Xem mẫu
- Chương 5:
Độc chất trong moâi tröôøng khoâng khí
ThS.Nguyeãn Thò Thu Hieàn
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 1
- Chöông 5: Ñoäc chaát trong moâi tröôøng
khoâng khí
5.1. Toång quan veà ñoäc chaát trong moâi tröôøng khoâng khí
5.2. Moät soá ñoäc chaát trong moâi tröôøng khoâng khí
5.3. Khí ñoäc do hoaït ñoäng giao thoâng gaây ra
5.4. Caùc beänh do ñoäc chaát trong khoâng khí ñoái vôùi ñoäng
vaät, thöïc vaät vaø con ngöôøi
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 2
- 5.1. Toång quan veà ñoäc chaát trong moâi
tröôøng khoâng khí
5.1.1. Phaân loaïi vaø nguoàn goác cuûa ñoäc chaát
5.1.1.1. Phaân loïai theo nguoàn goác
5.1.1.2. Phaân loaïi theo taùc ñoäng cuûa chaát ñoäc
5.1.2. Tính ñoäc
5.1.3. Ngoä ñoäc
5.1.3.1. Con ñöôøng xaâm nhaäp cuûa ñoäc chaát
5.1.3.2. Aûnh höôûng cuûa söï tieáp xuùc vôùi CON
5.1.4. Ngöôõng ñoäc
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 3
- 5.1. Toång quan veà ñoäc chaát trong moâi
tröôøng khoâng khí
Khí quyeån bao quanh quaû ñaát ñöïôc chia thaønh nhieàu lôùp.
Khoaûng 95% khoâng khí naèm ôû taàng ñoái löu: töø cao ñoä
0 10-16 km so vôùi beà maët traùi ñaát.
Taàng bình löu: töø 10-16 km 50 km.
Taàng giöõa: töø 50 - 85 km.
Thöôïng taàng: töø 85 - 500 km.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 4
- Thaønh phaàn cuûa khoâng khí
99 % khoâng khí saïch chöùa 2 loaïi khí: N2 (78%) vaø O2 (21%).
1% coøn laïi chöùa nhöõng khí khaùc nhö Ar (Argon): 0,9 %,
CO2: 0,03 %, Ne 0,002%, He 0,0005 %, CH4 0,0002 %, Kr
(Krypton) 0,0001%.
Trong khoâng khí cuõng chöùa hôi nöôùc: töø 0,01 % ôû vuøng cöïc
ñeán 5% ôû vuøng nhieät ñôùi aåm.
Ngoaøi ra ôû gaàn maët ñaát coøn coù buïi, khoùi, söông muø vaø phaán
hoa…
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 5
- 5.1. Toång quan veà ñoäc chaát trong moâi
tröôøng khoâng khí
Theá naøo laø oâ nhieãm khoâng khí?
Theá naøo laø chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí?
Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí?
Caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí chính?
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 6
- OÂ nhieãm khoâng khí?
Laø khi trong KK coù maët moät chaát laï hoaëc coù söï bieán
ñoåi quan troïng trong thaønh phaàn cuûa KK gaây neân caùc taùc
ñoäng coù haïi hoaëc gaây ra moät söï khoù chòu.
Ví duï:
- söï toûa muøi khoù chòu,
- söï giaûm taàm nhìn xa do buïi …
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 7
- Chaát gaây oâ nhieãm?
Laø moät chaát coù trong KK ôû moät noàng ñoä cao
hôn noàng ñoä bình thöôøng cuûa noù hoaëc chaát ñoù
bình thöôøng khoâng coù maët trong thaønh phaàn
cuûa KK.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 8
- Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí
Nguoàn töï nhieân:
Nuùi löûa: phun ra nhöõng nham thaïch noùng vaø nhieàu
khoùi buïi giaøu sulfur, meâtan vaø nhöõng loaïi khí khaùc.
Khoâng khí chöùa buïi lan toûa ñi raát xa vì noù ñöôïc phun
leân raát cao.
Chaùy röøng: caùc ñaùm chaùy röøng vaø ñoàng coû bôûi caùc
quaù trình töï nhieân xaûy ra do saám chôùp, coï saùt giöõa
thaûm thöïc vaät khoâ nhö tre, coû. Caùc ñaùm chaùy naøy
thöôøng lan truyeàn roäng, phaùt thaûi nhieàu buïi vaø khí.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 9
- Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí
Baõo buïi gaây neân do gioù maïnh vaø baõo, möa baøo
moøn ñaát sa maïc, ñaát troàng vaø gioù thoåi tung leân
thaønh buïi. Nöôùc bieån boác hôi vaø cuøng vôùi soùng
bieån tung boït mang theo buïi muoái lan truyeàn vaøo
khoâng khí.
Caùc quaù trình phaân huûy, thoái röõa xaùc ñoäng vaät,
thöïc vaät töï nhieân cuõng phaùt thaûi nhieàu chaát khí,
caùc phaûn öùng hoùa hoïc giöõa nhöõng khí töï nhieân
hình thaønh caùc khí sulfur, nitrit, caùc loaïi muoái…
caùc loaïi buïi , khí naøy ñeàu gaây oâ nhieãm khoâng khí.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 10
- Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí
Nguoàn nhaân taïo:
Nguoàn gaây oâ nhieãm nhaân taïo raát ña daïng, nhöng chuû
yeáu laø do:
- hoaït ñoäng coâng nghieäp
- ñoát chaùy nhieân lieäu hoùa thaïch
- hoaït ñoäng cuûa caùc phöông tieän giao thoâng.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 11
- Nguoàn goác gaây oâ nhieãm khoâng khí
Nguoàn oâ nhieãm coâng nghieäp do 2 quaù trình saûn xuaát
gaây ra:
- Quaù trình ñoát nhieân lieäu thaûi ra raát nhieàu khí ñoäc ñi qua
caùc oáng khoùi cuûa caùc nhaø maùy vaøo khoâng khí.
- Do boác hôi, roø ræ, thaát thoaùt treân daây chuyeàn saûn xuaát saûn
phaåm vaø treân caùc ñöôøng oáng daãn taûi. Nguoàn thaûi cuûa quaù
trình saûn xuaát naøy cuõng coù theå ñöôïc huùt vaø thoåi ra ngoøai
baèng heä thoáng thoâng gioù.
- Caùc ngaønh CN chuû yeáu gaây oâ nhieãm KK bao goàm: nhieät
ñieän, vaät lieäu xaây döïng, hoùa chaát vaø phaân boùn, deät vaø giaáy,
luyeän kim, thöïc phaåm, caùc xí nghieäp cô khí, caùc nhaø maùy
thuoäc ngaønh coâng nghieäp nheï, giao thoâng vaän taûi vaø hoaït
ñoäng sinh hoaït cuûa con ngöôøi.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 12
- Caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí
chính
Caùc haït
Caùc hôïp chaát cuûa löu huyønh SOx
Monoxide carbon
Caùc hôïp chaát cuûa nitô NOX
Caùc hydrocarbon
Caùc chaát oxy quang hoùa
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 13
- Caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí
chính
Caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí coù theå chia ra laøm 2
loaïi: sô caáp vaø thöù caáp.
CON KK sô caáp: laø nhöõng hoùa chaát ñoäc haïi ñi
tröïc tieáp vaøo khoâng khí do caùc bieán coá töï nhieân
hoaëc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi.
CON KK thöù caáp: laø caùc hoùa chaát ñoäc haïi ñöôïc
hình thaønh trong khoâng khí do phaûn öùng hoùa hoïc
giöõa 2 hoaëc nhieàu hôn thaønh phaàn khoâng khí.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 14
- Caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí
chính
Ví duï:
CON KK sô caáp: CO, CO2 ñöôïc hình thaønh khi caùc
vaät chaát chöùa carbon nhö than, daàu, khí thieân nhieân
hoaëc goã bò ñoát chaùy hoaøn toaøn (C + O2 CO2) hoaëc
khoâng hoaøn toaøn (C + O2 2CO) ; SO2 do nuùi löûa
phun ra vaø do ñoát daàu, than coù chöùa caùc taïp chaát löu
huyønh (S + O2 SO2)
CON KK thöù caáp:
SO2 + O2 2 SO2
SO3 + H2O H2SO4
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 15
- 5.1.1. Phaân loaïi vaø nguoàn goác cuûa ñoäc
chaát
5.1.1.1. Phaân loaïi theo nguoàn goác
(1) Haït
(2) Oxide löu huyønh
(3) Oxide nitô
(4) Carbon monoxide
(5) Hydrocarbon
(6) Chaát oxy quang hoùa
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 16
- 5.1.1.1. Phaân loaïi theo nguoàn goác
(1) Haït
- Laø nhöõng hôïp chaát khoâng phaûi laø khí trong khí
quyeån.
- Coù theå laø nhöõng gioït nhoû lô löûng, caùc haït raén hay
hoãn hôïp cuûa 2 daïng treân.
- Coù theå ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng chaát trô coù kích
thöôùc töø 0,1 µm – 100 µm vaø nhoû hôn nöõa.
- Tuøy theo kích thöôùc cuûa haït maø noù coù nhöõng teân goïi
khaùc nhau.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 17
- 5.1.1.1. Phaân loaïi theo nguoàn goác
Buïi: 1 – 200 µm , ñöôïc taïo thaønh do söï phaân raõ töï
nhieân cuûa ñaù, ñaát hoaëc töø caùc quy trình cô hoïc nhö
nghieàn vaø phun… buïi mòn ñoùng vai troø trung taâm xuùc
taùc cho caùc phaûn öùng hoaù hoïc xaûy ra trong khí
quyeån.
Khoùi: caùc haït mòn coù kích thöôùc 0,01 – 1 µm, coù theå
ôû daïng raén hay loûng, ñöôïc taïo ra töø quaù trình ñoát hay
caùc quaù trình hoùa hoïc khaùc.
Khoùi muoäi: caùc haït raén coù kích thöôùc 0,1 – 1 µm,
ñöôïc thaûi ra töø caùc quaù trình hoaù hoïc hay luyeän kim.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 18
- 5.1.1.1. Phaân loaïi theo nguoàn goác
Söông: taïo thaønh töø caùc gioït chaát loûng coù kích thöôùc
nhoû hôn 10 µm, ñöôïc taïo thaønh do söï ngöng tuï trong
khí quyeån hay töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp.
Muø: laø caùc haït söông ñöôïc taïo thaønh nöôùc vôùi ñoä
ñaäm ñaëc coù theå caûn trôû taàm nhìn.
Sol khí: loaïi naøy bao goàm taát caû caùc chaát raén hay
loûng lô löûng trong khoâng khí, chuùng coù kích thöôùc
thöôøng nhoû hôn 1 µm.
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 19
- 5.1.1.1. Phaân loaïi theo nguoàn goác
(2) Oxide löu huyønh:
o SO2:
- Laø chaát khí quan troïng nhaát thaûi ra töø caùc nguoàn oâ nhieãm.
- Laø chaát khí khoâng maøu, coù muøi cay vaø haêng.
- Ñoä tan trung bình trong nöôùc: 11.3g/100ml.
- Tan trong nöôùc taïo thaønh acid yeáu sulfurô H2SO3.
- Trong khoâng khí saïch: SO2 bò oxy hoùa chaäm thaønh SO3.
- Trong KK bò oâ nhieãm: SO2 tham gia phaûn öùng oxy hoùa
vôùi caùc chaát oâ nhieãm khaùc hay caùc thaønh phaàn cuûa khí
quyeån ñeå hình thaønh SO3, H2SO4 vaø caùc muoái cuûa H2SO4
21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 20
nguon tai.lieu . vn
