Xem mẫu
- Chuyển hoá
Hemoglobin
ThS.BS.Hoàng Thị Tuệ Ngọc
BM Sinh Hóa – Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch
- Mục tiêu
1. Các bước trong quá trình toång hôïp Hb
2. Thoaùi hoaù Hb ôû laùch, gan, ruoät
3. Caùc loaïi Bil/HT
4. Chu trình gan – ruoät
5. Roái loaïn chuyeån hoaù Hb.
- Cấu tạo
Hb protein thuần: GLOBIN
nhóm ngoại: HEM Fe 2+
protoporphyrin
- • Tổng hợp Hem = porphyrin + sắt
• Tổng hợp Globin = tổng hợp protein
- Tổng hợp hem
- SINH TỔNG HỢP PORPHYRIN
Nguyên liệu ban đầu : succinyl-CoA và glycine,
con đường tổng hợp gồm 8 enzyme
Xảy ra ở hầu hết các TB của ĐV có vú (80% từ
những Tb tiền HC ở tuỷ xương và 15% từ Tb gan)
Sinh TH porphyrin có vai trò quan trọng trong cơ thể ĐV
vì nhân porphyrin là thành phần cấu tạo của nhiều hợp
chất sinh học quan trọng (Hb, Mb, cytochrom,
catalase…)
- Succinyl CoA + Glycin
thể ty Pyridoxal
ALA syntaz
phosphat
ALA
x2
porphobilinogen
Bào dịch x 4 , đóng vòng
Uroporphyrinogen III
Coproporphyrinogen III
oxydaz
thể ty Protoporphyrin IX
HEM
- Sinh tổng hợp δ-aminolevulinate
(ALA)
Nguyên liệu: succinyl-CoA (CT acid citric) và glycine
Xảy ra trong ty thể
ALA synthase là men hoạt động phụ thuộc
Vit.B6, có thể bị ức chế bởi HEM tự do
- Sinh tổng hợp Porphobilinogen
Nguyên liệu: 2 phân tử ALA
Xảy ra trong bào tương
ALA dehydratase
bị ức chế bởi chì và các kim loại nặng khác
- Chuyển porphobilinogen
thành uroporphyrinogen
4 phân tử porphobilinogen
ngưng tụ tạo nên chuỗi
hydroxymethylbilane
hydroxymethylbilane đóng
vòng tạo uroporphyrinogen.
bình thường đa số
uroporphyrinogen ở dạng
đồng phân III.
- từ Uroporphyrinogen III
tổng hợp hem
Uroporphyrinogen III
Uroporphyrinogen decarboxylase khử carboxyl 4 acetate (A) tạo 4 methyl (M).
Coproporphyrinogen III
khử carboxyl OXH, chuyển 2
propyonat (P) vòng pyrol I, II tạo 2
coproporphyrinogen oxidase vinyl (V)
protoporphyrinogen III
ty thể
chuyển cầu nối -CH2- giữa các vòng pyrol
protoporphyrinogen oxidase thành cầu methylen (-CH=).
protoporphyrin III
- Cuối cùng
Bào tương
gắn Fe2+ vào protoporphyrin
ferrochelatase (hem synthase): enzyme ty thể
Transferin huyết tương ( globin chứa Fe2+) chở
sắt đến cq tạo máu.
Ty thể
- Điều hòa sinh tổng
hợp hemoglobin
• ALA synthase là enzyme chìa
khoá trong điều hòa TH hem ở TB
gan. Hem đóng vai trò là chất ức
chế dị lập thể.
•ALA synthase của gan (ALAS1)
chịu sự điều hòa ngược của Hem tự
do.
•ALA synthase của TB tiền hồng
cầu (ALAS2) không chịu sự điều
hòa ngược của Hem tự do.
- Rối loạn sinh tổng hợp
hemoglobin
Rối loạn trong quá trình sinh tổng hợp hem
(Rối loạn chuyển hoá porphyrin)
Thiếu enzyme trong quá trình sinh tổng
hợp porphyrin do đột biến gen
ứ đọng các tiền chất của porphyrin.
Ứ đọng uroporphyrinogen I và thiếu
uroporphyrinogen III thiếu hem thiếu
máu.
Ứ đọng porphobilinogen trong gan, gây RL về
thần kinh.
- 1. 3 enzyme cuối trong hình và ALA synthase có trong ty thể,
còn những enzyme khác có trong bào tương.
2. Quá trình sinh tổng hợp hem có giai đoạn đầu và giai đoạn
cuối xảy ra ở ty thể, gđ trung gian xảy ra ở bào tương.
3. Quá trình sinh TH Hem xảy ra ở hầu hết các TB của ĐV có
vú ngoại trừ HC trưởng thành (do không có ty thể). Tuy
nhiên, gần 80% số lượng hem trong cơ thể được TH từ
những TB tiền tạo máu (erythroid precusor cells) trong tuỷ
xương; 15% được TH trong TB gan.
- Tổng hợp Globin &
SỰ KẾT HỢP GiỮA HEM VÀ GLOBIN
Globin được tổng hợp ở bào tương.
Hem sau khi được tổng hợp, rời ty thể ra bào
tương.
Trong bào tương, Hem kết hợp với Globin qua
liên kết giữa Fe2+ của Hem và N của Histidin
của Globin.
- Rối loạn trong quá trình sinh
tổng hợp globin
• ĐB gen làm thay đổi 1 vị trí aa trên chuỗi pp của globin.
• Đa số các trường hợp không làm thay đổi đáng kể cấu
trúc của phân tử Hb chức năng HC bình thường.
• Nếu glutamat ở vị trí số 6 chuỗi bị thay thế
biến dạng cấu trúc bậc 4 của hemoglobin
biến dạng hồng cầu.
thay theá baèng valin (HbS) → HC hình lieàm
thay theá baèng lysin (HbC) → HC hình bia
- •ở đường tiêu hoá
• ở hệ võng nội mô ( lách, gan, tuỷ xương)
•- HC soáng trung bình 120 ngaøy
•- 300-400 mg Hem bị thoái hoá / 1 ngày
- 1. Thoái hóa hemoglobin
Trong đường tiêu hoá
thức ăn HEM Hematin :khó hấp thu,
Enzym
tiêu hoá thải ra phân
Hb
Mb GLOBIN AA
peptid
- tại hệ liên võng nội mô
Hệ LVNM: nơi thoái hoá chủ yếu của Hb,
lách: “mồ chôn HC”
Sản phẩm thoái hóa hemoglobin:
Globin và sắt : có thể được sử dụng trở lại.
Porphyrin được chuyển hoá và đào thải dưới dạng
các STM: biliverdin và bilirubin.
nguon tai.lieu . vn
