1. Trang Chủ
  2. Địa Lý
  3. Hiện trạng và nguyên nhân xói lở - bồi tụ bờ biển, bồi lấp cửa sông vùng ven biển cửa sông Cửa Việt, Quảng Trị

Hiện trạng và nguyên nhân xói lở - bồi tụ bờ biển, bồi lấp cửa sông vùng ven biển cửa sông Cửa Việt, Quảng Trị

Một trong những nhược điểm lớn nhất hiện nay của của sông Cửa Việt là sự bồi lấp luồng tàu và xói lở - bồi tụ bờ biển, cửa sông diễn ra khá mạng mà vẫn chưa có biện pháp chỉnh trị hữu hiệu, hàng năm phải nạo vét một lượng bùn cát rất lớn tốn kém nhiều tỷ đồng. Mời các bạn cùng tham khảo. Journal of Science of Hanoi National University of Education Natural sciences, Volume 52, Number 4, 2007, pp. 167- 176 HI›N TR„NG V€ NGUY–N NH…N XÂI LÐ-BÇI TÖ BÍ BIšN, BÇI L‡P CÕA SÆNG VÒNG VEN BIšN CÛA SÆNG CÛA

Thể loại Tài liệu miễn phí Địa Lý

Số trang 12

Ngày tạo 12/29/2020 2:24:25 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.48 M

Tên tệp

Tải Hiện trạng và nguyên nhân xói lở - bồi tụ bờ biển,... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Journal of Science of Hanoi National University of Education Natural sciences, Volume 52, Number 4, 2007, pp. 167- 176 HI›N TR„NG V€ NGUY–N NH…N XÂI LÐ-BÇI TÖ BÍ BIšN, BÇI L‡P CÕA SÆNG VÒNG VEN BIšN CÛA SÆNG CÛA VI›T, QUƒNG TRÀ  o ¼nh Ch¥m, Nguy¹n V«n C÷ Vi»n àa lþ, Vi»n Khoa håc v  Cæng ngh» Vi»t Nam Tâm t­t nëi dung D£i ven biºn t¿nh Qu£ng Trà d i kho£ng 68 km vîi 2 cûa sæng (Cûa Tòng v  Cûa Vi»t) l  nìi câ ti·m n«ng ph¡t triºn kinh t¸ biºn, câ mªt ë d¥n c÷ æng óc v  cán l  nìi câ c¡c cì sð kinh t¸ quan trång cõa t¿nh, nh÷ng nìi ¥y công th÷íng xuy¶n ph£i g¡nh chàu nhúng thi¶n tai khèc li»t nh÷ b¢o, lô, xâi lð - bçi tö bí biºn, cûa sæng... °c bi»t l  thi¶n tai s¤t lð ang x£y ra vîi chi·u h÷îng ng y c ng gia t«ng c£ v· quy mæ v  c÷íng ë ð khu vüc cûa sæng Cûa Vi»t. Mët trong nhúng nh÷ñc iºm lîn nh§t hi»n nay cõa cûa sæng Cûa Vi»t l  sü bçi l§p luçng t u v  xâi lð - bçi tö bí biºn, cûa sæng di¹n ra kh¡ m¤nh m  v¨n ch÷a câ bi»n ph¡p ch¿nh trà húu hi»u, h ng n«m ph£i n¤o v²t mët l÷ñng bòn c¡t r§t lîn tèn k²m nhi·u t çng. Xâi lð - bçi tö bí biºn, bçi l§p cûa sæng ð Cûa Vi»t hi»n nay ¢ trð th nh mët trong nhúng tai bi¸n thi¶n nhi¶n nguy hiºm g¥y £nh h÷ðng lîn sü ph¡t triºn kinh t¸ - x¢ hëi °c bi»t l  vòng kinh t¸ ven biºn Cûa Vi»t, Qu£ng Trà. 1 Mð ¦u Xâi lð bí biºn, bí sæng l  d¤ng thi¶n tai n°ng n· x£y ra ð h¦u h¸t d£i ven biºn n÷îc ta, di¹n bi¸n h¸t sùc phùc t¤p g¥y thi»t h¤i r§t lîn v· ng÷íi v  cõa, º l¤i hªu qu£ l¥u d i v· kinh t¸  x¢ hëi v  mæi tr÷íng sinh th¡i. Bçi tö bí biºn, cûa sæng th nh t¤o n¶n c¡c b¢i bçi quþ gi¡ cho nhi·u vòng, song nhi·u nìi công trð th nh tai bi¸n nghi¶m trång, g¥y ra sa bçi luçng t u, b¸n c£ng, bçi l§p cûa sæng l m gi£m kh£ n«ng tho¡t lô, g¥y ngªp löt tr¶n di»n rëng, ngåt hâa c¡c ¦m ph¡, vông vành... H ng n«m Nh  n÷îc ph£i chi mët l÷ñng kinh ph½ lîn º kh­c phöc, pháng chèng v  cùu hë công nh÷ vi»c duy tu n¤o v²t luçng t u khu vüc c¡c cûa sæng n÷îc ta. D£i ven biºn t¿nh Qu£ng Trà d i kho£ng 68 km vîi hai cûa sæng (Cûa Tòng v  Cûa Vi»t) l  nìi câ ti·m n«ng ph¡t triºn kinh t¸ biºn, câ mªt ë d¥n c÷ æng óc v  cán l  nìi câ c¡c cì sð kinh t¸ quan trång cõa t¿nh, nh÷ng nìi ¥y công th÷íng xuy¶n ph£i g¡nh chàu nhúng thi¶n tai khèc li»t nh÷ b¢o, lô, xâi lð bí biºn, bçi l§p cûa sæng... °c bi»t l  thi¶n tai s¤t lð ang x£y ra vîi chi·u h÷îng ng y c ng gia t«ng c£ v· quy mæ v  c÷íng ë, ch¿ t½nh tø n«m 1980 ¸n 1999 ð ¥y ¢ câ 30 o¤n bí biºn bà s¤t lð vîi têng chi·u d i tîi 34 km, câ nhúng o¤n bí bà s¤t lð vîi tèc ë trung b¼nh n«m tîi 16 ÷ 55 m/n«m [2,3], trong â ð Cûa Vi»t xâi lð bí biºn, cûa sæng th÷íng xuy¶n x£y ra, g¦n ¥y v o c¡c n«m 2002, 2003 v  2004 hi»n t÷ñng s¤t lð l¤i x£y ra 167
  2. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× kh¡ m¤nh tr¶n chi·u d i h ng tr«m m²t vîi tèc ë s¤t lð v i chöc m²t/n«m. Mët trong nhúng nh÷ñc iºm lîn nh§t hi»n nay cõa cûa sæng Cûa Vi»t l  sü bçi l§p luçng t u v  xâi lð bí biºn di¹n ra kh¡ m¤nh m  cho ¸n nay v¨n ch÷a câ bi»n ph¡p ch¿nh trà húu hi»u. H ng n«m luçng t u ð cûa sæng n y ph£i n¤o v²t mët l÷ñng bòn c¡t r§t lîn, tèn k²m nhi·u t çng. Xâi lð - bçi tö bí biºn, bçi l§p cûa sæng ð Cûa Vi»t hi»n nay ¢ trð th nh mët trong nhúng tai bi¸n thi¶n nhi¶n nguy hiºm g¥y £nh h÷ðng lîn sü ph¡t triºn kinh t¸ - x¢ hëi, °c bi»t l  vòng kinh t¸ khu vüc ven biºn Cûa Vi»t, Qu£ng Trà. Trong khuæn khê b i b¡o n y, c¡c t¡c gi£ i s¥u ph¥n t½ch °c iºm hi»n tr¤ng, nguy¶n nh¥n xâi lð bí biºn, bçi l§p cûa sæng vòng ven biºn Cûa Vi»t. 2 Hi»n tr¤ng xâi lð bí biºn, bí sæng v  bçi l§p cûa sæng cûa vi»t v  l¥n cªn 2.1 Hi»n tr¤ng xâi lð bí biºn, bí sæng khu vüc nghi¶n cùu o¤n bí biºn t¿nh Qu£ng Trà d i kho£ng 68 km, theo t i li»u ¢ cæng bè [2], [5] câ 14 khu vüc bà s¤t lð trong â 25 o¤n bà s¤t lð (b£ng 1). o¤n bí biºn Cûa Vi»t tø n«m 1965 ¸n n«m 1999 di»n t½ch ÷ñc bçi tö l  10 ha, nh÷ng di»n t½ch bà s¤t lð l¶n tîi 88 ha. Tø n«m 1980 sau khi ªp Tr§m ÷a v o sû döng, qu¡ tr¼nh xâi lð bí ¢ x£y ra kh¡ m¤nh. o¤n bí biºn ph½a B­c cûa sæng Cûa Vi»t thuëc kiºu bí bçi tö - xâi lð; xâi lð v o thíi ký 1940 - 1965 v  bçi tö v o 1965 - 1985. Bí biºn ph½a Nam cûa sæng Cûa Vi»t bà xâi lð v o giai o¤n 1940 - 1965 v  bçi tö v o giai o¤n 1965 - 1985. Tø 1985 trð l¤i ¥y qu¡ tr¼nh xâi lð x£y ra l  chõ y¸u, vîi c÷íng ë kh¡ m¤nh ð o¤n bí n¬m s¡t cûa, ¢ ph¡ vï c¡c t÷íng ch­n, kho b¢i t¤i khu vüc c£ng Cûa Vi»t, l m s¤t lð c¡c cçn c¡t t¤o n¶n nhi·u v¡ch cao ¸n 3 ÷ 4 m. Qu¡ tr¼nh bçi tö x£y ra y¸u hìn. C¡c k¸t qu£ o v³ bi¸n d¤ng àa h¼nh bí biºn cûa sæng cho th§y xu th¸ chung l  v o mòa æng c¡c b¢i biºn bà xâi lð tîi 60 ÷ 90 m vîi chi·u cao tø 1 ÷ 1,5 m. V o mòa h±, c¡c b¢i biºn ÷ñc bçi tö trð l¤i vîi quy mæ nhä hìn c£ v· chi·u rëng l¨n chi·u cao. Tuy nhi¶n o¤n bí ph½a sau c£ng Cûa Vi»t (bí B­c Cûa Vi»t) bà xâi lð l  chõ y¸u, ch¿ trong 2 n«m (2003 - 2004) o¤n bí n y bà s¤t lð ¸n 70 m [3], tø cao ë 1,5 ÷ 2 m hi»n ch¿ cán 0,5 ÷ 1 m. Ð ph½a Nam Cûa Vi»t, o¤n bí tr÷îc ngån h£i «ng kh¡ ên ành, nh÷ng ð c¡c o¤n ti¸p theo c¡ch xa cûa x£y ra qu¡ tr¼nh bçi - xâi khæng ên ành. Tr¶n cì sð sè li»u thu thªp ÷ñc, còng vîi k¸t qu£ i·u tra, kh£o s¡t thüc àa trong b¡o c¡o n y chóng tæi tr¼nh b y v· hi»n tr¤ng s¤t lð bí ð ph¦n h¤ l÷u sæng Th¤ch H¢n v  sæng Hi¸u. Tr¶n cì sð sè li»u thu thªp ÷ñc, còng vîi k¸t qu£ i·u tra, kh£o s¡t thüc àa ¢ cho th§y: L÷u vüc sæng Th¤ch H¢n câ 38 iºm s¤t lð, trong â sæng Th¤ch H¢n câ 18 iºm v  sæng Hi¸u câ 20 iºm (b£ng 2). Thèng k¶ theo ìn và h nh ch½nh: Cho ¸n tr÷îc mòa lô n«m 2006, bí c¡c sæng bà xâi lð m¤nh vîi chi·u d i s¤t Huy»n Tri»u Phong: 10 iºm Huy»n H£i L«ng: 2 iºm Huy»n Cam Lë: 17 iºm Huy»n Gio Linh: 2 iºm Thà x¢ æng H : 7 iºm 168
  3. Hi»n tr¤ng v  nguy¶n nh¥n xâi lð-bçi tö BƒNG 1. Hi»n t÷ñng s¤t lð bí biºn Qu£ng Trà [2], [5] lð bí ð c¡c sæng nh÷ sau: - Sæng Th¤ch H¢n vîi têng chi·u d i c¡c o¤n s¤t lð kho£ng 30 km. - Sæng Hi¸u vîi têng chi·u d i c¡c o¤n s¤t lð tr¶n 11 km. Xâi lð bí sæng m¤nh nh§t th÷íng x£y ra t¤i bí lãm cõa c¡c khóc uèn, nh§t l  nìi khæng câ cæng tr¼nh b£o v» bí nh÷ ð x¢ Tri»u Giang, Tri»u Th÷ñng... (sæng Th¤ch H¢n), æng Thanh, æng Giang... (sæng Hi¸u); ð nhúng o¤n sæng câ c¦u, ph  v÷ñt sæng ho°c t¤i c¡c o¤n sæng th¯ng khi giúa láng khæng câ b¢i c¡t säi nêi. Bí lçi cõa sæng công bà s¤t lð n¸u câ nhúng trªn lô làch sû vîi c÷íng ë lîn hçi th¡ng 11/1999. èi vîi qu¡ tr¼nh xâi lð ð vòng h¤ l÷u xâi ngang phê bi¸n hìn xâi ¡y v  nâi chung câ xu h÷îng tr÷ñt xuæi theo dáng ch£y. Ho¤t ëng bçi l§p c ng m¤nh c ng g¥y xâi lð bí phùc t¤p [4]. C¡c o¤n bí bà xâi lð m¤nh nh§t vîi chi·u rëng tîi 20 ÷ 50 m/n«m x£y ra ð c¡c x¢: Tri»u Giang, Tri»u Long, H£i L», thà tr§n Gio Vi»t (sæng Th¤ch H¢n), Cam Th nh, Thà tr§n Cam Lë, Cam Hi¸u, Cam Thu (sæng Hi¸u)... Tèc ë xâi lð trung b¼nh tîi 5 ÷ 10 m/n«m, h¦u nh÷ di¹n ra ð h¦u h¸t c¡c o¤n bà xâi lð. Tuy nhi¶n mët sè o¤n ch¿ bà xâi lð y¸u, ch¿ kho£ng 2 ÷ 3 m/n«m. H¦u h¸t c¡c o¤n bà s¤t lð tr¶n sæng Th¤ch H¢n ·u câ ë d i tr¶n 1000 m, o¤n bà s¤t lð d i nh§t ð bí tr¡i sæng Th¤ch H¢n thuëc thæn Th÷ñng Ph÷îc, An æn (x¢ Tri»u Th÷ñng) l¶n ¸n 4000 m g¥y £nh h÷ðng nghi¶m trång ¸n §t canh t¡c công nh÷ c¡c hë d¥n sinh sèng ð ven sæng. Theo con sè thèng k¶ [1], câ ¸n 232 hë d¥n thüc sü ang bà nguy hiºm v  sè hë d¥n câ kh£ n«ng bà £nh h÷ðng l¶n ¸n 962 hë ð c£ hai b¶n bí cõa sæng Th¤ch H¢n v  sæng Hi¸u. C¡c iºm trång y¸u l : • o¤n xâi lð bí húu sæng Th¤ch H¢n khu vüc x¢ Tri»u Long, x¢ Tri»u Giang; • o¤n xâi lð bí t£ sæng Th¤ch H¢n khu vüc x¢ æng L÷ìng, x¢ Tri»u Th÷ñng; 169
  4. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× • o¤n xâi lð bí t£ sæng Hi¸u khu vüc ph÷íng æng Giang, æng Thanh. Trong c¡c o¤n bí ang bà xâi ph¦n lîn tröc láng d¨n sæng ch¤y s¡t v o bí, tèc ë dáng ch£y lîn v  th÷íng tªp trung h÷îng v o bí m°c dò ¢ câ mët sè o¤n bí ¢ ÷ñc gia cè k± ¡p m¡i º b£o v», song hi»n t÷ñng xâi lð bí v¨n x£y ra. ¡nh gi¡ chung v· ho¤t ëng xâi lðt bí v  bçi l§p láng sæng câ thº x¸p khu vüc nghi¶n cùu câ c§p ë tø trung b¼nh ¸n nghi¶m trång [4]. 2.2 Hi»n tr¤ng, bi¸n ëng láng d¨n l÷u vüc sæng Th¤ch H¢n v  vòng cûa sæng Cûa Vi»t - o¤n sæng tø c¦u æng H  ¸n ng¢ ba Gia ë d i kho£ng 3,4 km, ë s¥u láng d¨n r§t næng ch¿ ¤t kho£ng -2 m, ë rëng m°t n÷îc ¤t 120 ÷ 150 m, ë rëng ¡y láng d¨n ¤t 50 ÷ 70 m, thi¸t di»n ngang chõ y¸u câ d¤ng ng«n k²o. Tröc láng d¨n n¬m s¡t ph½a bí ph£i (c£ng khai th¡c c¡t) sau â uèn khóc chuyºn sang ph½a bí tr¡i t¤i khóc uèn ¦u ti¶n, ti¸p töc chuyºn sang n¬m s¡t ph½a bí ph£i tr÷îc khi chuyºn sang ng¢ ba nìi nhªp l÷u vîi sæng Th¤ch H¢n. - o¤n tø thà x¢ Qu£ng Trà ¸n ng¢ ba sæng V¾nh Ph÷îc: d i kho£ng 10 km, ë rëng m°t n÷îc l  125 ÷ 250 m, ë s¥u ¡y láng d¨n ¤t trung b¼nh -2 m, câ nhúng nìi ë s¥u ¡y ¤t cao hìn câ thº tîi tr¶n -6 m, vîi h» sè uèn khóc ¤t 1,2 ÷ 1,28, hai b¶n bí sæng xu§t hi»n nhi·u b¢i ven sæng næng, rëng n¬m so le nhau. - o¤n tø ng¢ ba sæng V¾nh Ph÷îc ¸n ng¢ ba Gia ë: d i kho£ng 4,5 km, ë rëng m°t n÷îc ¤t 200 ÷ 450 m. T¤i nhúng nìi câ ë rëng m°t n÷îc lîn (ng¢ ba Gia ë kho£ng 450 m, hay t¤i và tr½ ngang thæn ¤i Lëc A) l  và tr½ nhúng b¢i nêi giúa sæng ph¡t triºn, ë s¥u láng d¨n th÷íng nhä, ¤t d÷îi -2 m. Ng÷ñc l¤i nhúng nìi câ ë rëng m°t n÷îc hµp hìn th÷íng tçn t¤i nhúng r¢nh s¥u hìn, ¤t kho£ng -5 m. Tröc láng d¨n trong o¤n n y chõ y¸u n¬m s¡t b¶n bí tr¡i. - o¤n tø ng¢ ba Gia ë tîi Quy H  d i kho£ng 4,5 km, ph¦n ¦u câ h÷îng N - B sau êi th nh NTN - BB v  ph¦n cuèi câ h÷îng TTN - B. o¤n sæng câ ë rëng m°t n÷îc trung b¼nh 450 ÷ 500 m, ché hµp nh§t l  t¤i Quy H  ¤t 250 m, ë s¥u láng d¨n t¤i ¥y ¤t -3 ÷ -5 m, ché næng nh§t o ÷ñc l  t¤i ng¢ ba Gia ë vîi ë cao ¡y sæng ¤t x§p x¿ -2 m. Láng d¨n sæng thay êi theo tøng o¤n sæng, song chõ y¸u n¬m ²p s¡t v· ph½a bí tr¡i l  o¤n bí hi»n nay ang bà xâi lð m¤nh. - o¤n sæng tø Quy H  ¸n ng¢ ba Xu¥n Ti¸n d i kho£ng 4 km, o¤n ¦u câ h÷îng NTN - BB, o¤n sau câ h÷îng TN - B, ë rëng m°t n÷îc trung b¼nh ¤t kho£ng 300 m, ë s¥u trung b¼nh tr¶n o¤n sæng n y ¤t -4 ÷ -5 m, hai ¦u o¤n n y câ ë s¥u nhä hìn ch¿ ¤t kho£ng -2 ÷ -3 m, láng d¨n thay êi li¶n töc, câ o¤n n¬m s¡t ph½a bí ph£i, o¤n l¤i n¬m v· ph½a bí tr¡i, h¼nh d¤ng m°t c­t ngang tr¶n to n o¤n sæng n y iºn h¼nh l  h¼nh chú U l»ch. Tröc láng d¨n câ xu th¸ chuyºn dàch d¦n tø bí ph£i v· ph½a bí tr¡i. - o¤n tø ng¢ ba Xu¥n Ti¸n ¸n cûa sæng Cûa Vi»t d i kho£ng 2,5 km, câ h÷îng ch½nh l  TN - B, ë rëng m°t n÷îc ¤t kho£ng 700 ÷ 800 m, ché hµp nh§t t¤i ng÷ïng cûa sæng ¤t 160 ÷ 250 m. ë s¥u láng d¨n o¤n n y ¤t trung b¼nh kho£ng -4 ÷ -5 m, t¤i và tr½ hai ¦u cõa o¤n n y láng d¨n bà xâi s¥u hìn vîi ë s¥u ¤t > -7 m, ð ng÷ïng cûa sæng thªm ch½ cán ¤t ë s¥u >-9 m. D¤ng m°t c­t ngang láng d¨n o¤n n y câ h¼nh chú V l»ch v· ph½a bí ph£i, t¤i và tr½ c¦u c£ng Cûa Vi»t láng sæng l¤i n¬m ²p v· ph½a bí tr¡i. Trong n«m 2003 láng sæng ti¸p töc ên ành vîi ë s¥u ¡y láng d¨n ¤t trung b¼nh tø -5 m, ph¦n ng÷ïng cûa sæng ë s¥u câ s¥u hìn, ¤t trung b¼nh -7 ÷ -8 m, nìi s¥u nh§t câ thº ¤t -10 m. Tuy nhi¶n so vîi n«m 2002, th¼ n«m 2003 ð ng÷ïng cûa sæng ë rëng cõa c¡c r¢nh s¥u ¢ ÷ñc 170
  5. Hi»n tr¤ng v  nguy¶n nh¥n xâi lð-bçi tö mð rëng hìn, o¤n bí ph½a B­c ÷ñc bçi ra rëng hìn, bí ph½a Nam t¤o n¶n v¡ch t÷ìng èi dèc, tröc láng d¨n câ xu th¸ n¬m l»ch v· ph½a bí ph£i. Sang n«m 2004 ë s¥u láng d¨n ¤t trung b¼nh -5 m, ¡y tröc láng d¨n n¬m hìi l»ch sang bí ph£i, thi¸t di»n ngang câ d¤ng ng«n k²o vîi ë rëng ¡y tröc láng d¨n ¤t x§p x¿ 200 m. - o¤n tø cûa sæng ra ¸n ngo i s÷ín bí ng¦m: o¤n n y láng d¨n câ xu th¸ uèn cong v· ph½a Nam theo h÷îng TTB - N vîi r¢nh s¥u trung b¼nh -3 m, hai b¶n l  hai b¢i bçi cûa sæng, ë rëng láng d¨n ¤t 150 m. Tröc láng d¨n h÷îng th¯ng ra ph½a ngo i khìi theo xu th¸ ph¡t triºn cõa hai b¢i bçi cûa sæng. Sang n«m 2004 hai b¢i bçi hai b¶n cûa sæng ¢ ph¡t triºn th nh hai b¢i næng, rëng, ë s¥u trung b¼nh nhä hìn -2 m n¬m hai b¶n láng d¨n nhä, d i kho£ng g¦n 1 km, ë rëng ¤t trung b¼nh 100 m, câ h÷îng TN - B. Tø ÷íng -3 m ¸n ÷íng -7 m ¡y biºn t÷ìng èi tho£i, tø ÷íng -8 m ¸n ÷íng -10 m câ ë dèc lîn hìn, c ng ra xa ¡y biºn c ng dèc hìn. 3 Ph¥n t½ch, x¡c ành nguy¶n nh¥n xâi lð, bçi tö bí biºn, bçi l§p cûa sæng cûa biºn Cûa Vi»t 3.1 B£n ch§t cõa c¡c qu¡ tr¼nh bçi - xâi v  bi¸n ëng láng d¨n Vòng cûa sæng ven biºn Cûa Vi»t ph¡t triºn tr¶n n·n tr¦m t½ch biºn hi»n ¤i thuëc nhâm §t ríi (c¡t h¤t vøa, nhä), n¶n àa h¼nh vòng bí cûa sæng ven biºn r§t d¹ bà bi¸n êi º th½ch ùng vîi c¡c mùc n«ng l÷ñng cõa ëng lüc sæng biºn. èi vîi ëng lüc sæng, l  qu¡ tr¼nh lð bí, uèn cong láng d¨n mð rëng láng sæng, vîi xu th¸ th nh t¤o n¶n c¡c d¤ng àa h¼nh ¦m ho°c lagun ð trong vòng bí cûa sæng khi câ c¡c doi c¡t ven bí che ch­n. Qu¡ tr¼nh bçi tö v  xâi lð ch¿ x£y ra khi câ sü m§t c¥n b¬ng v· ë b·n §t ¡ d÷îi t¡c ëng cõa sâng, dáng ch£y â l  mèi t÷ìng t¡c giúa c¡c h¤t tr¦m t½ch vîi n«ng l÷ñng sâng, vªn tèc dáng ch£y trong khu vüc. Ngo i ra c¡c t¡c ëng do giâ, khai th¡c vªt li»u x¥y düng, n¤o v²t luçng l¤ch... ð khu vüc nghi¶n cùu công câ mët vai trá kh¡ t½ch cüc. Y¸u tè quy¸t ành trüc ti¸p èi vîi qu¡ tr¼nh bçi - xâi, g¥y bi¸n ëng ð khu vüc cûa sæng Cûa Vi»t ch½nh l  n«ng l÷ñng sâng g¥y bi¸n ëng c¡n c¥n bòn c¡t ð vòng cûa sæng ven biºn, bao gçm: sü vªn chuyºn bòn c¡t v· ph½a biºn ho°c v· ph½a bí theo cì ch¸ di chuyºn ngang cõa dáng bòn c¡t, hay vªn chuyºn v· ph½a c¡c o¤n bí l¥n cªn do dáng bçi t½ch dåc bí v  dáng bçi t½ch sæng ÷a ra biºn. Nh÷ vªy, n¸u dáng bòn c¡t ¸n lîn hìn dáng bòn c¡t ÷ñc mang i khäi vòng cûa sæng th¼ x£y ra hi»n t÷ñng bçi tö, ng÷ñc l¤i ð â s³ x£y ra sü xâi lð. 3.2 Nguy¶n nh¥n xâi lð - bçi tö bí biºn v  bçi l§p cûa sæng Cûa Vi»t a) ƒnh h÷ðng c§u tróc àa ch§t, °c t½nh th¤ch håc cõa §t ¡ v  ëng lüc ph¡t triºn trong khu vüc l  th nh ph¦n th¤ch håc, l  mæi tr÷íng t¡c ëng cõa sâng v  c¡c y¸u tè kh¡c, l  nguçn cung c§p vªt li»u, bði th¸ theo mët thíi gian l¥u d i c§u tróc àa ch§t khu vüc mîi âng vai trá quy¸t ành xu th¸ ph¡t triºn cõa c¡c qu¡ tr¼nh bçi - xâi. Cán t¡c ëng cõa ho¤t ëng t¥n ki¸n t¤o èi vîi qu¡ tr¼nh xâi lð - bçi tö ð vòng cûa sæng ð khu vüc nghi¶n cùu trong thíi gian ng­n l  khæng ¡ng kº. b) àa h¼nh îi ven biºn Cûa Vi»t khæng câ c¡c £o che ch­n v  câ ë cao th§p (2 171
  6. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× m), c§u t¤o bí l  c¡c cçn c¡t n¶n qu¡ tr¼nh xâi lð g¥y bi¸n ëng ð khu vüc cûa sæng th÷íng x£y ra. Ngo i ra àa h¼nh th·m bí ng¦m trong îi sâng vï kh¡ dèc n¶n hi»u ùng n÷îc næng l m t«ng ë cao cõa sâng trong îi sâng vï l  kh¡ rã. c) Sü gia t«ng t¦n su§t v  c÷íng ë cõa c¡c trªn b¢o ð vòng ven biºn câ thº d¨n tîi sü xâi lð bí biºn m  tr÷îc kia ð tr¤ng th¡i ên ành hay ang ph¡t triºn. °c bi»t khi li¶n ti¸p x£y ra b¢o trong mët thíi gian ng­n th¼ t¡c döng ph¡ ho¤i trð n¶n r§t nghi¶m trång, do cìn b¢o thù hai v  c¡c cìn b¢o k¸ ti¸p x£y ra tr¶n b¢i biºn ¢ bà thay êi d÷îi t¡c döng xâi lð cõa trªn b¢o ¦u ti¶n. d) Ho¤t ëng cõa sâng giâ v  dáng sâng t¤i îi ven biºn khu vüc nghi¶n cùu câ þ ngh¾a °c bi»t quan trång èi vîi qu¡ tr¼nh bçi - xâi bí biºn, bçi l§p cûa sæng vîi c¡c h÷îng sâng ch½nh: B, B,  v  N. V o mòa æng, sâng ngo i khìi câ h÷îng B khi v o g¦n bí th¼ chuyºn th nh h÷îng B, n¶n h÷îng sâng B chi¸m t¦n su§t kh¡ lîn. N«ng l÷ñng sâng tªp trung trong c¡c th¡ng mòa æng (th¡ng 9 ¸n th¡ng 3 n«m sau) chi¸m ¸n 65,2% ð îi n÷îc s¥u, 77% ð îi n÷îc næng têng l÷ñng sâng c£ n«m. Trong c¡c th¡ng 10, 11 v  12, n«ng l÷ñng sâng câ gi¡ trà lîn nh§t. N«ng l÷ñng sâng th§p nh§t tªp trung trong c¡c th¡ng 3, 4, 5, 6 v  ho¤t ëng bçi tö chõ y¸u di¹n ra trong thíi gian n y. Trong îi n÷îc næng, n«ng l÷ñng sâng lîn câ £nh h÷ðng trüc ti¸p ¸n îi bí cûa sæng khu vüc nghi¶n cùu l  c¡c h÷îng sâng B, B (mòa æng) v  N, N (mòa h±). e) Dáng ch£y sâng: Mòa h± dáng dåc bí câ h÷îng tø Nam l¶n B­c, mòa æng ng÷ñc l¤i. Tèc ë dáng dåc bí bi¸n thi¶n tø 0,3 ÷ 1 m/s v  ¤t gi¡ trà lîn nh§t ð ph½a trong îi sâng vï cõa tr÷íng sâng B, B. Ri¶ng t¤i vòng cûa sæng dáng sâng bi¸n êi phùc t¤p c£ v· gi¡ trà v  h÷îng bði sü t¡c ëng cõa dáng ch£y tø trong sæng ÷a ra. C«n cù v o k¸t qu£ thèng k¶ t¦n su§t sâng t¤i tr¤m Cçn Cä theo h÷îng, c§p ë cao v  thíi gian (th¡ng, n«m) b¬ng ch÷ìng tr¼nh Tksong v  ph÷ìng và ÷íng bí cho k¸t qu£ t½nh l÷ñng bòn c¡t dåc bí cho th§y, têng l÷ñng vªn chuyºn bòn c¡t n«m dåc bí h÷îng v· ph½a Nam l  ch½nh [3, 6]. K¸t qu£ t½nh dáng bçi t½ch dåc bí biºn theo c¡c m°t c­t cûa sæng Cûa Vi»t (xem h¼nh 1) cho th§y ho¤t ëng bçi - xâi trong khu vüc nghi¶n cùu nh÷ sau [3]: - o¤n bí ph½a B­c Cûa Vi»t: Trong mòa æng, dáng vªn chuyºn bòn c¡t dåc bí câ h÷îng tø B­c xuèng Nam. T£i l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn ÷ñc t«ng d¦n tø m°t c­t MC1 ¸n MC5 [3]. Ch¶nh l»ch l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn dåc bí giúa m°t c­t MC1 v  MC3 l  644.868 m 3 v  giúa m°t c­t MC3 v  MC5 l  367.280 m3 . Nh÷ vªy, trong mòa æng tr¶n suèt dåc o¤n bí biºn ph½a B­c Cûa Vi»t d i kho£ng 1.100 m tø m°t c­t MC1 ¸n cûa sæng, bí biºn bà xâi lð. o¤n bí câ c÷íng ë xâi lð m¤nh nh§t l  o¤n bí t¤i m°t c­t MC3 [3]. Trong mòa h±, dáng bòn c¡t vªn chuyºn dåc bí câ h÷îng ng÷ñc l¤i, tø Nam l¶n B­c. Ch¶nh l»ch l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn giúa m°t c­t MC1 v  MC3 l  454936 m 3 v  giúa m°t c­t MC3 v  MC5 l  17152 m3 . Trong thíi gian n y, l÷ñng bòn c¡t bà xâi trong mòa æng ÷ñc bçi trð l¤i, tuy nhi¶n l÷ñng bòn c¡t trong mòa h± ÷ñc vªn chuyºn l¶n nhä hìn so vîi mòa æng. N¸u t½nh cho c£ n«m, l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn tr¶n o¤n bí ph½a B­c Cûa Vi»t l  c¥n b¬ng ¥m 172
  7. Hi»n tr¤ng v  nguy¶n nh¥n xâi lð-bçi tö n¶n o¤n bí n y v¨n ang bà xâi lð. K¸t qu£ t½nh to¡n kh¡ phò hñp vîi k¸t qu£ o tr­c àa àa h¼nh qua c¡c ñt kh£o s¡t qua c¡c mòa tø n«m 2002 ÷ 2004 [3]. - o¤n bí ph½a Nam Cûa Vi»t: Trong mòa æng, dáng vªn chuyºn bòn c¡t dåc bí câ h÷îng tø Nam l¶n B­c. T£i l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn ÷ñc gi£m d¦n tø m°t c­t MC10 ¸n MC8. Ch¶nh l»ch l÷ñng bòn c¡t vªn chuyºn dåc bí giúa m°t c­t MC8 v  MC9 l  576.631 m 3 v  giúa m°t c­t MC9 v  MC10 l  169.644 m3 . Nh÷ vªy, trong mòa n y, tr¶n suèt dåc o¤n bí biºn ph½a Nam Cûa Vi»t d i kho£ng 850 m tø m°t c­t MC10 ¸n cûa sæng (t¤i m°t c­t MC8), bí biºn bà xâi lð vîi tèc ë khæng lîn. o¤n bí bà xâi lð m¤nh nh§t l  o¤n bí t¤i m°t c­t MC8 - o¤n bí s¡t cûa sæng [3]. Hi»n t÷ñng xâi lð ð o¤n bí n y công l  mët trong nhúng nguy¶n nh¥n g¥y bçi l­ng cûa sæng Cûa Vi»t, g¥y khâ kh«n cho vi»c l÷u thæng t u b± v o c£ng v  tho¡t lô. Trong mòa h±, do o¤n bí n y kh¡ ng­n v  g¦n s¡t cûa sæng n¶n h÷îng sâng N t¡c ëng khæng lîn ¸n qu¡ tr¼nh vªn chuyºn bòn c¡t, bí biºn kh¡ ên ành v  thi¶n v· bçi tö. X²t trong c£ n«m, dáng vªn chuyºn bòn c¡t tr¶n o¤n bí n y câ h÷îng tø Nam l¶n B­c v  ang x£y ra hi»n t÷ñng xâi lð, bçi tö xen k³, k¸t qu£ t½nh to¡n n y công kh¡ phò hñp vîi k¸t qu£ o bi¸n d¤ng àa h¼nh qua c¡c mòa c¡c n«m 2002 ÷ 2004 [3]. Qu¡ tr¼nh ph¡t triºn cûa sæng Cûa Vi»t chàu t¡c ëng cõa ch¸ ë ëng lüc sæng - biºn, trong â vai trá ëng lüc sæng chõ y¸u l  ch¸ ë dáng ch£y v  dáng bòn c¡t cõa l÷u vüc sæng Th¤ch H¢n. Ch¸ ë dáng ch£y n«m câ sü ph¥n bè khæng ·u trong n«m, mòa lô l÷ñng dáng ch£y lô chi¸m kho£ng 50 ÷ 60% l÷ñng dáng ch£y n«m. Mæ 2 un l÷u l÷ñng lô ð ¥y thuëc v o lo¤i lîn ð n÷îc ta trung b¼nh ¤t 50 l/s.km , lîn 2 nh§t câ thº ¤t tîi tr¶n 150 l/s.km . Mæun dáng ch£y trung b¼nh nhi·u n«m bi¸n êi trong ph¤m vi 30 ÷ 80 l/s.km2. ë öc c¡t bòn lì lûng trung b¼nh n«m tr¶n sæng bi¸n êi trong ph¤m vi tø 100 g/m 3 ¸n 300 g/m3 , ð khu vüc ven biºn ë öc 3 câ thº ¤t 100 g/m [3]. g) Sü d¥ng cao li¶n töc cõa müc n÷îc ¤i d÷ìng th¸ giîi l  mët trong nhúng nguy¶n nh¥n g¥y ra qu¡ tr¼nh xâi lð bí biºn tr¶n mët khu vüc rëng lîn. èi vîi qu¡ tr¼nh bçi - xâi h» thèng sæng Th¤ch H¢n £nh h÷ðng cõa sü d¥ng cao müc n÷îc ¤i d÷ìng ÷ñc thº hi»n ð xu th¸ n¥ng cao gèc x¥m thüc cð sð ð c¡c sæng, gi£m ë dèc thu lüc dáng ch£y ê ra biºn v  g¥y ngªp löt c¡c vòng çng b¬ng th§p [4]. h) Sü ph¥n bè khæng ·u nguçn bçi t½ch ð khu bí: L÷u vüc sæng Th¤ch H¢n câ l÷ñng bòn c¡t thuëc lo¤i nhä, ch½nh v¼ th¸ l÷ñng bòn c¡t h ng n«m tø th÷ñng nguçn mang v· bçi ­p cho vòng cûa sæng ven biºn khæng lîn. L÷ñng bòn c¡t chõ y¸u tªp trung trong c¡c th¡ng mòa lô (tø 3 ÷ 4 th¡ng), chi¸m tîi 90% l÷ñng bòn c¡t c£ n«m, cán mòa ki»t l÷ñng bòn c¡t cung c§p cho vòng cûa sæng ven biºn r§t ½t, chõ y¸u do x¥m thüc hai b¶n bí sæng cõa dáng n÷îc ð vòng h¤ du l÷u vüc sæng Th¤ch H¢n. Do l÷ñng bòn c¡t mang v· cûa sæng qu¡ ½t äi l¤i ph¥n bè kh¡ ch¶nh l»ch trong n«m l  mët trong nhúng nguy¶n nh¥n l m gia t«ng qu¡ tr¼nh xâi lð bí ð khu vüc ven biºn cûa sæng Cûa Vi»t v  l¥n cªn. i) Ho¤t ëng d¥n sinh kinh t¸ tr¶n l÷u vüc sæng Th¤ch H¢n, nh§t l  t¤i vòng cûa sæng ven biºn câ £nh h÷ðng nh§t ành ¸n qu¡ tr¼nh ph¡t triºn ð vòng cûa sæng Cûa Vi»t. Vi»c khai th¡c røng ¦u nguçn v  canh t¡c væ tê chùc tr¶n §t dèc, x¥y düng c¡c ªp, hç chùa n÷îc, khai th¡c kho¡ng s£n, vªt li»u x¥y düng ¢ thay êi ch¸ ë 173
  8. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× thu v«n, dáng ch£y bòn c¡t... cõa c¡c h» thèng sæng trong khu vüc. 4 K¸t luªn K¸t qu£ nghi¶n cùu ¢ l m rã hi»n tr¤ng, nguy¶n nh¥n bçi - xâi bí biºn, bçi l§p cûa sæng khu vüc Cûa Vi»t, nìi chàu t¡c ëng cõa c¡c nh¥n tè nëi v  ngo¤i sinh còng vîi sü t¡c ëng th÷íng xuy¶n cõa con ng÷íi. - C§u tróc àa ch§t, °c iºm àa h¼nh v  °c tr÷ng th¤ch håc cõa c¡c lo¤i §t ¡ ð khu vüc bí biºn, cûa sæng Cûa Vi»t v  l¥n cªn l  c¡c y¸u tè quy¸t ành ph¤m vi ph¥n bè cõa ho¤t ëng bçi - xâi bí biºn, cûa sæng. C¡c nhâm tr¦m t½ch tr´ bð ríi tr÷îc t¡c ëng cõa sâng th÷íng g¥y bi¸n ëng luçng l¤ch, láng d¨n ð khu vüc cûa sæng. °c bi»t, h¼nh th¡i ÷íng bí biºn, cûa sæng ¢ ph¥n chia îi ven biºn Qu£ng Trà th nh c¡c cung o¤n bí ëc lªp câ ch¸ ë thu - th¤ch ëng lüc v  °c iºm bçi - xâi kh¡c nhau. - Ho¤t ëng bçi tö, xâi lð bí biºn, cûa sæng Cûa Vi»t x£y ra l  ¡ng kº. Ho¤t ëng xâi lð chi¸m ÷u th¸ v o mòa æng, cán ho¤t ëng bçi tö x£y ra v o mòa h±. Trong â, cûa sæng Cûa Vi»t l  nìi câ ho¤t ëng bçi l§p láng d¨n v  dàch chuyºn luçng l¤ch cûa sæng x£y ra kh¡ th÷íng xuy¶n. - Ho¤t ëng cõa sâng l  y¸u tè £nh h÷ðng trüc ti¸p cõa qu¡ tr¼nh bçi, xâi v  bi¸n ëng láng d¨n ð bí biºn cûa sæng Cûa Vi»t. Ch¸ ë sâng ph¥n hâa theo mòa l m cho °c iºm bçi - xâi v  bi¸n ëng láng d¨n ð cûa sæng Cûa Vi»t mang t½nh ch§t mòa iºn h¼nh: xâi lð v o mòa æng v  bçi tö l¤i v o mòa h±. M°t kh¡c, vai trá cõa dáng bòn c¡t dåc bí èi vîi ho¤t ëng bçi - xâi ven biºn v  di¹n bi¸n luçng l¤ch ð cûa sæng l  ch½nh. - H» thèng sæng trong khu vüc nghi¶n cùu, câ têng l÷ñng bòn c¡t t£i ra t¤i khu vüc cûa sæng khæng lîn so vîi l÷ñng bòn c¡t biºn mang v·, ch¸ ë dáng ch£y qu¡ ch¶nh l»ch giúa mòa lô v  mòa ki»t trong n«m. Thíi gian ho¤t ëng m¤nh cõa sâng B, B th÷íng tròng vîi mòa m÷a lô cõa khu vüc nghi¶n cùu n¶n ho¤t ëng dáng ch£y sæng ¢ chi phèi ho¤t ëng bçi - xâi v  bi¸n ëng láng d¨n khæng nhúng t¤i vòng cûa sæng m  cán c£ ð khu bí l¥n cªn. - Ho¤t ëng bçi tö - xâi lð bí biºn di¹n ra theo c¡c cì ch¸ kh¡c nhau. Trong â, c¡n c¥n bòn c¡t câ þ ngh¾a r§t lîn èi vîi qu¡ tr¼nh bçi tö - xâi lð bí v  bi¸n ëng láng d¨n cûa sæng ð vòng bí c¡t nâi chung, ð îi ven biºn Cûa Vi»t nâi ri¶ng. Ngo i ra, ð méi o¤n bí: bí biºn ph½a B­c, ph½a Nam Cûa Vi»t v  vòng cûa sæng Cûa Vi»t ·u tçn t¤i cì ch¸ ph¡t triºn kh¡c nhau. Qu¡ tr¼nh bçi - xâi di¹n ra phùc t¤p, nh÷ng v¨n thº hi»n t½nh qui luªt v· mùc ë, ph¤m vi ph¥n bè. - Xâi lð bí sæng m¤nh nh§t th÷íng x£y ra t¤i bí lãm cõa c¡c khóc uèn, nh§t l  nìi khæng câ cæng tr¼nh b£o v» bí. Ngo i ra, xâi lð cán x£y ra ð o¤n sæng câ c¦u, ph  v÷ñt sæng ho°c t¤i c¡c o¤n sæng th¯ng khi giúa láng khæng câ b¢i c¡t säi nêi. èi vîi qu¡ tr¼nh xâi lð ð vòng h¤ l÷u xâi ngang phê bi¸n hìn xâi ¡y v  nâi chung câ xu h÷îng tr÷ñt xuæi theo dáng ch£y. - Di¹n bi¸n láng d¨n cûa sæng, ho¤t ëng xâi lð v  bçi tö di¹n ra li¶n töc trong mët ph¤m vi hµp. Bí biºn, cûa sæng th÷íng x£y ra ho¤t ëng bçi - xâi xen k³ còng vîi sü ph¡t triºn cõa láng d¨n cûa sæng (êi h÷îng ho°c ên ành t¤m thíi), nh÷ng cì ch¸ bi¸n êi cõa láng d¨n cûa sæng theo tøng thíi ký câ kh¡c nhau. Vai trá dáng ch£y sæng (°c bi»t l  dáng ch£y lô) v  dáng tri·u quy¸t ành cì ch¸, c÷íng ë ho¤t ëng di¹n bi¸n láng d¨n 174
  9. Hi»n tr¤ng v  nguy¶n nh¥n xâi lð-bçi tö cûa sæng Cûa Vi»t tuý thuëc v o c¡c mòa trong n«m. T i li»u [1] Ban pháng chèng löt b¢o, Sð Næng nghi»p PTNT t¿nh Qu£ng trà. Têng hñp s¤t lð bí sæng c¡c h» thèng sæng thuëc t¿nh Qu£ng Trà. æng H , 2006. [2] Nguy¹n V«n C÷ v  nnk. Nghi¶n cùu dü b¡o pháng chèng s¤t lð bí biºn mi·n Trung tø (tø Thanh Hâa ¸n B¼nh Thuªn). B¡o c¡o têng · t i c§p Nh  n÷îc. H  Nëi, 2001. [3] Nguy¹n V«n C÷ v  nnk. Nghi¶n cùu, dü b¡o v  c¡c gi£i ph¡p pháng chèng s¤t lð bí biºn, cûa sæng nh¬m khai thæng luçng v  b£o v» c£ng Cûa Vi»t. · t i c§p T¿nh, H  Nëi, 2004. [4] Nguy¹n Vi¹n Thå, Nguy¹n Thanh. Nghi¶n cùu dü b¡o, pháng chèng s¤t lð bí sæng h» thèng sæng mi·n Trung. Ph¦n II: H» thèng sæng tø Qu£ng Trà ¸n Qu£ng Ng¢i. B¡o c¡o têng hñp dü ¡n. Hu¸ 3/2001. [5] Nguy¹n Húu Thæng v  nnk. Nghi¶n cùu, ¡nh gi¡ c¡c sü cè v  t¡c ëng ti·m ©n cõa mæi tr÷íng tü nhi¶n khu vüc æng H , Qu£ng Trà, Cûa Vi»t. B¡o c¡o têng k¸t · t i, L÷u trú Sð KH & CN Qu£ng Trà, 2001. [6] Tr¦n Húu Tuy¶n. Nghi¶n cùu qu¡ tr¼nh bçi tö, xâi lð ð îi ven biºn B¼nh Trà Thi¶n v  ki¸n nghà c¡c gi£i ph¡p pháng chèng. Luªn ¡n TS àa ch§t. H  Nëi, 2003. [7] CERC. Coastal littoral transport, Washington DC, , 1977, 177 pager. [8] Kioyshi Horikawa. Nearshore dynamics and coastal processe. Univ. of Tokyo press, 1998. [9] Krulov Y.M. v  nnk. Sâng giâ v  t¡c ëng cõa nâ l¶n cæng tr¼nh. Nxb: KTTV Leningrat, 1976. [10] Paul D. Komar. Handbook of coastal processes and erosion. CRC press, 1983. PRESENT STATE AND CAUSES OF COASTAL EROSION AND ALLUVIAL DEPOSITION AND OF RIVER-MOUTH SHUTTING UP AT CUA VIET AREA, QUANG TRI PROVINCE Dao Dinh Cham, Nguyen Van Cu Institute of Geography, Vietnam Institute of Science and Technology 175
  10. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× Abstract. The Quang Tri province seaside is about 68 km long, with 2 river- mouths (Cua Viet and Cua Tung). It s a place with potentials of development of sea-economy, a high density of population and many economic centers. However it has been and is the victim of frequent natural calamities, as storms, floods, erosion- deposition of alluvium that constantly alter the coastal landscape and threat to shut up the river-mouths, in particular the Cua Viet one. Till now there is no effective measures to prevent these harmful phenomena, except the annual excessively expensive dragging of mud and sand, that costs milliards of VN dong. So we must pay attention to the problem to find out a suitable solution. 176
  11. Hi»n tr¤ng v  nguy¶n nh¥n xâi lð-bçi tö BƒNG 2. Têng hñp s¤t lð bí sæng h» thèng sæng Th¤ch H¢n, t¿nh Qu£ng Trà [1] 177
  12. €O œNH CH…M, NGUY™N V‹N C× H¼nh 1: Sì ç m°t c­t àa h¼nh vòng cûa sæng Cûa Vi»t - Qu£ng Trà 178
nguon tai.lieu . vn
Toán học Môi trường Vật lý Sinh học Địa Lý Hoá học Nông - Lâm - Ngư Cơ khí - Chế tạo máy Tiếng Anh phổ thông Khoa học ứng dụng Nông - Lâm Kiến thức tổng hợp Giáo dục học Xã hội học