- Trang Chủ
- Toán học
- Bài giảng Lý luận dạy học môn Toán 2: Dạy học tuyến hàm số - Tăng Minh Dũng
Xem mẫu
- Dạy học tuyến hàm số
Tăng Minh Dũng
Khoa Toán-Tin, trường ĐHSP Tp.HCM
dungtm@hcmup.edu.vn
- Nội dung trình bày
• Tầm quan trọng của khái niệm tương
quan hàm
• Các định nghĩa khác nhau về quan niệm
hàm
• Lịch sử xuất hiện và tiến triển của các
biểu trưng hàm số
• Dạy học đồ thị hàm số
4/27/17 Tăng Minh Dũng 2
- Nội dung trình bày
• Tầm quan trọng của khái niệm tương
quan hàm
• Các định nghĩa khác nhau về quan niệm
hàm
• Lịch sử xuất hiện và tiến triển của các
biểu trưng hàm số
• Dạy học đồ thị hàm số
4/27/17 Tăng Minh Dũng 3
- Tầm quan trọng
của khái niệm tương quan hàm
• Nhà sư phạm, toán học nổi tiếng Khin
Chin (Nga):
“Không có khái niệm nào có thể phản ánh
được những hiện tượng của thực tế khách
quan một cách trực tiếp và cụ thể như khái
niệm tương quan hàm. Không một khái
niệm nào có thể bộc lộ được ở trong nó
những nét biện chứng của tư duy toán học
hiện đại như khái niệm tương quan hàm”.
4/27/17 Tăng Minh Dũng 4
- Tầm quan trọng
của khái niệm tương quan hàm
• Nghiên cứu sự vật trong trạng thái
§ biến đổi sinh động
§ phụ thuộc lẫn nhau
àTương quan hàm phản ánh sâu sắc hiện
thực khách quan và tư duy biện chứng
• Tương quan hàm giữ vị trí trọng tâm của
toán học hiện đại và vai trò chủ đạo
trong dạy học toán.
4/27/17 Tăng Minh Dũng 5
- Tầm quan trọng
của khái niệm tương quan hàm
• Tương quan hàm xuất hiện trong nhiều
phân môn khác nhau của toán học
§ Đại số: mối liên hệ với phương trình,…
§ Giải tích: giới hạn, đạo hàm, tích phân,…
§ Lượng giác: hàm lượng giác, tuần hoàn,…
§ Hình học: Phép biến hình
• Tương quan hàm xuất hiện trong nhiều
môn học: vật lí, hoá học, …
4/27/17 Tăng Minh Dũng 6
- Nội dung trình bày
• Tầm quan trọng của khái niệm tương
quan hàm
• Các định nghĩa khác nhau về quan niệm
hàm
• Lịch sử xuất hiện và tiến triển của các
biểu trưng hàm số
• Dạy học đồ thị hàm số
4/27/17 Tăng Minh Dũng 7
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm “cổ điển”
• Xem hàm như một đại lượng biến thiên
§ [Đại số 10 – Sách bổ túc văn hoá, 1975]:
§ “Đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng x
nếu với mỗi giá trị của x trong khoảng biến thiên
của nó thì tương ứng một giá trị của đại lượng y.
Đại lượng x được gọi là đối số.”
• Xem hàm như một quy tắc
§ [Mưskit, Bài giảng về toán học cao cấp, NXB
Mátxcơva, 1964]:
“Quy tắc theo đó các giá trị của đại lượng biến
thiên y phụ thuộc tương ứng với các giá trị của
đại lượng biến thiên x độc lập được gọi là hàm.”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 8
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic
• Dựa vào lý thuyết tập hợp
• Chia làm 2 loại:
§ Loại đầy đủ
§ Loại rút gọn
4/27/17 Tăng Minh Dũng 9
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [đầy đủ]
• Kiểu 1: không định nghĩa bản thân khái
niệm hàm mà chỉ định nghĩa tình huống
hàm, tức là tình huống cho phép nói
rằng có một hàm
• [Hình học 10, 1987]:
“Ta nói rằng có 1 ánh xạ (hàm) f từ tập A
đến tập B nếu ứng với mỗi phần tử a thuộc
A có một phần tử xác định (duy nhất) b
thuộc B”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 10
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [đầy đủ]
• Kiểu 2: xem hàm như một quy tắc tương
ứng giữa các phần tử của hai tập hợp.
• [Đại số 7, 1987]:
“Giả sử X, Y là hai tập hợp số. Một hàm số
f từ X đến Y là một quy tắc cho tương ứng
mỗi giá trị x thuộc X một và chỉ một giá trị y
thuộc Y mà ta kí hiệu là f(x).”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 11
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [đầy đủ]
• Kiểu 3: xem hàm như một sự tương ứng
giữa các phần tử của hai tập hợp.
• [Đại số và giải tích 11, 1991]:
“Cho hai tập hợp không rỗng X và Y. Một
ánh xạ (hàm) f từ tập hợp X đến tập hợp Y
là một sự tương ứng giữa X và Y sao cho
mỗi phần tử x thuộc X có một và chỉ một
ảnh y thuộc tập hợp Y.”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 12
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [đầy đủ]
• Kiểu 4: xem hàm như một dạng đặc biệt
của khái niệm quan hệ trong toán học, đó là
quan hệ hàm.
• [HêLêNaRaSiowa, Cơ sở toán học hiện đại,
1978]:
“Cho X và Y là hai tập hợp bất kì không rỗng.
Nếu một quan hệ hai ngôi F trên tập tích Đề
Các X×Y thoả mãn điều kiện, với mọi x thuộc
X có đúng một y thuộc Y sao cho xFy thì F gọi
là một ánh xạ (hàm) X vào Y.”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 13
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [rút gọn]
• [Vilenkin, Đại số và mở đầu giải tích- Sách
giáo khoa thử nghiệm lớp 9-10,1981]:
§ Quan hệ hai ngôi là tập hợp những cặp. Tập
hợp các phần tử thứ nhất của các cặp được gọi
là miền xác định của quan hệ. Tập hợp các phần
tử thứ hai của các cặp được gọi là miền giá trị
của quan hệ.
§ Quan hệ hai ngôi F được gọi là quan hệ giữa
các phần tử của hai tập hợp X và Y nếu miền
xác định của F là một tập con của X, còn miền
giá trị của F là tập con của Y.
§ Một quan hệ được gọi là hàm ánh xạ nếu nó
không chứa các cặp với phần tử thứ nhất giống
nhau
4/27/17 Tăng Minh Dũng 14
- Định nghĩa hàm
theo quan niệm logic [rút gọn]
• [CônmôGôRốp, Những cơ sở hiện đại
của Toán học phổ thông,1980]:
“Một hàm là tập hợp những cặp (x,y) sao
cho đối với mỗi x bất kỳ, trong tập hợp đó
không có quá một cặp (x,y) với phần tử
thứ nhất x cho trước.”
4/27/17 Tăng Minh Dũng 15
- Cấu trúc khái niệm hàm
F : X ! Y
x 7 ! y = F (x)
Bộ ba (F,X,Y) xác định một hàm nếu thoả
2 điều kiện:
• Tính phổ dụng:
8x 2 X, 9y 2 Y, y = F (x)
• Tính duy nhất:
8x1 , x2 2 X, (x1 = x2 ) F (x1 ) = F (x2 ))
4/27/17 Tăng Minh Dũng 16
- Ưu điểm của quan niệm logic
khi nghiên cứu khái niệm hàm
• Tính khái quát cao: Do tập nguồn X và tập
đích Y gồm các đối tượng bất kì nên có thể
mở rộng nhóm các hàm được xem xét
§ Đại số: hàm số
§ Hình học: phép biến hình
§ Đời sống
àTăng cường tính thống nhất, hệ thống của
môn toán (xoá bỏ ranh giới giả tạo của các
phân môn toán học), đảm bảo tính liên
môn, nối kết thực tiễn.
4/27/17 Tăng Minh Dũng 17
- Ưu điểm của quan niệm logic
khi nghiên cứu khái niệm hàm
• Tính chặt chẽ, rõ ràng: dễ tách biệt các
khái niệm tập xác định, tập giá trị, các
thuộc tính bản chất của khái niệm hàm,
khái niệm đồ thị,…
4/27/17 Tăng Minh Dũng 18
- Lựa chọn cách giới thiệu
• Quan niệm “cổ điển”?
• Quan niệm logic?
àPhối hợp
4/27/17 Tăng Minh Dũng 19
- Nội dung trình bày
• Tầm quan trọng của khái niệm tương
quan hàm
• Các định nghĩa khác nhau về quan niệm
hàm
• Lịch sử xuất hiện và tiến triển của các
biểu trưng hàm số
• Dạy học đồ thị hàm số
4/27/17 Tăng Minh Dũng 20
nguon tai.lieu . vn