1. Trang Chủ
  2. Môi trường
  3. Bài giảng Độc học môi trường: Chương 4 - ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền

Bài giảng Độc học môi trường: Chương 4 - ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền

Bài giảng Độc học môi trường: Chương 4 Độc chất trong môi trường nước, cung cấp cho người học những kiến thức như: toổng quan về chất độc trong môi trường nước; quá trình trầm tích, phân tán và bay hơi ra khỏi môi trường nước của chất độc; yếu tố ảnh hưởng đến độc tính;... CHÖÔNG 4: ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 1 CHÖÔNG 4: ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC 4.1. Toång quan veà chaát ñoäc trong moâi tröôøng nöôùc 4.2. Quaù trình

Thể loại Tài liệu miễn phí Môi trường

Số trang 100

Ngày tạo 4/4/2023 7:33:21 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 2.92 M

Tên tệp

Tải Bài giảng Độc học môi trường: Chương 4 - ThS. Nguy... (.pdf)

Xem mẫu

  1. CHÖÔNG 4: ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 1
  2. CHÖÔNG 4: ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC 4.1. Toång quan veà chaát ñoäc trong moâi tröôøng nöôùc 4.2. Quaù trình traàm tích, phaân taùn vaø bay hôi ra khoûi moâi tröôøng nöôùc cuûa chaát ñoäc 4.3. Caùc yeáu toá moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán ñoäc tính 4.4. Ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc soâng (chuû yeáu ôû cöûa soâng) 4.5. Ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc hoà (hieän töôïng phuù döôõng hoùa) 4.6. Ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc bieån (chuû yeáu ven bôø, hieän töôïng dö KLN, quaù trình tích tuï sinh hoïc, hoaøn nguyeân chu trình sinh ñòa hoùa) 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 2
  3. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC „ Ñoäc chaát hoïc trong moâi tröôøng nöôùc laø gì? Ñoäc chaát hoïc trong moâi tröôøng nöôùc (water ecotoxicology) laø moät moân khoa hoïc nghieân cöùu veà soá löôïng vaø tính chaát caùc taùc ñoäng ñoäc vaø coù haïi cuûa hoùa chaát, caùc vaät lieäu nhaân taïo vaø caû sinh caûnh laï ñoái vôùi caùc sinh vaät thuûy sinh cuõng nhö ngöôøi vaø ñoäng vaät söû duïng nguoàn nöôùc ñoù. (GS.TSKH. Leâ Huy Baù, Ñoäc hoïc moâi tröôøng cô baûn, NXB ÑHQG TPHCM) 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 3
  4. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC „ Taùc ñoäng ñoäc bao goàm:  Gaây cheát  Gaây toån thöông Ví duï: Taùc ñoäng ñoäc coù theå tính döïa vaøo:  Laøm roái loaïn quaù trình phaùt trieån, sinh saûn, caùc phaûn öùng vaän ñoäng…  Soá löïông caù theå bò cheát, tæ leä tröùng khoâng nôû, nhöõng thay ñoåi veà chieàu daøi vaø troïng löôïng, soá löôïng caù theå bò dò daïng … 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 4
  5. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC Ñoäc hoïc moâi tröôøng nöôùc coøn lieân quan ñeán noàng ñoä hay soá löôïng caùc hoùa chaát coù theå toàn taïi trong nöôùc, trong buøn hay trong nguoàn thöùc aên.  Ñoäc hoïc moâi tröôøng nöôùc bao goàm caùc nghieân cöùu veà söï di chuyeån, phaân boá, bieán ñoåi vaø daïng toàn taïi sau cuøng cuûa hoaù chaát trong moâi tröôøng nöôùc.  laø moät lónh vöïc nghieân cöùu ña ngaønh. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 5
  6. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC  Caàn phaûi hieåu roõ caùc taùc nhaân hoùa hoïc vaø lyù hoïc, sinh hoïc coù theå aûnh höôûng ñeán noàng ñoä hoùa chaát trong moâi tröôøng nhö theá naøo nhaèm hieåu roõ cô cheá hoaït ñoäng cuûa moät hôïp chaát coù tính ñoäc tieàm taøng trong moâi tröôøngvaø cô cheá phaûn öùng cuûa moâi tröøông, ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaûn öùng cuûa caùc thuyû sinh vaät. Trong ñoù: „ Taùc nhaân hoùa hoïc: söï thuûy phaân, söï quang phaân, söï oxy hoaù „ Taùc nhaân lyù hoïc: caáu truùc phaân töû, tính tan, tính bay hôi, tính haáp thuï „ Taùc nhaân sinh hoïc: söï bieán ñoåi sinh hoïc 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 6
  7. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC Moâi tröôøng nöùôc raát ña daïng vaø phöùc taïp, bao goàm caùc heä sinh thaùi khaùc nhau nhö sau: - soâng, suoái - ao, hoà - cöûa soâng - bieån ven bôø vaø ngoaøi khôi ñaïi döông. Trong moãi heä sinh thaùi naøy coù raát nhieàu thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh. * Thaønh phaàn voâ sinh: moâi tröôøng vaät lyù (nöôùc, chaát neàn, vaät lieäu traàm tích…) trong ranh giôùi cuûa heä sinh thaùi. * Thaønh phaàn höõu sinh: thöïc vaät, ñoäng vaät, vi sinh vaät 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 7
  8. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC Caùc heä sinh thaùi tham gia vaøo caùc moái töông taùc phöùc taïp cuûa caùc taùc nhaân lyù, hoùa vaø sinh hoïc neân ñeå hieåu vaø xaùc ñònh moät phaûn öùng cuaû moät heä thoáng ñoái vôùi moät hoùa chaát naøo ñoù laø raát khoù neáu nhö caùc moái lieân heä giöõa caùc thaønh phaàn trong heä thoáng ñoù khoâng xaùc ñònh ñöôïc roõ raøng.  vieäc ñaùnh giaù laïi caøng phöùc taïp hôn do khaû naêng thích nghi cuûa caùc thaønh phaàn höõu sinh vaø ña daïng loaøi trong heä sinh thaùi ñoù vaø nhöõng khaùc bieät veà caùc phaûn hoài caáu truùc vaø chöùc naêng giöõa caùc thaønh phaàn höõu sinh. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 8
  9. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC Nhöõng khaùc bieät nhoû trong moâi tröôøng vaät lyù vaø hoùa hoïc cuõng nhö caáu taïo loaøi cuõng gaây ra nhöõng khaùc bieät lôùn veà ñoäc tính cuûa hoaù chaát vaø daãn ñeán nhöõng taùc ñoäng khaùc nhau treân heä sinh thaùi.  caùc ñieàu kieän cuï theå taïi moät vuøng cuï theå phaûi ñöôïc xaùc ñònh trong vieäc ñaùnh giaù ñoä nguy hieåm tieàm taøng cuûa ñoäc chaát. Caàn löu yù: heä sinh thaùi döôùi nöôùc coù theå trôû thaønh nôi tieáp nhaän cuûa nhieàu loaïi hoùa chaát khaùc nhau maø caùc loaøi sinh vaät soáng trong moâi tröôøng naøy chaéc chaén soáng ngaäp trong nöôùc suoát cuoäc ñôøi chuùng. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 9
  10. 4.1. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÄC CHAÁT TRONG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc?  Chaát höõu cô deã bò phaân huûy sinh hoïc hoaëc caùc chaát tieâu thuï oxygen:  Caùc taùc nhaân gaây beänh  Chaát dinh döôõng thöïc vaät  Caùc chaát hoaù hoïc höõu cô toång hôïp ‟ beàn vöõng  Caùc chaát hoùa hoïc voâ cô vaø khoaùng chaát  Chaát phoùng xaï 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 10
  11. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Chaát höõu cô deã bò phaân huûy sinh hoïc hoaëc caùc chaát tieâu thuï oxygen: töø caùc coáng nöôùc thaûi sinh hoaït, chaát thaûi coâng nghieäp, traïi chaên nuoâi. Nöôùc bò oâ nhieãm höõu cô ñoøi hoûi moät löïông oxy cao cung caáp cho vi khuaån ñeå töï laøm saïch  laøm suy kieät haøm löôïng oxy hoøa tan trong nöôùc  daãn tôùi laøm cheát toâm, caù soáng trong nöôùc. Ngoaøi ra, caùc saûn phaåm töø söï phaân huûy caùc chaát höõu cô coøn coù theå laø caùc chaát ñoäc ñoái vôùi sinh vaät thuûy sinh. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 11
  12. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Caùc taùc nhaân gaây beänh: Goàm caùc loaøi sinh vaät laây nhieãm ñöïôc ñöa vaøo nguoàn nöôùc qua con ñöôøng nöôùc thaûi. Ví duï: Vi khuaån gaây beänh ñöôøng ruoät (E.coli, fecal srteptococci), vi khuaån gaây beänh thöông haøn, taû, vaøng da do xoaén khuaån, soát laâm saøng … Tröùng giun saùn: giun moùc, giun ñuõa, saùn … 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 12
  13. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Chaát dinh döôõng thöïc vaät: Laø nhöõng chaát dinh döôõng cuûa caùc loaøi thuûy thöïc vaät, chuû yeáu laø carbon, nitrogen, phosphor. Haøm löôïng caùc chaát naøy coù theå gia taêng maïnh taïi vuøng nhaän nöôùc thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp, noâng nghieäp. Khi coù quaù nhieàu chaát dinh döôõng seõ laøm phaùt trieån caùc loaøi thöïc vaät nöôùc, khi chuùng cheát ñi seõ gaây oâ nhieãm höõu cô cho nguoàn nöôùc. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 13
  14. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Caùc chaát hoùa hoïc höõu cô toång hôïp – beàn vöõng: Nguoàn goác: töø caùc chaát taåy röûa, thuoác tröø saâu, thuoác kích thích sinh tröôûng, thuoác dieät coû, chaát hoaù hoïc coâng nghieäp, chaát thaûi töø caùc khu saûn xuaát … Caùc hoùa chaát naøy coù ñoäc tính cao ñoái vôùi sinh vaät, gaây ra muøi vò khoù chòu vaø laøm caûn trôû quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi. Moät soá chaát coù ñoäc tính cao chæ vôùi noàng ñoä raát thaáp Moät soá chaát laïi coù ñoäc tính thaáp nhöng coù khaû naêng tích tuï vaø gaây ñoäc qua maïng löôùi thöùc aên. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 14
  15. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Caùc chaát hoùa hoïc voâ cô vaø khoaùng chaát: Bao goàm: caùc kim loaïi naëng, caùc ion voâ cô, caùc khí hoaø tan, daàu moû, caùc chaát raén vaø nhieàu hôïp chaát hoùa hoïc khaùc. Nguoàn goác: töø coâng nghieäp khai thaùc moû, quaù trình saûn xuaát, hoaït ñoäng cuûa caùc daøn khoan daàu, saûn xuaát noâng nghieäp, coâng nghieäp, caùc hieän töôïng töï nhieân nhö xoùi moøn, phong hoùa, luõ luït … Caùc hoaù chaát naøy laøm aûnh höôûng ñeán quaù trình laøm saïch cuûa nguoàn nöôùc, huûy dieät ñôøi soáng caùc loaøi thuûy sinh, aên moøn caùc coâng trình döôùi nöôùc. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 15
  16. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc  Chaát phoùng xaï: Hieän töïông oâ nhieãm phoùng xaï baét nguoàn töø vieäc ñaøo vaø khai thaùc moû quaëng phoùng xaï, hoaït ñoäng cuûa caùc loø phaûn öùng haït nhaân, chaát thaûi phoùng xaï khoâng ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ. Caùc chaát phoùng xaï laøm cheát hoaëc thay ñoåi di truyeàn, hoaït ñoäng trao ñoåi chaát, quaù trình sinh saûn vaø phaùt trieån cuûa sinh vaät. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 16
  17. Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc Toùm laïi: Caùc loaïi ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc seõ coù cô cheá hoaït ñoäng phöùc taïp hôn khi tham gia vaøo moâi tröôøng vôùi caùc phaûn öùng, töông taùc qua laïi giöõa chuùng vôùi nhau vaø vôùi moâi tröôøng. 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 17
  18. 4.2. Quaù trình traàm tích, bay hôi, phaân taùn cuûa ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc „ Trong moâi tröôøng nöôùc: noàng ñoä, söï di chuyeån, bieán ñoåi vaø ñoäc tính cuûa hoùa chaát bò kieåm soaùt bôûi: „ (1) Caùc ñaëc tính lyù hoïc, hoùa hoïc cuûa hôïp chaát „ (2) Caùc ñaëc tính lyù, hoùa, sinh hoïc cuûa heä sinh thaùi „ (3) Nguoàn vaø tæ leä cuûa hoaù chaát trong moâi tröôøng 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 18
  19. 4.2. Quaù trình traàm tích, bay hôi, phaân taùn cuûa ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc „ (1) Caùc ñaëc tính lyù hoïc, hoùa hoïc cuûa hôïp chaát „ - caáu truùc phaân töû, tính tan trong nöôùc, aùp suaát bay hôi; „ - tính oån ñònh cuûa söï thuûy phaân, quang phaân, phaân huûy sinh hoïc, boác hôi, haáp thu, thoâng khí, „ - söï töï laøm saïch bôûi caùc VSV „ - söï tham gia cuûa caùc caëp moâi tröôøng (khoâng khí ‟ nöôùc, traàm tích buøn - nöôùc) … 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 19
  20. 4.2. Quaù trình traàm tích, bay hôi, phaân taùn cuûa ñoäc chaát trong moâi tröôøng nöôùc „ (2) Moät soá yeáu toá cuûa moâi tröôøng nöôùc aûnh höôûng ñeán ñoäc tính cuûa hoùa chaát nhö:  Theå tích nguoàn nöôùc vaø dieän tích beà maët  Nhieät ñoä  Ñoä maën  pH  Doøng chaûy  Ñoä saâu  Haøm löôïng chaát lô löûng  Kích côõ haït traàm tích  Haøm löôïng carbon trong traàm tích buøn 21-Mar-12 ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 20
nguon tai.lieu . vn
Toán học Môi trường Vật lý Sinh học Địa Lý Hoá học Nông - Lâm - Ngư Cơ khí - Chế tạo máy Tiếng Anh phổ thông Khoa học ứng dụng Nông - Lâm Kiến thức tổng hợp Giáo dục học Xã hội học