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng d¹ng §T. Nh÷ng nh©n tè ®ã th­êng lµ c¸c yÕu tè ®Þa m¹o, thuû v¨n, biÓn, nh©n t¹o. Trªn c¬ së ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn §T ND§ qua ph­¬ng tr×nh t­¬ng quan, mçi phô líp §T ®­îc ph©n ra c¸c d¹ng §T. §èi víi n­íc cã ¸p, c¸c d¹ng §T ë miÒn cÊp ®­îc ph©n chia nh­ ®èi víi n­íc ngÇm. Cßn ë miÒn vËn ®éng nã ®­îc ph©n ra d¹ng §T truyÒn vµ kh«ng truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp. §èi víi nh÷ng vïng ven biÓn cßn d¹ng §T truyÒn vµ kh«ng truyÒn ¸p lùc cña thuû triÒu. Trong miÒn tho¸t, tuú theo mèi quan hÖ gi÷a n­íc cã ¸p víi n­íc ngÇm hoÆc víi n­íc mÆt, §T ®­îc ph©n ra d¹ng §T cã liªn quan ®Õn sù truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp vµ cung cÊp côc bé bëi n­íc ngÇm hoÆc cã liªn quan trùc tiÕp víi n­íc ngÇm, n­íc mÆt hoÆc tho¸t b»ng con ®­êng thÊm xuyªn. Trong c¶ 3 vïng do t¸c ®éng cña con ng­êi cã thÓ h×nh thµnh d¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ hñy Mçi lo¹i §T ®Æc tr­ng cho mét diÖn tÝch nhÊt ®Þnh. KiÓu §T ®Æc tr­ng cho mét ®íi. Phô kiÓu §T ®Æc tr­ng cho mét phô ®íi. Líp §T ®Æc tr­ng cho mét miÒn. Phô líp §T ®Æc tr­ng cho mét vïng. D¹ng §T ®Æc tr­ng cho mét khu vµ phô d¹ng §T ®Æc tr­ng cho mét kho¶nh. §èi víi n­íc cã ¸p chØ trong miÒn cÊp vµ tho¸t míi cã kho¶nh §T. Kho¶nh §T ®­îc ph©n chia theo bÒ dµy cña ®íi th«ng khÝ (<1m, 14m vµ >4m). Trªn c¬ së tæng hîp c¸c s¬ ®å ph©n vïng §T n­íc cã ¸p, ®Æc biÖt lµ ph©n vïng theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T, chóng t«i dù kiÕn nh÷ng chØ tiÓu ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p nh­ sau(b¶ng 1). B¶ng 1 ChØ tiªu ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T theo ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T ChØ tiªu ph©n lo¹i §T Ph©n lo¹i §T Ph©n vïng §T Ký hiÖu 1. KiÓu §T cung cÊp quanh n¨m 1. §íi §T cung cÊp quanh n¨m  Theo thêi gian cung2. KiÓu §T cung cÊp theo mïa 2. §íi §T cung cÊp theo mïa  cÊp 3. KiÓu §T cung cÊp thêi gian 3. §íi §T cung cÊp thêi gian ng¾n  ng¾n Theo kh¶ n¨ng cung1. Phô kiÓu cung cÊp tèt 1. Phô ®íi cung cÊp tèt i cÊp (hÖ sè Èm ­ít 2. Phô kiÓu cung cÊp ®iÒu hßa 2. Phô ®íi cung cÊp ®iÒu hßa j A) 3. Phô kiÓu cung cÊp kÐm 3. Phô ®íi cung cÊp kÐm k Theo cÊu t¹o cña 1. Líp §T miÒn cÊp 1. MiÒn §T thuéc miÒn cÊp A ®¬n vÞ chøa n­íc cã2. Líp §T miÒn vËn ®éng 2. MiÒn §T thuéc miÒn vËn ®éng B ¸p 3. Líp §T miÒn tho¸t 3. MiÒn §T thuéc miÒn tho¸t C 1. Phô líp §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc 1. Vïng §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc tèt I tèt th¹ch häc, tÝnh thÊm 2. Phô líp §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc 2. Vïng §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc trung II cña ®Êt ®¸ 3. Phô líp §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc 3. Vïng §T ®Êt ®¸ thÊm n­íc kÐm III kÐm 1. D¹ng §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p 1. Khu §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p cã 1 cã liªn hÖ thñy lùc trùc tiÕp víi liªn hÖ thñy lùc trùc tiÕp víi n­íc n­íc ngÇm ngÇm 2. D¹ng §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p 2. Khu §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p ®­îc 2 ®­îc cung cÊp chñ yÕu ë miÒn cung cÊp chñ yÕu ë miÒn ph©n thñy lé cña §VCN trªn ph©n thñy do thÊm xuyªn tõ n­íc do thÊm xuyªn tõ n­íc ngÇm mÆt ®Êt, mèi quan 3. D¹ng §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p 3. Khu §T miÒn cÊp, n­íc cã ¸p ®­îc 3 víi n­íc ngÇm, ®­îc cung cÊp chñ yÕu bëi n­íc cung cÊp chñ yÕu bëi n­íc mÆt n­íc mÆt, kh¶ n¨ng 4. D¹ng §T miÒn vËn ®éng, dao 4. Khu §T miÒn vËn ®éng, dao ®éng 4 ®éng mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc thñy tÜnh thñy tÜnh quanh n¨m tõ miÒn cÊp quanh n¨m tõ miÒn cÊp 5. D¹ng §T miÒn vËn ®éng, dao 5. Khu §T miÒn vËn ®éng, dao ®éng 5 ®éng mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc thñy tÜnh thñy tÜnh tõ miÒn cÊp vÒ mïa m­a tõ miÒn cÊp vÒ mïa m­a vµ truyÒn ¸p vµ truyÒn ¸p lùc thñy triÒu tõ biÓn lùc thñy triÒu tõ biÓn vµo mïa kh« vµo mïa kh« 6. D¹ng §T miÒn vËn ®éng, dao 6. Khu §T miÒn vËn ®éng, dao ®éng 6 ®éng mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc mùc n­íc do truyÒn ¸p lùc thñy triÒu thñy triÒu quanh n¨m tõ biÓn quanh n¨m tõ biÓn 7. D¹ng §T miÒn tho¸t, n­íc cã 7. Khu §T miÒn tho¸t, n­íc cã ¸p 7 ¸p xuÊt lé trªn mÆt ®Êt hoÆc thÊm xuÊt lé trªn mÆt ®Êt hoÆc thÊm xuyªn xuyªn vµo tÇng chøa n­íc n»m vµo tÇng chøa n­íc n»m trªn trªn 8. D¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ hñy 8. Khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ hñy do t¸c 8 do t¸c ®éng cña con ng­êi ®éng cña con ng­êi 1. Phô d¹ng §T cã bÒ dµy ®íi 1. Kho¶nh §T cã bÒ dµy ®íi th«ng a th«ng khÝ h<1,0m khÝ h<1,0m Theo bÒ dµy cña ®íi2. Phô d¹ng §T cã bÒ dµy ®íi 2. Kho¶nh §T cã bÒ dµy ®íi th«ng b th«ng khÝ th«ng khÝ h=1-4m khÝ h=1-4m 3. Phô d¹ng §T cã bÒ dµy ®íi 3. Kho¶nh §T cã bÒ dµy ®íi th«ng c th«ng khÝ h>4,0m khÝ h>4,0m 3. Ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T n­íc cã ¸p ë §BNB 3.1 C¬ së tµi liÖu ®Ó ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T Nh­ chóng t«i ®· tr×nh bµy ë trªn, ®Ó ph©n §T ra c¸c kiÓu, phô kiÓu ph¶i cã tµi liÖu vÒ thêi gian n­íc d­íi ®Êt ®­îc cung cÊp, l­îng m­a, l­îng bèc h¬i vµ hÖ sè dßng mÆt. Nh÷ng ®¹i l­îng trªn ®· ®­îc 15 tr¹m khÝ t­îng, thuû v¨n ë §BNB (Ba Tri, Cµ Mau, CÇn Th¬, Ch©u §èc, Tp Hå ChÝ Minh, R¹ch Gi¸, T©y Ninh, Biªn Hoµ, Cµng Long, Cao L·nh, Méc Ho¸, Mü Tho, Sãc Tr¨ng, Xu©n Léc, §ång Phó) quan tr¾c. C«ng tr×nh nµy ®· sö dông gi¸ trÞ trung b×nh ho¸ cña c¸c ®¹i l­îng trªn sau thêi gian 11 n¨m (1992-2003). §Ó ph©n lo¹i §T ra c¸c líp, phô líp vµ t­¬ng øng trong ph©n vïng lµ c¸c miÒn, vïng §T cÇn ph¶i cã nh÷ng tµi liÖu vÒ ®Þa chÊt thuû v¨n, thµnh phÇn th¹ch häc vµ tÝnh thÊm cña ®Êt ®¸. Nh÷ng tµi liÖu liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò trªn ®· ®­îc c¸c nhµ ®Þa chÊt vµ ®Þa chÊt thuû v¨n cña Liªn ®oµn ®Þa chÊt miÒn Nam, Liªn ®oµn ®Þa chÊt thuû v¨n-®Þa chÊt c«ng tr×nh miÒn Nam nghiªn cøu vµ c«ng bè trong c¸c b¸o c¸o lËp b¶n ®å ®Þa chÊt thuû v¨n, t×m kiÕm th¨m dß ND§ ë §BNB. Trªn c¬ së tæng hîp c¸c tµi liÖu nghiªn cøu tr­íc ®©y c¸c t¸c gi¶ ®· ®­a ra s¬ ®å ph©n bè c¸c tÇng chøa n­¬c còng nh­ c¸c ®Æc ®iÓm cña chóng. §©y lµ c¬ së ®Ó ph©n ra c¸c miÒn, vïng §T. §Ó ph©n lo¹i §T ra c¸c d¹ng vµ t­¬ng øng trong ph©n vïng ra c¸c khu §T, t¸c gi¶ ®· sö dông mét khèi l­îng rÊt lín tµi liÖu quan tr¾c §T mùc n­íc trong 11 n¨m (1992-2003) t¹i 194 c«ng tr×nh quan tr¾c ph©n bè ®Òu trªn §BNB. Trong ®ã phøc hÖ chøa n­íc Q cã 29 c«ng tr×nh, Q12-3 cã 66 c«ng tr×nh, tÇng chøa n­íc Q11 cã 30 c«ng tr×nh, phøc hÖ chøa n­íc N2 cã 57 c«ng tr×nh vµ N1 cã 12 c«ng tr×nh. Tµi liÖu cèt cao mùc n­íc trung b×nh trong 11 n¨m ®· ®­îc sö dông ®Ó ph©n §T ra c¸c d¹ng vµ t­¬ng øng trong ph©n vïng ra c¸c khu §T. 3.2 Ph©n vïng §T n­íc cã ¸p phøc hÖ chøa n­íc Q 2-3 Theo nguyªn t¾c ®· nªu ë trªn, tõ tµi liÖu quan tr¾c cho thÊy, phøc hÖ chøa n­íc Q12-3 cã 2 líp §T t­¬ng øng víi 2 miÒn §T trïng víi miÒn cung cÊp, vËn ®éng, víi ký hiÖu lÇn l­ît– (.j.A); (.j.B). §Êt ®¸ chøa n­íc ë c¶ 2 miÒn t­¬ng ®èi ®ång nhÊt vµ cã tÝnh thÊm vµo lo¹i trung b×nh, do vËy trong mçi líp chØ cã mét phô líp hay trong mçi miÒn chØ cã mét vïng §T (.j.A.II), (.j.B.II) (xem h×nh 1a). Vïng §T (.j.A.II) bao gåm diÖn tÝch xuÊt lé cña phøc hÖ chøa n­íc trªn mÆt ®Êt tõ ®øt g·y s«ng Vµm Cá T©y ®Õn ®øt g·y Ch¬n Thµnh-Phó Gi¸o, mét phÇn nhá ë phÝa B¾c Long An vµ §ång Th¸p M­êi vµ diÖn tÝch bÞ s«ng TiÒn, HËu c¾t vµo. Dùa vµo ®iÒu kiÖn vµ c¸c nh©n tè h×nh thµnh §T, trong phô vïng (.j.A.II) nhËn thÊy cã 2 d¹ng §T t­¬ng øng víi 2 khu §T kh¸c nhau. Khu §T thuéc l­u vùc s«ng §ång Nai (.j.A.II.1). Khu nµy ®­îc giíi h¹n ë phÝa B¾c bëi biªn giíi ViÖt Nam-Campuchia, cßn phÝa Nam bëi ranh giíi miÒn cÊp cña phøc hÖ chøa n­íc Q12-3. §T ND§ cã liªn quan víi dßng tho¸t bªn s­ên tõ c¸c §VCN tr­íc Kainozoi. Khu §T thuéc l­u vùc s«ng Cöu Long (.j.A.II.2). Khu nµy bao gåm diÖn tÝch quanh s«ng TiÒn, HËu, kÐo dµi tõ Ch©u §èc, T©n Ch©u ®Õn CÇn Th¬, VÜnh Long. Trong miÒn cÊp cßn tån t¹i d¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do t­íi. D¹ng §T nµy ph¸t triÓn quanh khu vùc D­¬ng Minh Ch©u, T©y Ninh cã ký hiÖu (.j.A.II.3). Trong c¸c khu §T (.j.A.II.1), (.j.A.II.2) do mËt ®é c«ng tr×nh quan tr¾c cßn th­a, nªn ch­a ®ñtµi liÖu®Óph©n ra c¸ckho¶nh§T theo bÒ dµycña ®íi th«ng khÝ. Trong miÒn vËn ®éng n­íc thÊm theo ph­¬ng T©y B¾c-§«ng Nam trïng víi chiÒu vËn ®éng cña hÖ thèng s«ng Cöu Long. Tõ miÒn cÊp n­íc ®æ ra biÓn. Mùc n­íc phøc hÖ chøa n­íc Q12-3 dao ®éng do hai ®éng lùc. Mét lµ, truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp. Hai lµ truyÒn ¸p lùc thuû triÒu tõ biÓn. Toµn bé diÖn tÝch cã ®Æc ®iÓm trªn ®­îc gép thµnh mét khu cã ký hiÖu (.j.B.II.1). Trong miÒn vËn ®éng cßn tån t¹i d¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do khai th¸c n­íc (.j.B.II.2). Khu nµy ph©n bè ë b¸n ®¶o Cµ Mau. Ranh giíi phÝa B¾c vµ §«ng ®­îc x¸c ®Þnh nhê ®Æc tr­ng khÐp kÝn cña ®­êng thuû ®¼ng ¸p (-3)m. Víi møc ®é tµi liÖu nghiªn cøu hiÖn t¹i ch­a cã ®ñ c¬ së ®Ó khoanh ranh giíi miÒn tho¸t còng nh­ x¸c ®Þnh con ®­êng tho¸t tù nhiªn cña phøc hÖ chøa n­íc Q12-3 ngoµi tho¸t do khai th¸c n­íc. V× vËy cã thÓ xem (.j.B.II.2) lµ mét khu §T cña miÒn vËn ®éng hoÆc miÒn tho¸t. 3.3 Ph©n vïng §T n­íc cã ¸p TCN Q11 MiÒn cÊp cña TCN Q1 ë phÝa §«ng §BNB rÊt hÑp. §Êt ®¸ t­¬ng ®èi ®ång nhÊt. Do vËy cã thÓ xem ®©y lµ mét miÒn, ®ång thêi lµ mét vïng, mét khu §T (.j.A.II.1). Trong miÒn vËn ®éng, ®éng lùc sinh ra dßng thÊm hay lµm biÕn ®æi §T lµ sù truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp, ¸p lùc thuû triÒu tõ biÓn vµ sù h¹ thÊp do khai th¸c n­íc. Tuú theo t¸c ®éng cña nh÷ng ®éng lùc trªn trong miÒn vËn ®éng cña TCN Q11 ®· h×nh thµnh nh÷ng d¹ng §T kh¸c nhau trong nh÷ng khu kh¸c nhau (xem h×nh 1b). ë phÝa B¾c cã hai diÖn tÝch §T ND§ ®­îc h×nh hµnh do truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp (tõ phÝa Campuchia). Hai diÖn tÝch nµy ®­îc ghÐp chung vµo mét khu cã ký hiÖu (.j.B.II.1). Ranh giíi phÝa trªn lµ ®­êng biªn giíi ViÖt Nam-Campuchia cßn phÝa d­íi lµ ®­êng thuû ®¼ng ¸p 0m (vÒ mïa kh«). PhÇn cßn l¹i cña miÒn vËn ®éng gi÷a ®­êng thuû ®¼ng ¸p 0m vÒ mïa kh« vµ ®­êng ven bê biÓn quanh n¨m chÞu t¸c ®éng cña thuû triÒu trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trong phÇn nµy cã hai diÖn tÝch §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do khai th¸c n­íc. Dùa vµo sù biÕn d¹ng cña m¹ng l­íi thuû ®éng lùc cã thÓ lÊy ®­êng thuû ®¼ng cao (-3)m vÒ mïa m­a lµm ranh giíi gi÷a khu §T tù nhiªn vµ tù nhiªn bÞ ph¸ huû. Nh­ vËy, phÇn nµy gåm hai khu. Khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû (.j.B.II.3) bao gåm b¸n ®¶o Cµ Mau vµ diÖn tÝch quanh Tp Hå ChÝ Minh. PhÇn cßn l¹i lµ khu §T tù nhiªn ®­îc h×nh thµnh do truyÒn ¸p lùc thuû triÒu tõ biÓn (.j.B.II.2). 3.4 Ph©n vïng §T n­íc cã ¸p phøc hÖ chøa n­íc N2 Nh­ chóng t«i ®· tr×nh bµy ë trªn phøc hÖ chøa n­íc N2 ë §BNB chØ cã mét kiÓu §T cung cÊo theo mïa () vµ mét phô kiÓu §T cung cÊp ®iÒu hoµ (j). Víi quan ®iÓm ph©n vïng §T ®©y chØ lµ mét phô ®íi cã ký hiÖu (.j). Theo ®Æc ®iÓm §CTV, phÇn xuÊt lé trªn mÆt ®Êt cña phøc hÖ chøa n­íc däc ®øt g·y Ch¬n Thµnh-Phó Gi¸o chÝnh lµ miÒn cÊp. PhÇn cßn l¹i lµ miÒn vËn ®éng. MiÒn tho¸t ch­a ®ñ tµi liÖu ®Ó x¸c ®Þnh. Cã nhiÒu kh¶ n¨ng miÒn vËn ®éng lµ miÒn tho¸t kÝn. Râ rµng nhÊt vÒ sù tho¸t lµ do khai th¸c n­íc. Tõ ®Æc ®iÓm trªn ë §BNB phøc hÖ chøa n­íc N2 cã 2 líp §T øng víi miÒn cÊp vµ vËn ®éng: (.j.A); (.j.B). ë ®©y ®Êt ®¸ chøa n­íc t­¬ng ®èi ®ång nhÊt. Thµnh phÇn chñ yÕu gåm c¸t, s¹n, sái lÉn bét, sÐt cã tÝnh thÊm trung b×nh. Nh­ vËy mçi líp chØ cã mét phô líp: (.j.A.II); (.j.B.II) (xem h×nh 1c). Trong miÒn cÊp, n­íc cã ¸p cã ®Æc tr­ng thuû lùc nh­ n­íc ngÇm. Do diÖn tÝch miÒn cÊp hÑp, ë ®©y chØ tån t¹i mét d¹ng §T bªn s­ên (.j.A.II.1) t­¬ng øng trong ph©n vïng lµ mét khu §T. Trong miÒn vËn ®éng cã 3 nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn §T n­íc cã ¸p. Mét lµ sù truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh ë miÒn cÊp. Hai lµ truyÒn ¸p lùc thuû triÒu tõ biÓn. Ba lµ h¹ thÊp mùc n­íc do khai th¸c n­íc. Dùa vµo møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè, theo nguyªn t¾c ®· nªu, trong miÒn vËn ®éng tån t¹i 3 d¹ng §T øng víi 3 khu §T. Khu §T truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp (.j.B.II.1) gåm hai phÇn gi¸p víi biªn giíi ViÖt Nam-Campuchia ë phÝa B¾c. Mét phÇn ph©n bè trong c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh D­¬ng, B×nh Ph­íc. PhÇn kia ph©n bè quanh T©n H­ng, T©n Ch©u, Ch©u §èc thuéc tØnh §ång Th¸p M­êi. Khu nµy ®­îc giíi h¹n bëi ranh giíi ViÖt Nam-Campuchia ë phÝa B¾c vµ ®­êng thuû ®¼ng cao 0m vÒ mïa kh« ë phÝa Nam. D¹ng §T trong khu nµy cã liªn quan ®Õn truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh quanh n¨m tõ miÒn cÊp. Sau khu trªn lµ khu §T ®­îc h×nh thµnh do truyÒn ¸p lùc thñy tÜnh tõ miÒn cÊp vµ thuû triÒu tõ biÓn (.j.B.II.2). Ranh giíi phÝa B¾c cña khu lµ ®­êng thuû ®¼ng cao 0m vÒ mïa kh«, cßn phÝa Nam lµ ®­êng bê biÓn. Trong phÇn cßn l¹i cña miÒn vËn ®éng ND§ ®· ®­îc khai th¸c ®Ó phôc vô c¸c nhu cÇu kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ. §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû. Dùa vµo sù biÕn d¹ng cña ®­êng thuû ®¼ng ¸p cã thÓ ph©n ra khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû (.j.B.II.3). Ranh giíi ng¨n c¸ch gi÷a hai khu lµ ®­êng thuû ®¼ng ¸p (-3)m vÒ mïa kh«. 3.5 Ph©n vïng §T n­íc cã ¸p phøc hÖ chøa n­íc N1 §©y lµ phøc hÖ chøa n­íc n»m s©u nhÊt vµ kh«ng xuÊt lé trªn mÆt ®Êt. Sù ph©n bè cña phøc hÖ chøa n­íc trªn l·nh thæ n­íc ta chØ lµ mét phÇn cña miÒn vËn ®éng trong bån chøa n­íc s«ng MªC«ng. Còng nh­ c¸c §VCN cã ¸p kh¸c, nã cã miÒn tho¸t kÝn, ch­a x¸c ®Þnh. §Êt ®¸ chøa n­íc t­¬ng ®èi ®ång nhÊt cã tÝnh thÊm vµo lo¹i trung b×nh. Nh­ vËy ë §BNB phøc hÖ chøa n­íc N1 chØ cã mét kiÓu, 1 phô kiÓu, 1 líp, 1 phô líp §T (.j.B.II). Dùa vµo møc ®é t¸c ®éng cña ¸p lùc thuû tÜnh tõ miÒn cÊp, thuû triÒu tõ biÓn vµ h¹ thÊp mùc n­íc do khai th¸c n­íc cã thÓ ph©n ra 3 d¹ng §T øng víi 3 khu §T (xem h×nh 1d). D¹ng §T ®­îc h×nh thµnh do truyÒn ¸p lùc thuû tÜnh trong miÒn vËn ®éng (.j.B.II.1). Khu ®Æc tr­ng cho d¹ng §T nµy ph©n bè ë phÝa B¾c n»m gi÷a ranh giíi ViÖt Nam-Campuchia vµ ®­êng thuû ®¼ng cao 0m vÒ mïa kh«. Khu nµy cã diÖn tÝch kh«ng réng bao gåm mét phÇn cña tØnh T©y Ninh, B×nh Ph­íc vµ §ång Th¸p M­êi. D¹ng §T ®­îc h×nh thµnh do sù truyÒn ¸p lùc thñy tÜnh tõ miÒn cÊp vµ thuû triÒu tõ biÓn (.j.B.II.2). Khu ®Æc tr­ng cho d¹ng §T nµy n»m tiÕp gi¸p víi khu (.j.B.II.1). Ranh giíi phÝa d­íi cña khu ®­îc giíi h¹n bëi ®­êng bê biÓn. Nã bao gåm mét phÇn cña tØnh §ång Th¸p M­êi vµ Kiªn Giang, CÇn Th¬, HËu Giang, TiÒn Giang, B¹c Liªu, Sãc Tr¨ng, Cµ Mau. Trong phÇn cßn l¹i cña miÒn vËn ®éng cßn tån t¹i khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do khai th¸c n­íc (.j.B.II.3). Ranh giíi cña khu lµ ®­êng thuû ®¼ng ¸p víi gi¸ trÞ (-3)m. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn chóng ta cã thÓ hÖ thèng l¹i ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T c¸c §VCN Q12-3, Q11, N2 vµ N1 trong (b¶ng 2) vµ (h×nh 1). B¶ng 2 Ph©n lo¹i vµ ph©n vïng §T c¸c §VCN cã ¸p trong trÇm tÝch §Ö tø vµ Neogen ë §BNB §¬n vÞ chøa Ph©n lo¹i §T Ph©n vïng §T ký hiÖu n­íc 1. KiÓu §T cung cÊp theo mïa 1. §íi §T cung cÊp theo mïa bao gåm c¶ §BNB  2. Phô kiÓu §T cung cÊp ®iÒu hoµ 2. Phô ®íi §T cung cÊp ®iÒu hoµ bao gåm c¶ .j 3. Líp §T miÒn cÊp 3. MiÒn §T cung cÊp .j.A 4. Líp §T miÒn vËn ®éng 4. MiÒn §T vËn ®éng .j.B 5. Phô líp §T víi ®Êt ®¸ cã tÝnh 5. Vïng §T víi ®Êt ®¸ cã tÝnh thÊm trung b×nh lµ xen bét-sÐt trong miÒn cÊp c¸t, cuéi, sái xen bét-sÐt trong miÒn cÊp 6. Phô líp §T víi ®Êt ®¸ cã tÝnh 6. Vïng §T víi ®Êt ®¸ cã tÝnh thÊm trung b×nh lµ 1. Phøc xen bét-sÐt trong miÒn vËn ®éng c¸t, cuéi, sái xen bét-sÐt trong miÒn vËn ®éng hÖ chøa 7. D¹ng §T bªn s­ên trong miÒn 7. Khu §T bªn s­ên trong miÒn cÊp l­u vùc s«ng n­íc cÊp l­u vùc s«ng §ång Nai §ång Nai Q1 8. D¹ng §T ven s«ng trong miÒn 8. Khu §T ven s«ng trong miÒn cÊp thuéc l­u vùc cÊp thuéc l­u vùc s«ng Cöu Long s«ng Cöu Long 9. D¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do 9. Khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do t­íi trong miÒn t­íi trong miÒn cÊp cÊp, gåm khu vùc D­¬ng Minh Ch©u, T©y Ninh 10. D¹ng §T truyÒn ¸p lùc thñy 10. Khu §T truyÒn ¸p lùc thñy tÜnh tõ miÒn cÊp, tõ biÓn trong miÒn vËn ®éng thuéc ¸p lùc thñy triÒu tõ biÓn trong miÒn vËn ®éng .j.B.II.1 l­u vùc s«ng Cöu Long 11. D¹ng §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû 11. Khu §T tù nhiªn bÞ ph¸ huû do khai th¸c n­íc do khai th¸c n­íc trong miÒn vËn vËn ®éng gåm b¸n ®¶o Cµ Mau vµ quanh khu vùc .j.B.II.2 ®éng Tp Hå ChÝ Minh 1. KiÓu §T cung cÊp theo mïa 1. §íi §T cung cÊp theo mïa, bao gåm c¶ §BNB  2. TÇng 2. Phô kiÓu §T cung cÊp ®iÒu hoµ 2. Phô ®íi §T cung cÊp ®iÒu hoµ, bao gåm c¶ .j n­íc Q113. Líp §T miÒn cÊp 3. MiÒn §T cung cÊp .j.A 4. Líp §T miÒn vËn ®éng 4. MiÒn §T vËn ®éng .j.B ... - tailieumienphi.vn