Xem mẫu
- Chất độc da cam
Chiếc máy bay số hiệu UH-1D từ Đại đội không
quân 336 đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của
châu thổ sông Mê Kông, 26/07/1969
Hormone thực vật, một phần của Chất độc da cam
Chất độc da cam (viết tắt: CĐDC, tiếng
Anh: Agent Orange - Tác nhân da cam) là tên gọi
của một loại chất thuốc diệt cỏ và làm rụng lá cây
được quân đội Hoa Kỳ sử dụng tại Việt Nam trong
thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Chất này đã được
dùng trong những năm từ 1961 đến1971 và nhiều
người cho rằng đã làm tổn thương sức khỏe của
những người dân thường cũng như binh lính Việt
Nam, lính Mỹ cũng như lính Úc, Hàn
Quốc, Canada, New Zealand có mặt như quân đồng
- minh của Mỹ mà có tiếp xúc với chất này, cũng
như con cháu họ.
Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, mục đích
quân sự chính thức của CĐDC là làm rụng lá cây
rừng để quân đội du kích Mặt trận Dân tộc Giải
phóng Miền Nam Việt Nam không còn nơi trốn
tránh. CĐDC là một chất lỏng trong; tên của nó
được lấy từ màu của những sọc được vẽ trên các
thùng phuy dùng để vận chuyển nó. Quân đội Hoa
Kỳ còn có một số mã danh khác để chỉ đến các chất
được dùng trong thời kỳ này: "chất xanh" (Agent
Blue, cacodylic acid), "chất trắng" (Agent White,
hỗn hợp 4:1 của 2,4-D và picloram), "chất tím"
(Agent Purple) và "chất hồng" (Agent Pink).
Đến năm 1971, CĐDC không còn được dùng để
làm rụng lá nữa; 2,4-D vẫn còn được sử dụng để
làm diệt cỏ. 2,4,5-T đã bị cấm dùng tại Hoa Kỳ và
nhiều quốc gia khác.
Ảnh hưởng đến con người
Xem thêm: Dioxin
Người ta đã tìm thấy CĐDC có chứa chất
độc dioxin, nguyên nhân của nhiều bệnh như
ung thư, dị dạng và nhiều rối loạn chức năng ở
cả người Việt lẫn các cựu quân nhân Hoa Kỳ.
2,3,7,8-TCDD, một loại dioxin gây ô nhiễm
- Tuy nhiên, Giáo sư Alvin L. Young - chuyên gia
dioxin nói rằng "Không có tác hại sinh thái nào
được ghi nhận ở động thực vật mặc dù một
lượng lớn chất diệt cỏ và dioxin đã được sử
dụng", và rằng "thông tin này chưa được xem
xét trong các lần đánh giá trước của Cơ quan
Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ và Viện Y học
thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa
Kỳ". Tuy nhiên, giáo sư lưu ý rằng "các chất
diệt cỏ đổ thẳng xuống đất và ngấm sâu trước
khi thoái biến thì sẽ có tồn dư và vì vậy là một
mối lo ngại."[1]. Còn theo Cựu Đại sứ Mỹ tại VN
ông Michael Marine vẫn cho rằng mối liên hệ
giữa sự phơi nhiễm dioxin và sức khoẻ con
người vẫn chưa được chứng minh. Tuy nhiên
ông đã công bố khoản tài trợ trị giá 400 nghìn
USD để nghiên cứu ô nhiễm dioxin và tẩy độc
tại sân bay Đà Nẵng[2].
Các vụ kiện của nạn nhân chất độc da cam
Vụ kiện của cựu binh Mỹ tham gia Chiến
tranh Việt Nam
Năm 1984, từ phiên tòa của quan tòa Jack
Weinstein, 7 công ty hóa chất Mỹ đã bồi thường
180 triệu đô la cho các cựu chiến binh Mỹ
nhưng bác bỏ trách nhiệm về tác hại của chất
diệt cỏ mà họ đã cung cấp cho quân đội[3].
Vụ kiện cựu binh Úc
Vụ kiện cựu binh Canada
- Vụ kiện cựu binh Hàn Quốc
Ngày 25 tháng 1 năm 2006, Toà án dân sự cấp
cao Seoul đã ra phán quyết buộc hai công ty hoá
chất Dow Chemical tại Midland,
Michigan và Monsanto tại St. Louis,
Missouri phải bồi thường 62 triệu USD phí
chăm sóc sức khoẻ cho 6.800 người gồm các
cựu binh Hàn Quốc từng tham chiến tại Việt
Nam và gia đình của họ. Đây là lần đầu tiên một
toà án ở Hàn Quốc ra phán quyết có lợi cho nạn
nhân chất độc hoá học da cam[4][5].
Vụ kiện của các nạn nhân Việt Nam
Bài chi tiết: Vụ kiện hậu quả chất độc màu da
cam trong Chiến tranh Việt Nam
Hình ảnh một số trẻ em VN bị hậu quả chất
độc màu da cam
Ngày 31 tháng 1 năm 2004, nhóm bảo vệ
quyền lợi nạn nhân CĐDC, Hội Nạn nhân
Chất độc da cam/dioxin Việt Nam (The
Vietnam Association of Victims of Agent
Orange/Dioxin - VAVA) đã kiện hơn 30
- công ty Mỹ phải bồi thường do trách nhiệm
gây ra thương tích vì đã sản xuất chất hóa
học này. Dow Chemical và Monsanto là hai
công ty sản xuất CĐDC lớn nhất cho quân
đội Hoa Kỳ đã bị nêu tên trong vụ kiện cùng
các công ty khác. Trước đây nhiều cựu quân
nhân Hoa Kỳ đã thắng một vụ kiện tương tự.
Các nạn nhân tham gia kiện gồm có:
1. Phan Thị Phi Phi
2. Nguyễn Văn Quý
3. Dương Quỳnh Hoa (đã mất tháng 2 năm
2006)
Vào ngày 10 tháng 3 năm 2005, quan
tòa Jack Weinstein (thuộc Tòa án liên bang
tại quận Brooklyn) đã bác đơn kiện, quyết
định rằng những đòi hỏi của đơn kiện không
có cơ sở pháp luật. Quan tòa kết luận rằng
CĐDC đã không được xem là một chất độc
dưới luật quốc tế vào lúc Hoa Kỳ dùng nó;
rằng Hoa Kỳ không bị cấm dùng nó để diệt
cỏ; và những công ty sản xuất chất này không
có trách nhiệm về cách sử dụng của chính
quyền.
Chính phủ Hoa Kỳ, vốn có quyền miễn tố
(sovereign immunity), không phải là một bị
cáo trong đơn kiện. Tuy nhiên, vào
năm1984 cũng từ phiên tòa của vị quan tòa
này, chính các công ty trên đã chi khoảng
- 180 triệu USD cho các gia đình người Mỹ là
cựu chiến binh Việt Nam mặc dù không thừa
nhận có hành động sai trái.
Hai mươi mục trong phán quyết của thẩm
phán Jack Weinstein ngày 10 tháng 3 về vụ
kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt
Nam đối với các công ty hoá chất đã được
phân tích của Mandrew Wells-Dang, đại diện
Quỹ Hoà giải và Phát triển tiếng Anh (tiếng
Việt phần 1, và tập 2).
Ngày 7 tháng 4 năm 2005 các nguyên đơn
Việt Nam đã tiếp tục gửi đơn kháng cáo lên
Tòa Phúc thẩm của Mỹ đòi lật lại quyết định
của tòa sơ thẩm.
Tòa Phúc thẩm Khu vực 2 tại Manhattan bắt
đầu xem xét lại vụ kiện vào tháng 6
năm 2006, ra phán quyết vào tháng 2 năm
2007 đồng ý với phán quyết của Tòa sơ thẩm.
Chú thích
1. ^ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt
Nam THÔNG CÁO BÁO CHÍ, ngày
22/6/2007
2. ^ Mỹ có tài trợ nhỏ để nghiên cứu tẩy
dioxin ở Đà Nẵng
3. ^ BBC, Giữ nguyên phán quyết vụ
dioxin, 23/2/2008
4. ^ VietNamNet, Tòa án Mỹ bác đơn kiện
của nạn nhân da cam VN, 23/2/2008
- 5. ^ NYNewsday
nguon tai.lieu . vn