Xem mẫu
- Ch ¬ng 5: Thñy triÒu
5.1 Më ®Çu
HÇu hÕt mäi ng êi sèng ë vïng ven biÓn ®Òu biÕt vÒ thñy triÒu, nh ng kh«ng hiÓu c¬
chÕ h×nh thμnh. Tuy nhiªn tõ rÊt xa x a ch a thÓ gi¶i thÝch nguyªn nh©n sinh ra thñy
triÒu, «ng cha ta còng cã mét sè c¸ch gi¶i thÝch vÒ thñy triÒu, ch¼ng h¹n:
Thñy triÒu lμ kÕt qu¶ cña thiªn thÇn ®¾m m×nh vμo biÓn ®«ng (Al Falik, 900 BC) hoÆc
Thñy triÒu lμ kÕt qu¶ cña mét con c¸ voi lín t¾m m×nh trong biÓn c¶.
Nghiªn cøu ®Çu tiªn gi¶i thÝch vÒ hiÖn t îng thñy triÒu tõ nghiªn cøu cña Newton
n¨m 1687. Trong c«ng tr×nh to¸n häc cña «ng ®· thÓ hiÖn c¸c lùc hÊp dÉn träng
tr êng gi÷a mÆt tr¨ng, mÆt trêi vμ tr¸i ®Êt. Sau nμy vμo n¨m 1799, Laplace ®· tr×nh
bμy chi tiÕt h¬n vμ bøc tranh vÒ thñy triÒu dÇn dÇn ® îc lμm s¸ng tá. Vμo n¨m 1898,
Darwin ®· xuÊt b¶n cuèn s¸ch vÒ lý thuyÕt c©n b»ng.
Ngμy nay, c¸c lý thuyÕt vÒ sù h×nh thμnh thñy triÒu cã thÓ t×m qua Internet ë c¸c
Website sau ®©y:
http://math.math.sunysb.edu/tony/tides/index.html
Th«ng tin vÒ thñy triÒu cña Hμ Lan t×m qua Website
http://www.waterland.net/rikz/waterstand/index.html
Khi nghiªn cøu thñy triÒu, 2 c©u hái c¬ b¶n ®Æt ra. §ã lμ:
V× sau c¸c kiÕn thøc vÒ thñy triÒu l¹i quan träng nh vËy
Thñy triÒu lμ g×?
H×nh 5.1: Dao ®éng mùc n íc triÒu
http://www.ebook.edu.vn
98
- Tr¶ lêi c©u hái thø nhÊt kh¸ ®¬n gi¶n v× c¸c môc ®Ých kinh tÕ, kü thuËt. §ã lμ:
C¶i t¹o c¸c vïng ®Êt ven biÓn
H¹p long vïng cöa s«ng
T íi tiªu vïng triÒu
An toμn hÖ thèng ®ª ®iÒu vμ
VÊn ®Ò nhiÔm mÆn v.v...
C©u hái thø 2 mét phÇn ® îc tr¶ lêi trong h×nh 5-1, ë ®ã ®· chØ ra sù lªn xuèng cña
mùc n íc 1 ngμy 1 lÇn hoÆc 2 lÇn/ngμy. Tuy nhiªn tr íc khi th¶o luËn c¸c ®Æc ®iÓm
cña thñy triÒu, tr íc hÕt cÇn nghiªn cøu nguån gèc cña thñy triÒu.
5.2 Nguån gèc cña thñy triÒu
Theo gi¶i thÝch cña Newton, thñy triÒu liªn quan ®Õn c¸c lùc hÊp ®Én cña mÆt trêi,
mÆt tr¨ng vμ tr¸i ®Êt. H×nh 5-2 biÓu diÔn hÖ thèng mÆt trêi.
Sù chuyÓn ®éng cña hÖ thèng mÆt trêi nh sau:
- Tr¸i ®Êt chuyÓn ®éng quanh mÆt trêi kho¶ng 365 ngμy
- MÆt tr¨ng chuyÓn ®éng quanh tr¸i ®Êt kho¶ng 27.3 ngμy
- Tr¸i ®Êt tù quay xung quanh trôc cña nã 24 giê
H×nh 5.2: ChuyÓn ®éng cña hÖ mÆt trêi vμ nguån gèc cña thñy triÒu
§Ó ®¬n gi¶n hãa gi¶i thÝch nguån gèc cña thñy triÒu, chóng ta nghiªn cøu hÖ thèng
mÆt tr¨ng - tr¸i ®Êt (h×nh 5-3) víi c¸c gi¶ thiÕt sau:
a. Toμn bé tr¸i ®Êt ® îc phñ bao phñ bëi mét líp n íc
b. QuÜ ®¹o mÆt tr¨ng n»m trªn mÆt ph¼ng ®i qua xÝch ®¹o cña tr¸i ®Êt
c. Tr¸i ®Êt kh«ng quay
http://www.ebook.edu.vn
99
- H×nh 5.3: S¬ ®å hãa hÖ thèng mÆt tr¨ng - tr¸i ®Êt
HÖ thèng tr¸i ®Êt - MÆt tr¨ng cã träng t©m chung lμ ®iÓm A. Nãi mét c¸ch kh¸c, hÖ
thèng quay quanh ®iÓm A trong kho¶ng thêi gian xÊp xØ 27 ngμy. Trong qu¸ tr×nh
quay, 2 hμnh tinh ¶nh h ëng tíi nhau th«ng qua lùc träng tr êng vμ c¸c lùc nμy ph¶i
c©n b»ng víi lùc ly t©m. Râ rμng r»ng c¸c lùc nμy sÏ lμm biÕn d¹ng líp n íc bao phñ
trªn mÆt tr¸i ®Êt (gi¶ thiÕt a), víi h×nh d¹ng cña nã nh trªn h×nh 5-4
H×nh 5.4: N íc bao phñ bÒ mÆt tr¸i ®Êt theo c¸c gi¶ thiÕt phÇn trªn
Tõ h×nh 5-4, cã thÓ thÊy cã mét sè d¹ng thñy triÒu. B©y giê, 2 gi¶ thiÕt cã sù ®iÒu
chØnh nh sau: Gi¶ thiÕt mÆt tr¨ng chuyÓn ®éng trªn mÆt ph¼ng qòy ®¹o cña tr¸i ®Êt
kh«ng ®óng thùc tÕ; trôc tr¸i ®Êt nghiªng 1 gãc lμ 6605 (TÝnh trung b×nh) víi mÆt
ph¼ng qòy ®¹o mÆt tr¨ng. Gi¶ thiÕt tr¸i ®Êt kh«ng quay còng kh«ng thùc tÕ, v× tr¸i ®Êt
quay quanh mÆt trêi.
H×nh 5-5 cho biÕt sù biÕn d¹ng cña líp n íc, khi thay ®æi c¸c gi¶ thiÕt nμy.Khi quan
s¸t ®iÓm B trªn h×nh 5-5, râ rμng r»ng cã hai ®iÓm n íc cao vμ 2 ®iÓm n íc thÊp
trong kho¶ng thêi gian 24 giê. Thñy triÒu t¹i ®iÓm B ® îc gäi lμ b¸n nhËt triÒu.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña triÒu mÆt tr¨ng ® îc tr×nh bμy vμ mét sè ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn
trªn h×nh 5-1 ® îc gi¶i thÝch. Nöa ®Çu cña chu kú b¸n nhËt triÒu dμi h¬n 12 giê. §iÒu
nμy cã thÓ gi¶i thÝch nh sau: Chu kú triÒu bÞ chi phèi bëi 2 chuyÓn ®éng (i) sù quay
http://www.ebook.edu.vn
100
- cña tr¸i ®Êt vμ (ii) sù quay cña mÆt tr¨ng quanh tr¸i ®Êt.
H×nh 5-5: N íc bao phñ trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt khi tr¸i ®Êt
vμ mÆt tr¨ng chuyÓn ®éng trong hÖ thèng
Víi viÖc quay quanh tr¸i ®Êt (24 giê), mÆt tr¨ng cßn chuyÓn ®éng trªn qòi ®¹o cña
nã. Do vËy, ë vÞ trÝ x¸c ®Þnh trªn bÒ mÆt ®Êt ®èi diÖn víi mÆt tr¨ng, kho¶ng thêi gian
lín h¬n 24 giê ®Ó thÊy l¹i mÆt tr¨ng ®èi diÖn víi tr¸i ®Êt ë ®iÓm ®ã. MÆt kh¸c mÆt
tr¨ng chuyÓn ®éng xung quanh tr¸i ®Êt mét vßng trong kho¶ng thêi gian 27.3 ngμy.
Nh vËy trong 1 ngμy mÆt tr¨ng chuyÓn ®éng ® îc gãc t ¬ng øng 1/27.3 cña 3600,
hay xÊp xØ 130 trªn mÆt ph¼ng qòi ®¹o cña nã. §èi víi ®iÓm xem xÐt trªn bÒ mÆt tr¸i
®Êt, ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lμ vÞ trÝ ®èi diÖn cña mÆt tr¨ng trong ngμy tiÕp theo chËm
h¬n mét kho¶ng thêi gian b»ng (13/360) * 24 giê, hay kho¶ng 50 phót so víi ngμy
h«m tr íc (®iÒu nμy gi¶i thÝch ®iÓm ®Ønh hay ch©n triÒu chËm dÇn kho¶ng 50 phót
mçi ngμy. Ch¼ng h¹n h«m nay ®Ønh triÒu t¹i vÞ trÝ A x¶y ra lóc 11giê s¸ng th× ngμy
mai sÏ x¶y ra vμo lóc 11giê 50). Trong tr êng hîp b¸n nhËt triÒu kho¶ng thêi gian
chØ lμ mét nöa hay 24h50/2 = 12h25.
Tuy nhiªn còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng gi¸ trÞ trªn chØ lμ trung b×nh vμ thay ®æi theo
thêi gian trong th¸ng v× qòi ®¹o cña mÆt tr¨ng lμ mét elip. H¬n n÷a, v× ¶nh h ëng
tæng hîp cña mÆt tr¨ng vμ mÆt trêi nªn trong thùc tÕ kho¶ng thêi gian lÆp l¹i cña thñy
triÒu t¹i khu vùc triÒu cao ng¾n h¬n 50 phót vμ ë khu vùc triÒu kÐm dμi h¬n 50 phót.
§Æc ®iÓm thø 2 trong h×nh 5-1 lμ ®é lín cña hai ®Ønh triÒu hay ch©n triÒu liªn tiÕp
kh«ng b»ng nhau. §iÒu nμy cã thÓ gi¶i thÝch do ®é nghiªng cña trôc tr¸i ®Êt. Sù kh¸c
nhau nμy ® îc gäi lμ hiÖn t îng kh«ng b»ng nhau ngμy.
B»ng mét sè gi¶ thiÕt, c¸c hiÖn t îng thñy triÒu ® îc gi¶i thÝch kh¸ râ rμng. Tuy
nhiªn, mét gi¶ thiÕt kh«ng chÝnh x¸c ®ã lμ gi¶ thiÕt toμn bÒ mÆt tr¸i ®Êt ® îc phñ mét
líp n íc. Trong thùc tÕ trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt cã sù ph©n bè biÓn vμ lôc ®Þa nªn mét
phÇn tr¸i ®Êt kh«ng cã n íc. Thùc tÕ cã mét vμnh ®ai biÓn bao quanh hoμn toμn vßng
vÜ tuyÕn cña tr¸i ®Êt. §ã lμ vßng vÜ tuyÕn tõ 63 ®Õn 640S gÇn víi nam cùc. Trong khu
vùc nμy thñy triÒu h×nh thμnh nh c¸c lùc ®· tr×nh bμy ë trªn. Tõ ®©y, c¸c sãng triÒu
http://www.ebook.edu.vn
101
- chuyÓn ®éng lªn h íng b¾c qua ®¹i d ¬ng.
H×nh 5-6 biÓu diÔn c¸c d¹ng triÒu. B¸n nhËt triÒu (mét d¹ng triÒu phæ biÕn trªn thÕ
giíi), nhËt triÒu vμ triÒu hçn hîp lμ c¸c d¹ng c¬ b¶n ®· quan tr¾c ® îc. §Ó gi¶i thÝch
® îc t¹i sao t¹i mét vÞ trÝ l¹i chØ gÆp 1 trong 3 lo¹i triÒu nªu trªn lμ mét vÊn ®Ò rÊt
khã. Thñy triÒu nÕu ®i vμo c¸c ®¹i d ¬ng tõ ph ¬ng nam th êng bÞ ph¶n x¹ l¹i bëi
c¸c lôc ®Þa vμ bÞ tiªu hao mét phÇn khi ®i vμo vïng n íc n«ng, t¨ng biªn ®é khi
chuyÓn ®éng gi÷a c¸c vïng ®Êt g©y trë l¹i cho thñy triÒu h×nh thμnh ë phÝa bªn kia
cña ®Êt liÒn.
http://www.ebook.edu.vn
102
- H×nh 5.6: C¸c d¹ng thñy triÒu h×nh thμnh trªn thÕ giíi
Tr íc ®©y, chØ cã ¶nh h ëng cña mÆt tr¨ng ® îc nghiªn cøu. Tuy nhiªn vai trß cña
mÆt trêi còng t ¬ng tù nh cña mÆt tr¨ng t¸c ®éng lªn c¸c khèi n íc trªn bÒ mÆt tr¸i
®Êt, mÆc dï ¶nh h ëng cña mÆt trêi ®Õn thñy triÒu tr¸i ®Êt chØ b»ng 46% ¶nh h ëng
cña mÆt tr¨ng. Xem xÐt thñy triÒu x¶y ra ë tr¸i ®Êt chÞu ¶nh h ëng c¸c quÜ ®¹o
elliptic cña c¶ mÆt tr¨ng vμ mÆt trêi th× thñy triÒu sinh ra cã ®é lín kh«ng b»ng nhau
vμ chu kú dμi h¬n còng cÇn ® îc nghiªn cøu.
H×nh 5.7: § êng qu¸ tr×nh triÒu
Cuèi cïng, qòi ®¹o nghiªng cña mÆt tr¨ng vμ mÆt trêi còng kh«ng ph¶i lμ lu«n lu«n
kh«ng ®æi vμ ®· t¸c dông lªn thñy triÒu tr¸i ®Êt. Ch¼ng h¹n, thñy triÒu ë Indonesia ë
rÊt nhiÒu ®Þa ph ¬ng lμ nhËt triÒu, trong khi däc theo bê biÓn ViÖt nam, nhËt triÒu vμ
b¸n nhËt triÒu xen kÏ nhau hay bê biÓn Hμ Lan th× b¸n nhËt triÒu chiÕm u thÕ.
Mét vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu vÒ thñy triÒu lμ triÒu cao vμ triÒu kÐm, sù thay ®æi vÒ ®é
lín triÒu khi xÐt tíi vÞ trÝ t ¬ng ®èi cña tr¸i ®Êt vμ mÆt tr¨ng (h×nh 5-7). §Ó gi¶i thÝch
®iÒu nμy, cÇn thiÕt ph¶i cã mét c¸i nh×n kh¸c vμo hÖ mÆt trêi nh biÓu diÔn ë h×nh 5-
8. Tõ h×nh nμy cã thÓ thÊy nh sau:
- Vμo thêi ®iÓm b¾t ®Çu cã tr¨ng vμ tr¨ng trßn, c¸c lùc t¹o triÒu cña mÆt tr¨ng vμ
mÆt trêi cïng ph ¬ng, cïng chiÒu nªn mùc n íc lμ lín nhÊt (cao h¬n so víi trung
b×nh)
- Khi mÆt tr¨ng ë cuèi tuÇn ®Çu vμ cuèi tuÇn thø 3, c¸c lùc t¹o triÒu ng îc nhau,
mùc n íc thÊp h¬n so víi trung b×nh.
Tõ h×nh 5-7 cã thÓ thÊy r»ng triÒu c êng vμ triÒu kÐm x¶y ra chËm h¬n so víi vÞ trÝ
®èi diÖn cña mÆt tr¨ng so víi vÞ trÝ ban ®Çu. §ã lμ v× kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó
sãng triÒu chuyÓn ®éng tõ ®iÓm h×nh thμnh (vïng nam cùc) ®Õn ®Þa ®iÓm xem xÐt.
Kho¶ng thêi gian nμy ® îc gäi lμ tuæi triÒu.
http://www.ebook.edu.vn
103
- H×nh 5.8: ChuyÓn ®éng cña hÖ thèng mÆt trêi, tr¸i ®Êt, mÆt tr¨ng
vμ sù h×nh thμnh thñy triÒu.
Tãm l¹i, thñy triÒu cã c¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n sau ®©y:
- NhËt triÒu: Mét lÇn n íc c êng vμ 1 lÇn n íc kÐm trong 24 giê 50 (trung b×nh).
- B¸n nhËt triÒu: 2 lÇn n íc c êng vμ 2 lÇn n íc kÐm x¶y ra liªn tiÕp nhau víi chu
kú 12 giê 25 phót (tÝnh trung b×nh).
- TriÒu hçn hîp lμ d¹ng hçn hîp cña 2 lo¹i trªn
Lo¹i thñy triÒu t¹i mét vÞ trÝ lμ rÊt quan träng v× nã cho biÕt tr íc khi nμo n íc c êng
vμ n íc kÐm x¶y ra ë mét vÞ trÝ x¸c ®Þnh
Sù kh«ng b»ng nhau vÒ mùc n íc gi÷a c¸c chu kú liªn tiÕp trong b¸n nhËt triÒu vμ
triÒu hçn hîp còng lμ mét ®Æc tr ng quan träng
Mùc n íc triÒu c êng lμ mùc n íc lín nhÊt (so s¸nh víi gi¸ trÞ trung b×nh) x¶y ra
sau thêi ®iÓm b¾t ®Çu cã mÆt tr¨ng vμ ®iÓm tr¨ng trßn.
Mùc n íc triÒu kÐm lμ mùc n íc thÊp h¬n mùc n íc trung b×nh x¶y ra sau thêi ®iÓm
cuèi tuÇn thø nhÊt vμ cuèi tuÇn thø 3 cña mÆt tr¨ng (h×nh 5-8).
5.3 N íc d©ng
a- §Þnh nghÜa
N íc d©ng lμ hiÖn t îng mùc n íc t¨ng lªn (hoÆc h¹ xuèng) so víi mét gi¸ trÞ b×nh
th êng t¹i thêi ®iÓm ®ã do t¸c dông cña giã trªn bÒ mÆt n íc.
N íc d©ng lμ mét hiÖn t îng ®¸ng quan t©m ë vïng ven biÓn. Mùc n íc trong n íc
d©ng cã thÓ cao h¬n hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ mùc n íc do triÒu thuÇn tóy g©y ra. Tr êng
hîp mùc n íc cao h¬n x¶y ra khi giã thæi vÒ h íng bê hoÆc c«ng tr×nh b¶o vÖ bê cßn
gäi lμ h íng ®ãn giã hay bê høng giã vμ ë phÝa ®èi diÖn hay cßn gäi lμ h íng khuÊt
giã mùc n íc thÊp h¬n gi¸ trÞ mùc n íc do triÒu thuÇn tóy g©y ra. MÆc dÇu hiÖu øng
n íc d©ng mang tÝnh th êng nhËt ch¼ng h¹n nh ta thæi vμo mét chÐn n íc nh ng
kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, ng êi ta ® a thªm gi¸ trÞ n íc d©ng vμo
trong ®ã. H×nh 5-9 lμ mét vÝ dô vÒ hiÖu øng n íc d©ng.
http://www.ebook.edu.vn
104
- H×nh 5.9: HiÖu øng n íc d©ng
Khi ® êng mÆt n íc ph¸t triÓn nh h×nh 5-9 vμ khi h íng giã thæi tiÕp tôc duy tr×
trong mét kho¶ng thêi gian dμi sÏ h×nh thμnh dßng ch¶y ng îc l¹i ë ®¸y hå cho ®Õn
khi mét c©n b»ng míi ® îc thiÕt lËp. Mét c«ng thøc ®¬n gi¶n tÝnh to¸n chiÒu cao
n íc d©ng nh sau:
V 2 l cos
(5.1a)
S
h
Trong ®ã:
S: ®é lín n íc d©ng (m);
: HÖ sè = 0.4*10-6 s2/m;
V: Tèc ®é giã tÝnh ë ®é cao 6 m trªn mÆt biÓn (m/s);
l: ChiÒu dμi giã thæi (m);
: Gãc gi÷a h íng giã vμ ® êng mÆt n íc võa ® îc thiÕt lËp(xem h×nh 5-9);
h: §é s©u trung b×nh n íc hå, biÓn(m).
HiÖu øng n íc d©ng trªn mùc n íc triÒu thuÇn tóy ® îc thÓ hiÖn trªn h×nh 5-10.
H×nh 5.10: HiÖu øng n íc d©ng
http://www.ebook.edu.vn
105
- §iÒu ®ã cã nghÜa lμ gi¸ trÞ n íc d©ng cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy cao tr×nh mùc
n íc tæng céng trõ cao tr×nh mùc n íc triÒu t¹i thêi ®iÓm t ¬ng øng. Trong thùc tÕ
do thiÕu tμi liÖu nªn viÖc x¸c ®Þnh ®é lín n íc d©ng kh«ng dÔ dμng. Khi cã sè liÖu
quan tr¾c ®Çy ®ñ th× viÖc x¸c ®Þnh ®é lín n íc d©ng dÔ dμng h¬n.
NÕu cã sè liÖu dμi h¹n ta sÏ cã sè liÖu t ¬ng øng cña ®é lín n íc d©ng vμ b»ng
ph ¬ng ph¸p thèng kª cã thÓ tÝnh to¸n ® îc ®é lín n íc d©ng øng víi tÇn suÊt kh¸c
nhau H(n) (xem h×nh 5 -11).
H×nh 5-11: § êng tÇn suÊt n íc d©ng
Cuèi cïng, còng ph¶i l u ý vÒ t¸c ®éng cña n íc d©ng ë vïng ven biÓn. N íc d©ng
mang gi¸ trÞ d ¬ng (h > 0) sÏ g©y ra ngËp lôt vïng ven biÓn, cßn khi (h < 0) cã thÓ
g©y khã kh¨n cho viÖc lÊy n íc ngät.
b- N íc d©ng do b·o
T©m thÊp cña ¸p suÊt khÝ quyÓn (b·o hay ¸p thÊp nhiÖt ®íi) lμ nguyªn nh©n cña sù
t¨ng lªn cña mùc n íc so víi mùc n íc biÓn trung b×nh (t ¬ng tù khi cã ¸p cao th×
mùc n íc h¹ thÊp). ¸p suÊt kh«ng khÝ t¹i mùc biÓn lμ 1013 mbar (= hPa). ë nh÷ng
vïng vÜ ®é cao (>400), ¸p suÊt t¹i t©m b·o dao ®éng tõ 960 to 1040 mbar, trong khi ë
nh÷ng vïng vÜ ®é thÊp, b·o nhiÖt ®íi cã ¸p t©m xuèng tíi 900 mbar. Bªn c¹nh ®ã, ë
mét vïng x¸c ®Þnh, cßn cã sù dao ®éng mïa cña mùc n íc biÓn trung b×nh do ¸p
suÊt khÝ quyÓn.
§é lín thay ®æi cao tr×nh mùc n íc biÓn trung b×nh Za (m) tÝnh theo biÓu thøc
Za = 0.01(1013 - pa) (5.1b)
Trong ®ã: pa = ¸p suÊt khÝ quyÓn t¹i mùc biÓn tÝnh b»ng mbar hoÆc hPa.
Tuy nhiªn, do hiÖu øng ®éng lùc, ®é t¨ng cña mùc n íc biÓn cã thÓ ® îc khuÕch ®¹i
®¸ng kÓ. Khi ¸p thÊp hay b·o di chuyÓn nhanh, mùc n íc biÓn còng thay ®æi nhanh
t ¬ng øng vμ ® îc gäi lμ n íc d©ng do b·o. N íc d©ng trong b·o do sãng dμi trong
b·o t¹o ra. ChiÒu dμi sãng gÇn b»ng víi chiÒu réng cña vïng t©m b·o. ChiÒu cao cña
sãng sÏ t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ khi ®i vμo vïng n íc n«ng (cßn gäi lμ hiÖu øng
n íc n«ng). Ch¼ng h¹n däc phÝa nam biÓn B¾c, chiÒu cao n íc d©ng kho¶ng 3 m,
trong khi bê biÓn n íc Mü vμ vÞnh Mehico cã khi lªn tíi 5 m. Nh ®· tr×nh bμy trong
http://www.ebook.edu.vn
106
- phÇn më ®Çu, kh¸i niÖm n íc d©ng do b·o lμ mét kh¸i niÖm réng bao gåm triÒu
thuÇn tóy vμ c¸c hiÖu øng khÝ t îng kh¸c.
c- N íc d©ng do giã
øng suÊt do giã t¹o ra trªn mÆt n íc lμ nguyªn nh©n g©y nªn ®é dèc mÆt n íc tõ
h íng ®ãn giã ®Õn h íng khuÊt giã vμ kÕt qu¶ lμ g©y ra hiÖn t îng n íc d©ng ë phÝa
®ãn giã vμ n íc h¹ ë phÝa ®èi diÖn. HiÖn t îng nμy g©y hiÖn t îng t¨ng mùc n íc
®¸ng kÓ, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng biÓn n«ng, cöa s«ng hay thÒm lôc ®Þa. Ch¼ng h¹n
däc theo phÇn nam cña biÓn B¾c thuéc l·nh thæ Hμ Lan, BØ, §øc, ®é lín n íc d©ng
do b·o lªn tíi 3 m. NÕu ®é s©u n íc vμ tr êng giã Ýt thay ®æi (h íng vμ tèc ®é) th×
®é dèc mÆt n íc cã thÓ tÝnh b»ng biÓu thøc sau ®©y:
/ ) U2w / (gh)
i w = cw ( (5.1c)
air
Trong ®ã:
= tèc ®é giã (t¹i ®é cao 6 m trªn mÆt biÓn)
Uw
h = §é s©u n íc
= MËt ®é cña n íc biÓn vμ cña kh«ng khÝ (1030, 1.21 kg/m3);
, air
= HÖ sè ma s¸t gi÷a kh«ng khÝ vμ n íc = 0.8 * l0-3 ®Õn 3.0 * 10-3
Cw
t¨ng lªn khi tèc giã t¨ng lªn.
Gi¸ trÞ lín nhÊt n íc d©ng ( w) t¹i bê ®ãn giã cã chiÒu dμi ®μ giã F lμ:
w = iw F / 2 (m) (5.1d)
Trong ®ã:
F = ®μ giã (km)
Trong tr êng hîp biÓn n«ng hay biÓn kÝn (®Çm ph¸, vÞnh), ®é cao n íc d©ng cùc ®¹i
tÝnh theo c«ng thøc sau:
w = iw F (m) (5.1d*)
Sù kh¸c nhau gi÷a (5.1d) vμ (5.1d*) cho thÊy vai trß cña ®é s©u ®¸y biÓn vμ ®é th¼ng
cña ® êng bê.
H×nh 5.11a: N íc d©ng do giã
ChÝnh v× vËy, ®Ò nghÞ r»ng c¸c c«ng thøc trªn sÏ kh«ng nªn ¸p dông nÕu ch a ® îc
kiÓm nghiÖm b»ng c¸c sè liÖu quan tr¾c giã vμ mùc n íc cña ®Þa ph ¬ng. Còng cã
http://www.ebook.edu.vn
107
- thÓ tham kh¶o c«ng thøc thiÕt lËp cña Ippen (1966) tÝnh to¸n n íc d©ng do giã cho
mét sè d¹ng ®Þa m¹o vμ ®Þa h×nh ®¸y biÓn kh¸c nhau.
N íc d©ng do giã th«ng th êng ® îc tÝnh to¸n b»ng c¸c m« h×nh sè ®Ó cã thÓ bao
gåm ® îc hÕt c¸c nh©n tè ¶nh h ëng ®Æc biÖt lμ søc c¶n bÒ mÆt.
5.4 Sãng thÇn
Sãng thÇn lμ sãng do ®éng ®Êt t¹o ra, ® îc ®Æc tr ng bëi b íc sãng rÊt dμi (hμng
tr¨m km) vμ chu kú sãng tÝnh b»ng phót chø kh«ng ph¶i tÝnh b»ng gi©y. Th«ng
th êng nh÷ng sãng lo¹i nμy do ®éng ®Êt ë nh÷ng ®é s©u rÊt lín (>1000m) vμ di
chuyÓn trªn mét qu·ng ® êng rÊt dμi mμ sù gi¶m chiÒu cao sãng kh«ng ®¸ng kÓ.
H×nh 5.12: Quan hÖ gi÷a chu kú sãng thÇn vμ ®é lín ®éng ®Êt
Tuy nhiªn, khi tiÕn vμo bê chiÒu cao sãng cã thÓ t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ do hiÖu
øng n íc n«ng vμ hiÖn t îng khóc x¹ khi ®i vμo bê. ChiÒu cao sãng trong tr êng
hîp nμy cã thÓ tÝnh b»ng lý thuyÕt n íc n«ng. HiÖn t îng khóc x¹ h×nh thμnh ë
nh÷ng vïng thÒm t ¬ng ®èi dèc lμ hiÖn t îng cÇn ® îc nghiªn cøu kü.
MÆc dï cã nhiÒu c«ng tr×nh lý thuyÕt, nh ng c¸c kÕt qu¶ quan tr¾c chiÒu cao vμ chu
kú cña sãng thÇn thùc tÕ cã thÓ t×m ® îc ë NhËt B¶n däc d¶i bê biÓn c¸ch t©m chÊn
kho¶ng 750 km (xem h×nh 5.12 vμ 5.13).
Sãng thÇn còng nh ®éng ®Êt rÊt khã dù b¸o tr íc. VÒ mÆt nguyªn t¾c, nã còng cÇn
® îc xem xÐt ®Õn trong thiÕt kÕ mÆc dï tiªu chuÈn an toμn trong tr êng hîp nμy sÏ
kh«ng cho lêi gi¶i kinh tÕ.
http://www.ebook.edu.vn
108
- H×nh 5.13: Quan hÖ gi÷a chiÒu cao sãng thÇn vμ ®é lín ®éng ®Êt
Th«ng tin chi tiÕt vÒ sãng thÇn xem trªn trang Web:
http://www.geophys.washington.edu/tsunami/welcome.html.
5.5 Dao ®éng mùc n íc trong hå do thay ®æi ¸p suÊt kh«ng khÝ (Seiche)
Seich lμ sù dao ®éng mùc n íc do c¬ chÕ kÝch ®éng vμ hÊp thô cña ®Þa h×nh ®¸y
vÞnh, hå hay c¶ng s«ng. C¬ chÕ kÝch ®éng cã thÓ gåm:
C¸c yÕu tè khÝ t îng ®Þa ph ¬ng nh ¸p thÊp ®Þa ph ¬ng hay giã lèc, vßi rång.
Sãng thÇn
N íc d©ng do b·o
C¸c sãng chu kú dμi t¹o ra do hiÖu øng n íc n«ng hay dßng xo¸y còng n»m trong c¬
chÕ nμy. Thêi gian x¶y ra hiÖn t îng nμy rÊt ng¾n (chØ tÝnh b»ng phót vμ th êng nhá
h¬n 0.01Hz) vμ th«ng th êng tõ 2 ®Õn 40 phót.
ChØ khi ph©n tÝch c¸c sè liÖu mùc n íc míi cã ® îc c¸c kÕt luËn vÒ viÖc ® a dao
®éng mùc n íc trong hå phôc vô môc ®Ých thiÕt kÕ. ë nh÷ng n¬i cã sè liÖu ®o ®¹c cã
thÓ thÊy r»ng tÇn suÊt x¶y ra nh÷ng dao ®éng nhá Ýt nhÊt th êng gÊp 2 lÇn nh÷ng dao
®éng cã tÇn suÊt lín.
http://www.ebook.edu.vn
109
- 5.6 BiÓu diÔn to¸n häc vÒ thuû triÒu
Nh ®· ® îc tr×nh bμy trong phÇn tr íc, thñy triÒu bao gåm nhiÒu thμnh phÇn t¸c
®éng t¹o thμnh. §· cã rÊt nhiÒu nhμ nghiªn cøu, nhμ khoa häc t¸ch c¸c thμnh phÇn
kh¸c nhau tõ tμi liÖu quan tr¾c thñy triÒu víi môc ®Ých hiÓu râ ¶nh h ëng cña mçi
nh©n tè vμ c¸c c¬ chÕ chi phèi gi÷a chóng. Thªm n÷a khi ®· hiÓu ® îc b¶n chÊt cña
thñy triÒu th× cã thÓ tÝnh to¸n còng nh dù b¸o ® îc mùc n íc triÒu.
Mét trong nh÷ng ph ¬ng ph¸p sím nhÊt gi¶i thÝch vÒ thñy triÒu lμ ph ¬ng ph¸p ph©n
tÝch ®iÒu hßa. Ph ¬ng ph¸p nμy ® îc ph¸t triÓn bëi Doodsun vμo nh÷ng n¨m 1930's.
Mùc n íc biÓn thay ®æi do c¸c thμnh phÇn thñy triÒu cã thÓ coi lμ tæng hîp cña c¸c
thμnh phÇn ®iÒu hßa mμ mçi thμnh phÇn ë mét vÞ trÝ x¸c ®Þnh, t¹i mét thêi ®iÓm ® îc
®Æc tr ng bëi 3 yÕu tè:
Biªn ®é hj, ®ã lμ kho¶ng dao ®éng th¼ng ®øng gi÷a mùc n íc cao nhÊt hoÆc nhá
-
nhÊt so víi mùc n íc trung b×nh (m);
- Chu kú j, lμ kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó ¶nh h ëng cña thμnh phÇn nμy quay
trë l¹i (0/giê). TrÞ sè nghÞch ®¶o cña j gäi lμ chu kú;
- §é lÖch pha i, lμ kho¶ng thêi gian gi÷a chuyÓn ®éng cña thiªn thÓ (mÆt tr¨ng
hoÆc mÆt trêi) ®i qua thiªn ®Ønh cña vÞ trÝ nghiªn cøu vμ thêi gian thùc x¶y ra
(tÝnh b»ng ®é).
- i lμ chØ sè cña c¸c thμnh phÇn
Ghi chó: Thêi gian chËm pha gi÷a ch©n triÒu vμ ®Ønh triÒu gäi lμ tuæi triÒu.
B¶ng 5-1 lμ 4 thμnh phÇn chÝnh, ph¶n ¸nh ¶nh h ëng cña mÆt tr¨ng (M2) vμ mÆt trêi
(S2), còng nh ¶nh h ëng trôc nghiªng cña mÆt tr¨ng trªn mÆt ph¼ng hoμng ®¹o (K1)
vμ ®é nghiªng cña trôc tr¸i ®Êt so víi quÜ ®¹o chuyÓn ®éng cña mÆt tr¨ng (O1). Chó ý
r»ng chØ sè 2 lμ ¶nh h ëng cña b¸n nhËt triÒu, trong khi chØ sè 1 chØ ¶nh h ëng cña
nhËt triÒu.
B¶ng 5.1: C¸c thμnh phÇn chñ yÕu
T (giê) (= 3600/
(0/giê)
Ký hiÖu Thμnh phÇn j
j)
M2 TriÒu chÝnh mÆt tr¨ng 28.98410 12.42
S2 TriÒu chÝnh mÆt trêi 30.00000 12.00
K1 TriÒu do ®é nghiªng mÆt tr¨ng trªn 15.04107 23.93
quÜ ®¹o mÆt trêi
O1 TriÒu do ®é nghiªng cña mÆt tr¨ng 13.94303 25.82
Víi 4 thμnh phÇn chÝnh trªn b»ng phÐp ph©n tÝch ®iÒu hßa cã thÓ tÝnh to¸n ® îc triÒu
tæng hîp t¹i mét vÞ trÝ. Tuy nhiªn, theo tÝnh to¸n cã trªn 200 thμnh phÇn ¶nh h ëng
http://www.ebook.edu.vn
110
- ®Õn triÒu tæng hîp t¹i mäi vÞ trÝ trªn tr¸i ®Êt, nh ng ®é lín cña c¸c thμnh phÇn nμy rÊt
nhá so víi 4 thμnh phÇn trªn.
vμ T lμ nh nhau cho mäi vÞ trÝ trªn tr¸i ®Êt, ë bÊt kú thêi ®iÓm
Ghi chó: Gi¸ trÞ j
nμo. Gi¸ trÞ hi vμ i lÊy tõ sè liÖu quan tr¾c.
Tõ nh÷ng gi¶i thÝch ë trªn, râ rμng r»ng ë mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh vμ t¹i mét thêi ®iÓm
nμo ®ã nÕu hM2, hS2, hK1, hO1, vμ M2, S2, K1 and O1 biÕt th× mùc n íc tæng hîp tÝnh
theo biÓu thøc sau:
N
(5.2)
h(t ) h0 hi cos ( i t )
i
i1
Trong ®ã:
ht mùc n íc triÒu t¹i thêi ®iÓm t (m);
ho Mùc n íc trung b×nh (lμ gi¸ trÞ trung b×nh cña chuçi triÒu giê quan tr¾c trong
kho¶ng thêi gian kh¸ dμi, m);
t Thêi ®iÓm tÝnh to¸n (giê);
(t = 0: thêi ®iÓm b¾t ®Çu ®o ®¹c ®Ó cã c¸c sè liÖu vÒ hj vμ j).
N Sè thμnh phÇn tÝnh to¸n
H×nh 5-14 biÓu diÔn triÒu t¹i Hook of Holland (Hμ Lan) tÝnh b»ng ph ¬ng ph¸p ®iÒu
hßa.
http://www.ebook.edu.vn
111
- H×nh 5.14: TÝnh to¸n thñy triÒu t¹i Hook of Holland(Hμ Lan) ngμy 30/4/68.
Khi c¸c gi¸ trÞ hM2, hS2, hK1, vμ hO1 biÕt th× cã thÓ x¸c ®Þnh ® îc lo¹i triÒu theo biÓu
http://www.ebook.edu.vn
112
- thøc sau ®©y:
h K 1 + hO1
(5.3)
=
hM 2 + hS 2
< 0.25 B¸n nhËt triÒu chiÕm u thÕ;
Khi
0.25 < < 1.00 TriÒu hçn hîp chiÕm u thÕ vμ
> 1.00 NhËt triÒu chiÕm u thÕ.
VÝ dô hÖ sè t¹i Kampung Upang thuéc Sumatra (Indonesia) b»ng:
0.76 + 0.51
= 2.9
0.28 + 0.16
V× vËy nhËt triÒu lμ d¹ng chñ yÕu t¹i vÞ trÝ nμy.
Khi ph©n tÝch thñy triÒu (khi x¸c ®Þnh hj vμ j), th× chu kú 29 ngμy cã ®é lín triÒu bÐ
nhÊt. §Ó lo¹i bá ¶nh h ëng cña n íc d©ng, sãng vμ c¸c sai sè kh¸c, chuçi sè liÖu dμi
h¹n lμ rÊt cÇn thiÕt.
Khi ®o ®¹c ¶nh h ëng cña thñy triÒu trong s«ng, cÇn nhËn biÕt r»ng l u l îng n íc
s«ng thay ®æi dÉn tíi mùc n íc kh«ng nh÷ng thay ®æi do triÒu mμ cßn do l u l îng
n íc s«ng. VÝ dô mùc n íc triÒu phÇn cöa s«ng kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a mïa m a vμ
mïa kh« do vËy cÇn ph¶i cã sè liÖu ®o ®¹c dμi ®Ó x¸c ®Þnh ® îc c¸c ¶nh h ëng nμy
trong c¸c tÝnh to¸n.
Mét nhμ h¶i v¨n ng êi Anh ®· x©y dùng ® îc b¶ng triÒu cho c¸c n¨m kh¸c nhau.
Trong b¶ng thñy triÒu nμy, ng êi ta cã thÓ dù tÝnh ® îc thñy triÒu t¹i c¸c ®Þa ®iÓm
kh¸c nhau, ®Æc biÖt t¹i c¸c c¶ng. T¹i c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c, cã thÓ suy ra thñy triÒu khi
biÕt t¹i c¸c ®Þa ®iÓm chÝnh.
(Trong th viÖn cña IHE, triÒu t¹i mét sè c¶ng chÝnh trªn §¹i T©y d ¬ng vμ ©n ®é d ¬ng ®· cã ®Õn n¨m 1981- sè hiÖu
H3.2.61 vμ t¹i Th¸i B×nh d ¬ng sè hiÖu H3.2.62. Cã thÓ dïng b¶ng triÒu nμy ®Ó dù tÝnh triÒu)
Tõ nh÷ng diÔn gi¶i trªn ®©y vμ b¶ng thñy triÒu tõ 5-5 ®Õn 5-7 ë cuèi ch ¬ng, cã thÓ
dù tÝnh thñy triÒu t¹i thêi ®iÓm bÊt kú trong n¨m theo c«ng thøc d íi ®©y:
O1
(5.4)
ht = h o + f j * H j cos ( * t + ( V o + u) + S * 24 * - gj)
j j
M2
Trong ®ã:
fj = HÖ sè hiÖu chØnh triÒu thuÇn nhÊt trong n¨m (lÊy tõ b¶ng)
t = Sè giê lÊy ®Õn 0 giê cña ngμy tÝnh to¸n.
(Vo+u) = C¸c biÕn sè triÒu thuÇn nhÊt trong n¨m (lÊy tõ b¶ng)
S = Sè ngμy tÝnh tõ ngμy 1/1 ®Õn 0 giê ngμy tÝnh to¸n
gj = HÖ sè söa ch÷a kappa (lÊy tõ b¶ng)
http://www.ebook.edu.vn
113
- H×nh 5-15 biÓu diÔn thñy triÒu t¹i eo biÓn Surabaya (Indonesia), tÝnh to¸n tõ c¸c
th«ng tin trong b¶ng thñy triÒu.
§Ó t×m gi¸ trÞ cña gi, cÇn thiÕt ph¶i cËp nhËt b¶ng thñy triÒu tíi thêi ®iÓm tÝnh to¸n.
C¸c thμnh phÇn cña thñy triÒu còng thay ®æi trong n¨m, v× vËy nªn sö dông b¶ng
thñy triÒu míi nhÊt. §Ó tiÖn lîi trong tÝnh to¸n, hiÖn ®· cã ch ¬ng tr×nh TIDES do Ed
Wallner x©y dùng. HÇu hÕt c¸c c¶ng lín (chñ yÕu lμ c¸c c¶ng cña Mü) c¸c thμnh
phÇn triÒu ® îc l u tr÷ trong ng©n hμng sè liÖu. Tuy nhiªn, b¹n còng cã thÓ dÔ dμng
thμnh lËp tr¹m míi trªn c¬ së cã c¸c thμnh phÇn thñy triÒu.
VÝ dô: Dù b¸o mùc n íc triÒu t¹i Hook of Holland (Hμ Lan) vμo 12.00 ngμy
23/4/1990.
C«ng thøc tÝnh to¸n lμ c«ng thøc 5-4. §Ó ®¬n gi¶n, chØ xem xÐt c¸c thμnh phÇn triÒu
chÝnh víi biªn ®é lín h¬n hoÆc b»ng 0.1m. §ã lμ c¸c thμnh phÇn:
Ao Mùc n íc trung b×nh = 0.06 m t¹i Hook of Holland
O1 NhËt triÒu do ®é nghiªng cña mÆt tr¨ng;
N2 B¸n nhËt triÒu ellip cña mÆt tr¨ng;
M2 B¸n nhËt triÒu chÝnh mÆt tr¨ng;
S2 B¸n nhËt triÒu chÝnh mÆt trêi.
http://www.ebook.edu.vn
114
- H×nh 5.15: Thñy triÒu t¹i vÞnh Surabaya (Indonesia)
http://www.ebook.edu.vn
115
- B¶ng 5.2: C¸c thμnh phÇn triÒu t¹i Hook of Holland (Hμ Lan)
gi (0)
(o/h)
Thμnh phÇn hi (m)
i
O1 13.943 0.10 187
N2 28.440 0.12 59
M2 28.984 0.79 85
S2 30.000 0.19 145
B¶ng 5.3: C¸c sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó dù b¸o triÒu t¹i Hook of Holland
Thμnh phÇn fi 1 Jan 1990 1 Apr 1990 23 Apr 1990 23 Apr 1990
0h 0h 0h 12 h
(vi+ui) (vi+ui) (vi+ui) (vi+ui)
O1 1.128 240 236 161 167
N2 0.977 324 229 256 341
M2 0.977 259 325 183 347
S2 1 0 0 0 360
Table 5.4: Tæng hîp sè liÖu b¶ng 5.2 vμ b¶ng 5.3
Thμnh phÇn fi hi cos [( it + (vi + ui) - gi]
O1 1.128 10 cos (167 + 240 + 236 + 161 - 187) = - 0.22
N2 0.977 12 cos (341 + 324 + 229 + 256 - 59) = + 0.98
M2 0.977 79 cos (347 + 259 + 325 + 183 - 85) = + 0.62
S2 1 19 cos (360 + 0 + 0 + 0 - 145) = - 0.81
Tæng hîp c¸c thμnh phÇn t¹o nªn mùc n íc t¹i Hook of Holland (Hμ Lan) vμo 12.00
ngμy 23/4/1990 :
Ao = + 0.060 m
O1 = - 0.024 m
N2 = + 0.114 m
M2 = + 0.478 m
S2 = - 0.153 m
+ 0.475 m
NÕu ® a vμo thªm mét sè thμnh phÇn kh¸c th× viÖc dù b¸o sÏ cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c
h¬n.
http://www.ebook.edu.vn
116
- 5.7 ChÕ ®é triÒu däc bê biÓn ViÖt Nam
Bê biÓn ViÖt nam n»m ë phÝa T©y biÓn ®«ng, n¬i cã chÕ ®é triÒu rÊt phøc t¹p. ChÕ ®é
nhËt triÒu xen kÏ víi b¸n nhËt triÒu kh«ng theo quy luËt däc bê biÓn, tuy nhiªn nã
mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt triÒu biÓn §«ng.
MÆc dÇu vËy do tÝnh chÊt cña ® êng bê vμ thÒm lôc ®Þa tiÕp gi¸p mμ chÕ ®é triÒu cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. Bê biÓn ViÖt nam kÐo dμi trªn kho¶ng 17 vÜ ®é (tõ vÜ ®é 80N
®Õn 230N) víi tæng chiÒu dμi trªn 3260 km. Cã rÊt nhiÒu cöa s«ng vμ ®Æc biÖt lμ 2 hÖ
thèng s«ng lín (S«ng Hång vμ s«ng Cöu Long) ch¶y ra biÓn. § êng bê khóc khuûu
vμ låi lâm lμ ®iÒu kiÖn t¹o ra bøc tranh thñy triÒu kh¸c nhau däc theo ® êng bê. §Æc
tÝnh triÒu ® îc m« t¶ nh sau (xem h×nh 5-16)
Tõ Mãng C¸i ®Õn Ninh B×nh: Trong ®o¹n nμy, chÕ ®é triÒu lμ nhËt triÒu, ®iÓn h×nh
lμ Hßn DÊu. HÇu hÕt c¸c ngμy trong th¸ng (25 ngμy) cã 1 lÇn n íc cao vμ 1 lÇn n íc
thÊp. §é lín thñy triÒu vïng nμy lín nhÊt n íc ®¹t 3-4m khi gÆp n íc c êng.
Tõ Thanh Hãa ®Õn Hμ TÜnh: ChÕ ®é b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Trong mét th¸ng cã
15 ngμy cã 2 lÇn n íc cao vμ 2 lÇn n íc thÊp trong ngμy. §é lín triÒu lín nhÊt
kho¶ng 3 m.
Tõ Hμ TÜnh ®Õn Qu¶ng B×nh: ChÕ ®é triÒu thay ®æi tõ b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu
(Cöa Rßn) sang b¸n nhËt triÒu ®Òu (Cöa Tïng). §é lín triÒu gi¶m dÇn vμ ®¹t cùc tiÓu
t¹i Cöa Tïng vμ Cöa ViÖt víi ®é lín 0.4 - 0.5 m.
ChÕ ®é triÒu t¹i miÒn Trung rÊt phøc t¹p.
Tõ Cöa Tïng ®Õn b¾c tØnh Qu¶ng Nam: ChÕ ®é triÒu thay ®æi tõ b¸n nhËt triÒu ®Òu
sang b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu. §é lín triÒu t¨ng dÇn tõ 0.5 ®Õn 2.0m.
Tõ Qu¶ng Nam ®Õn Phan ThiÕt: TÝnh nhËt triÒu cã xu thÕ t¨ng dÇn. §é lín triÒu
thay ®æi tõ 1.5 ®Õn 2.0m ®Õn c¸c tØnh phÝa nam trung bé.
Tõ tØnh Bμ RÞa ®Õn Cμ Mau: ChÕ ®é triÒu lμ b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Do ¶nh
h ëng cña c¸c cöa s«ng, chÕ ®é triÒu thay ®æi rÊt phøc t¹p. §é lín triÒu cùc ®¹i cã
thÓ ®¹t tíi 4 m b»ng víi ®é lín phÇn cùc b¾c.
Tõ Cμ Mau ®Õn Hμ Tiªn (cßn gäi lμ biÓn T©y): ChÕ ®é nhËt triÒu h×nh thμnh trë l¹i
víi ®é lín triÒu kho¶ng 1 m.
http://www.ebook.edu.vn
117
nguon tai.lieu . vn
