- Trang Chủ
- Địa Lý
- Hải dương học đại cương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 4
Xem mẫu
- nhu cÇu cña con ng−êi mμ kh«ng tæn h¹i tíi sù t¸i sinh tù
nhiªn cña chóng. Tμi nguyªn sinh vËt cña ®¹i d−¬ng ®−îc
Ch−¬ng 4 - Tμi nguyªn sinh vËt, kho¸ng
con ng−êi sö dông tõ l©u vμ chñ yÕu ®Ó tháa m·n nh÷ng
vËt vμ n¨ng l−îng cña ®¹i d−¬ng
nhu cÇu vÒ thùc phÈm, tøc vÒ chÊt ®¹m ®éng vËt. Sù quan
t©m sö dông tμi nguyªn sinh vËt ®¹i d−¬ng kh«ng ngõng
Tμi nguyªn ®¹i d−¬ng th−êng ®−îc hiÓu lμ tÊt c¶ nh÷ng
t¨ng lªn do ch−a ®¶m b¶o ®ñ thùc phÈm ®¹m ®éng vËt cho
yÕu tè cña nã ®ang ®−îc sö dông hoÆc cã thÓ ®−îc sö dông
d©n c− t¨ng nhanh cña Tr¸i §Êt. D©n sè vμ khèi l−îng
trong t−¬ng lai trong c¸c ngμnh s¶n xuÊt vμ ho¹t ®éng phi
®¸nh b¾t ®· biÕn ®æi thùc tÕ nh− nhau trong hai thÕ kØ gÇn
s¶n xuÊt cña con ng−êi. Kh¸i niÖm nμy kh¸ réng vμ ph¶n
®©y (h×nh 4.1). Tuy nhiªn, nÕu ®¸nh gi¸ tØ phÇn s¶n phÈm
¸nh toμn bé c¬ cÊu tμi nguyªn cña ®¹i d−¬ng rÊt phøc t¹p.
biÓn trong tæng c¸n c©n thøc ¨n vÒ trung b×nh cña nh©n
Tr−íc hÕt chóng ta sÏ xem xÐt nh÷ng tμi nguyªn sinh vËt
lo¹i, th× tØ phÇn ®ã cßn rÊt nhá bÐ vμ kh«ng lín h¬n 2 %.
cña ®¹i d−¬ng ®· ®−îc sö dông réng r·i tõ l©u. Sù quan
GÇn 98 % toμn bé khèi l−îng thùc phÈm lμ do n«ng nghiÖp
t©m ®èi víi nh÷ng tμi nguyªn kho¸ng vËt t¨ng m¹nh trong
s¶n xuÊt. Tuy nhiªn gi¸ trÞ s¶n phÈm biÓn trong viÖc ®¶m
nh÷ng thËp kØ gÇn ®©y ®ßi hái còng ph¶i xem xÐt chóng tuy
b¶o ®¹m ®éng vËt cho loμi ng−êi ®ang t¨ng. Nh÷ng n¨m 80
chØ lμ mét c¸ch ng¾n gän. Vμ cuèi cïng chóng ta sÏ xem xÐt
cña thÕ kØ 20 ng−êi ta nhËn tõ ®¹i d−¬ng gÇn 6 % ®¹m ®éng
nh÷ng tμi nguyªn n¨ng l−îng tiÒm tμng cña §¹i d−¬ng ThÕ
vËt. Tíi n¨m 2000 nhu cÇu ®¹m nguån gèc ®éng vËt cßn
giíi mμ theo −íc l−îng cña c¸c chuyªn gia lμ rÊt to lín vμ cã
t¨ng h¬n n÷a vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy chØ dùa trªn c¬ së
kh¶ n¨ng gi¶m thiÓu râ rÖt nh÷ng hËu qu¶ sinh th¸i cña
gia t¨ng s¶n xuÊt ngò cèc vμ t¨ng t−¬ng xøng sè ®Çu vËt
ngμnh n¨ng l−îng hiÖn ®¹i ®ang ph¸t triÓn nh− vò b·o.
nu«i th× sÏ kh¸ khã kh¨n. V× vËy ng−êi ta ngμy cμng chó ý
tíi tμi nguyªn sinh vËt ®¹i d−¬ng. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn
4.1. Tμi nguyªn sinh vËt cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi
g¾n liÒn kú väng kh¾c phôc n¹n ®ãi ®¹m cña hä víi viÖc
khai th¸c tμi nguyªn sinh vËt cña ®¹i d−¬ng. HiÖn nay, ®èi
Tμi nguyªn sinh vËt ®−îc hiÓu lμ nh÷ng nguån dù tr÷
víi giμ nöa d©n c− c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, tμi nguyªn
®éng vËt vμ thùc vËt sèng trong n−íc biÓn vμ ®−îc sö dông
biÓn ®¶m b¶o gÇn 30 % khÈu phÇn ®¹m ®éng vËt khiªm tèn
hay cã thÓ ®−îc sö dông trong t−¬ng lai ®Ó tháa m·n nh÷ng
299 300
- cña hä. Theo −íc l−îng cña c¸c chuyªn gia, nÕu xem r»ng khèi l−îng bÊt kú. §¹i d−¬ng ThÕ giíi cã ®ñ nh÷ng tμi
c¸c s¶n phÈm biÓn ph¶i cung cÊp gÇn 25 % ®¶m b¶o ®¹m nguyªn sinh vËt tiÒm tμng mμ con ng−êi cã thÓ sö dông
cho con ng−êi, th× trong n¨m 2000 cÇn ph¶i ®¸nh b¾t gÇn kh«ng lμm tæn h¹i sù t¸i s¶n xuÊt chóng hay kh«ng? Trong
90−100 triÖu tÊn ®éng vËt tõ ®¹i d−¬ng chØ riªng lμm thøc viÖc ®¸nh gi¸ tμi nguyªn sinh vËt ®¹i d−¬ng ®«i khi gÆp hai
h−íng th¸i cùc ®èi lËp nhau. Mét mÆt, vÉn cßn cã ý kiÕn vÒ
¨n trùc tiÕp. Gi÷a nh÷ng n¨m 80, ®· ®¸nh b¾t gÇn 60 triÖu
sù v« tËn tμi nguyªn, ®iÒu ®· vμ ®ang kh«ng ph¶i mét lÇn
tÊn trùc tiÕp cho môc ®Ých thùc phÈm. NÕu xem xÐt tíi
triÓn väng xa h¬n, th× trong 10−20 n¨m tíi cÇn ph¶i t¨ng dÉn tíi lμm suy kiÖt t¹m thêi mét ®èi t−îng khai th¸c, ®«i
khèi l−îng ®¸nh b¾t tõ ®¹i d−¬ng ®Õn 150−160 triÖu tÊn ®Ó khi c¹n kiÖt h¼n c¶ mét loμi. MÆt kh¸c, rÊt th−êng hay cã
nh÷ng dù b¸o r»ng chóng ta ®· ®¹t tíi hoÆc thËm chÝ ®·
®¶m b¶o ®ñ thùc phÇm cho nh©n lo¹i. ë ®©y ph¶i nhí r»ng
v−ît qu¸ giíi h¹n ®¸nh b¾t cã thÓ. V× vËy, mét trong nh÷ng
thÞt c¸c lo¹i c¸ chøa nhiÒu lo¹i chÊt ®¹m gi¸ trÞ cao, c¸c
vÊn ®Ò c¬ b¶n lμ vÊn ®Ò gi¸ trÞ s¶n xuÊt sinh häc thùc tÕ
nguyªn tè vi l−îng c¬ thÓ con ng−êi dÔ hÊp thô vμ tËp hîp
cña ®¹i d−¬ng vμ ¶nh h−ëng cña nh÷ng nh©n tè m«i tr−êng
nhiÒu sinh tè. Nh− c¸c chuyªn gia cho biÕt, nhiÒu thùc
biÕn ®æi tíi s¶n xuÊt sinh häc ®¹i d−¬ng.
phÈm tõ ®éng vËt, thùc vËt biÓn cã gi¸ trÞ y häc lín, v× nã
Chóng ta sÏ xem xÐt sù s¶n xuÊt tμi nguyªn sinh vËt
lμm t¨ng sinh lùc vμ trî gióp ph¸t triÓn b×nh th−êng c¬ thÓ
trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi nh− P. A. Moiseev (n¨m 1989) ®·
con ng−êi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· x©y dùng vμ ph¸t triÓn
tr×nh bμy.
m¹nh mét h−íng y häc rÊt ®¸ng chó ý liªn quan tíi thu
PhÇn lín c¸c hîp chÊt h÷u c¬ mμ ®éng vËt vμ vi khuÈn
nhËn vμ sö dông nh÷ng chÕ phÈm ch÷a trÞ hiÖu qu¶ cao tõ
biÓn sö dông lμm thøc ¨n ®−îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh
®éng vËt vμ thùc vËt biÓn.
quang hîp cña thùc vËt, tøc tr−íc hÕt lμ kÕt qu¶ ho¹t ®éng
Nh− vËy lμ nh©n lo¹i dù ®Þnh t¨ng m¹nh viÖc sö dông
sèng cña thùc vËt phï du vμ ë møc ®é Ýt h¬n, cña c¸c lo¹i
tμi nguyªn sinh vËt cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi trong nh÷ng
t¶o biÓn lín.
n¨m s¾p tíi. Tμi nguyªn sinh vËt ®¹i d−¬ng, gièng nh− b¶n
th©n n−íc ®¹i d−¬ng, thuéc lo¹i tμi nguyªn t¸i t¹o. Song
®iÒu nμy kh«ng cã nghÜa con ng−êi cã thÓ sö dông nã víi
301 302
- trung gian vμ m¾t xÝch cuèi cïng cña chuçi s¶n phÈm,
trong ®ã cã c¸, ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng lín vμ ®éng vËt
d¹ng c¸ voi, tøc lμ chÝnh nh÷ng tμi nguyªn khai th¸c mμ
loμi ng−êi quan t©m sö dông hiÖu qu¶.
Qu¸ tr×nh t¹o ra nh÷ng c¬ thÓ thùc vËt ®· nªu trªn gäi
lμ sù s¶n xuÊt vËt chÊt h÷u c¬ s¬ cÊp, cßn toμn bé tËp hîp
c¸c chÊt ®ã gäi lμ s¶n phÈm s¬ cÊp.
Cã thÓ biÓu diÔn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng sèng, b¾t ®Çu tõ
viÖc t¹o ra s¶n phÈm h÷u c¬ s¬ cÊp b»ng con ®−êng ®ång
hãa − lμ c¬ së cho tÊt c¶ nh÷ng biÕn ®æi tiÕp theo tõ chÊt
h÷u c¬ thμnh nh÷ng cÊu tróc phøc t¹p h¬n, d−íi d¹ng mét
dßng n¨ng l−îng, dßng n¨ng l−îng nμy tr¶i qua mét lo¹t
c¸c bËc dinh d−ìng vμ sö dông nh÷ng tÝnh chÊt cña c¸c c¬
thÓ sèng chuyÓn hãa c¸c d¹ng n¨ng l−îng kh¸c nhau, nã
t¹o ra c¸c lo¹i s¶n phÈm sinh häc kh¸c nhau. TiÕp sau, do
kÕt qu¶ c¸c c¬ thÓ sèng bÞ chÕt vμ sù ph©n hñy c¸c chÊt h÷u
H×nh 4.1. BiÕn ®æi d©n sè (1), khèi l−îng ®¸nh b¾t thñy s¶n (2)
c¬ mμ chu tr×nh c¸c qu¸ tr×nh sinh häc ®−îc khÐp kÝn vμ
vμ khèi l−îng ®¸nh b¾t trªn ®Çu ng−êi (3) (theo P. A. Moiseev)
quay trë l¹i c¸c d¹ng v« c¬ ban ®Çu vμ nhiÖt n¨ng. Con
4.1.1. S¶n phÈm s¬ cÊp
®−êng nμy kÌm theo nh÷ng tæn thÊt n¨ng l−îng rÊt lín,
Sö dông n¨ng l−îng MÆt Trêi vμ kho¸ng chÊt, c¸c c¬
t¨ng lªn nhiÒu lÇn tïy theo møc ®é ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh
thÓ thùc vËt chuyÓn hãa chóng thμnh m« cña c¬ thÓ thùc
ho¹t ®éng sèng vμ chuyÓn tõ mét bËc dinh d−ìng nμy sang
vËt d−íi sù hiÖn diÖn cña nh÷ng ®iÒu kiÖn v« c¬ vμ h÷u c¬
bËc kh¸c. Khèi l−îng nh÷ng tæn thÊt ®ã cã ý nghÜa quan
cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh nh÷ng biÕn ®æi n¨ng l−îng tiÕp
träng ®Ó hiÓu ®−îc nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tμng cña ®¹i
theo rÊt phøc t¹p vμ ®a d¹ng sÏ t¹o ra nh÷ng m¾t xÝch
303 304
- d−¬ng s¶n xuÊt ra tμi nguyªn sinh vËt vμ x©y dùng nh÷ng quan cña c¸c dßng n¨ng l−îng, quy m« tæn thÊt, khèi l−îng
ph−¬ng ph¸p sö dông chóng hîp lý nhÊt. so s¸nh cña s¶n phÈm t¹i c¸c bËc dinh d−ìng kh¸c nhau,
tøc s¬ ®å chØ cho ta mét kh¸i niÖm vÒ tiÕn tr×nh vμ tuÇn tù
cña c¸c qu¸ tr×nh mμ th«i.
Sö dông n¨ng l−îng MÆt Trêi (1) vμ c¸c nguyªn tè dinh
d−ìng (2), c¸c thùc vËt trong qu¸ tr×nh quang hîp sÏ t¹o ra
s¶n phÈm s¬ cÊp tæng céng (3) bao gåm chÊt h÷u c¬ bÞ tiªu
phÝ khi h« hÊp. Nhê kÕt qu¶ quang hîp, s¶n phÈm s¬ cÊp
rßng (4) d−íi d¹ng chÊt h÷u c¬ tÝch lòy ®−îc sö dông trong
hÖ sinh th¸i b»ng nh÷ng con ®−êng kh¸c nhau. Mét bé
phËn lín bÞ ph©n hñy hoÆc kho¸ng hãa (8), mét bé phËn
kh¸c tham gia vμo chuçi thøc ¨n vμ sÏ cho ra s¶n phÈm Ýt
h¬n vÒ khèi l−îng d−íi d¹ng c¸c ®éng vËt ¨n thùc vËt (5),
H×nh 4.2. S¬ ®å c¸c dßng n¨ng l−îng trong quÇn x· sinh vËt
c¸c ®éng vËt bÞ ¨n (6−7), khèi l−îng s¶n phÈm ®· bÞ Ýt ®i
(theo P. A. Moiseev, 1989)
nhiÒu lÇn so víi ë c¸c bËc dinh d−ìng tr−íc. Trong thêi gian
1− n¨ng l−îng MÆt Trêi; 2− c¸c nguyªn tè dinh d−ìng; 3− s¶n
phÈm s¬ cÊp tæng céng; 4− s¶n phÈm s¬ cÊp rßng; 5−7− s¶n
tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra sù táa nhiÖt (10) vμ chÊt h÷u
phÈm d¹ng ¨n thùc vËt (5), d¹ng ¨n ®éng vËt (6) vμ ®éng vËt s¨n
måi (7); 8− chÊt ph©n kho¸ng; 9− chÊt h÷u c¬ chÕt; 10− táa nhiÖt c¬ chÕt (9) mét phÇn bÞ mang ra khái ph¹m vi hÖ sinh th¸i.
MÆc dï s¬ ®å nμy mang tÝnh quy −íc, thÝ dô, ch−a
Vμo thêi m×nh, O®um ®· lËp ra mét s¬ ®å gÇn ®óng vÒ
l−êng hÕt nhiÒu kh©u bÕ t¾c vÒ thøc ¨n ë c¸c bËc dinh
dßng n¨ng l−îng trong ph¹m vi mét quÇn x· bÊt k×, víi
d−ìng kh¸c nhau, song nã kh¸ ®iÓn h×nh.
nh÷ng biÕn ®æi chót Ýt th× s¬ ®å nμy còng cã thÓ dïng cho
Nh− sau nμy ng−êi ta ®−îc biÕt, ngoμi thùc vËt phï du
c¸c thñy vùc ®¹i d−¬ng. Tuy nhiªn, ph¶i l−u ý r»ng c¸c
vμ c¸c thùc vËt lín, vi thùc vËt vμ tr−íc hÕt lμ c¸c vi khuÈn
t−¬ng quan vÒ kÝch th−íc c¸c thμnh phÇn cña s¬ ®å nμy
t¹p d−ìng còng tham gia rÊt tÝch cùc vμ rÊt quy m« vμo c¸c
trªn ®å thÞ kh«ng t−¬ng øng víi c¸c quy m« thùc vμ t−¬ng
305 306
- qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Vi thùc vËt − mét hîp phÇn quan träng
cña c¸c hÖ sinh th¸i biÓn, tØ phÇn cña chóng chiÕm h¬n 60
% (®Õn 80 %) dßng n¨ng l−îng tæng céng ®i qua bé phËn t¹p
d−ìng cña quÇn x·, vμ h¬n 50 % chi phÝ trao ®æi cña toμn
quÇn x·.
Khi ®¸nh gi¸ n¨ng l−îng cña c¸c hÖ sinh th¸i ®¹i
d−¬ng, s¶n phÈm vi khuÈn cÇn ®−îc tÝnh ®Õn nh− lμ s¶n
phÈm s¬ cÊp, bëi v× nã cã gi¸ trÞ to lín ®èi víi tÊt c¶ c¸c qu¸
tr×nh s¶n xuÊt sinh häc trong ®¹i d−¬ng vμ ®Æc biÖt ®èi víi
s¶n xuÊt c¸c ®èi t−îng bËc dinh d−ìng bËc thÊp − ®éng vËt
phï du (trong ®ã cã tÐp phï du) vμ c¸c chñng lo¹i c¸ næi
nhá ®«ng ®óc sèng trong ë d−íi c¸c tÇng n−íc biÓn.
S¬ ®å tæng qu¸t c¸c dßng n¨ng l−îng trong hÖ sinh th¸i
§¹i d−¬ng ThÕ giíi rÊt phøc t¹p vμ thËm chÝ d−íi mét d¹ng
gi¶n −íc nhÊt th× nã ®· cã rÊt nhiÒu kh©u chuyÓn ®æi n¨ng
l−îng liªn quan lÉn nhau vμ víi nh÷ng tæn thÊt n¨ng l−îng
lín (h×nh 4.3).
Sù biÓu diÔn c¸c dßng nh− vËy trªn s¬ ®å cho thÊy r»ng
víi con sè −íc l−îng s¶n phÈm thùc vËt vμ vi khuÈn
40,6 ⋅ 10 21 J/n¨m ( 970 ⋅ 1015 − 7,5 ⋅ 1018 Kcal/n¨m) sau rÊt nhiÒu 15
H×nh 4.3. S¬ ®å c¸c dßng n¨ng l−îng ( 10 J/n¨m)
chuyÓn hãa chØ t¹o ra cã 320−350 triÖu tÊn ®èi t−îng ®¸nh trong hÖ sinh th¸i §¹i d−¬ng ThÕ giíi (theo Iu. I. Sorokin)
P − s¶n phÈm; sè trong h×nh vu«ng − tiªu thô bëi c¸c c¬ thÓ bËc dinh
b¾t truyÒn thèng, tøc t−¬ng øng víi 7,5 ⋅ 1018 J/n¨m ( 1,18 ⋅ 1018 d−ìng tiÕp sau; sè trong vßng trßn − thøc ¨nn kh«ng sö dông; sè trong
h×nh tam gi¸c − s¶n phÈm kh«ng tiªu thô; POB − chÊt h÷u c¬ hßa tan
Kcal/n¨m).
307 308
- Nh− vËy, khèi l−îng s¶n phÈm c¸c ®èi t−îng thñy s¶n giíi, O®um ®· ®i ®Õn kÕt luËn vÒ n¨ng suÊt rÊt thÊp cña
biÓu diÔn b»ng n¨ng l−îng mμ con ng−êi khai th¸c ®¸nh nhiÒu vïng ®¹i d−¬ng cã thÓ s¸nh ngang b»ng víi nh÷ng hÖ
b¾t nhá h¬n s¶n phÇm s¬ cÊp 540 lÇn. Cßn nÕu nh− phÐp so sinh th¸i n¨ng suÊt rÊt thÊp trªn ®Êt liÒn (b¶ng 4.1).
s¸nh nμy thùc hiÖn ®èi víi khèi l−îng c¸ khai th¸c thùc tÕ N¨ng suÊt cña c¸c vïng kh¬i ®¹i d−¬ng réng lín nhÊt
15
vμ c¸c ®èi t−îng thñy s¶n kh¸c ( 0,09 ⋅ 10 Kcal/n¨m), th× nhá tíi møc kh«ng kh¸c g× nh÷ng vïng c¶nh quan hoang
m¹c vμ b¸n hoang m¹c trªn ®Êt liÒn (chØ kho¶ng 0,1 g/m2
thÊy r»ng nh©n lo¹i hiÖn míi chØ sö dông cã 0,018 % n¨ng
l−îng mμ s¶n phÈm s¬ cÊp (+ vi khuÈn) cña ®¹i d−¬ng cã mét ngμy), cßn c¸c vïng n−íc thÒm lôc ®Þa n¨ng suÊt t−¬ng
®−îc. ®èi cao vÉn thua kÐm nhiÒu kh«ng chØ so víi c¸c n«ng tr¹i,
mμ cßn so víi nhiÒu quÇn x· thùc vËt tù nhiªn trªn ®Êt
B¶ng 4.1. Ph©n bè c¸c hÖ sinh th¸i theo n¨ng suÊt
liÒn: rõng xanh vÜnh cöu vμ th¶m thùc vËt trªn c¸c vïng
2
N¨ng suÊt trung b×nh, g/m ®Êt mÇu trï phó. Khã cã thÓ t−ëng t−îng cã mét hÖ sinh
KiÓu hÖ sinh th¸i
mét ngμy mét n¨m th¸i nμo ®ã duy tr× ®−îc møc n¨ng suÊt cao h¬n 25 g/m2
mét ngμy trong kho¶ng mét sè n¨m liÒn. O®um nhËn xÐt
C¸c vïng xa m¹c vμ b¸n xa m¹c cã th¶m cá 0,5 150
r»ng phÇn lín bÒ mÆt hμnh tinh cña chóng ta − c¸c vïng
N−íc vïng kh¬i c¸c ®¹i d−¬ng vμ hå s©u 1,0 300
0,5−5,0
ThÒm n−íc ®¹i d−¬ng, hå vμ ®Çm n−íc n«ng,
kh¬i ®¹i d−¬ng, c¸c vïng ®Êt hoang m¹c vμ b¸n hoang m¹c
®ång cá Èm vμ n«ng tr¹i b×nh th−êng
còng nh− nh÷ng l·nh thæ tuyÕt vμ b¨ng phñ − thuéc lo¹i
5,0−20,0 1800−7000
R¹n san h«, cöa s«ng, suèi kho¸ng, quÇn x· ®Êt
ngËp n−íc vμ ®Êt liÒn trªn nÒn ®Êt mÇu båi tô,
n¨ng suÊt thÊp.
rõng xanh vÜnh cöu vμ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng
nghiÖp trång trät Trong khi ®ã nhiÒu vïng ®¹i d−¬ng cã n¨ng suÊt cùc kú
C−êng ®é cùc ®¹i cã thÓ ®¹t ®−îc trong nh÷ng ®Õn 60,0 ®Õn 20 000
cao. ThÝ dô, ë c¸c ®íi r¹n san h«, nh÷ng ®éng vËt vμ thùc
thêi kú ng¾n ë c¸c hÖ sinh th¸i ®Êt canh t¸c vμ
vËt cã c¸c c¬ chÕ tuÇn hoμn d−ìng chÊt hiÖu qu¶ ®¶m b¶o
®Êt tù nhiªn n¨ng suÊt nhÊt
mét møc n¨ng suÊt cao v−ît tréi so víi n¨ng suÊt n«ng
Kh¸i qu¸t hãa nh÷ng d÷ liÖu vÒ n¨ng suÊt cña c¸c nghiÖp.
quÇn x· sinh häc kh¸c nhau ë nh÷ng vïng chÝnh cña thÕ LuËn ®iÓm nμy ®−îc kh¼ng ®Þnh b»ng c¸ch biÓu thÞ
309 310
- møc hiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng MÆt Trêi trong qu¸ tr×nh phÈm s¬ cÊp trong ®¹i d−¬ng mét c¸ch kh¸ kh¸ch quan
quang hîp cña thùc vËt trªn c¹n vμ t¶o biÓn cã tÝnh ®Õn (h×nh 4.5).
diÖn tÝch mμ c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau chiÕm chç (h×nh B¶n ®å nμy chøng tá r»ng: thuËn lîi nhÊt cho sù ph¸t
4.4). triÓn thùc vËt phï du lμ nh÷ng khu vùc ®¹i d−¬ng ven bê
vμ mét sè vïng kh¬i cã n−íc tråi lªn v−ît tréi so víi n−íc
ch×m xuèng. ë Th¸i B×nh D−¬ng tr−íc hÕt ®ã lμ c¸c vïng
gÇn bê Trung vμ Nam Mü, NhËt B¶n, c¸c quÇn ®¶o Kurin
vμ Kamchatka, däc bê Cana®a − Mü. ë §¹i T©y D−¬ng cã
c¸c vïng l©n cËn bê T©y Phi vμ tr−íc hÕt tËp trung vμo
H×nh 4.4. HiÖu qu¶ sö dông n¨ng
vïng ven bê phÝa t©y nam cña lôc ®Þa nμy, c¸c vïng däc bê
l−îng MÆt Trêi trong quang hîp cña
thùc vËt trªn c¹n (I) vμ t¶o biÓn (II)
phÝa ®«ng cña Nam Mü. ë Ên §é D−¬ng, nh÷ng n¬i cã n¨ng
1 − xa m¹c vμ b¨ng; 2 − ®ång cá nu«i
gia sóc; 3 − ®Êt trång trät; 4 − rõng; suÊt cao nhÊt lμ c¸c vïng t¸c ®éng cña giã mïa ë phÇn t©y
n−íc: 5 − nghÌo d−ìng chÊt; 6 − 8 −
b¾c, vÞnh Bengan vμ c¸c vïng n−íc bao quanh quÇn ®¶o
lo¹i chuyÓn tiÕp; 9 − giÇu d−ìng chÊt
In®«nªxia. ë ngoμi kh¬i ®¹i d−¬ng, c¸c vïng víi møc s¶n
Trong c¶ hai tr−êng hîp, cùc ®¹i sö dông kh«ng v−ît phÈm s¬ cÊp cao h¬n lμ nh÷ng vïng cã n−íc líp s©u n©ng
qu¸ 0,3 % n¨ng l−îng MÆt Trêi, song trªn ®Êt liÒn c¸c bÒ lªn m¹nh vμ tr−íc hÕt lμ vïng ph©n kú xÝch ®¹o vμ vïng
mÆt víi møc sö dông n¨ng l−îng cao (h¬n 0,1 %) v−ît tréi ph©n kú Nam Cùc, c¸c tuyÕn front cùc, r×a cña c¸c khu vùc
h¼n (trªn 50% diÖn tÝch), trong khi ë ®¹i d−¬ng chØ lμ 5 %. xo¸y thuËn, c¸c vïng x¸o trén ®èi l−u mïa ®«ng m¹nh.
N¨m 1985 ®· c«ng bè b¶n ®å s¶n phÈm s¬ cÊp phï du sinh Trong khi ®ã, ë nh÷ng vïng ®¹i d−¬ng víi xo¸y nghÞch, n¬i
vËt §¹i d−¬ng ThÕ giíi (Koblenz-Mishke, 1985). Khi sö n−íc líp mÆt bÞ ch×m xuèng, quan s¸t thÊy møc s¶n phÈm
dông b¶n ®å nμy, nh− P. A. Moiseev cho biÕt, c¸c chØ sè s¶n s¬ cÊp thÊp.
phÈm c¸c bon ph¶i ®−îc nh©n lªn 2,5−3,0 lÇn, tuy nhiªn C¸c vïng n−íc ven bê vμ n«ng trong ®ã s¶n phÈm c¸c
b¶n ®å ®· kh¸i qu¸t nh÷ng quy luËt chung ph©n bè s¶n bon lín h¬n 2000 mg/m2 mét ngμy chØ chiÕm 2,5 % diÖn tÝch
311 312
- ®¹i d−¬ng, cßn nÕu nh− thªm vμo ®©y c¸c vïng n−íc n¨ng Tæng s¶n phÈm s¬ cÊp n¨m cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi
suÊt trung b×nh (600−1000 mg C/m mét ngμy), th× thÊy b»ng 60 ⋅ 10 9 tÊn C mét n¨m, hay 455 mg C/m2 mét ngμy.
2
r»ng 37 % diÖn tÝch ®¹i d−¬ng cã c¸c khèi n−íc n¨ng suÊt NÕu cho r»ng ®Ó chuyÓn ®æi tõ c¸c bon sang khèi l−îng
trung b×nh vμ cao, cßn l¹i 63 % cã c¸c khèi n−íc víi n¨ng chÊt cña thùc vËt phï du cã thÓ chÊp nhËn hÖ sè 21,1, vμ
suÊt thÊp. Nh÷ng kho¶ng kh«ng gian ®¹i d−¬ng khæng lå lo¹i trõ mét l−îng c¸c bon nμo ®ã do s«ng mang ra biÓn vμ
2
víi diÖn tÝch gÇn 130 triÖu km , tøc gÇn b»ng bÒ mÆt cña tõ gi¸ng thñy khÝ quyÓn, cã thÓ cho r»ng s¶n l−îng thùc vËt
Th¸i B×nh D−¬ng, ®Æc tr−ng bëi n¨ng suÊt cùc kú thÊp. phï du n¨m trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi lμ h¬n 1200 tØ tÊn
(khèi l−îng th«).
Ngμy nay nh©n lo¹i ch−a sö dông nguån dù tr÷ thùc
vËt phï du khæng lå trong ®¹i d−¬ng. Cã thÓ vÊn ®Ò nμy sÏ
®−îc xem xÐt trong t−¬ng lai gÇn ®©y, bëi v× ®· chøng minh
®−îc, thÝ dô, vÒ gi¸ trÞ thùc phÈm cña c¸c lo¹i t¶o ®iatomª
mét tÕ bμo.
4.1.2. §éng vËt phï du
§éng vËt phï du − kh©u tiÕp theo trong hÖ thèng dinh
d−ìng cña sinh vËt biÓn. §éng vËt phï du chñ yÕu ¨n thùc
vËt phï du, vi khuÈn vμ chóng tËp trung cao ë c¸c tÇng
mÆt. ThÝ dô, 98,4 % sè l−îng con ch©n m¸i chÌo (copepodes)
quan s¸t ®−îc trong líp quang hîp, tøc ë c¸c ®é s©u nhá
H×nh 4.5. Ph©n bè s¶n phÈm s¬ cÊp n¨m trung b×nh trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi
(theo O. I. Kobenz-Mishke, 1985) h¬n 100 m. Sinh khèi ®éng vËt phï du ®−îc −íc l−îng b»ng
1) 500 mg C/(m2.ngμy)
kho¶ng 20−25 tØ tÊn, cßn s¶n l−îng n¨m − tíi 60 tØ tÊn. C¸c
biÓn ven bê thuéc §¹i T©y D−¬ng vμ Th¸i B×nh D−¬ng cung
313 314
- cÊp s¶n l−îng ®éng vËt phï du cao nhÊt, gåm chñ yÕu c¸c
con ch©n m¸i chÌo lo¹i lín (h×nh 4.6). ë Nam D−¬ng cã
nh÷ng quÇn tô khæng lå ®éng vËt phï du d¹ng tÐp vμ
kalianus. ë c¸c khu vùc nhiÖt ®íi, nh÷ng n¬i cã s¶n l−îng
cao lμ c¸c vïng n−íc tråi ven bê vμ n−íc tråi xÝch ®¹o, c¸c
®íi front vμ c¸c front côc bé xung quanh c¸c b·i n«ng ®¹i
d−¬ng vμ c¸c ®¶o. Nh− vËy, ph©n bè ®éng vËt phï du trong
®¹i d−¬ng vμ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra chóng ®−îc quy ®Þnh
tr−íc hÕt bëi s¶n phÈm s¬ cÊp vμ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ra b¶n th©n c¸c c¬ thÓ ®éng vËt phï du, tøc H×nh 4.6. Ph©n bè sinh khèi ®éng vËt phï du trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi
ë líp 0 − 100 m (theo M. E. Vinogra®ov, E. L. Shukshina, 1985)
ë møc ®é quyÕt ®Þnh, bëi c¸c qu¸ tr×nh h¶i d−¬ng häc.
1) 500 mg/m2
§éng vËt phï du − m¾t xÝch chñ yÕu trong thøc ¨n cña
4.1.3. Sinh vËt ®¸y
c¸, mùc vμ thËm chÝ c¸c loμi cã vó lín nh− c¸ voi. Con ng−êi
míi ®©y cßn ch−a sö dông ®éng vËt phï du lμm thøc ¨n Sè ®«ng ¸p ®¶o c¸c sinh vËt ®¸y − ®ã lμ nh÷ng ®éng vËt
trùc tiÕp, tuy nhiªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét sè hîp phÇn b¸m s¸t vμo ®¸y, ®μo hang ë ®¸y hoÆc Ýt di chuyÓn ë d−íi
cña ®éng vËt phï du vμ tr−íc hÕt lμ tÐp Nam Cùc ®· trë ®¸y. §éng vËt ®¸y gåm nhiÒu ®¹i diÖn nhuyÔn thÓ
nªn cã gi¸ trÞ khai th¸c ®éc lËp. (gasteropoda, vá hai m¶nh), gi¸p x¸c, cÇu gai, giun, bät
biÓn, ruét khoang, th©n vá vμ c¸c nhãm ®éng vËt kh¸c. D÷
liÖu vÒ sè l−îng c¸c loμi ®éng vËt ®¸y chøng tá sù rÊt ®a
d¹ng cña thÕ giíi ®éng vËt ®¸y ®¹i d−¬ng vμ tr−íc hÕt lμ
vïng thÒm cña nã. Ngμy nay, ®· ®−îc biÕt tÊt c¶ gÇn 180
ngh×n loμi ®éng vËt (kh«ng kÓ c¸) sèng trªn ®¸y hay trong
®¸y. Trong sè nμy ®¹i bé phËn − trªn 180 ngh×n loμi − lμ
315 316
- nh÷ng c− d©n cña ®íi thÒm lôc ®Þa vμ chØ kho¶ng 2000 loμi kh¸c chóng cã thÓ lμm t¨ng n¨ng suÊt h÷u Ých cña ®¹i
ph©n bè ë d−íi nh÷ng ®é s©u trªn 2000 m, trong ®ã d−¬ng.
200−250 loμi gÆp thÊy ë s©u trªn 4000 m. H¬n 98 % tÊt c¶ Tæng sinh khèi ®éng vËt ®¸y ®−îc −íc l−îng b»ng 10 tØ
c¸c loμi ®éng vËt ®¸y biÓn tËp trung ë nh÷ng vïng n−íc tÊn cßn s¶n l−îng − 3,3 tØ tÊn. Sinh khèi sinh vËt ®¸y ®éng
n«ng cña ®¹i d−¬ng. Vμ gÇn 60 % toμn bé sinh khèi sinh vËt vËt cã kh¶ n¨ng tham gia, víi t− c¸ch lμ thøc ¨n, vμo qu¸
®¸y thuéc vÒ thÒm lôc ®Þa, 30 % n÷a thuéc ph¹m vi s−ên tr×nh s¶n xuÊt c¸c sinh vËt quan träng ®èi víi con ng−êi
lôc ®Þa (®é s©u 200−3000 m) vμ chØ 10 % − thuéc vÒ 77 % b»ng kh«ng qu¸ 3−4 tØ tÊn, s¶n l−îng n¨m sinh vËt ®¸y
diÖn tÝch cßn l¹i cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi. Nh÷ng vïng sinh thøc ¨n lμ 1,5−2,0 tØ tÊn.
khèi ®éng vËt ®¸y cao nhÊt lμ c¸c vïng biÓn ven bê, ven B¾c
NhiÒu ®¹i diÖn ®éng vËt ®¸y tõ l©u ®· ®−îc sö dông
B¨ng D−¬ng vμ ven Nam Cùc vμ cμng vÒ phÝa xÝch ®¹o sinh
lμm thøc ¨n cho ng−êi. §ã lμ nh÷ng mãn næi tiÕng nh− sß
khèi cμng gi¶m nhanh. NhiÒu vïng thÒm biÓn ven cËn B¾c
huyÕt, trai, nhiÒu loμi gi¸p x¸c (cua, t«m he, t«m hïm), da
B¨ng D−¬ng víi líp n−íc trªn mÆt cã nhiÖt ®é ©m ®Æc biÖt
gai (trepagi) vμ thËm chÝ giun biÓn (polychet) vμ ruét
giμu ®éng vËt ®¸y thøc ¨n (biÓn Baren, thÒm T©y
khoang (søa). C¸c ®¹i diÖn ®éng vËt ®¸y cßn ®−îc sö dông
Kamchatka, phÇn phÝa ®«ng cña biÓn Bering...). T¹i ®íi
trong s¶n xuÊt ®å trang søc (ngäc trai vμ xμ cõ), trong n«ng
tiÕp gi¸p víi ®¸y n−íc l¹nh Ýt di chuyÓn cã rÊt nhiÒu chÊt
nghiÖp (bét ®¸ v«i tõ vá nhuyÔn thÓ), trong y häc, kü thuËt
h÷u c¬ ph©n chÕt l¾ng xuèng vμ chÝnh n¬i ®ã cã nh÷ng ®iÒu
v.v..
kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng ®éng vËt thu nhËn
chÊt h÷u c¬ chÕt lμm c¬ së cho sinh vËt ®¸y thøc ¨n. Khi nãi 4.1.4. §éng vËt biÕt b¬i
vÒ sinh vËt ®¸y vμ gi¸ trÞ cña nã ®èi víi dinh d−ìng cña c¸,
§éng vËt biÕt b¬i ®−îc con ng−êi sö dông nhiÒu nhÊt.
cÇn ph¶i chØ ra r»ng trong sè nh÷ng ®éng vËt hîp thμnh
§ã lμ c¸c ®¹i diÖn kÝch th−íc lín cña ®éng vËt biÓn, cã kh¶
sinh vËt ®¸y, th× mét bé phËn rÊt lín, tr−íc hÕt lμ bät biÓn,
n¨ng di chuyÓn nhanh trong n−íc tíi nh÷ng kho¶ng c¸ch
balianus, nhuyÔn thÓ lín, sao biÓn... kh«ng ph¶i lμ sinh vËt
xa. §éng vËt biÕt b¬i chñ yÕu gåm c¸, ®éng vËt cã vó, th©n
®¸y thøc ¨n. Chóng lμ kh©u cuèi cïng trong chuçi thøc ¨n,
mÒm ch©n ®Çu (chñ yÕu lμ mùc) vμ c¸c loμi gi¸p x¸c bËc cao
lμ nh÷ng vËt tiªu thô c¸c chÊt h÷u c¬, trong lÇn sö dông
317 318
- (®«ng ®¶o nhÊt trong ®ã lμ t«m). tíi nh÷ng ®iÒu nh−: s¶n phÈm ®ã cßn bÞ sö dông bëi nhiÒu
vËt tiªu thô, sù phøc t¹p hoÆc lμ nh÷ng c«ng cô vμ ph−¬ng
Trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi sinh khèi ®éng vËt v−ît tréi
ph¸p ®¸nh b¾t hiÖn dïng kh«ng thÓ thu l−îm hÕt khèi
sinh khèi thùc vËt h¬n 18 lÇn, trong khi trªn ®Êt liÒn khèi
l−îng s¶n phÈm ®ã do nhiÒu nguyªn nh©n, th× cã thÓ xem
l−îng thùc vËt lín h¬n khèi l−îng ®éng vËt 2000 lÇn. Tuy
møc ®¸nh b¾t hiÖn t¹i lμ lín, vμ muèn t¨ng tiÕp n÷a ®ßi hái
nhiªn, trong n−íc biÓn c¸c gièng thùc vËt sinh s¶n hμng
gi¶i quyÕt mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p.
tr¨m lÇn. KÕt côc, s¶n l−îng thùc vËt n¨m v−ît tréi s¶n
l−îng ®éng vËt hμng chôc lÇn. S¶n l−îng ®éng vËt biÕt b¬i
B¶ng 4.2. Tæng khèi l−îng vμ s¶n l−îng c− d©n §¹i d−¬ng ThÕ giíi
300 lÇn nhá h¬n s¶n phÈm s¬ cÊp vμ kho¶ng 20 lÇn nhá h¬n
(khèi l−îng chÊt th«, tØ tÊn) (theo P. A. Moiseev)
s¶n l−îng ®éng vËt phï du vμ ®éng vËt ®¸y. Tæng khèi
l−îng vμ s¶n l−îng c− d©n §¹i d−¬ng ThÕ giíi ®−îc giíi C− d©n ®¹i d−¬ng Sinh khèi S¶n l−îng
thiÖu trong b¶ng 4.2. VËt s¶n xuÊt
10 − 12
Thùc vËt phï du > 1200
Nh− vËy, tæng quan c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra
1,5 − 1,8 > 0,7 − 0,9
Thùc vËt ®¸y
trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi cho phÐp ®¸nh gi¸ rÊt ®Þnh h−íng − 40 − 50
Vi thùc vËt (vi khuÈn vμ ®¬n bμo)
nh÷ng kh¶ n¨ng cña ®¹i d−¬ng ®¶m b¶o h¶i s¶n cho nh©n VËt tiªu thô
5−6 60 − 70
lo¹i. VÒ quy m« to lín cña c¸c qu¸ tr×nh sinh häc trong ®¹i §éng vËt phï du
10 − 12 5−6
§éng vËt ®¸y
d−¬ng chóng ta cã thÓ nhËn ®Þnh trªn c¬ së mét lo¹t phÐp §éng vËt biÕt b¬i 6 4
so s¸nh. ThÝ dô, s¶n l−îng thÕ giíi vÒ thÞt ®éng vËt m¸u Trong ®ã:
TÐp 2,2 0,9
nãng b»ng kho¶ng 140 triÖu tÊn, cßn s¶n l−îng c¸, c¸ voi vμ 0,8 − 0,9
Mùc 0,28
®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng hμng n¨m lμ 4 tØ tÊn, tøc hÇu C¸ næi tÇng s©u 1,0 1,2
C¸ lín 1,5 0,6
nh− 30 lÇn v−ît s¶n l−îng nu«i ®éng vËt cña tÊt c¶ c¸c n−íc
Tæng sinh khèi
trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã, nÕu xem r»ng tæng khèi l−îng
20 − 25
T¶o > 1200
s¶n phÈm c¸c ®èi t−îng ®¸nh b¾t truyÒn thèng (kh«ng kÓ − 40 − 50
Vi thùc vËt
70 − 80
c¸ næi tÇng trung vμ tÐp) b»ng 320−380 triÖu tÊn, vμ nÕu kÓ §éng vËt 25
319 320
- C¸ biÓn lu«n lμm thμnh bé phËn ¸p ®¶o (85−90 %) cña
C¸c −íc l−îng cña P. A. Moiseev c¨n cø vμo nh÷ng c¸ch s¶n l−îng ®¸nh b¾t thÕ giíi. Tõ n¨m 1950 ®Õn 1986 s¶n
tiÕp cËn kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c h¶i s¶n l−îng ®¸nh b¾t c¸ ®· t¨ng 4,5 lÇn vμ, nh− ®· nªu, ngμy nay
tiÒm n¨ng cã thÓ tõ ®¹i d−¬ng, cã tÝnh tíi tæng s¶n phÈm lμ kho¶ng 80 triÖu tÊn. S¶n l−îng ®¸nh b¾t ®éng vËt kh«ng
®¹i d−¬ng, nh− sau: S¶n l−îng kh¶ dÜ c¸c ®èi t−îng biÓn x−¬ng sèng, ®Æc biÖt lμ nhuyÔn thÓ vμ gi¸p x¸c, cïng thêi
truyÒn thèng cã thÓ lμ gÇn 120 triÖu tÊn, tøc nhiÒu h¬n s¶n kú ®ã t¨ng 4,5 lÇn (gÇn 10 triÖu tÊn). Khai th¸c rong biÓn
l−îng hiÖn nay 40 triÖu tÊn. NÕu gép c¸c ®¹i diÖn ®«ng ®¶o ®· t¨ng 10 lÇn vμ khai th¸c ®éng vËt cã vó vμ tr−íc hÕt lμ
®éng vËt biÕt b¬i kÝch th−íc nhá vμo s¶n l−îng nμy, tr−íc c¸ voi ®· gi¶m nhiÒu lÇn (tõ 2,1 xuèng cßn 0,1 triÖu tÊn). S¬
hÕt lμ c¸ næi tÇng s©u vμ tÐp Nam Cùc, th× tæng s¶n l−îng ®å chung ph©n bè c¸c loμi c¸ chÝnh vμ c¸c ®éng vËt kh¸c
kh¶ dÜ cã thÓ t¨ng lªn 2−3 lÇn. trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi vμ møc sö dông nh÷ng tμi nguyªn
nμy theo FAO ®−îc dÉn trªn h×nh 4.7.
4.1.5. Sö dông tμi nguyªn sinh vËt ®¹i d−¬ng trong
ViÖc khai th¸c nh÷ng ®èi t−îng ®¸nh b¾t truyÒn thèng
hiÖn t¹i
chñ yÕu ë nhiÒu vïng ®¹i d−¬ng vμ tr−íc hÕt trong ®íi ven
Trong ®¹i d−¬ng ®Õm ®−îc 16 ngh×n loμi c¸, nh−ng
bê B¾c b¸n cÇu diÔn ra víi c−êng ®é cao, ®«i khi thËm chÝ
trong nghÒ c¸ ghi nhËn gÇn 800 loμi vμ chØ cã gÇn 150 loμi
qu¸ møc. V× vËy, quy m« ®¸nh b¾t hiÖn t¹i trong nhiÒu
®−îc ®¸nh b¾t víi Ýt nhiÒu hiÖu qu¶. ChiÕm vÞ trÝ hμng ®Çu
tr−êng hîp cã thÓ ®−îc xem nh− mét chØ tiªu gÇn tíi hay
trong ngμnh ®¸nh b¾t thÕ giíi lμ c¸ trÝch, c¸ sac®in, c¸
thËm chÝ b»ng chØ tiªu s¶n l−îng c¸ h÷u Ých.
tráng, c¸ nôc, c¸ b¹c m¸, c¸ tuyÕt, c¸ m¨ng v.v.. TÊt c¶ c¸
S¶n l−îng c¸ h÷u Ých cña toμn §¹i d−¬ng ThÕ giíi (theo
vμ tr−íc hÕt lμ nh÷ng ®¹i diÖn ®«ng ®¶o vμ cã kÝch th−íc
−íc l−îng ®Õn n¨m 1985) lμ 210 kg/km2. NÕu lo¹i bá nh÷ng
lín chÞu t¸c ®éng ®¸nh b¾t nhiÒu nhÊt. Cho ®Õn hiÖn nay,
vïng qu¸ l¹nh thuéc B¾c B¨ng D−¬ng vμ Nam Cùc − hoμn
nh÷ng c− d©n ®«ng ®¶o nhÊt cña c¸c ®¹i d−¬ng − c¸ næi
toμn bÊt lîi cho c− tró cña c¸c ®èi t−îng ®¸nh b¾t, ra ngoμi
tÇng trung vμ tÐp Nam Cùc − Ýt ®−îc chó ý, s¶n l−îng ®¸nh
tÝnh to¸n, th× s¶n l−îng c¸ h÷u Ých b»ng 240 kg/km2. Sè liÖu
b¾t chØ h¬n 0,5 triÖu tÊn mét chót.
theo tõng ®¹i d−¬ng vμ c¸c vïng ®−îc dÉn trong b¶ng 4.3.
321 322
- Khi xem xÐt nh÷ng sè liÖu nμy, nªn l−u ý r»ng ranh
trªn §¹i d−¬ng ThÕ giíi vμ møc sö dông c¸c tμi nguyªn ®ã (theo sè liÖu FAO − Nheshiba, 1991)
giíi c¸c ®¹i d−¬ng vμ diÖn tÝch cña chóng ®−îc dÉn trong
b¶ng xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ph©n vïng §¹i d−¬ng ThÕ giíi do
H×nh 4.7. Ph©n bè c¸c loμi c¸ khai th¸c chÝnh vμ nh÷ng ®éng vËt biÓn kh¸c
FAO chÊp nhËn. V× vËy, c¶ ranh giíi gi÷a c¸c ®¹i d−¬ng vμ
diÖn tÝch cña chóng cã phÇn nμo kh¸c so víi sù ph©n chia
kinh ®iÓn §¹i d−¬ng ThÕ giíi theo vÜ ®é ®Þa lý. ThÝ dô, diÖn
tÝch c¸c biÓn B¾c Cùc bÞ gi¶m nhiÒu do ng−êi ta gép c¸c
biÓn Baren, Na Uy, B¹ch H¶i vμ nh÷ng vïng kh¸ “Êm”
kh¸c cña B¾c B¨ng D−¬ng vμo §¹i T©y D−¬ng. Ranh giíi
gi÷a §¹i T©y D−¬ng vμ Ên §é D−¬ng bÞ dÞch sang phÝa
®«ng v.v..
Nh− ®· thÊy tõ b¶ng 4.3, nh÷ng n¬i næi tréi vÒ møc s¶n
l−îng c¸ cao nhÊt lμ: phÇn t©y b¾c (1150 kg/km2) vμ phÇn
®«ng nam (590 kg/km2) cña Th¸i B×nh D−¬ng, phÇn ®«ng
b¾c (640 kg/km2) vμ phÇn t©y b¾c (500 kg/km2) cña §¹i T©y
D−¬ng. Nh÷ng vïng nμy liªn quan tíi c¸c dßng ch¶y ®¹i
d−¬ng Êm, c¸c ®íi front vμ n−íc tråi. S¶n l−îng c¸ ë c¸c khu
vùc ven bê cña nh÷ng vïng nμy tá ra cßn Ên t−îng h¬n n÷a,
®¹t tuÇn tù 1580, 2850, 1110 vμ 675 kg/km2.
Mét sè vïng ®¹i d−¬ng cã n¨ng suÊt sinh häc lín nhÊt,
víi ho¹t ®éng ®¸nh b¾t m¹nh, sö dông ®óng ®¾n tr÷ l−îng
cña tÊt c¶ hoÆc phÇn lín c¸c ®èi t−îng truyÒn thèng c− tró
ë ®©y, ®ang ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu s¶n l−îng c¸ cao vμ t−¬ng
323 324
- ®èi æn ®Þnh. Trªn nh÷ng kho¶ng kh«ng gian khæng lå cña
vïng kh¬i ®¹i d−¬ng, s¶n l−îng c¸ rÊt thÊp, v× vËy viÖc ®Èy
m¹nh nh÷ng nç lùc ®¸nh b¾t ë c¸c vïng kh¬i ®¹i d−¬ng sÏ
B¶ng 4.3. N¨ng suÊt h÷u Ých (n¨m 1985) cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi (kh«ng kÓ t¶o)
kh«ng lμm t¨ng g× nhiÒu s¶n l−îng c¸ h÷u Ých trung b×nh.
BiÓu diÔn ®å häa n¨ng suÊt hiÖn t¹i cña §¹i d−¬ng ThÕ
giíi (h×nh 4.8) − ®©y gÇn nh− lμ ph¶n ¸nh g−¬ng cña s¬ ®å
ph©n bè s¶n phÈm s¬ cÊp vμ ®éng vËt phï du. C¸c vïng
n¨ng suÊt cao nhÊt gÇn víi ®−êng bê c¸c lôc ®Þa, c¸c vïng
thÒm hÑp vμ s−ên lôc ®Þa dèc cña Nam b¸n cÇu, c¸c phÇn
(theo P. A. Moiseev, 1989)
phÝa ®«ng cña §¹i T©y D−¬ng vμ Th¸i B×nh D−¬ng, c¸c
vïng l©n cËn víi nh÷ng h¶i l−u l¹nh nguån gèc cËn Nam
Cùc, vμ ë B¾c b¸n cÇu: c¸c vïng ven bê NhËt B¶n vμ Mü.
C¸c vïng n−íc n«ng réng lín ë phÝa ®«ng b¾c §¹i T©y
D−¬ng vμ ë phÝa b¾c Th¸i B×nh D−¬ng còng cã n¨ng suÊt c¸
cao. C¸c vïng trung t©m ®¹i d−¬ng cã n¨ng suÊt c¸ gi¶m ®i
®ét ngét, phô häa theo møc s¶n phÈm s¬ cÊp thÊp ë ®ã.
Mét sè vïng vμ tr−íc hÕt lμ vïng thÒm Fonklen−
Patagoni vμ c¸c khu vùc l©n cËn n−íc óc vμ Niu Dilan hiÖn
nay ®ang lμ vïng s¶n l−îng thÊp, trong t−¬ng lai ph¸t triÓn
nghÒ ®¸nh b¾t sÏ cã nh÷ng chØ tiªu khai th¸c s¶n phÈm tõ
mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cao h¬n nhiÒu.
325 326
- TiÕp theo b¶ng 4.3
327
328
H×nh 4.8. N¨ng suÊt c¸ cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi (n¨m 1985)
(theo P. A. Moiseev, 1989)
1) >3000 kg/km2; 2) >1000; 3) >500; 4) >200; 5) >100; 6) >10; 7)
- triÓn chËm. §é s©u cùc ®¹i cña c¸c lç khoan t×m kiÕm vμ
4.2. Tμi nguyªn kho¸ng vËt cña ®¹i d−¬ng
khoan khai th¸c th−êng kh«ng qu¸ 10−15 m. Nh÷ng n¨m
VÊn ®Ò ®¶m b¶o tμi nguyªn kho¸ng vËt cho nh©n lo¹i lμ
60, ng−êi ta b¾t ®Çu l¾p ®Æt c¸c giμn khoan trªn biÓn cã ®Õ
mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
cè ®Þnh trªn ®¸y ë kho¶ng c¸ch lín kÓ tõ bê. N¨m 1960 cã
Ng−êi ta ®· nhËn thÊy sù thiÕu hôt vÒ mét sè lo¹i tμi
70 giμn khoan næi ho¹t ®éng, cßn n¨m 1985 − trªn 700,
nguyªn, víi c¸c lo¹i kh¸c cã thÓ nã sÏ xuÊt hiÖn trong t−¬ng
trong sè ®ã cã kho¶ng 63 % hÖ thèng khoan tù n©ng vμ 24
lai gÇn. V× vËy, nhiÒu n−íc ngμy cμng chó ý tíi nh÷ng tμi
% giμn khoan b¸n cè ®Þnh trªn ®¸y.
nguyªn n»m d−íi ®¸y biÓn vμ ®¹i d−¬ng, h¬n n÷a nguån
Sù ph¸t triÓn tiÕp sau ®ã cña kü thuËt vμ c«ng nghÖ ®·
®¶m b¶o tμi nguyªn ph©n bè rÊt kh«ng ®Òu trªn Tr¸i §Êt
cho phÐp tæ chøc s¶n xuÊt tù hμnh hoμn toμn, t¸ch khái bê
vμ nhiÒu n−íc phô thuéc vμo viÖc nhËp khÈu nguyªn liÖu.
vμ lÊn ra ngoμi ph¹m vi thÒm lôc ®Þa. Ngμy nay, c«ng t¸c
Thêi gian gÇn ®©y, vÊn ®Ò ®¶m b¶o c¸c nguån nhiªn liÖu −
khai th¸c ®−îc tiÕn hμnh trªn ®é s©u tíi 1000 m vμ h¬n, cßn
n¨ng l−îng vμ tr−íc hÕt lμ dÇu vμ khÝ ®ang g©y nªn mèi
khoan th¨m dß thùc hiÖn tíi ®é s©u 3000 m. Tíi gi÷a nh÷ng
quan ng¹i lín ®èi víi nh÷ng n−íc ®ã.
n¨m 80, tØ phÇn dÇu “biÓn” trong tæng s¶n l−îng khai th¸c
®· b»ng gÇn 30 %, cßn tØ phÇn khÝ gÇn 20 %. Cã lÏ tíi ®Çu
4.2.1. Tμi nguyªn dÇu vμ khÝ biÓn
thÕ kû 21 th× mét nöa dÇu vμ khÝ sÏ ®−îc lÊy lªn tõ lßng ®Êt
Tõ l©u ng−êi ta ®· biÕt vÒ nh÷ng má dÇu ë biÓn. Tõ nöa
cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi.
®Çu thÕ kû 19, ë vïng Bacu, ng−êi ta ®· x©y dùng c¸c giÕng
ng¨n n−íc trªn biÓn c¸ch bê 20−30 m vμ lÊy dÇu tõ c¸c tÇng
vØa kh«ng s©u. N¨m 1870, gÇn thμnh phè Izumosaki trªn
bê n−íc NhËt, mét hßn ®¶o ®· bÞ san ph¼ng ®Ó x©y dùng c¸c
th¸p dÇu. N¨m 1891, ë vïng ven bê California ®· b¾t ®Çu
khoan nh÷ng lç khoan nghiªng chÕch ra phÝa biÓn mét
kho¶ng c¸ch 200 m c¸ch bê. Tuy nhiªn, tr−íc nh÷ng n¨m
60 cña thÕ kû 20 c«ng viÖc khai th¸c dÇu tõ ®¸y biÓn ph¸t
329 330
- Ph©n bè ®Þa lý vÒ khai th¸c dÇu ®ang më réng vμ biÕn
®æi nhanh chãng (h×nh 4.9). NÕu nh− vμo n¨m 1970, 34 %
s¶n l−îng khai th¸c thuéc vÒ phÇn cña Venesuªla, 30 % −
H×nh 4.9. C¸c vïng khai th¸c dÇu khÝ, khoan th¨m dß t×m kiÕm trªn thÒm lôc ®Þa
Mü vμ 26 % − c¸c quèc gia ven vÞnh Pªcsich, th× tíi ®Çu
nh÷ng n¨m 80, c¸c quèc gia ven vÞnh Pªcsich ®· v−ît lªn vÞ
trÝ thø nhÊt. Anh vμ Na Uy ®· trë thμnh c¸c n−íc khai th¸c
dÇu chÝnh ë T©y ¢u. Mªhic«, In®«nªxia, c¸c n−íc §«ng
Nam ¸, Trung Quèc ®· b¾t ®Çu tÝch cùc khai th¸c dÇu.
C¸c má dÇu giμu cã nhÊt tËp trung ë vÞnh Pªcsich vμ
(theo S. B. Slevich, 1988)
n¬i ®©y còng lμ n¬i tèc ®é khoan giÕng dÇu rÊt cao. §iÒu
nμy ®¶m b¶o s¶n l−îng khai th¸c n¨m lín víi sè l−îng
giÕng nhá vμ gi¸ thμnh dÇu thÊp. Vïng n−íc vÞnh Mªhic« lμ
vïng khai th¸c dÇu vμ khÝ biÓn sím nhÊt. L·nh ®Þa dÇu lín
n»m ë biÓn B¾c H¶i, n¬i ®©y nh÷ng n¨m 70 vμ 80 ®· ®¹t tèc
®é t¨ng tr−ëng khai th¸c dÇu khÝ ch−a tõng thÊy.
ThÒm lôc ®Þa gÇn bê T©y Phi ®· trë thμnh khu vùc khai
th¸c dÇu lín vμ triÓn väng. C«ng nghiÖp dÇu khÝ cña c¸c
n−íc Mü La tinh ®ang ph¸t triÓn. Sù bïng næ dÇu khÝ ®−îc
thÊy ë c¸c má gÇn bê In®«nªxia, Trung Quèc vμ b¸n ®¶o
§«ng D−¬ng. Nh÷ng vïng thÒm lôc ®Þa cña óc, Cana®a,
Aliaska, biÓn Baren vμ c¸c biÓn kh¸c thuéc B¾c B¨ng
D−¬ng cña Nga rÊt giÇu hy®r« c¸c bon.
Nh− vËy, sù ®¶m b¶o nguyªn liÖu hy®r« c¸c bon cho
331 332
- nh©n lo¹i trong t−¬ng lai g¾n liÒn tr−íc hÕt víi c«ng cuéc ®«ng n−íc nμy c¸c vØa quÆng tr¶i dμi ngh×n r−ëi kil«met.
khai th¸c nguån dù tr÷ ®ã trong §¹i d−¬ng ThÕ giíi. Ngoμi ra cßn n−íc Mü. C¸c má giμu nh÷ng kho¸ng vËt nμy
®−îc t×m thÊy ë bê Niu Dilan, Ên §é, bê ch©u Phi, ë
Trªn toμn bé vïng n−íc cña §¹i d−¬ng ThÕ giíi ®· ph¸t
hiÖn h¬n 700 bÓ trÇm tÝch cã triÓn väng dÇu vμ khÝ. C¸c vØa Ma®agaska. L−îng lín tô quÆng kasterit ®−îc khai th¸c ë
dÇu ®−îc ph¸t hiÖn t¹i nh÷ng ®é s©u lín, ®· cã nh÷ng vïng bê §«ng D−¬ng, In®«nªxia. Khai th¸c thiÕc tõ má
chøng minh x¸c ®Þnh vÒ sù hiÖn diÖn dÇu ë vïng thÒm lôc quÆng biÓn v−ît trªn 10 % s¶n l−îng kim lo¹i nμy trªn thÕ
®Þa Nam Cùc. giíi.
C¸t kim c−¬ng ®ang ®−îc khai th¸c tõ h¬n nöa thÕ kû
4.2.2. C¸c kho¸ng s¶n d¹ng r¾n ë ®¸y ®¹i d−¬ng
nay trªn vïng bê t©y nam ch©u Phi. S¶n l−îng kim c−¬ng
Kho¸ng s¶n d¹ng r¾n lÊy tõ biÓn hiÖn ®ang gi÷ vai trß trung b×nh ë ®©y cao h¬n mét sè lÇn so víi c¸c má lôc ®Þa ë
nhá h¬n nhiÒu trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi so víi dÇu vμ khÝ. Nam Mü.
Tuy nhiªn, ë ®©y còng thÊy xu thÕ ph¸t triÓn khai th¸c, ®ã
C¸t chøa vμng cña c¸c vïng bê biÓn, ®Æc biÖt cña vïng
lμ do c¸c nguån t−¬ng tù trªn ®Êt liÒn ®ang c¹n kiÖt vμ
Bê Vμng gÇn thμnh phè Nom ë Aliaska, ®· ®−îc biÕt tíi tõ
chóng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu trªn Tr¸i §Êt. Gi¸ trÞ lín
thêi ”c¬n sèt vμng”. Nh÷ng n¨m 60, ®· ph¸t hiÖn nh÷ng má
nhÊt sau dÇu vμ khÝ lμ c¸c má quÆng kho¸ng vËt chøa kim
c¸t chøa vμng míi t¹i vïng nμy víi hμm l−îng vμng 15
lo¹i, kim c−¬ng, vËt liÖu x©y dùng vμ hæ ph¸ch. XÐt vÒ mét
g/m3. Ng−êi ta biÕt vÒ c¸t chøa vμng däc vïng bê California,
sè d¹ng nguyªn liÖu, th× c¸c má quÆng biÓn cã gi¸ trÞ ¸p
Panama, Chilª, Thæ NhÜ Kú, Ai CËp, T©y Nam Phi. ë
®¶o. ThÝ dô, chóng cung cÊp cho thÞ tr−êng thÕ giíi 100 %
Aliaska, t¹i vÞnh Gut®ius, tõ ®é s©u 30 m khai th¸c ®−îc
zic«n vμ rutin vμ gÇn 80 % inmenit. Hai kho¸ng vËt cuèi
c¸t b¹ch kim víi hμm l−îng b¹ch kim tíi 10 g/m3. ë Hoa
cïng lμ nguån chÝnh ®Ó thu nhËn titan. GÇn 40 % kasiterit
Kú, ®Õn 90 % b¹ch kim ®−îc khai th¸c tõ ®¸y biÓn.
(nguån ®Ó thu nhËn thiÕc) còng ®−îc khai th¸c tõ c¸c má
VËt liÖu x©y dùng − cuéi, c¸t, sÐt, vá sß ®¸ v«i, ®−îc
quÆng ven bê. N−íc óc gi÷ ®Þa vÞ dÉn ®Çu trong khai th¸c
khai th¸c rÊt nhiÒu tõ ®¸y trªn c¸c khu vùc ven biÓn. Vμ
c¸c kho¸ng vËt chøa kim lo¹i d¹ng quÆng; däc vïng bê phÝa
333 334
- thËm chÝ, thø nguyªn liÖu phæ biÕn trªn Tr¸i §Êt nh− than kho¶ng 120 triÖu tÊn n−íc biÓn.
®¸ vμ quÆng s¾t, ë nhiÒu n−íc ng−êi ta còng khai th¸c tõ Nång ®é ma nhª trong n−íc biÓn 300 lÇn nhá h¬n so víi
lßng ®Êt ®¸y biÓn (than − ë NhËt, Anh vμ c¸c n−íc kh¸c, trong quÆng trªn ®Êt liÒn, tuy nhiªn, s¶n xuÊt ma nhª tõ
quÆng s¾t − ë Cana®a vμ c¸c n−íc kh¸c). n−íc biÓn rÎ h¬n. LÇn ®Çu tiªn ma nhª ®−îc s¶n xuÊt tõ
n−íc biÓn ë Anh. Sau ®ã, nh÷ng nhμ m¸y lín s¶n xuÊt ma
Tõ c¸c má d−íi n−íc, hμng n¨m khai th¸c h¬n 2 triÖu
nhª tõ n−íc biÓn ®−îc x©y dùng ë Mü, Ph¸p vμ nhiÒu n−íc
tÊn l−u huúnh. ThÝ dô, ë Mü ng−êi ta thu nhËn tõ ®¸y biÓn
kh¸c. HiÖn nay, h¬n 40 % nhu cÇu thÕ giíi vÒ ma nhª nhËn
gÇn 15% tæng l−îng l−u huúnh khai th¸c.
®−îc tõ n−íc biÓn.
4.2.3. Thu nhËn c¸c nguyªn tè ®a vμ vi l−îng tõ n−íc
Ng−êi ta ®· t×m ®−îc c¸ch lÊy ka li, mét s¶n phÈm quý
biÓn
®èi víi n«ng nghiÖp, tõ n−íc biÓn. Ngμy nay, bªn c¹nh NhËt
Trong n−íc biÓn thùc tÕ chøa gÇn nh− tÊt c¶ c¸c B¶n mçi n¨m khai th¸c tõ n−íc biÓn h¬n 10 ngh×n tÊn,
nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoμn cña Men®ªleev. V× vËy,
Anh, ý vμ nhiÒu n−íc kh¸c còng thu nhËn ka li nh− vËy.
n−íc biÓn th−êng ®−îc gäi lμ “quÆng ch¶y”, vμ tõ nã tõ cæ
N−íc biÓn lμ nguyªn liÖu høa hÑn ®Ó s¶n xuÊt br«m,
x−a ng−êi ta ®· thu lÊy nh÷ng nguyªn tè cã Ých. Cßn b©y
bëi v× br«m thùc tÕ kh«ng lÊy tõ c¸c kho¸ng vËt lôc ®Þa. Cã
giê, ng−êi ta th−êng gäi nã lμ “quÆng cña t−¬ng lai”, ngô ý
thÓ thu nhËn br«m hoÆc tõ n−íc biÓn, hoÆc tõ trÇm tÝch
ngμy cμng cã triÓn väng lÊy ra ®−îc nhiÒu kho¸ng vËt.
n−íc muèi cña c¸c biÓn bÞ kh« kiÖt. LÇn ®Çu tiªn br«m tõ
NghÒ cæ nhÊt khai th¸c tμi nguyªn kho¸ng vËt tõ n−íc
n−íc biÓn ®−îc s¶n xuÊt n¨m 1926 ë California. HiÖn nay,
biÓn lμ nghÒ lμm muèi ¨n. Tõ n¨m 3000 tr−íc CN, ë Trung
phÇn lín br«m tiªu thô trªn thÕ giíi ®−îc lÊy tõ n−íc biÓn.
Hoa ng−êi ta ®· lÊy muèi tõ n−íc biÓn. B©y giê, tõ n−íc
Nh− vËy, ®Õn nay ®· kh¸m ph¸ vμ thùc hiÖn s¶n xuÊt
biÓn ng−êi ta thu ®−îc kho¶ng mét phÇn ba nhu cÇu thÕ
quy m« c«ng nghiÖp tõ n−íc biÓn phÇn lín c¸c hîp phÇn ®a
giíi vÒ muèi ¨n. Khai th¸c muèi ¨n th−êng thùc hiÖn b»ng
l−îng cã Ých cho c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp.
ph−¬ng ph¸p cæ ®iÓn, sö dông n¨ng l−îng MÆt Trêi trong
Ng−êi ta còng ngμy cμng chó ý viÖc triÕt t¸ch tõ n−íc
c¸c bÓ l¾ng. §Ó cã 1 triÖu tÊn muèi, ph¶i lμm bay h¬i
biÓn mét lo¹t c¸c nguyªn tè vi l−îng, bëi v× hiÖn nay nhiÒu
335 336
- nguyªn tè quý ®ang lÊy tõ c¸c lo¹i quÆng nghÌo, khã lμm
H×nh 4.10. Ph©n bè c¸c kÕt h¹ch s¾t − m¨ng gan ë ®¸y c¸c ®¹i d−¬ng (theo L. P. Bezrukov, 1979)
giμu vμ tr÷ l−îng ®ang c¹n kiÖt nhanh chãng. ¦u viÖt cña
n−íc biÓn nh− mét nguån kho¸ng chÊt lμ nã thùc tÕ kh«ng
c¹n kiÖt. ThÝ dô, tr÷ l−îng vμng trong n−íc §¹i d−¬ng ThÕ
1 − kh«ng cã hoÆc Ýt gÆp; 2 − Ýt gÆp nång ®é cao; 3 − th−êng gÆp nång ®é cao;
giíi −íc tÝnh b»ng 6 tØ tÊn, b¹c − 500 triÖu tÊn, uran − 5 tØ
tÊn (tr÷ l−îng uran trªn lôc ®Þa chØ lμ 800 ngh×n tÊn).
Thu nhËn c«ng nghiÖp c¸c nguyªn tè vi l−îng tõ n−íc
biÓn gÆp ph¶i mét lo¹t khã kh¨n kü thuËt, song còng ®ang
4 − trôc cña c¸c d·y nói ngÇm gi÷a ®¹i d−¬ng
®−îc kh¾c phôc. ViÖc NhËt B¶n ®−a vμo khai th¸c nhμ m¸y
®Çu tiªn trªn thÕ giíi thu uran tõ n−íc biÓn vμo n¨m 1986
lμ tÊm g−¬ng s¸ng trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n
®ã. C«ng suÊt nhμ m¸y − 10 kg kim lo¹i mét n¨m. Ph−¬ng
ph¸p hÊp thô lμ c¬ së ho¹t ®éng cña nhμ m¸y.
Tuy nhiªn, khai th¸c nh÷ng nguyªn tè vi l−îng kh¸c,
trong ®ã cã vμng vμ b¹c, tõ n−íc biÓn hiÖn cßn ch−a cã lîi.
Song ng−êi ta liªn tôc t×m kiÕm c¸c ph−¬ng ph¸p míi ®Ó
khai th¸c nh÷ng nguyªn tè vi l−îng quý. Kh«ng lo¹i trõ
nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®ã sÏ ®−îc x©y dùng trong thêi gian
s¾p tíi. Cã triÓn väng nhËn c¸c nguyªn tè vi l−îng tõ n−íc
muèi ®Ëm ®Æc. ë biÓn Hång H¶i, t¹i vïng ph¸t triÓn thñy
nhiÖt d−íi n−íc, n¬i n−íc muèi nãng ®i lªn biÓn tõ c¸c ®øt
gÉy thí chÎ ë ®¸y biÓn, nång ®é phÇn lín c¸c nguyªn tè lín
h¬n hμng ngh×n lÇn so víi n−íc biÓn b×nh th−êng. Nång ®é
c¸c nguyªn tè vi l−îng cao cßn gÆp thÊy ë c¸c thung lòng
thí chÎ cña c¸c d·y nói ngÇm gi÷a ®¹i d−¬ng.
337 338
nguon tai.lieu . vn
