Xem mẫu
- 11/13/2008
CHƯƠNG 4
CÁCH TI P C N B O V
MÔI TRƯ NG VÀ TÀI NGUYÊN
Môn Con ngư i môi trư ng
Năm h c 2008 - 2009
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c:
1
Con ngư i & môi trư ng
ð TV Nð
• Nh ng chương trư c ñã phân tích rõ v nh ng
tác ñ ng x u ñ n môi trư ng, s c kh e con
ngư i và ch t lư ng cu c s ng là h u qu c a
vi c gia tăng dân s , ñô th hóa, công nghi p
hóa, khai thác, s d ng năng lư ng, tài nguyên
thiên nhiên theo cách th c không b n v ng.
• V n ñ ñ t ra:
CÁCH Ti P C N B O V
MÔI TRƯ NG & TÀI NGUYÊN
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 2
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1
- 11/13/2008
N I DUNG
BVMT b ng các công c
ki m soát và m nh l nh
Các h th ng qu n lý môi trư ng
Th b c các h h th ng qu n lý
môi trư ng
BVMT mang tính phòng ng a
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 3
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
N I DUNG
1. BVMT b ng các công c
ki m soát và m nh l nh
1.1 Lu t môi trư ng
1.2 Các quy ñ nh và văn b n pháp lý
1.3 Các Công ư c Qu c t
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 4
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
2
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Vai trò c a pháp lu t trong BVMT
Vai trò c a Pháp lu t ñ c bi t quan tr ng:
• Vì con ngư i là nguyên nhân c a các v n ñ môi trư ng.
• Mu n BVMT, trư c h t c n tác ñ ng ñ n suy nghĩ và hành
ñ ng c a con ngư i
Pháp lu t v i tư cách là h th ng các quy
ph m có th ñánh giá, phán xét, x lý, và ñi u
ch nh hành vi x s c a con ngư i theo hư ng
tích c c cho MT và TNTN.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 5
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Ý nghĩa c a pháp lu t trong BVMT ñ c th hi n
qua các khía c nh:
• Pháp lu t quy ñ nh các quy t c mà con
ngư i ph i th c hi n khi khai thác và
s d ng các y u t c a môi trư ng.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 6
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
3
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Ý nghĩa c a pháp lu t trong BVMT ñ c th hi n
qua các khía c nh:
• Pháp lu t quy ñ nh các ch tài hình s ,
kinh t , hành chính ñ i v i ho t ñ ng
khai thác và s d ng các y u t c a
môi trư ng.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 7
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Ý nghĩa c a pháp lu t trong BVMT ñ c th hi n
qua các khía c nh:
• Pháp lu t quy ñ nh ch c năng, nhi m
v , quy n h n c a các t ch c b o v
môi trư ng
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 8
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
4
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Ý nghĩa c a pháp lu t trong BVMT ñ c th hi n
qua các khía c nh:
• Vai trò to l n c a Pháp lu t trong BVMT th
hi n vi c ban hành các Tiêu chu n môi
trư ng. Các TCMT s là cơ s pháp lý cho
vi c xác ñ nh vi ph m, truy c u trách nhi m
ñ i v i hành vi ph m lu t môi trư ng.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 9
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Ý nghĩa c a pháp lu t trong BVMT ñ c th hi n
qua các khía c nh:
• Pháp lu t có vai trò gi i quy t các tranh
ch p môi trư ng.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 10
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
5
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.1 ð nh nghĩa lu t môi trư ng
1.1.2 Lu t môi trư ng là m t môn khoa h c
1.1.3 Là m t ngành lu t ñ c l p
1.1.4 Các nguyên t c ch y u
1.1.5 Lu t Môi trư ng Vi t Nam
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 11
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.1 ð nh nghĩa:
Lu t môi trư ng là t ng h p các quy ph m pháp
lu t, các nguyên t c pháp lý ñi u ch nh các quan
h phát sinh gi a các ch th trong quá trình các
ch th s d ng ho c tác ñ ng ñ n các y u t
môi trư ng nh m b o v m t cách có hi u qu
môi trư ng s ng c a con ngư i.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 12
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
6
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.2 Lu t môi trư ng là m t môn khoa h c
• ðây là 1 môn khoa h c pháp lý chuyên ngành
• Có ñ i tư ng nghiên c u riêng: chú tr ng ñ n
khía c nh xã h i trong các v n ñ môi trư ng
• Liên quan ñ n nhi u lĩnh v c khác nhau
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 13
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.4 Các nguyên t c ch y u c a lu t môi trư ng
i) Nguyên t c ñ m b o quy n con ngư i ñư c
s ng trong môi trư ng trong lành
ii) Tính th ng nh t trong qu n lý và b o v môi
trư ng
iii) Nguyên t c ñ m b o s phát tri n b n v ng
iv) Nguyên t c coi tr ng tính phòng ng a
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 14
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
7
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.5 Lu t môi trư ng Vi t Nam
• Xu t hi n r t ch m so v i các nư c phát tri n
• Là lĩnh v c m i nh t trong h th ng pháp lu t Vi t
Nam (l ch s phát tri n qua 2 giai ño n trư c và
sau 1986)
Qu c h i nư c CHXHCN Vi t Nam thông qua
Lu t B o v Môi trư ng ngày 27 tháng 12 năm 1993
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 15
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.5 Lu t môi trư ng Vi t Nam (tt)
G m 7 chng, 55 ñi u, có n i dung:
• Chính th c hóa m t s khái ni m v môi trư ng
• Xác ñ nh n i dung và các phương th c qu n lý nhà
nư c v BVMT
• Xác ñ nh quy n và nghĩa v phòng ch ng, kh c ph c
suy thoái MT, ô nhi m MT, s c MT
• Quy ñ nh nh ng nguyên t c và n i dung cơ b n trong
lĩnh v c h p tác Qu c t v BVMT
• Xác ñ nh các bi n pháp khen thư ng và x lý vi ph m
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 16
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
8
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.1 Lu t môi trư ng
1.1.6 Các lu t khác:
• Lu t b o v và phát tri n r ng 1991
• Lu t d u khí 1993
• Lu t ñ t ñai 1993 (s a, b sung 1998)
• Lu t khoáng s n 1996
• Lu t tài nguyên nư c 1998
• Lu t b o v s c kh e nhân dân 1989
• B lu t hình s
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 17
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.2 Các quy ñ nh và văn b n pháp lý
Pháp l nh c a y ban th ng v Qu c h i
Ch a ñ ng nhi u quy ñ nh v môi trư ng như:
• Pháp l nh b o v và phát tri n ngu n l i th y s n
• Pháp l nh b o v và ki m d ch th c v t
• Pháp l nh an toàn và ki m soát b c x
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 18
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
9
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.2 Các quy ñ nh và văn b n pháp lý
Ngh quy t, ngh ñ nh c a Chính ph :
• Nh ng NQ, Nð có liên quan ñ n môi trư ng
ñư c ban hành khá nhi u: v v sinh, phát tri n
r ng, danh m c th c v t quý hi m, quy ñ nh x
ph t vi ph m
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 19
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.2 Các quy ñ nh và văn b n pháp lý
• Bên c nh các văn b n c a Chính ph , các B và
Cơ quan ngang B , UBND t nh cũng ban hành
nhi u văn b n v môi trư ng
• Vd: Qð c a B trư ng B KHCN&MT v vi c tăng
cư ng trang thi t b cho các tr m quan tr c môi
trư ng.
• Các văn b n dư i lu t này có ý nghĩa r t l n ñ i
v i s phát tri n c a Pháp lu t Vi t Nam.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 20
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
10
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.3 Công ư c Qu c t
Các ñi u ư c quan tr ng nh t mang tính toàn c u mà
Vi t Nam ñã tham gia ký:
1. Công ư c Ramsar 1971 (v các vùng ñ t ng p
nư c)
2. Công ư c v vi c b o v di s n văn hóa và t
nhiên c a Th gi i 1972
3. Công ư c CITES 1973 (v buôn bán các lo i
ñ ng th c v t hoang dã nguy c p)
4. Công ư c Marpol 1973 (v ch ng ô nhi m do tàu
bi n) và Ngh ñ nh thư 1978
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 21
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.3 Công ư c Qu c t
5. Công ư c v lu t bi n 1982
6. Công ư c Vienne 1985 v b o v t ng ozone. Ngh
ñ nh thư Montréal 1987
7. Công ư c Basel 1989 v ki m soát v n chuy n qua
biên gi i các ph th i nguy hi m và vi c x lý chúng
8. Công ư c v ña d ng sinh h c 1992
9. Công ư c khung v thay ñ i khí h u c a LHQ 1992
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 22
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
11
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
Các H i ngh Qu c t quan tr ng v b o v
môi itrư ng
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 23
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Vi c ñưa v n ñ môi • có th giúp gi m b t mâu
trư ng vào các thu n gi a m c tiêu tăng
chính sách phát trư ng kinh t và s phát
tri n kinh t và tri n c a môi trư ng
quy t ñ nh ñ u tư
• có th giúp con ngư i nhìn
Vi c ñưa kinh t vào nh n ñư c giá tr th c c a
ñ gi i quy t các môi trư ng và các y u t
v n ñ môi trư ng thiên nhiên
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 24
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
12
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
• Tình hình ô nhi m môi trư ng gia tăng
nghiêm tr ng trong các n n kinh t công
nghi p ñã d n ñ n hình thành nguyên t c
“Ngư i gây ô nhi m tr ti n” (PPP-Polluter
pays principle)
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 25
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t :
• L phí phát th i
• L phí s d ng
• L phí s n ph m
• Gi y phép mua bán ñư c
• H th ng ký qu hoàn chi
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 26
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
13
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t :
L phí phát th i
• ðánh vào vi c th i ch t ô nhi m vào MT không
khí, nư c, ñ t, và gây ti ng n.
• L phí này liên quan v i s lư ng và ch t lư ng
c a ch t ô nhi m và nh ng tác h i gây ra cho môi
trư ng
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 27
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t :
L phí s d ng
• L phí này liên quan ñ n chi phí x lý, chi phí
thu gom và th i b , chi phí qu n lý.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 28
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
14
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t :
L phí s n ph m
• L phí này ñánh vào s n ph m có h i cho môi
trư ng khi ñư c s d ng trong các quy trình
s n xu t, ho c khi tiêu th hay lo i th i nó.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 29
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t : Gi y phép có th mua bán
• ð u tiên, m t m c ñ ô nhi m có th ch p nh n
ñư c xác ñ nh, và gi y phép ñư c ban hành cho
vi c xã th i như m c ñ ñã xác ñ nh
• Gi y phép ñư c phân ph i như m t quy n th a
k gây ô nhi m.
• N u ngư i s h u gi y phép có th gi m m c xã
th i thì có quy n bán gi y phép này cho nh ng ai
có nhu c u xã th i nhi u hơn
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 30
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
15
- 11/13/2008
1. CÁC CÔNG C Ki M SOÁT VÀ M NH L NH
1.4 Ki m soát môi trư ng b ng kinh t
Các công c kinh t :
H th ng ký qu - hoàn chi
• Là vi c ký qu m t s ti n cho các s n ph m có
ti m năng gây ô nhi m. N u các s n ph m
ñư c ñưa tr v các ñi m thu h i h p pháp
(ñư c quy ñ nh) sau khi s d ng, thì ti n ký qu
s ñư c hoàn tr .
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 31
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
N I DUNG
2. Các h th ng
qu n lý môi trư ng
2.1 ISO
2.2 Ki m toán
môi trư ng
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 32
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
16
- 11/13/2008
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
• ISO 14000 là b tiêu chu n qu c t v QLMT
• Ra ñ i t tháng 1 năm 1993
• M c tiêu c a ISO là c i thi n ho t ñ ng v môi
trư ng c a các t ch c và k t h p hài hoà các tiêu
chu n qu n lý môi trư ng qu c gia khác nhau
nh m t o ñi u ki n thu n l i cho thương m i qu c
t .
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 33
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
ISO 14000 ñư c áp d ng Vi t Nam g m
ISO 14001,
• V h th ng EMS
ISO 14004
ISO 14010, ISO
14011, ISO 14012 • V ki m ñ nh môi trư ng
ISO 14031, • V ñánh giá tác ñ ng môi
ISO 14032 trư ng
ISO 14020 • V c p nhãn môi trư ng
34
17
- 11/13/2008
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
Th c thi ISO 14000 ñem l i k t qu ho t
ñ ng môi trư ng t t hơn
• Qua vi c th c thi ISO 14000, t ch c s duy trì
ñư c kh năng ñáp ng các nghĩa v v MT
• H n ch t i ña các s c
• Uy tín c a t ch c tăng lên: do c i thi n ñư c MT
làm trách nhi m pháp lý gi m ñi, th a mãn chính
quy n và c ng ñ ng xung quanh
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 35
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
Th c thi ISO 14000 s giúp g b rào c n
thương m i, gia tăng h tr thương m i
• Vì ñây là các tiêu chu n Qu c t ñư c xây d ng theo
nguyên t c th a thu n, th ng nh t quan ñi m c a các
nư c ñ i v i nhãn sinh thái, qu n lý môi trư ng, ñánh
giá chu trình s ng s n ph m…
• Cách ti p c n th ng nh t này s g b các rào c n trong
thương m i, h tr thương m i trên th gi i
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 36
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
18
- 11/13/2008
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
Th c thi ISO 14000 s th a mãn các yêu c u
ñ i v i tiêu chu n qu c t
• Là b tiêu chu n ñư c s th a nh n c a t t c các nư c
• Thu n l i cho nhu c u thương m i qu c t
• S nh t trí qu c t ñã ñ t ñư c v v n ñ nh y c m này
là ñáng k và mang tính k th a.
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 37
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
ISO 14000 cung c p thuât ng chung
• Cung c p m t h th ng thu t ng chung th ng nh t v
môi trư ng
• Cho phép m i ngư i trên th gi i có ngôn ng chung ñ
nói v v n ñ QLMT, các tiêu chu n ch t lư ng, chia s
kinh nghi m và các ý tư ng v b o v MT
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 38
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
19
- 11/13/2008
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
Th c thi ISO 14000 s t o ñư c s nh t trí
v ý th c môi trư ng m i
• Vì nó thúc ñ y vi c tri n khai th c hi n QLMT trên ph m
vi toàn c u
• Nâng cao ý th c trách nhi m b o v môi trư ng s ng
• Phát tri n kh năng trao ñ i Qu c t v chăm sóc và
qu n lý môi trư ng
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 39
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
2. CÁC H TH NG QU N LÝ MÔI TRƯ NG
2.1 ISO
L i ích áp d ng ISO 14000
Th c thi ISO 14000 s tăng cư ng nh n th c
v quy ñ nh pháp lu t và QLMT
• ISO 14001 yêu c u t ch c ph i nh n th c ñư c t t
c các b lu t và quy ñ nh pháp lu t áp d ng cho
các khía c nh môi trư ng c a t ch c
DHBK-Khoa Môi trư ng _ Môn h c: Con ngư i & môi trư ng 40
Chương 4: Cách ti p c n b o v môi trư ng và Tài nguyên
20
nguon tai.lieu . vn