- Trang Chủ
- Hoá học
- Bài giảng Hóa phân tích - Chương 7.3: Phương pháp phân tích thể tích (Lâm Hoa Hùng)
Xem mẫu
- CHƯƠNG 7
PHƯƠNG PHÁP PHÂN
TÍCH THỂ TÍCH
Người soạn: Lâm Hoa Hùng
- NỘI DUNG CHÍNH
1. Cơ sở về PP Phân tích thể tích (PTTT)
2. Các cách thức chuẩn độ và cách tính kết quả
3. Sai số hệ thống trong PP PTTT
4. Các phản ứng chuẩn độ thông dụng
PP chuẩn độ oxy hóa khử
(PP KMnO4, PP K2Cr2O7, PP I2/KI)
PP chuẩn độ acid – baz
PP chuẩn độ tạo tủa (PP Mohr, Volhard và Fajan)
PP chuẩn độ phức chất (EDTA)
2
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ KMnO4
Dung dịch KMnO4 có tính oxi hoá mạnh
MnO4− + 8H+ + 5e− → Mn2+ + 4H2O (a)
Eo = 1,51 V PƯ (a) được
MnO4− + 4H+ + 3e− → MnO2↓ + 2H2O (b) dùng chủ yếu
Eo = 1,69 V
DD MnO4- có màu
tím hồng đậm
Mn2+ không
màu và xúc tác
Tự chỉ thị cho (a) nhanh
điểm cuối hơn
3
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ KMnO4
Ứng dụng của PP KMnO4
Cđộ giaùn tieáp Cđộ tröïc tieáp Cđộ ngöôïc
•Caùc ion coù tính oxy •Caùc ion coù tính khöû
hoùa (Fe3+) • (Fe2+, C2O42- , H2O2)
•Khöû veà daïng hoùa trò thaáp ví du:ï hoaø tan MnO2 baèng
löôïng C2O42- thöøa vaø cñoä löôïng
•Cñoä nhö thoâng thöôøng thöøa baèng MnO4−
KMnO4 khoâng beàn khi baûo quaûn
Sai số hệ thống KMnO4 coù theå Oxh Cl- ⇒ Duøng MT H2SO4
của PP KMnO4
PÖ chaäm ⇒ to vaø duøng xuùc taùc
4
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ K2Cr2O7
DD K2Cr2O7 có tính oxi hoá mạnh trong môi trường acid
Cr2O72− + 6e− + 14H+ → 2Cr3+ + 7H2O Eo(Cr2O72−/2Cr3+) = 1,33 V
duøng HCl, H2SO4 loaõng taïo moâi tröôøng H+
Chaát chæ thò
Diphenylamin (= 0,76 V) hay diphenylamin sulfonat Na (= 0,85 V)
Ứng dụng Tröïc tieáp caùc ion khöû nhö Fe2+
Giaùn tieáp caùc ion coù tính khöû ( SO32− ,S2O32−,... )
Cr2O72− Qua hệ oxy hoùa khöû trung gian I2/KI
I−
I2
S2O32−
5
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ Iod
I2 coù tính oxy hoùa trong moâi tröôøng trung tính hay acid yếu
I2 + I− + 2e → 3I− (Eo = 0,545 V)
Chaát chæ thò
hoà tinh boät taïo hôïp chaát maøu xanh vôùi I2 (noàng ñoä ≥ 2.10−5 M)
chæ cho hoà tinh boät vaøo khi I2 coøn raát ít, neáu khoâng I2 seõ bò haáp phuï ⇒ sai soá
Ứng dụng Tröïc tieáp caùc ion khöû nhö S2O32-, Sn2+, SO32-
Giaùn tieáp caùc ion coù tính oxy hoùa ( Br2, Cl2... )
Fe3+
qua PÖ theá vôùi KI
I−
I2
⇒ xaùc ñònh I2 taïo ra baèng dd chuaån Na2S2O3
S2O32−
6
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ Iod
I2 deã thaêng hoa ⇒ dung dòch keùm beàn
Chuaån ñoä trong bình coù naép
Sai soá heä thoáng Pha loaõng dd vaø giöõ ôû nhieät ñoä thöôøng
cuûa PP Iod Traùnh ñun noùng vaø ñeå ngoaøi aùnh saùng laâu
Ñoä acid maïnh ⇒ phaù huûy chæ thò, gaây PÖÙ phuï:
S2O32− + 2H+ → H2SO3 + S↓
ïMoâi tröôøng quaù kieàm ⇒ gaây phaûn öùng phuï:
I2 + OH− → I− + IO− + H2O
3IO− → 2I− + IO3−
Löu yù: I2 chæ tan trong dd KI taïo phöùc I3−
⇒ pha I2 trong löôïng KI thích hôïp
7
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Các phép chuẩn độ khác
¾Phương pháp Ce4+
¾Phương pháp KBrO3 và KBrO3 – KBr
¾Phương pháp KIO3, KIO4.
¾Phương pháp Nitrit NaNO2
¾Phương pháp Fe2+
¾Phương pháp Ti3+
¾Phương pháp Sn2+
8
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh
HA + BOH → BA + H2O
Lúc đầu, dd acid mạnh HA nên pH = -lg[HA]
Cđộ bằng BOH
Trước ĐTĐ, pH tăng dần nhưng pH < 7
Cđộ bằng BOH Có sự biến đổi
Tại ĐTĐ, pH ≈ pHnước = 7 pH đột ngột tại
Cđộ bằng BOH lân cận TĐ
Sau ĐTĐ, pH = 14 – log[BOH] > 7
9
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh
coù theå choïn caùc chaát
chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH từ
4 – 10
10
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG
DỤNG Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh
Moät soá chaát chæ thò thoâng duïng
Màu dạng Màu dạng
Tên chỉ thị pH chuyển màu
acid baz
Thymol xanh đỏ Vàng 1,2 2,8
Methyl dacam đỏ Vàng – cam 3,1 4,4
Bromocresol lục vàng xanh 3,8 5,4
Methyl đỏ đỏ vàng 4,4 6,0
Bromothymol xanh vàng xanh 6,0 7,6
Xanh thymol vàng xanh 8,0 9,6
Phenolphtalein không màu đỏ - hồng 8,2 10
11
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ acid yếu bằng baz mạnh
HA + NaOH → NaA + H2O
1 1
Lúc đầu, dd acid yếu HA pH = pK a − lg C
2 2
Cđộ bằng NaOH
Trước ĐTĐ, pH tăng dần nhưng chậm
Có sự biến đổi
Cđộ bằng NaOH
pH tại lân cận
Tại ĐTĐ, dd chứa baz yếu A- ĐTĐ
pHtñ = 7 + (pKHA + lgCNaA)/2 > 7
Cđộ bằng NaOH
Sau ĐTĐ, pH = 14 – log[NaOH]dư
12
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ acid yếu bằng baz mạnh
coù theå choïn caùc chaát
chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH kiềm
yếu
• Thymol xanh
• Phenolphthalein
• Thymolphthalein
% söï chuaån ñoä
13
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ baz yếu bằng acid mạnh
A- + HCl → HA + Cl-
1 1
Lúc đầu, dd acid baz yếu A- pH = 7 + pK a + lg C
2 2
Cđộ bằng HCl
Trước ĐTĐ, pH giảm dần nhưng chậm
Có sự biến đổi
Cđộ bằng HCl
pH tại lân cận
Tại ĐTĐ, dd chứa acid yếu HA ĐTĐ
pHtñ = (pKHA − lgCHA)/2 < 7
Cđộ bằng HCl
Sau ĐTĐ, pH = – log[HCl]dư
14
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ baz yếu bằng acid mạnh
coù theå choïn caùc chaát
chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH acid
yếu
• Methyl dacam
• Bromocresol lục
• Methyl đỏ
% söï chuaån ñoä
15
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
Ñieàu kieän ñeå chuaån ñoä ña acid HnA theo töøng naác
ki
ΔpK = lg ≥ 4 vaø k i ≥ 10 −10
k i +1
Ví duï: khi chuaån ñoä H3PO4 baèng NaOH
H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O ka1 = 10−2,12
NaH2PO4 + NaOH → Na2HPO4 + H2O ka2 = 10−7,21
Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2O ka3 = 10−12,38
lg
k1 k
= 5,06 ≥ 4 , lg 2 = 5,17 ≥ 4 vaø k 3 < 10 −10
Xác định được
k2 k3 nấc 1 và 2
16
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
Quá trình chuẩn độ H3PO4 bằng NaOH
Lúc đầu, dd xem như acid yếu có ka = k1
Cđộ bằng NaOH
Tại ĐTĐ 1, dd chứa chất lưỡng tính NaH2PO4
pHtñ1 = ½ (pKa1 + pKa2) = 4,66
Cđộ bằng NaOH
Tại ĐTĐ 2, dd chứa chất lưỡng tính Na2HPO4
pHtñ1 = ½ (pKa2 + pKa3) = 9,8
Cđộ bằng NaOH
pH tiếp tục tăng nhưng không xác định được ĐTĐ 3
17
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
Quá trình chuẩn độ
H3PO4 bằng NaOH
Coù theå xaùc ñònh 2
V2 ñieåm cuoái baèng
- Bromocresol luïc → V tñ1
- Phenol phtalein → V tñ2
V1
Vtñ2 = 2Vtñ1
18
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa baz (hay nhiều đơn baz) bằng acid mạnh
Ñieàu kieän ñeå chuaån ñoä ña baz An- theo töøng naác
k( b ) i
ΔpK = lg ≥ 4 vaø k (b)i+1 ≥ 10 −10
k ( b ) i +1
Ví duï: khi chuaån ñoä Na2CO3 baèng HCl
CO32- laø baz lieân hôïp cuûa diacid H2CO3 : ka1=10-6,35 ; ka2=10-10,32
Kb1=10-3,68 ; kb2 = 10-7,65
k b1 CĐộ được cả
lg = 3,97 ≈ 4, k b 2 > 10 −10
kb 2 hai nấc
19
- CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa baz (hay nhiều đơn baz) bằng acid mạnh
Quá trình chuẩn độ Na2CO3 bằng HCl
Lúc đầu, xem như dd baz yếu có kb = kb1
Cđộ bằng HCl
Tại ĐTĐ 1, dd chứa chất lưỡng tính NaHCO3
pHtñ1 = ½ (pKa1 + pKa2) = 8,33
Cđộ bằng HCl
Tại ĐTĐ 2, dd chứa acid yếu H2CO3
pHtñ1 = ½ (pKa1 - lgC) ≈ 4
Cđộ bằng HCl
pH tiếp tục giảm và phụ thuộc vào [HCl]dư
20
nguon tai.lieu . vn