- Trang Chủ
- Môi trường
- Nghiên cứu xây dựng quy trình nhân giống từ hạt cây chùm ngây ở giai đoạn vườn ươm và xác định, đánh giá hàm lượng một số kim loại trong lá cây chùm ngây (Moringa oleifera) trồng ở khu vực thành phố Đồng Hới tỉnh Quảng Bình bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử
Xem mẫu
- Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH NHÂN GIỐNG TỪ HẠT CÂY
CHÙM NGÂY Ở GIAI ĐOẠN VƯỜN ƯƠM VÀ XÁC ĐỊNH, ĐÁNH GIÁ
HÀM LƯỢNG MỘT SỐ KIM LOẠI TRONG LÁ CÂY CHÙM NGÂY
(MORINGA OLEIFERA) TRỒNG Ở KHU VỰC THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI
TỈNH QUẢNG BÌNH BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ
NGUYÊN TỬ
Lê Thị Phương*, Nguyễn Thị Nhàn
Trần Thị Kim Cúc, Nguyễn Mậu Thành
Trường Đại học Quảng Bình
*Tác giả liên lạc: lethiphuong1007@gmail.com
TÓM TẮT
Nghiên cứu này đã bước đầu xây dựng được quy trình nhân giống cây chùm ngây
ở giai đoạn vườn ươm tại địa phương. Xây dựng, thiết kế các mô hình ươm cây
chùm ngây với các tiêu chí kĩ thuật khác nhau như: Đất đóng bầu, tiêu chuẩn kích
thước bầu…. Sau sáu tuần theo dõi, chăm sóc chúng tôi thu được kết quả về sinh
trưởng và phát triển của cây ở chỉ tiêu các loại đất thì chiều cao và đường kính
của cây theo thứ tự sau: Đất rừng > Đất ruộng > Đất cát vùng ven biển > Đất
vườn đồi.
Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F-AAS) được áp dụng để
xác định hàm lượng đồng, kẽm và mangan trong các mẫu lá cây chùm ngây
trồng ở khu vực thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Phương pháp này cho
giới hạn phát hiện thấp. Kết quả này cho thấy hàm lượng của đồng, kẽm và
mangan trung bình trong lá cây chùm ngây lần lượt là: (2,67 mg/kg tươi; 8,21
mg/kg tươi và 4,49 mg/kg tươi), nằm trong giới hạn cho phép theo quy định
46/BYT 2007.
Từ khóa: Cây chùm ngây, đồng, kẽm và mangan, phương pháp F-AAS.
STUDY ON BUILDING PROCESS OF LIVESTOCK BREEDS FROM
NATIONAL GARDENS IN NURSING GARDENS AND DETERMINE,
EVALUATION THE METALS CONTENT IN BEL-OIL TREE
(MORINGA OLEIFERA), DONG HOI CITY, QUANG BINH PROVINCE
Le Thi Phuong*, Nguyen Thi Nhan
Tran Thi Kim Cuc, Nguyen Mau Thanh
Quang Binh University
*Corresponding Author: lethiphuong1007@gmail.com
ABSTRACT
Study on establishing a common cultivation process and determination of metals
in urban plant samples from Dong Hoi, based on the methods applied by Quang
Binh Province. This study started off planting seedlings with a local nursery.
The planting was based upon the design of widely excepted and applied seedling
models, including different criteria such as soil and soil quality, pot design and
standard measuring of growth. After six weeks, a detailed measurement of growth
and development of the plants took place. The measurements are presented in the
following order: agricultural soil > coastal sand > changed soil.
The flame atomic absorption spectrometry (F-AAS) is applied to determine the
564
- Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học
copper, zinc and manganese in leaves of bel-oil tree growth at Dong Hoi City,
Quang Binh Province . The results showed limited absorption of the examined
metals. Average absorption of copper, zinc and manganese in the leaves of Bel-
oil tree was as follows: (2,67 mg/ kg fresh; 8,21 mg/kg fresh and 4,49 mg/kg fresh)
and within the allowed limits according to the regulation No.46/BYT 2007.
Keywords: Bel-oil tree, copper, zinc and manganese, F-AAS method.
TỔNG QUAN cơ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm
Chùm ngây (Moringa oleifera) là loại của cây trồng.
cây thân gỗ mềm, có chiều cao từ 5-10
m, cây có nguồn gốc từ Nam Á, hiện NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG
được hơn 80 quốc gia trên thế giới PHÁP NGHIÊN CỨU
trồng và sử dụng. Cây chùm ngây chứa Nguyên liệu
hơn 90 chất dinh dưỡng tổng hợp bao Hạt cây chùm ngây được chọn lọc và
gồm 7 loại vitamin, 6 loại khóa ng chất, đem ủ trước khi gieo, đem gieo hạt ở các
18 loại acid amin, 46 chất chống oxy loại đất khác nhau (đất rừng, đất vườn
hóa. Đặc biệt, lá chùm ngây còn chứa đồi, đất ruộng, đất cát ven biển) với vỏ
nhiều dưỡng chất hơn cả quả và hoa. bầu cùng kích thước (15x25cm) và gieo
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học hạt ở đất rừng nhưng kích thước vỏ bầu
tính theo trọng lượng, trong đó vitamin khác nhau (20x30cm; 15x25cm;
C nhiều hơn trái cam 7 lần vitamin A 10x15cm). Sau đó chăm sóc, theo dõi
nhiều hơn củ cà rốt 4 lần, canxi nhiều và đánh giá kết quả về sinh trưởng và
hơn sữa 4 lần, chất sắt nhiều hơn gấp 3 phát triển của cây ở chỉ tiêu các loại đất
lần so với cải bó xôi, chất đạm nhiều và chỉ tiêu kích thước bầu về chiều cao
gấp đôi sữa chua và photpho nhiều hơn và đường kính của cây.
trái chuối 3 lần. Chính vì thế nên lá Phương pháp nghiên cứu
chùm ngây hiện được hai tổ chức thế Phương pháp thu thập dữ liệu - quan sát:
giới WHO và FAO xem như là giải Tra cứu tài liệu liên quan về các
pháp tối ưu cho các bà mẹ thiếu sữa và phương pháp nhân giống cây chùm
trẻ em suy dinh dưỡng, chùm ngây còn ngây, phương pháp thống kê; phương
dùng để dưỡng da, mỹ phẩm cao cấp pháp thu thập dữ liệu: từ thông tin trên
và lọc nước. Có thể nói rằng trong mạng Internet, tivi, sách tham khảo về
nhiều năm qua, phong trào trồng cây cây chùm ngây. Từ đó đưa ra những
chùm ngây làm rau xanh tại Việt Nam nhận định tổng quan và vạch ra phương
phát triển khá mạnh mẽ tại nhiều khu án, giải pháp cụ thể cho việc xây dựng
vực trên cả nước, trong đó có Quảng quy trình nhân giống ở giai đoạn vườn
Bình. Tuy nhiên việc tạo cây con chùm ươm.
ngây thì chưa được quan tâm. Xác định, đánh giá hàm lượng Me
Thành phố Đồng Hới là một trong trong lá cây chùm ngây (Moringa
những trung tâm du lịch của tỉnh oleifera)
Quảng Bình nói riêng và các tỉnh miền Thiết bị và hóa chất
Trung nói chung. Là nơi chịu nhiều Các ống nghiệm thủy tinh chịu nhiệt 30
hậu quả của chiến tranh để lại, những ml có nắp xóa y; Cốc thủy tinh chịu
tác hại của chất độc chiến tranh cùng nhiệt, thể tích 100 ml, 250 ml, 1000 ml;
với các tác động của con người như sử Bình định mức thủy tinh, thể tích 25
dụng phân bón hóa học, lạm dụng ml, 50 ml, 100 ml, 1000 ml.Thiết bị
thuộc bảo vệ thực vật,… nên có nguy quang phổ hấp thụ nguyên tử Zeenit
565
- Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học
700P của hãng Analytik Jena (Đức) đất đỏ và xã Quang Phú trồng trên đất
tích hợp ba kỹ thuật ngọn lửa; Các cát pha và thuộc thành phố Đồng Hới
pipettes Eppendorf và đầu hút. Cân tỉnh Quảng Bình vào 2 đợt (đợt 1:
phân tích, bếp điện, máy xay, lò vi 12/11/2017, đợt 2: 27/1/2018), mỗi đợt
sóng, tủ sấy. gồm 4 mẫu. Các mẫu lá cây chùm
Các hóa chất sử dụng có độ tinh khiết ngây được ký hiệu Cij, trong đó: i = 1
PA của Merck của Đức: Dung dịch n (thứ tự đợt lấy mẫu), j = 1 m (vị
chuẩn gốc CuII, ZnII và MnII (1000 ± 2 trí lấy mẫu). Mẫu lá cây chùm ngây
ppm) chuyên dùng cho phép đo F- được chuyển về phòng thí nghiệm sau
AAS, axit HNO3, HCl và MgNO2 đặc, khi lấy mẫu và được xử lý sơ bộ trước
nước cất hai lần. khi tiến hành phân tích: Rửa lại lá bằng
Chuẩn bị mẫu nước cất một vài lần, để ráo nước, cân
Mẫu lá cây chùm ngây được lấy theo khối lá tươi; sau đó cắt nhỏ bằng dao
phương pháp tổ hợp, ở 4 khu vực trồng inox, xay mịn, cho vào lọ PE, dán
trên 4 vùng đất đặc trưng khác nhau nhãn, bảo quản nơi khô, thóa ng nếu
theo thứ tự là: xã Lộc Ninh trồng trên chưa tiến hành phân tích ngay.
đất thịt, Phường Bắc Nghĩa trồng trên Tiến hành phân tích
đất sỏi-đồi; Phường Bắc Lý trồng trên
Hình 1. Quy trình xác định hàm lượng Me trong lá cây chùm ngây bằng
phương pháp F-AAS
Nghiên cứu tập trung vào sử dụng Phương pháp phân tích
phương pháp phân tích đồng, kẽm và Trong nghiên cứu này, áp dụng kỹ
mangan trên thiết bị quang phổ hấp thuật phân tích quang phổ hấp thụ
thụ nguyên tử. Với dung dịch phân nguyên tử với kỹ thuật phá mẫu ướt.
tích được xử lý bằng kỹ thuật xử lý Thực hiện tại Trung tâm Y tế dự phòng
mẫu ướt (phá mẫu bằng hỗn hợp (Khoa xét nghiệm) Quảng Bình và
HNO3 và MgNO2). Quy trình xử lý chấp nhận những điều kiện hoạt động
mẫu và phân tích đồng, kẽm và của thiết bị đã được công bố, như nêu
mangan trong lá cây chùm ngây được ở Bảng 1.
thực hiện theo các bước như Hình 1.
566
- Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học
Bảng 1. Điều kiện đo F-AAS xác định Me trong lá cây chùm ngây
Thông số Cu Zn Mn
λ (nm) 324,8 213,86 279,5
Khe đo (mm) 1,2 1,8 0,2
Chiều cao burner 6 5
Cường độ đèn 7
3
(mA)
Hỗn hợp khí đốt C2H2- KK C2H2- KK C2H2- KK
Catot rỗng Catot rỗng
Kiểu đèn Catot rỗng mangan
đồng kẽm
Thời gian chờ (s) 5 5 5
Thời gian đo (s) 3 3 3
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN cứu xây dựng quy trình nhân giống từ
Chọn lọc được các hạt có sức nảy mầm hạt cây chùm ngây ở giai đoạn vườn
cao từ nguồn giống tại trung tâm hạt ươm. Chúng tôi rút ra được một số kết
giống ở Công ty TNHH sản xuất luận sau:
thương mại Hà Giang Phát, địa chỉ Chọn hạt giống có sức sống cao, đồng
56/26/9 đường số 27, phường Sơn Kỳ, đều rồi đem ủ trước khi gieo. Khi ủ hạt
quận Tân Phú – TP.HCM. Thu thập, cần ủ trong giấy báo hoặc vải mềm rồi
phân loại, phối trộn được 4 loại đất nói để trong bóng tối, hàng ngày cần tưới
trên và chúng tôi chọn đất rừng chia ẩm hạt nhưng không để động nước.
đều cho 3 tiêu chuẩn kích thước bầu Sau khi thử nghiệm bốn loại đất chúng
khác nhau. Xác định được tỷ lệ hạt nảy tôi thấy ở đất rừng cây sinh trưởng và
mầm ở giai đoạn hai khá cao với tỷ lệ pháp triển tốt nhất, đến đất ruộng, đến
74,3%. Tỷ lệ sống và phát triển sau khi đất cát ven biển và cuối cùng là đất
gieo hạt vào bầu đến 1 tuần là 97,9% vườn đồi, nên chúng tôi chọn đất rừng
Sau khi chăm sóc, theo dõi cây đến hoặc đất ruộng cho các nghiên cứu tiếp
tuần thứ 2 tại vườn ươm cho kết quả theo.
khá khả thi, đạt tiêu chuẩn cho phép Khi thay đổi kích thước bầu và giữ
với: Chiều cao trung bình 15cm, đường nguyên đất rừng kết quả cho thấy cây
kính cổ rể là 0,19cm. Sau sáu tuần theo ở kích thước bầu 10x15cm cao nhất
dõi, chăm sóc chúng tôi thu được kết nhưng đường kính nhỏ nhất, cho thấy
quả về sinh trưởng và phát triển của cây có sức sống yếu. Cây ở kích thước
cây ở chỉ tiêu các loại đất thì chiều cao bầu 20x30cm cây có chiều cao thấp
và đường kính của cây theo thứ tự sau: nhất nhưng đường kính lớn nhất, cây
Đất rừng > Đất ruộng > Đất cát vùng có sức sống khỏe nhưng cây ở bầu có
ven biển > Đất vườn đồi. Đồng thời ở kích thước 15x25cm thì cho chiều cao
chỉ tiêu kích thước bầu thì chiều cao cây và đường kính gần tương đương
cây theo thứ tự sau: Bầu 10x15cm > Bầu với bầu có kích thước 20x30cm, cây lại
15x25cm > Bầu 20x30cm; ngược lại đường có sức sống tốt. Vậy chúng tôi chọn
kính lại Bầu 10x15cm < Bầu 15x25cm < Bầu bầu có kích thước 15x25cm để dùng tại
20x30cm. vườn ươm là tốt nhất.
Đã xây dựng đường chuẩn, khảo sát giới
KẾT LUẬN hạn phát hiện và giới hạn định lượng đối
Qua quá trình thực hiện đề tài nghiên với các phép đo đồng, kẽm và mangan
567
- Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học
cũng như khảo sát sơ bộ hàm lượng của mangan. Với hàm lượng này thì đây
chúng trong mẫu lá cây chùm ngây cần là loại thực phẩm có khả năng cung
phân tích. Kết quả cho thấy, phương cấp các vi lượng đồng, kẽm và
pháp đạt giới hạn phát hiện thấp (0,0305 magan.
mg/L đối với Cu; 0,0631 mg/L đối với Đã so sánh hàm lượng trung bình của
Zn và 0,0986 mg/L đối với Mn ) đồng, kẽm và mangan trong lá cây
Đã áp dụng phương pháp quang phổ chùm ngây với quy định giới hạn tối đa
hấp thụ nguyên tử để xác định hàm ô nhiễm sinh học và hóa học trong
lượng đồng, kẽm và mangan trong 8 thực phẩm do Bộ Y tế ban hành.
mẫu lá cây chùm ngây ở khu vực 4 Cụ thể, hàm lượng trung bình của đồng
xã, phường thành phố Đồng Hới, tỉnh và kẽm ở các đợt khảo sát đều nằm
Quảng Bình. Kết quả cho thấy, hàm trong phạm vi cho phép và đạt tiêu
lượng trung bình (mg/kg) của các chuẩn về an toàn thực phẩm của tiêu
nguyên tố kim loại trong lá cây chùm chuẩn Việt Nam. Riêng đối với
ngây là: 2,67 mg/kg đối với đồng; 8,21 mangan thì nằm trong khoảng cho
mg/kg đối với kẽm; 4,49 mg/kg đối với phép của WHO.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
NGUYỄN ĐĂNG ĐỨC, NGUYỄN TÔ GIANG, DƯƠNG NGHĨA BANG
(2016). Xác định hàm lượng kẽm trong một số loại rau xanh tại huyện Đại
Từ-tỉnh Thái Nguyên bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa
F-AAS. Tạp chí Hóa học và Ứng Dụng, số 4(36), tr.43-46, 2016.
NGUYỄN MẬU THÀNH, HOÀNG THỊ CẨM CHƯƠNG, NGUYỄN ĐỨC
VƯỢNG (2015). Xác định, đánh giá hàm lượng sắt và mangan trong nước
giếng sinh hoạt tại một vài hộ dân trên địa bàn xã Lộc Ninh - Đồng Hới -
Quảng Bình. Tạp chí Khoa học và Giáo dục, ĐHSP Đà Nẵng, 15(02), tr.21-
25.
NGUYỄN MẬU THÀNH, TRẦN ĐỨC SỸ, NGUYỄN THỊ HOÀN (2015). Phân
tích và đánh giá hàm lượng sắt trong hàu ở khu vực sông Nhật Lệ, thị trấn
Quán Hàu - Quảng Bình. Tạp chí Khoa học và Giáo dục, ĐHSP Huế,1(33),
tr.111-117.
PHẠM LUẬN (2006), Phương pháp phân tích phổ nguyên tử, Nhà xuất bản
Đại học Quốc gia, Hà Nội.
TRẦN QUÝ HIỂN (CHỦ BIÊN) (2011). Hoạt động giáo dục nghề phổ thông -
Nghề làm vườn. Nhà xuất bản Giáo dục.
568
nguon tai.lieu . vn