- Trang Chủ
- Môi trường
- Chính sách an sinh xã hội cho những hộ gia đình làm nghề biển bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do Formosa gây ra tại địa bàn tỉnh Quảng Trị
Xem mẫu
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần thứ XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học
CHÍNH SÁCH AN SINH XÃ HỘI CHO NHỮNG HỘ GIA ĐÌNH LÀM NGHỀ BIỂN
BỊ ẢNH HƯỞNG BỞI SỰ CỐ MÔI TRƯỜNG DO FORMOSA GÂY RA
TẠI ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ
Nguyễn Văn Bảo Nhân*, Nguyễn Đăng Thiện, Lê Ngọc Hà
Trường Đại học An ninh Nhân dân
*Tác giả liên lạc: crab.silk@gmail.com
TÓM TẮT
Đảm bảo an sinh xã hội đã và đang là mối quan tâm to lớn của cả xã hội, là công cụ thể
hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước trước những biến đổi của xã hội ảnh
hưởng đến cuộc sống của người dân. Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã đánh giá hiện
trạng việc thực hiện chính sách an sinh xã hội cho những hộ gia đình làm nghề biển bị ảnh
hưởng bởi sự cố môi trường do Formosa gây ra tại địa bàn tỉnh Quảng Trị bằng việc kết hợp
phương pháp thu thập thông tin định lượng, định tính với phương pháp xử lý thông tin. Kết
quả nghiên cứu cho thấy những chính sách này của chính quyền địa phương không thực sự
hiệu quả, đồng bộ. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra được những nhân tố tác động đến
việc thực hiện những chính sách an sinh xã hội này của chính quyền địa phương. Từ những
kết quả nghiên cứu trên, nhóm tác giả đề xuất một số khuyến nghị mang tính gợi ý về mặt
chính sách nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho những hộ gia đình làm nghề
biển bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do Formosa gây ra trong giai đoạn hiện nay cũng
như trong thời gian sắp tới.
Từ khóa: An sinh xã hội, Formosa, sự cố môi trường, tỉnh Quảng Trị.
SOCIAL SECURITY POLICIES FOR FISHERMEN HOUSEHOLDS AFFECTED BY
ENVIRONMENTAL INCIDENTS CAUSED BY FORMOSA
IN QUANG TRI PROVINCE
Nguyen Van Bao Nhan*, Nguyen Dang Thien, Le Ngoc Ha
University of Security
*Corresponding author: crab.silk@gmail.com
ABSTRACT
Ensuring social security has been a great concern of the whole society and it is considered as
a tool to express the deep concern of the government about the social changes’s effect on the
lives of Vietnamese people. In this study, the authors assessed the status of implementing
social security policies for fishermen households affected by environmental incidents caused
by Formosa in Quang Tri province by combining quantitative and qualitative data collection
methods with information processing methods. The result indicates that these policies of local
authorities are not effective and synchronous. In addition, the research reveals the factors
affecting the implementation of these social security policies by local authorities. Based on
the findings, the authors propose some policy recommendations to improve the quality of life
for fishermen households affected by environmental incidents caused by Formosa in the
current period and in the near future.
Keywords: Social security, Formosa, environmental incidents, Quang Tri province.
TỔNG QUAN Vì vậy, cần tập trung nghiên cứu để cung
An sinh xã hội là một tất yếu khách quan cấp thêm bằng chứng thực nghiệm về thực
trong cuộc sống xã hội loài người. Đảm bảo trạng sự tác động, mức độ hiệu quả của
an sinh xã hội cho người dân là một trong chính sách an sinh xã hội đến việc khôi phục
những việc làm quan trọng của mỗi quốc sản xuất và ổn định đời sống của người dân
gia, có tác động không chỉ với sự phát triển sau sự cố môi trường. Đồng thời, nghiên
kinh tế mà còn gắn với cuộc sống mưu sinh cứu này xây dựng những gợi ý để nhận thức
của từng cá nhân, gia đình trong cộng đồng. rõ hơn về thực trạng và các nhân tố tác động
575
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần thứ XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học
đến việc thực hiện chính sách an sinh xã hội,
những hướng giải quyết phù hợp góp phần
cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống
cho những hộ gia đình làm nghề biển bị ảnh
hưởng bởi sự cố môi trường do Formosa gây
ra trên địa bàn tỉnh Quảng Trị trong thời
gian tới.
Tuyến biển tỉnh Quảng Trị (Hình 1) có
chiều dài gần 75 km, tổng diện tích khoảng
16,949 ha, có tiềm năng rất lớn trong hoạt
động phát triển đánh bắt, nuôi trồng và khai
thác nguồn lợi thủy sản. Toàn tuyến có 2280
phương tiện đánh bắt thủy sản, trong đó có
183 tàu thuyền đánh bắt xa bờ có công suất từ
90 CV (Chevaux Vapeur - Mã lực) trở lên, Hình 1. Vị trí địa lý tỉnh Quảng Trị
hoạt động theo các ngành nghề: lưới rê, pha
xúc, lồng bẩy, vây... Tổng số lao động làm VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
việc trên các tàu khoảng 6500 người, đây là Nghiên cứu này kết hợp sử dụng nhiều
lực lượng và phương tiện tại chỗ khai thác phương pháp: phương pháp phân tích, tổng
nguồn lợi thủy sản từ biển, sẵn sàng tham hợp và khái quát hóa tài liệu; phương pháp
gia quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an so sánh; phương pháp quan sát; phương
ninh trật tự, cứu hộ, cứu nạn trên biển. Tuy pháp thu thập tài liệu thứ cấp sẵn có;
nhiên, sự cố môi trường biển do Formosa phương pháp thu thập thông tin định lượng
gây ra tại bốn tỉnh Bắc Trung Bộ, trong đó (phương pháp điều tra bằng bảng hỏi) và
có Quảng Trị đã làm thiệt hại nghiêm trọng phương pháp thu thập thông tin định tính
đến sản xuất kinh doanh và đời sống của (phương pháp phỏng vấn sâu). Đồng thời
người dân làm nghề biển tại 16 xã, thị trấn nghiên cứu kết hợp với phương pháp mã hóa
với 102 thôn thuộc bốn huyện ven biển tỉnh và xử lý thông tin (xử lý bằng phần mềm
Quảng Trị là Vĩnh Linh, Gio Linh, Triệu SPSS - Statistical Product and Services
Phong, Hải Lăng. Việc làm cấp bách hiện Solutions) nhằm đưa ra những con số,
nay là hỗ trợ họ khôi phục sản xuất và ổn những ý kiến thực tế của người dân để
định đời sống. Vấn đề này cần phải nhận chứng minh cho nội dung nghiên cứu.
được sự quan tâm sâu sắc, cụ thể bằng nhiều Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp
chính sách thiết thực của các cơ quan, ban, Thông tin thứ cấp được thu thập thông qua
ngành, đoàn thể chức năng có liên quan. các tư liệu sẵn có tại địa bàn nghiên cứu, cụ
Tuy nhiên, trên thực tế việc thực hiện các thể là Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị, Ủy
chính sách này vẫn tồn tại nhiều hạn chế, ban nhân dân huyện Vĩnh Linh, Ủy ban
vướng mắc, bất cập, chưa đảm bảo được sự nhân dân Thị trấn Cửa Tùng, Sở Tài nguyên
toàn diện, đồng bộ, chưa xuất phát từ việc và Môi trường tỉnh Quảng Trị, Sở Nông
đáp ứng lợi ích, nhu cầu thiết thực, cụ thể nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng
của người dân. Mục tiêu của nghiên cứu này Trị. Ngoài ra, nguồn tài liệu thứ cấp còn là
là tập trung mô tả, phân tích và lý giải về các bài viết trên các tạp chí như: Tạp chí Xã
chính sách an sinh xã hội, hiện trạng việc hội học, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Tạp chí
thực hiện những chính sách này cho những Cửa Việt… Thông qua nguồn tài liệu sẵn có,
hộ gia đình làm nghề biển bị ảnh hưởng bởi nhóm tác giả đã tiến hành phân tích, nghiên
sự cố môi trường do Formosa gây ra và cứu và chắt lọc những thông tin có liên quan
những nhân tố ảnh hưởng đến hiện trạng đó. đến vấn đề nghiên cứu. Các tư liệu này được
Kết quả của nghiên cứu này là một câu trả tổng hợp và đúc kết phục vụ cho nghiên
lời hữu ích đối với hoạt động đảm bảo an cứu.
sinh xã hội cho những hộ gia đình làm nghề Phương pháp thu thập thông tin định
biển bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do lượng
Formosa gây ra tại địa bàn tỉnh Quảng Trị. Việc đảm bảo an sinh xã hội cho những hộ
576
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần thứ XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học
gia đình trong vùng bị ảnh hưởng là hoạt các chính sách an sinh xã hội, nhận thức và
động mà ta có thể quan sát được nên nghiên thái độ người dân về những chính sách an
cứu đã sử dụng phương pháp thu thập thông sinh xã hội được thực hiện trên địa bàn tỉnh
tin định lượng - dùng bảng Anket kết hợp Quảng Trị. Kết quả thu thập sẽ được khái
với quan sát. quát và phân tích để làm rõ tình hình đảm
Phương pháp thu thập thông tin định lượng bảo an sinh xã hội cho các hộ gia đình làm
được thực hiện bằng công cụ bảng hỏi nhằm nghề biển bị ảnh hưởng bởi sự cố môi
đáp ứng cho các mục tiêu về việc tìm hiểu trường do Formosa gây ra trên địa bàn tỉnh
thực trạng chính sách an sinh xã hội, nhận Quảng Trị.
thức và thái độ của người dân về những Phương pháp xử lý thông tin định tính
chính sách an sinh xã hội được thực hiện Từ những thông tin thu thập được từ các
trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Ngoài ra, việc cuộc phỏng vấn sâu nhóm tác giả tiến hành
sử dụng bảng hỏi còn hướng đến việc thu mã hóa thông tin và phân tích để thấy rõ
thập những khuyến nghị, đề xuất của chính thực trạng của việc thực hiện chính sách an
các hộ gia đình trong khu vực này nhằm sinh xã hội cho các hộ gia đình làm nghề
đảm bảo an sinh xã hội cho họ. biển bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do
Phương pháp thu thập thông tin định tính Formosa gây ra tại địa bàn nghiên cứu.
Với phương pháp này, nghiên cứu sử dụng
công cụ phỏng vấn sâu. Nhóm tác giả tiến KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
hành phỏng vấn cán bộ Ủy ban nhân dân thị Nghiên cứu không chỉ làm rõ cơ sở lý luận
trấn Cửa Tùng (thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh việc thực hiện chính sách an sinh xã hội
Quảng Trị), Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ cũng như những quan điểm cơ bản của
quốc Việt Nam tỉnh Quảng Trị, một số cán Đảng, Nhà nước ta về đảm bảo an sinh xã
bộ công an tại huyện Vĩnh Linh và một số hội mà nghiên cứu còn cho thấy một thực
hộ gia đình nằm trong diện bị ảnh hưởng bởi trạng đang đặt ra hiên nay là các chính sách
sự cố môi trường tại thị trấn Cửa Tùng. Do an sinh xã hội cho những hộ gia đình nói
đây là một lĩnh vực mang tính đặc thù, chỉ trên của chính quyền địa phương chưa thực
những người có kinh nghiệm chuyên sâu, sự hiệu quả. Bởi khi khảo sát 150 hộ gia
người bị ảnh hưởng trực tiếp của sự cố môi đình thì không có hộ gia đình nào cho rằng
trường mới có thể đưa ra hướng xử lý thích các chính sách an sinh xã hội của chính
hợp, nên việc nghiên cứu sử dụng phương quyền địa phương là hiệu quả và có đến
pháp định tính, trong đó chú trọng việc 61.3% các hộ gia đình cho rằng các chính
phỏng vấn sâu những vướng mắc, khó khăn sách này là không hiệu quả. Kết quả được
của người dân bị ảnh hưởng bởi sự cố môi thể hiện ở Biểu đồ 1.
trường sẽ giúp nhóm tác giả thu nhận được
những ý kiến xác đáng góp phần hoàn thiện
nghiên cứu.
Phương pháp chọn mẫu Rất hiệu quả 8.7%
0.0%
Với phương pháp thu thập thông tin định
lượng, nghiên cứu áp dụng phương pháp
Hiệu quả
chọn mẫu phi xác suất (mẫu tự nguyện, tăng
nhanh). Nhóm tác giả không dựa trên một 30.0%
khung mẫu nào đã có trước đó mà chỉ dựa Ít hiệu quả 61.3%
vào các đặc điểm của mẫu sau đó chọn trên
cơ sở những nhóm đã có sẵn. Tiêu chí chọn Không hiệu quả
mẫu là các hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi sự
cố môi trường do Formosa gây ra. Dung
lượng gồm 160 mẫu. Đơn vị mẫu là hộ.
Phương pháp xử lý thông tin định lượng
Biểu đồ 1. Mức độ hiệu quả từ chính sách an
Thông tin thu thập được từ bảng hỏi sẽ được
sinh xã hội của chính quyền địa phương.
xử lý bằng phần mềm SPSS, từ đó sẽ có
Đặc biệt, nghiên cứu còn chỉ ra một thực
những số liệu cụ thể, chi tiết về thực trạng
trạng rằng chính quyền địa phương ít quan
577
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học
tâm đến đời sống của các hộ gia đình sau Trên cơ sở những luận chứng khoa học và
khi đã thực hiện chính sách. Chính vì vậy tình hình thực tiễn vững chắc nhóm tác giả đã
mà qua khảo sát thì có đến 73.3% các hộ mạnh dạn đưa ra một số khuyến nghị nhằm
cho rằng chính quyền địa phương không hề đảm bảo an sinh xã hội cho những hộ gia
có những cuộc điều tra, đánh giá về những đình làm nghề biển bị ảnh hưởng bởi sự cố
biến đổi trong cuộc sống và hiệu quả thực môi trường do Formosa gây ra tại địa bàn
hiện chính sách trong thời gian qua. Sự tỉnh Quảng Trị cụ thể như sau: (1) Thực hiện
thiếu quan tâm này đã khiến các hộ gia đình tốt chính sách hỗ trợ tạo việc làm, đảm bảo
cảm thấy bức xúc và khó khăn trong quá sinh kế bền vững cho những hộ gia đình
trình khôi phục sản xuất và ổn định đời trong vùng bị ảnh hưởng; (2) Tăng cường
sống. công tác giám sát nhằm minh bạch hóa việc
thực hiện chính sách trợ giúp xã hội của
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ chính quyền tỉnh Quảng Trị cho những hộ
Từ những phân tích và kết quả nghiên cứu, gia đình trong vùng bị ảnh hưởng; (3) Nâng
nhóm tác giả rút ra một số kết luận cơ bản cao hiệu quả thực hiện nhóm chính sách bảo
như sau: (1) Chính sách an sinh xã hội là một hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho những hộ gia
chính sách xã hội cơ bản góp phần duy trì sự đình trong vùng bị ảnh hưởng; (4) Đẩy mạnh
phát triển, ổn định, bền vững cho xã hội và hoạt động tham vấn và đưa ra giải pháp dựa
đảm bảo thu nhập ổn định cho cuộc sống của vào sự tham gia từ chính bản thân các hộ gia
công dân trong xã hội; (2) Việc đảm bảo an đình; (5) Đẩy mạnh công tác tổ chức các
sinh xã hội cho những hộ dân làm nghề biển chiến dịch tình nguyện và các hoạt động
bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường do chính trị - xã hội khác nhằm nâng cao nguồn
Formosa gây ra tại địa bàn tỉnh Quảng Trị đã lực xã hội, góp phần đảm bảo an sinh xã hội
được quan tâm thực hiện, tuy nhiên bằng cho các hộ gia đình trong vùng bị ảnh
những số liệu thu được và thực trạng đời hưởng; (6) Tăng cường chuyên môn, phát
sống hiện tại của những hộ dân có thể thấy huy hiệu quả công tác nắm tình hình nhằm
hoạt động này chưa đem lại hiệu quả cao. chủ động ứng phó với các sự cố môi trường,
Nguyên nhân của việc này là do những góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội
nguyên nhân khách quan như sự ảnh hưởng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Tập trung làm
nghiêm trọng của sự cố môi trường đến mọi tốt những vấn đề trên sẽ mang lại tác động
mặt của đời sống xã hội, sự rời rạc trong các và vai trò rất lớn vào sự ổn định an ninh
thể chế chính sách của Nhà nước và nguyên chính trị, trật tự an toàn xã hội và nâng cao
nhân chủ quan như sự nỗ lực của các hộ gia đời sống của người dân trong tiến trình phát
đình chưa cao, chưa sử dụng hiệu quả các triển kinh tế - xã hội và hội nhập của tỉnh.
khoản đền bù, hỗ trợ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
BAN TUYÊN GIÁO TRUNG ƯƠNG, TẠP CHÍ CỘNG SẢN, BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG
BINH - XÃ HỘI, HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CÁC CƠ QUAN ĐẢNG TRUNG ƯƠNG.
2012. An sinh xã hội ở nước ta: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. Hà Nội. Kỷ yếu Hội
thảo khoa học. Hà Nội.
HOÀNG, CHÍ BẢO. 2012. Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển xã hội vận dụng cho
Việt Nam. Hà Nội: nhà xuất bản Chính trị Quốc gia
MAI, NGỌC CƯỜNG. 2009. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hội ở
Việt Nam. Hà Nội: nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.
MAI, NGỌC CƯỜNG. 2013. Về an sinh xã hội ở Việt Nam giai đoạn 2012 - 2020. Hà Nội:
nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.
NGUYỄN, TIẾN HÙNG. 2015. Phát huy vai trò chủ đạo của Nhà nước trong thực hiện
chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam hiện nay. Tạp chí Giáo dục lý luận (233).
BÙI, VĂN HUYỀN. 2014. Mô hình An sinh xã hội: khuôn khổ lý thuyết và phác thảo ở Việt
Nam. Tạp chí Những vấn đề KINH TẾ VÀ CHÍNH TRỊ THẾ GIỚI số 12 (224).
578
nguon tai.lieu . vn
