Xem mẫu
- CHUYỂN HÓA SẮT
ThS. BS.Hoàng Thị Tuệ Ngọc
BM Sinh Hoá – Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch
- 1. MỞ ĐẦU
Sắt đóng vai trò quan trọng trong mọi tế
bào sống
Hệ thống oxy hoá khử
Vận chuyển oxy
Tổng hợp DNA
Sắt tự do dư thừa gây tổn thương cơ quan
sắt phải được dự trữ và vận chuyển
dưới dạng gắn kết với protein
- 2. CÁC PROTEIN CHỨA SẮT
Nhóm protein chứa Heme
Hemoglobin
Myoglobin
Các enzyme gắn heme: VD catalase, peroxidase
Nhóm protein không chứa Heme
Transferrin
Ferritin
Các enzyme oxy hóa khử chứa sắt ở vị trí hoạt
động
- Transferrin
Transferrin = apotransferin- Fe 3+
Vận chuyển sắt từ cơ quan này đến cơ
quan khác.
- Apotransferin là ß-
globuline do gan
tổng hợp.
Gồm một chuỗi
peptid, có 2 vị trí
gắn sắt.
Mỗi vị trí có thể
gắn với một ion
Fe3+.
- Bình thường: khoảng 1/3 các vị trí gắn sắt
của transferrin có chứa sắt không có
sắt tự do
Trong một số tình trạng bất thường (VD:
thalassemia) có một lượng nhỏ sắt di
chuyển trong huyết thanh không gắn với
apotransferin.
- Transferin
Transferrin gắn với receptor đặc hiệu trên bề mặt tế bào.
- Ferritin
Vai trò chính trong dự trữ sắt.
Ferritin = vỏ protein (apoferritin) + lõi sắt.
Apoferritin: có 24 bán đơn vị, gồm các chuỗi H
và chuỗi L.
Ferritin chỉ bắt giữ sắt và oxy hóa sắt nhờ vị trí
xúc tác trên chuỗi H.
Phần lõi sắt : (FeOOH)x .
Ion sắt có thể được giải phóng khỏi ferritin nhờ
khuyếch tán qua lỗ của vỏ protein.
- Ferritin
x 24
- Ferritin trong mô:
Ferritin được tìm thấy trong hầu hết các TB
của cơ thể, nhiều nhất ở TB gan và ĐTB.
Ferritin cung cấp sắt dự trữ cho tổng hợp Hb
và các heme protein khác.
Ferritin trong huyết tương:
Lượng rất nhỏ
Chứa rất ít sắt
Phản ánh lượng ferritin trong cơ thể
- Hemosiderin
Phần còn lại của ferritin sau khi bị loại bỏ bớt
protein.
Được tạo ra khi ferritin bị phân hủy trong
lysosome.
Không hòa tan trong các dịch cơ thể.
Chủ yếu trong TB của gan, lách và tủy xương.
Sắt được giải phóng chậm khỏi hemosiderin
- Lactoferrin
Lactoferrin: dạng glycoprotein gắn sắt trong sữa
Có 2 vị trí gắn sắt.
Chức năng:
Tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển và dự trữ
sắt trong sữa
Là tác nhân kháng khuẩn giúp bảo vệ trẻ sơ sinh
khỏi các nhiễm trùng đường tiêu hóa.
Lactoferrin còn có mặt trong bạch cầu hạt và
trong các dịch tiết, được giải phóng trong quá
trình nhiễm khuẩn.
- Các enzyme chứa sắt
Nhiều protein chứa sắt có vai trò là
enzyme, được gọi là các ferredoxin, trong
đó sắt được gắn với lưu huỳnh.
Đa số các enzyme này liên quan đến quá
trình oxy hóa khử.
- 3. HẤP THU SẮT TỪ THỨC ĂN
Thức ăn nấu chín tạo điều kiện thuận lợi
cho sắt tách khỏi các chất, do đó sắt dễ
dàng được ruột non hấp thu.
Trong dạ dày, pH acid sẽ khử Fe3+ thành
Fe 2+. Khi xuống ruột non, dịch tuỵ sẽ
trung hòa dịch dạ dày và làm Fe 2+ chuyển
thành Fe 3+
Tá tràng là nơi hấp thu chủ yếu sắt trong
thức ăn.
- Vận chuyển sắt từ lòng ruột vào TB
niêm mạc
Sắt trong thức ăn được hấp thu dưới dạng
Fe 2+ , Fe 3+ hay heme.
Heme được hấp thu nhờ receptor .
Fe 2+ được hấp thu vào niêm mạc ruột nhờ
DMT 1 (divalent metal transporter 1).
Fe 3+ được vận chuyển vào trong niêm mạc
ruột nhờ integrin, sau đó sắt được chuyển cho
mobilferrin.
Sắt trong TB niêm mạc ruột sẽ chuyển cho
ferritin hay đến cực đối diện của TB.
- Vận chuyển sắt ra khỏi TB niêm
mạc ruột
Ferroportin 1 vận chuyển Fe 2+ ra khỏi TB
niêm mạc.
Ferroportin 1 liên kết với một protein khác
là hephaestin, chuyển Fe 2+ thành Fe 3+,
sẵn sàng gắn vào transferrin.
- Hấp thu sắt ở tế bào niêm mạc ruột
- 4. SỰ PHÂN BỐ SẮT TRONG CƠ
THỂ
Ở một người nam bình thường có thể trọng 70 kg
- Sự phân bố sắt trong cơ thể
- a
nguon tai.lieu . vn
