- Trang Chủ
- Vật lý
- Giáo trình hướng dẫn thăm dò chức năng nguyên tử và ghi hình đồng vị nguyên tử bằng phóng xạ p4
Xem mẫu
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
Y Häc H¹t Nh©n 2005
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
b. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ x¹ h×nh n o trong mét sè tr−êng hîp bÖnh lý:
§Ó ghi h×nh ¶nh x¹ h×nh n o cã thÓ sö dông c¸c m¸y x¹ h×nh v¹ch th¼ng, Gamma
Camera ghi h×nh ph¼ng (planar), ng−êi ta cßn dïng c¸c m¸y SPECT v PET ®Ó ghi
h×nh theo kiÓu c¾t líp gièng nh− m¸y CT v MRI. §èi víi kiÓu c¾t líp n y, chóng ta
cÇn cÇn ph©n biÖt c¸c mÆt c¾t sau ®©y: c¾t bæ däc (sagittal), c¾t theo chiÒu tr−íc sau
(coronal), c¾t ngang hoÆc c¾t xuyªn trôc (horizontal, transaxial).
H×nh 4.36: C¸c ®−êng chiÕu c¾t ngang , däc v c¾t bªn
- U n o:
+ U m ng n o: U m ng n o (meningioma) ph¸t triÓn theo bÒ mÆt cña m ng n o
v cã thÓ x©m lÊn v o bªn trong nhu m« n o. NÕu l u m ng n o th× phãng x¹ th©m
nhËp v o khèi u t¨ng theo thêi gian cßn nÕu l u m¸u th× ghi h×nh tÜnh sÏ thÊy mét
h×nh ¶nh b×nh th−êng. Víi u m ng n o, x¹ h×nh d−¬ng tÝnh trong h¬n 90% tr−êng
hîp.
Ghi h×nh n o gióp ta x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ tæn th−¬ng, møc ®é tËp trung H§PX.
H×nh d¹ng tæn th−¬ng u m ng n o ®iÓn h×nh th−êng l vïng b¾t H§PX rÊt cao (rÊt
nãng) ®ång ®Òu, trßn, ®−êng viÒn Ýt gå ghÒ, th−êng ë vïng vßm hoÆc mÆt nÒn cña
n o v th−êng liªn quan tíi hÖ tÜnh m¹ch ë ®ã.
+ C¸c u ¸c tÝnh: ë bªn trong n o th−êng cã nhiÒu ®iÓm, nhiÒu vïng tËp trung
H§PX v ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, ®−êng viÒn kh«ng ®Òu, kh«ng râ, låi lâm.
Nguyªn nh©n l do khèi u ph¸t triÓn s©u v o m« n o, trong khèi u cã vïng ho¹i tö
v c¸c khoang rçng... c¸c u n o ¸c tÝnh th−êng n»m s©u trong n o...
H×nh 4.37: Khèi u nguyªn b o xèp
(Glioblastoma).
Ghi h×nh víi m¸y gamma camera: Khèi
u t−¬ng øng víi vïng t¨ng H§PX bÊt
th−êng trong tæ chøc n o (vïng tèi)
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
Y Häc H¹t Nh©n 2005
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
H×nh 4.38: Khèi u n o, ghi h×nh b»ng Gamma Camera (víi Tc-99m)
- H×nh ¶nh x¹ h×nh (bªn tr¸i): cã vïng tËp trung H§PX (vïng tèi)
- H×nh ¶nh chôp CT (¶nh gi÷a v bªn ph¶i), trªn cïng mét bÖnh
nh©n: vïng tæn th−¬ng t−¬ng øng víi vïng tr¾ng.
- X¹ h×nh t−íi m¸u n o b»ng m¸y SPECT v PET:
X¹ h×nh n o b»ng SPECT v PET cung cÊp nh÷ng h×nh ¶nh ®éng häc vÒ qu¸
tr×nh t−íi m¸u n o, c¸c tæn th−¬ng m¹ch m¸u n o. Ngo i ra chóng cßn gióp chÈn ®o¸n
sím, chÝnh x¸c c¸c tæn th−¬ng m¹ch n o, bæ sung thªm c¸c th«ng tin vÒ h×nh ¶nh gi¶i
phÉu v h×nh th¸i cña CT v MRI. Thªm v o ®ã chóng cßn gióp theo dâi ®−îc sù thay
®æi cña c¸c tæn th−¬ng do tai biÕn m¹ch m¸u n o theo thêi gian. C¸c h×nh ¶nh thu
®−îc qua x¹ h×nh víi m¸y PET cßn cung cÊp thªm cho chóng ta h×nh ¶nh chuyÓn ho¸
®éng häc (ghi h×nh chuyÓn ho¸) bªn trong tÕ b o mét sè c¬ quan nh− n o, tim ...
SPECT v PET cã thÓ ph¸t hiÖn tèt h¬n CT v MRI c¸c thiÕu m¸u côc bé trong
nh÷ng giê ®Çu sau khi bÞ ®ét quþ. 8 giê sau bÞ nhåi m¸u chØ cã 20% d−¬ng tÝnh trªn
CT trong khi ®ã tØ lÖ n y l 90% trªn SPECT.
NhiÒu nghiªn cøu cho thÊy c¸c kÝch th−íc tæn th−¬ng trªn SPECT th«ng th−êng
lín h¬n so víi CT v MRI.
H×nh 4.39: H×nh ¶nh t−íi
m¸u n o b×nh th−êng
(ghi h×nh b»ng SPECT víi
Tc-99m ECD: Ho¹t ®é
phãng x¹ ph©n bè ®ång
®Òu c¶ 2 b¸n cÇu n o)
H×nh 4.40: H×nh ¶nh t−íi m¸u n o, ghi h×nh b»ng m¸y SPECT:
ng−êi b×nh th−êng (¶nh tr¸i), bÖnh nh©n bÞ tai biÕn m¹ch m¸u n o
(¶nh gi÷a v ph¶i) thÓ hiÖn b»ng nhiÒu vïng gi¶m H§PX..
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
Y Häc H¹t Nh©n 2005
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
A
B
H×nh 4.41:
- ¶nh bªn tr¸i (A): H×nh ¶nh x¹ h×nh tai biÕn m¹ch m¸u n o giai ®o¹n cÊp ghi h×nh
víi 99m-Tc-Leucocyte (ghi h×nh víi m¸y SPECT) thÓ hiÖn b»ng nh÷ng vïng gi¶m
t−íi m¸u râ rÖt ë b¸n cÇu ph¶i (¶nh tr¸i). Trong khi ®ã h×nh ¶nh trªn CT l¹i b×nh
th−êng (¶nh ph¶i).
- ¶nh bªn ph¶i (B): H×nh ¶nh x¹ h×nh t−íi m¸u n o ghi h×nh b»ng m¸y SPECT, 9h
sau tai biÕn m¹ch m¸u n o: H×nh ¶nh trªn CT b×nh th−êng (h ng ¶nh trªn), nh−ng
trªn SPECT h×nh ¶nh tæn th−¬ng râ thÓ hiÖn b»ng nh÷ng vïng gi¶m H§PX (vïng
tr¾ng), (h ng ¶nh d−íi).
H×nh 4.42: H×nh ¶nh t−íi m¸u v chuyÓn
ho¸ (glucose) ë n o ng−êi b×nh th−êng
(ghi h×nh b»ng m¸y PET víi 18F - FDG )
- Ghi h×nh n o trong bÖnh ®éng kinh v sa sót trÝ tuÖ (dementia) b»ng SPECT v
PET:
Nguyªn t¾c c¬ b¶n l ghi l¹i sù t−íi m¸u n o v møc ®é chuyÓn ho¸ cña mét sè
chÊt trong tÕ b o n o (nh− glucose...) hoÆc mét sè receptor dÉn truyÒn thÇn kinh...
Muèn l m ®−îc ®iÒu n y, ng−êi ta ph¶i sö dông c¸c ®ång vÞ phãng x¹ hoÆc d−îc
chÊt phãng x¹ thÝch hîp ®¸nh dÊu v o mét sè chÊt chuyÓn ho¸ v th©m nhËp (hoÆc
kh«ng th©m nhËp) ®−îc qua h ng r o m u n o. Sö dông kü thuËt ghi h×nh b»ng m¸y
SPECT hoÆc PET sÏ gióp chóng ta ph¸t hiÖn nh÷ng vÞ trÝ tæn th−¬ng thÓ hiÖn ë nh÷ng
vïng t¨ng hoÆc gi¶m t−íi m¸u hay nh÷ng vïng t¨ng hoÆc gi¶m chuyÓn ho¸.
Nh− vËy h×nh ¶nh cña x¹ h×nh n o trong c¸c bÖnh ®éng kinh v sa sót trÝ tuÖ
(bÖnh Alzheimer, bÖnh Parkinson) vÒ c¬ b¶n l h×nh ¶nh chøc n¨ng (h×nh ¶nh chuyÓn
ho¸) nhiÒu h¬n l h×nh ¶nh cÊu tróc khi ghi h×nh b»ng SPECT, PET... Trong thùc tÕ,
nh÷ng thay ®æi vÒ chuyÓn ho¸ v chøc n¨ng cña tÕ b o v tæ chøc thÇn kinh th−êng
x¶y ra sím h¬n rÊt nhiÒu tr−íc khi cã nh÷ng thay ®æi vÒ cÊu tróc gi¶i phÉu. §iÒu n y
gi¶i thÝch t¹i sao trong nhiÒu tr−êng hîp nh÷ng tæn th−¬ng trªn x¹ h×nh n o th−êng
®−îc ph¸t hiÖn sím trªn SPECT v PET. Nh−ng trªn CT v MRI l¹i cho h×nh ¶nh b×nh
th−êng, hoÆc ë thêi gian muén h¬n míi ph¸t hiÖn thÊy.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
Y Häc H¹t Nh©n 2005
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Trong bÖnh ®éng kinh cã sù gi¶m t−íi m¸u v gi¶m chuyÓn ho¸ ë thuú th¸i d−¬ng
khi ghi h×nh (gÆp trong 70 - 80% c¸c bÖnh nh©n ®éng kinh). Vïng gi¶m chuyÓn ho¸
th−êng liªn quan tíi c¸c æ ®éng kinh. Ghi h×nh chuyÓn ho¸ glucose b»ng m¸y PET l
®Ó ®Þnh khu c¸c æ g©y ®éng kinh. Gi¸ trÞ l©m s ng cña PET v SPECT ®èi víi bÖnh
®éng kinh l ®Þnh khu tæn th−¬ng cña æ ®éng kinh v gióp cho qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ (b»ng
thuèc hoÆc b»ng phÉu thuËt) ®−îc chÝnh x¸c v hiÖu qu¶.
H×nh 4.43: H×nh ¶nh gi¶m t−íi m¸u ë
thuú th¸i d−¬ng ph¶i bÖnh nh©n ®éng
kinh (ghi h×nh b»ng SPECT)
H×nh 4.44: Ghi h×nh n o b»ng m¸y PET víi 18F - FDG:
- H×nh ¶nh gi¶m chuyÓn ho¸ (gi¶m ho¹t ®é phãng x¹) ë thuú th¸i d−¬ng tr¸i
ë bÖnh nh©n ®éng kinh dai d¼ng (h×nh bªn tr¸i).
- H×nh ¶nh gi¶m chuyÓn ho¸ ë vïng thuú ®Ønh ph¶i phÝa sau (h×nh bªn ph¶i).
§èi víi bÖnh Alzheimer v Parkinson th× x¹ h×nh hai lo¹i bÖnh n y vÒ c¬ b¶n
t−¬ng t− nh− nhau: gi¶m t−íi m¸u (hypoperfusion) vïng th¸i d−¬ng v vïng ®Ønh,
th−êng l c¶ hai b¸n cÇu ®¹i n o, cã khi kh«ng c©n ®èi. Khi bÖnh tiÕn triÓn nÆng míi
cã hiÖn t−îng gi¶m t−íi m¸u thuú tr¸n.
H×nh 4.45: H×nh ¶nh
gi¶m t−íi m¸u v
gi¶m chuyÓn ho¸
glucose ®a æ ë bÖnh
nh©n sa sót trÝ tuÖ
(ghi h×nh b»ng m¸y
PET víi 18F - FDG)
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
Y Häc H¹t Nh©n 2005
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
H×nh 4.46: H×nh
¶nh t−íi m¸u n o ë
bÖnh nh©n sa sót trÝ
tuÖ. Ghi h×nh b»ng
m¸y SPECT víi Tc-
99m ECD.
- X¹ h×nh x¸c ®Þnh chÕt n o (brain death):
Môc ®Ých l x¸c ®Þnh xem m¸u cã v o n o ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña n o hay
tuÇn ho n n o ® ho n to n ngõng trÖ hay ch−a b»ng viÖc ghi h×nh qu¸ tr×nh t−íi m¸u
n o. Ph−¬ng ph¸p x¹ h×nh n o cã thÓ gióp ta x¸c ®Þnh n o chÕt, nhÊt l khi bÖnh nh©n
bÞ h¹ th©n nhiÖt hoÆc bÞ nhiÔm ®éc thuèc ngñ khã x¸c ®Þnh b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p
kh¸c kÓ c¶ ®iÖn n o ®å. NÕu DCPX kh«ng v o n o v kh«ng v o c¸c xoang tÜnh m¹ch
chøng tá n o kh«ng ®−îc cung cÊp m¸u, n o chÕt thùc sù.
HiÖn nay xu h−íng hay dïng c¸c chÊt qua ®−îc h ng r o m¸u n o nh− HMPAO
®Ó nghiªn cøu n o chÕt.
H×nh 4.47: H×nh ¶nh x¹
h×nh n o ë bÖnh nh©n bÞ
chÕt n o (brain death):
Kh«ng cßn H§PX tËp
trung ë hai b¸n cÇu ®¹i
n o.
nguon tai.lieu . vn
