Xem mẫu
- Các nhà khoa học thuộc Viện bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Mỹ (New York, Mỹ) đang mô phỏng
những điều kiện gây nên một số vụ phun trào núi lửa dữ dội nhất lịch sử cận đại. Nếu thành công,
khoa học sẽ đưa ra dự báo chính xác hơn, không những về thời gian phun trào mà còn về mức độ
phun trào của núi lửa.
Nhóm nghiên cứu bao gồm James Webster, nhà địa hóa học, và Charles Mandeville, chuyên gia núi lửa. Họ
mô phỏng các khoang chứa magma trong núi lửa, được mệnh danh là cái chảo khổng lồ chứa đầy đá nóng
chảy dưới lòng đất, tác nhân gây phun trào. Dựa vào bản chất của magma, đặc biệt là số lượng và đặc
điểm của khí địa chất trong magma, họ có thể xác định được núi lửa sẽ phun trào theo kiểu gì: kiểu plinian
- tạo thành đám mây hình cây thông, hay kiểu thụ động - phun thành cột lửa và sông dung nham.
Webster cho biết, sự khác biệt giữa 2 kiểu phun trào chủ yếu phụ thuộc vào bản thân magma. Magma
giống nhau sẽ tạo nên kiểu phun trào giống nhau. Nhìn chung, núi lửa có lượng nước và carbon dioxide
trong magma sẽ có xu hướng dữ dội hơn, giống như một chai champagne bất ngờ bị bật nút. Nếu trong
magma có ít khí, núi lửa sẽ phun trào nhẹ nhàng hơn. Theo lời Mandeville, magma giàu silic sẽ trở nên dính
hơn, làm cho khí địa chất trong magma khó thoát ra ngoài, tạo nên những vụ phun trào "kinh thiên động
địa". Chính khí địa chất là tác nhân gây phun trào. Jacob Lowenstern, nhà nghiên cứu núi lửa thuộc Trung
tâm Khảo sát Địa chất Menlo (California, Mỹ), nói: "Nếu không có khí địa chất, magma chỉ tràn ra mặt đất
chứ không bùng lên như pháo hoa".
Tại phòng thí nghiệm của viện bảo tàng, 2 nhà nghiên cứu chọn magma của đỉnh Vesuvius ở Italy làm
mẫu. Năm 79 sau CN, ngọn núi lửa đã phun ra cột khói cao đến 32km, phá huỷ toàn bộ 2 thành phố
Pompeii và Herculaneum, làm hơn 3.000 người thiệt mạng. Vụ phun trào này dữ dội đến mức nó có thể
thổi tung một tảng đá bằng chiếc tủ lạnh lên tận khí quyển.
Hai nhà khoa học thu thập mẫu đá từ một số núi lửa trên thế giới, sau đó cắt mỏng ra để tìm các lỗ hổng
magma tí hon, hay còn gọi là "thể vùi tan chảy". Thể vùi chính là cái túi thời gian, chứa dấu hiệu hóa học
của magma trước khi núi lửa phun trào. Nhóm nghiên cứu sử dụng máy dò electron để phát hiện silic và
các thành phần khác, đồng thời dùng máy quang phổ hồng ngoại để đo lượng nước và carbon dioxide.
Lowenstern nói: "Thể vùi là bằng chứng trực tiếp duy nhất về loại khí địa chất gây nên phun trào núi lửa,
cả thời xưa lẫn ngày nay. Nếu muốn mô phỏng một vụ phun trào, bạn cần phải biết khí địa chất phân bố
như thế nào".
(Khánh Hà - Theo National Geographic)
nguon tai.lieu . vn
