- Trang Chủ
- Toán học
- Khảo sát năng lực hình học và đo lường của học sinh lớp 4 ở một số trường tiểu học trên địa bàn thành phố Huế theo bộ câu hỏi đánh giá TIMSS
Xem mẫu
- KHẢO SÁT NĂNG LỰC HÌNH HỌC VÀ ĐO LƯỜNG CỦA
HỌC SINH LỚP 4 Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HUẾ THEO BỘ CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ TIMSS
NGUYỄN HOÀNG ANH - PHẠM THỊ THU ANH
LÊ THỊ NGỌC BÍCH - TRỊNH THỊ MỸ DUYÊN
Khoa Giáo dục Tiểu học
1. CHUẨN ĐÁNH GIÁ TIMSS
TIMSS là từ viết tắt của các xu hướng trong việc học Toán và Khoa học Quốc tế
(Trends in International Mathematics and Science Study) của tổ chức IEA nhằm giúp
các quốc gia trên khắp thế giới cải thiện kiến thức khoa học và toán học của học sinh.
TIMSS đánh giá kiến thức và kĩ năng của học sinh trong độ tuổi 9-10 và 13-14 trên thế
giới. TIMSS cung cấp thông tin liên quan tới xu hướng thành tích cùng với các thông tin
khác nhằm giải quyết những lo ngại về chất lượng, số lượng và nội dung giảng dạy của
các nước tham gia. TIMSS có khả năng so sánh quốc tế các biến số chiến lược trong quá
trình dạy học của các nước thành viên, khi tham gia vào TIMSS các nước có tầm nhìn
tổng quát về năng lực học sinh các nước thành viên từ đó so sánh với nhau một cách đầy
đủ và cụ thể. Đồng thời, các nước có thể theo dõi sự tiến triển trong suốt quá trình học
tập của học sinh để đưa ra những biện pháp giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao thành
tích học tập của học sinh nước mình. TIMSS ngày càng phát triển mạnh và khẳng định
vị thế của mình trên trường quốc tế. Hiện nay, các nước có nền giáo dục phát triên trên
thế giới như Singapore, Nhật Bản, Mĩ, Anh, Úc… đã chọn TIMSS làm chuẩn đánh giá
trong công tác kiểm định năng lực học của học sinh.
TIMSS là một trong những chương trình đánh giá năng lực học tập của học sinh được tổ
chức IEA thực hiện. IEA là hiệp hội quốc tế đánh giá thành tựu giáo dục được thành lập
từ năm 1959. Tổ chức này độc lập với các tổ chức nghiên cứu quốc gia và của chính
phủ tiến hành nghiên cứu các thành tựu học tập của học sinh các nước. IEA có nhiệm vụ
cung cấp tất cả các thông tin về thành tích và vị thế giáo dục của các nước thành viên
trong tổ chức. Ngay từ lúc thành lập tổ chức đã có hơn 60 quốc gia đăng kí tham gia,
bao gồm một Ban Thư kí đặt tại Amsterdam, Hà Lan và một trung tâm nghiên cứu dữ
liệu đặt tại Hamburg, Đức. Như là một dự án của IEA, chương trình về khuynh hướng
học toán và khoa học quốc tế - TIMSS với lợi thế trong việc thu hút các tinh hoa chuyên
môn hợp tác được cung cấp bởi đại biểu từ các nước thành viên trên toàn thế giới tiến
hành với chu kì 4 năm một lần. Trong đó, TIMSS phân chia một cách rõ ràng các dữ
liệu đánh giá tương ứng với các miền nhận thức đã được xác định.
Năm 2011 là chu kì thứ năm được thực hiện trong chuỗi chương trình đánh giá của
TIMSS, là khuôn khổ đánh giá gần đây nhất trong các nghiên cứu của IEA về đo lường
các xu hướng trong thành tích học tập toán và khoa học của HS. Chu kì đầu tiên của
TIMSS tiến hành vào năm 1995 tại 41 quốc gia có nền giáo dục phát triển lúc bấy giờ
Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2013-2014
Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, tháng 12/2013, tr: 385-390
- 386 NGUYỄN HOÀNG ANH và cs.
như Anh, Australia, Nhật Bản, Singapore, Mỹ, Slovennia, Scotland, Hồng Kông... các
chu kì tiếp theo được thức hiện vào năm 1999, 2003, 2007. Qua mỗi chu kì, IEA lại có
thêm rất nhiều thành viên đăng kí tham gia, điển hình như Đài Loan - Trung Quốc, Liên
Bang Nga, Thổ Nhĩ Kì, Yemen… Đến nay TIMSS đã có 65 nước cùng với một tiểu
bang của Mỹ và Canada đăng kí tham gia chương trình đánh giá này.
Để đảm bảo tính toàn diện trong việc đánh giá kiến thức của học sinh, các ngữ liệu kiểm
tra cần phải phù hợp với các nội dung chủ đề cũng như các kĩ năng nhận thức đang
được đánh giá. Hơn nữa, quá trình đánh giá cần phải lưu ý đến phạm vi giới hạn của
mỗi kĩ năng nhận thức tương ứng để tránh sự nhầm lẫn. Dưới đây là các miền nhận thức
toán học của học sinh lớp 4.
a) Hiểu biết
Kĩ năng vận dụng hay lí giải các tình huống toán học phụ thuộc rất nhiều vào những
hiểu biết và sự quen thuộc với các khái niệm toán học mà học sinh đã được tìm hiểu
trước đó.
Phạm trù hiểu biết bao gồm các hành vi sau đây: nhớ lại, nhận biết, tính toán, khai thác,
đo lường, phân tích/tổng hợp.
b) Áp dụng
Trong miền nhận thức này, học sinh có thể vận dụng những kiến thức và những hiểu
biết về các khái niệm cơ bản để giải quyết các bài toán hoặc trả lời các câu hỏi liên
quan. Ngoài ra, nó còn được thể hiện qua năng lực sử dụng các công cụ toán học để giải
quyết các tình huống gặp phải trong thực tế cuộc sống.
Miền áp dụng bao gồm các hành vi sau đây: Lựa chọn, mô tả, mẫu, thực hiện, giải quyết
các vấn đề điển hình.
c) Lí giải
Đó là khả năng mở rộng hay tiến xa lời giải của một bài toán quen thuộc để có thể hoàn
thiện một tình huống không quen thuộc và được đặc trong một hoàn cảnh phức tạp hơn
hay một bài toán với nhiều bài giải hơn.
Miền nhận thức này bao gồm các khả năng sau đây: phân tích, khái quát, tổng hợp/hợp
nhất, chứng minh, giải quyết các vấn đề không điển hình.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Ở đây chúng tôi sử dụng ba phương pháp chính để nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Qua việc tìm hiểu về chương trình đánh giá TIMSS
và nguồn câu hỏi trong bộ đề TIMSS 2007 ở các tài liệu tham khảo như sách, báo và
một số địa chỉ mạng về giáo dục đáng tin cậy, số câu hỏi TIMSS liên quan tới vấn đề
nghiên cứu là 20 câu. Từ số lượng câu hỏi này chúng tôi xây dựng thành 6 bộ đề, mỗi
bộ gồm 6 câu hỏi cả trắc nghiệm và tự luận. Giữa các bộ đề có sự giao thoa với nhau về
câu hỏi, miền nhận thức của học sinh lớp 4.
- KHẢO SÁT NĂNG LỰC HÌNH HỌC VÀ ĐO LƯỜNG CỦA HỌC SINH LỚP 4... 387
Phương pháp điều tra, khảo sát: Khảo sát trên đối tượng học sinh lớp 4 thông qua bộ câu
hỏi đánh giá TIMSS. Thăm dò ý kiến của giáo viên tiểu học về năng lực hình học và đo
lường của học sinh.
Chúng tôi xây dựng bộ câu hỏi đánh giá TIMSS dựa trên nội dung hình học và đo lường
ở lớp 4 bao gồm những hiểu biết về các yếu tố liên quan đến hình học và đo lường. Các
yếu tố hình học liên quan đến việc hình thành các kĩ năng ban đầu về các hình hình học,
các khái niệm ban đầu về góc, hai đường thẳng song song, hai đường thẳng vuông góc,
hình bình hành, hình thoi. Đồng thời các yếu tố hình học trong chương trình Tiểu học là
một trong 4 mạch kiến thức (Số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố hình học, giải
toán) được cấu trúc hợp lí, đan xen và hỗ trợ cho các mạch kiến thức khác. Nội dung
các yếu hình học và đo lường được bổ sung, hoàn thiện, khái quát hóa, hệ thống hóa các
kiến thức về yếu tố hình học và đo lường đã học, phù hợp với đặc điểm của giai đoạn
học tập mới ở lớp 4. Các chủ đề hình học và đo lường được đánh giá trong TIMSS bao
gồm các yếu tố đo lường; góc; hai đường thẳng song song, hai đường thẳng vuông góc;
diện tích của các hình hình học.
Phương pháp thống kê toán học: Dựa trên cơ sở của phiếu điều tra, thống kê để đưa ra
đánh giá chính xác về năng lực hình học và đo lường của học sinh.
3. KẾT QUẢ KHẢO SÁT
Trong quá trình nghiên cứu, thông qua quá trình điều tra, thăm dò ý kiến ở hai trường
tiểu học Vĩ Dạ và Phú Cát về năng lực hình học và đo lường của học sinh lớp 4, chúng
tôi rút ra một số nhận xét như sau:
Thứ nhất, ở miền nhận thức hiểu biết, đa số học sinh của hai trường đã ghi nhớ, nhận
biết được các công thức tính chu vi, diện tích các hình đã học. Vì vậy, các em đạt điểm
số khá cao ở các câu hỏi trắc nghiệm và tự luận ở mảng kiến thức này. Cụ thể như sau:
Câu hỏi: Một hình chữ nhật có chiều dài 6 cm, chiều rộng là 4 cm. Chu vi hình chữ nhật
trên là bao nhiêu cm?
Với câu hỏi này, học sinh đã thực hiện tốt phép tính chu vi của hình chữ nhật và đưa ra
kết quả 20cm rất chính xác.
Hình 1. Bài làm đúng của học sinh
Ngoài ra, một số bài làm mà học sinh đã nhầm lẫn hoặc đọc không kĩ yêu cầu đề ra nên
đã trả lời sai. Dẫn chứng cụ thể là hình 2 và hình 3 dưới đây:
- 388 NGUYỄN HOÀNG ANH và cs.
Hình 2 Hình 3
Tuy nhiên, các em chưa có có kĩ năng quan sát, tìm hiểu vấn đề một cách tổng quát,
toàn diện. Do đó, các bài tập tìm các hình là dạng bài tập học sinh ngại làm. Chẳng hạn
ở câu hỏi: Cho một hình vuông được chia làm 7 phần. Em hãy đánh dấu X vào 2 hình
giống nhau về hình dáng và kích thước ở hình vuông dưới đây.
Với câu hỏi này, số lượng bài làm tìm được ba cặp hình giống nhau về hình dáng và
kích thước rất ít. Xem hình 4 dưới đây:
Hình 4
Còn lại đa số học sinh chỉ tìm được một cặp hình giống nhau về hình dáng và kích
thước.
Nhìn chung các em có thể đánh dấu đúng các hình khác nhau nhưng chưa đủ. Điều này
cho thấy các em đã có kiến thức có bản nhưng lại chưa có cái nhìn tổng quát để quan sát
một hình.
Thứ hai, với miền nhận thức áp dụng, phần lớn học sinh chưa biết cách quan sát kĩ các
hình để tìm ra đáp án, thường bị nhiễu thông tin bởi các dữ liệu có trong đề. Học sinh
còn gặp khó khăn với năng lực sử dụng các công cụ toán học để giải quyết các tình
huống gặp phải trong thực tế cuộc sống. Phần lớn các em phát hiện được vấn đề nhưng
lại chưa biết cách giải thích, trình bày bài làm, cách giải quyết vấn đề đó như thế nào là
đúng. Do đó, các em mất điểm khá nhiều ở các câu đòi hỏi kĩ năng nhận biết, mô tả và
quan sát. Cụ thể như ở câu hỏi sau: Trong hình vẽ là hai cạnh của hình chữ nhật. Hãy
vẽ thêm hai cạnh còn lại để tạo thành một hình chữ nhật hoàn chỉnh? Sau đó tính chu vi
và diện tích của hình chữ nhật đó, biết chiều rộng 1cm và chiều dài 2cm.
- KHẢO SÁT NĂNG LỰC HÌNH HỌC VÀ ĐO LƯỜNG CỦA HỌC SINH LỚP 4... 389
Dưới đây là bài làm của học sinh:
Hình 5 Hình 6
Hình 5 là bài làm có kết quả chính xác cả hình vẽ lẫn phép tính. Riêng hình 6, công thức
và đáp số đúng nhưng hình vẽ lại bị lệch, không phải là hình chữ nhật mà đề bài ra.
Thứ ba, ở các câu hỏi thuộc miền nhận thức lí giải đòi hỏi học sinh cần tư duy, suy luận
để tìm ra đáp án chính xác. Nhưng đa phần học sinh của hai trường chưa biết cách phân
tích, khai thác kĩ và liên kết các dữ liệu có trong bài. Từ đó, các em có sự nhầm lẫn
trong cách tính toán, áp dụng công thức và chuyển đổi các phép tính để có được kết quả
đúng. Dẫn chứng dưới đây thể hiện rõ điều đó:
Câu hỏi: Nam sử dụng một cây thước dài 30 cm để đo chiều dài của bức tường. Bức
tường dài hơn 18 lần chiều dài của cây thước là 6 cm. Vậy chiều dài của bức tường là
mấy xăng-ti-mét?
Ở câu hỏi này, hầu hết học sinh bị đánh lừa từ dữ liệu có ở đầu bài toán là “Nam sử
dụng một cây thước dài 30 cm để đo chiều dài của bức tường” mà không xem kĩ dữ liệu
còn lại “Bức tường dài hơn 18 lần chiều dài của cây thước là 6 cm” dẫn đến gặp lúng
túng và làm sai.
Hình 7. Bài làm sai của học sinh
Qua đây, chúng tôi nhận thấy rằng học sinh của hai trường đều đã nắm được kiến thức
cơ bản trong chuẩn đánh giá, điều này thể hiện qua mức điểm trung bình mà các em đạt
kết quả khá cao. Ngoài ra, các em còn biết vận dụng những công thức, cách quan sát
hình để giải quyết những bài toán có liên quan.
Với bộ đề chung mà cả hai trường cùng làm, điểm số trung bình có sự chênh lệch nhẹ.
Điểm trung bình bài kiểm tra của trường tiểu học Vĩ Dạ đạt 8,2; còn trường tiểu học
Phú Cát đạt được là 8,87. Khi chấm bài học sinh của hai trường, chúng tôi đã có sự so
sánh kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề mà các bài toán đưa ra. Thực tế cho thấy,
học sinh trường Phú Cát và Vĩ Dạ đều làm tốt các bài tập thuộc miền nhận thức hiểu
biết. Nhưng ở hai miền nhận thức còn lại là áp dụng và lí giải thì năng lực của học sinh
trường tiểu học Phú Cát có nhỉnh hơn học sinh của trường tiểu học Vĩ Dạ. Học sinh
- 390 NGUYỄN HOÀNG ANH và cs.
trường Phú Cát có khả năng lí luận, diễn giải khá tốt, cẩn thận khi làm bài, trong khi học
sinh trường Vĩ Dạ lại hơi vội vàng, luống cuống khi gặp phải các dạng bài đòi hỏi suy
luận, vận dụng các kiến thức đã học để giải các bài toán liên quan.
4. KẾT LUẬN
Đề tài mang lại cái nhìn khách quan về năng lực hình học và đo lường của học sinh hai
trường tiểu học Vĩ Dạ và Phú Cát. Qua đó phần nào nói lên được hiệu quả của dạy học
toán hiện nay.
Những bài toán dùng để đánh giá trong TIMSS có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao.
Bên cạnh việc đánh giá năng lực học sinh mà còn giúp cho các em trau dồi thêm kĩ
năng, rèn luyện tính chủ động, suy luận, giải quyết bài toán một cách logic, có khoa học.
Vì thế trong quá trình dạy học, giáo viên nên tiếp cận và đưa vào trong bài dạy một số
bài tập trong chuẩn đánh giá TIMSS để tổ chức cho học sinh thực hành luyện tập. Nó sẽ
làm cho việc dạy học môn Toán của giáo viên và học sinh sôi nổi, thoải mái và thích thú
hơn.
Việc áp dụng chuẩn đánh giá TIMSS này vào trong công tác kiểm tra, đánh giá năng lực
và kĩ năng cho học sinh sẽ mang lại kết quả tốt trong công tác điều chỉnh các phương
pháp dạy học, sử dụng thiết bị dạy học lẫn các hình thức tổ chức trong dạy học. Chúng
tôi hi vọng rằng kết quả nghiên cứu của đề tài này sẽ là một sự khởi đầu mới trong việc
ứng dụng chuẩn đánh giá vào quá trình dạy học ở nước ta.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Đỗ Đình Hoan (2010). Sách giáo khoa toán 4, NXB Giáo dục.
[2] Đỗ Đình Hoan (2008). Sách giáo khoa toán 4. NXB Giáo dục.
[3] Đặng Thị Mỹ Ni (2012). Khảo sát năng lực số học của học sinh lớp 4 ở hai trường
tiểu học Quang Trung và Phú Cát thuộc thành phố Huế, Khoá luận tốt nghiệp ĐHSP
Huế.
[4] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010). Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng lớp 4, NXB
Giáo dục.
[5] IEA (2008). TIMSS 2007 technical report, TIMSS & PIRLS International Study
Center, Boston College.
[6] IEA (2009). TIMSS 2011 International Results in Mathematics, TIMSS & PIRLS
International Study Center, Boston College.
[7] IEA (2008). TIMSS 2007 international science report: Findings from IEA’s Trends in
International Mathematics and Science Study at the fourth and eighth grades, TIMSS
& PIRLS International Study center, Boston College.
NGUYỄN HOÀNG ANH
PHẠM THỊ THU ANH
LÊ THỊ NGỌC BÍCH
TRỊNH THỊ MỸ DUYÊN
SV lớp TU 3A, Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế
nguon tai.lieu . vn
