1. Trang Chủ
  2. Hệ điều hành
  3. Software Requirements Best Practices

Software Requirements Best Practices

Đểphát triển, ngành công nghiệp công nghệthông tin Việt Nam phải hướng ra thịtrường thếgiới, do đó phải tuân theo các chuẩn mực toàn cầu nhưlàm việc theo quy trình, áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng sản phẩm và dịch vụphổbiến (ISO 27000, CMMI…), áp dụng các hướng dẫn thực hành tốt và tốt nhất. Vì vậy, đối với các sinh viên đang theo học ngành công nghệthông tin và chuẩn bịra làm việc, chúng tôi nghĩrằng, các cuốn sách hướng dẫn kỹthuật, hướng dẫn xây dựng quy trình làm việc, hướng dẫn cá

Thể loại Tài liệu miễn phí Hệ điều hành

Số trang 280

Ngày tạo 8/30/2018 1:27:36 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 5.77 M

Tên tệp

Tải Software Requirements Best Practices (.pdf)

Xem mẫu

  1. TỦSÁCH CÔ NG NGHỆTHÔNG TIN SATA -APTECH tuyể chọ & gi ớ thiệ n n i u Tác giả Karl E. Wiegers : Software Requirements Best Practices Các kỹhuậ thự hành đ thu thậ và quả l ý yêu cầ trên t t c ể p n u toàn bộ hu t rình phát triể sả phẩ phầ mề c nn m nm st Microsoft Press, 1 Edition Ng ư i dị : H oàng Xuân Thịh ờ ch n Phiên bả bả dị : 10.12.30 n n ch Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 1
  2. GIỚ THIỆ I U “TỦ SÁCH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN” Đ phát triể ngành công nghi ệ công nghệthông tin Việ Nam phả hư ng ra thị ư ng n, p t iớ tr ờ ể thếgiớ do đ phả tuân theo các chu ẩ mự toàn cầ nhưlàm việ theo quy trình, áp dụ i, ó i n c u c ng các tiêu chuẩ quả lý chấ lư ng s ả phẩ và dị vụphổbiế (ISO 27000, CMMI…), áp n n tợ n m ch n dụ các hư ng dẫ thự hành tố và tố nhấ Vì v ậ đ i vớ các sinh viên đ ng n c t t t. y, ố i ang theo họ c ớ ngành công nghệthông tin v à chuẩ bị làm việ chúng tôi ngh ĩ ằ các cuố sách hư ng n ra c, r ng, n ớ dẫ kỹthuậ hư ng dẫ xây dự quy trình làm việ hưng dẫ cách t ổchứ công việ nh ằ n t, ớ n ng c, ớ n c c m nâng cao nă suấ lao đ ng có vai trò h ế sứ quan tr ọ Nh ữ cuố sách này giúp ngư i ng t tc ng. ng n ộ ờ đ c nhậ th ứ vềcác chuẩ m ự công nghiệ trong ngành công nghệthông tin thếgiớ họ n c n c p i, c ọ hỏ về i cách nhữ đ ng nghiệ trên toàn cầ củ họlàm việ nhưthếnào, qua đ ngư i đ c có ng ồ p ua c ó ờọ thểsẽthay đ i suy nghĩ ủ mình sao cho gầ hơ vớ các chuẩ mự và cách làm việ đ Sự ca nni n c c ó. ổ thay đ i trong nhậ thứ theo chiề hư ng này càng di ễ ra sâu rộ bao nhiêu thì càng thúc n c uớ n ng ổ đy công nghi ệ công nghệ p thông tin Việ Nam phát tri ể bấ nhiêu. t ny ẩ Đ đ ứ nhu cầ sách tham khả theo chiề hư ng đ chúng tôi xây dự “Tủsách ể áp ng u o uớ ó, ng công nghệthông tin” b ằ cách tuyể ch ọ và giớ thi ệ các b ả dị tiế Việ c ủ các cu ố ng n n i u n ch ng ta n sách có nộdung đ ứ các tiêu chí sau: i áp ng 1. Có thểlàm tài li ệ tham khả cho sinh viên các khoa công nghệthông tin đ h ọbiế u o t ể thêm về ự ti ễ ngành công nghiệ công ngh ệ th c n p thông tin thế ớ gi i. 2. Hư ng d ẫ xây dự quy trình làm việ qu ả lý chấ l ưng s ả phẩ và dị vụmộ n ng c, n tợ n m ch t ớ cách th ự tiễ không hàn lâm, có th ể ng dụ đ ợ ngay vào th ự tếcông việ hàng c n, ng ưc c c ứ ngày củ m ỗngư i làm việ trong ngành công nghệ a i c thông tin. ờ 3. Giớ thi ệ các “h ư ng dẫ thự hành tố (good practices) và “hư ng dẫ th ự hành i u n c t” n c ớ ớ tố nhấ (best practices) trong công nghiệ công nghệthông tin. t t” p 4. Giớ thiệ các xu hư ng công nghệ ớ trong ngành công nghệ i u mi thông tin thếgiớ i. ớ Nói gọ lạ thông qua “T ủsách công nghệthông tin”, chúng tôi mu ố góp ph ầ cổv ũxây n i, n n dự mộ nề “VĂN HÓA CÔNG NGHIỆ ” trong ngành công nghệthông tin củ Đ t nưc ng tn P aấớ chúng ta, đề h ế sứ cầ thi ế đ Vi ệ Nam có mộ ng ành công nghiệ công nghệthông tin iu t c n tể t t p phát triể và hi ệ đ i, đ n n ạ óng góp cho sựgiầ m ạ củ Đ t nư c. u nh a ấ ớ Cuố sách đu tiên trong “T ủsách công nghệthông tin” là cuố “Software Requirement n n ầ Best Practices” (Các hư ng dẫ th ự hành tố nh ấ vềyêu cầ phầ mề do Microsoft Press n c t t u n m) ớ xuấ bả Đ là cuố sách hế sứ c ầ thiế cho nhữ g ai đ t n. ây n tcn t n ang thự hi ệ các dựán công nghệ c n thông tin và các si nh viên ngành công nghệthông tin muố có thêm hiể biế vềth ự tiễ n u t c n ng ành trư c khi ra làm vi ệ c. ớ Xin trân tr ọ giớ thiệ cùng bạ đ c. ng i u nọ SATA-APTECH Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 2
  3. LỜ GIỚ THIỆ CỦ NGƯ I DỊ H I I U A Ờ C Trong nhữ g nă qua tôi đ tham gia m ộ số ựán CN TT và tôi thấ rấthiế n m td yt u ã nhữ g tài liệ có giá trị ằg tiếg Việđ tham kh ả về ác h thứ tiế hành các n u bn n tể o c cn dự n này. Tài liệ nư c ngoài thì r ấn hiề và khá nhiề tài liệ hay, như tài liệ á uớ t u u u u ng hư ng dẫ chi tiế thành mộ quy trình làm việ th ì cũg không nhiề. Cách đy ớ n t t c n u â mấ nă , trong mộ chu yế công tác, tôi mua đợ cuố s ách Software y t n ưc n m Requirements củ tác giả arl E . Wiege rs do Mic ros oft Pre ss ấ hành. Cu ố này a K n n hiệ đ có ấ bả mớ cũg củ Microsoft Press. Trong cuố sác h n ày tác giảrình nã nn in a n t bày toàn bộ ộ quy trình biế nhu cầ sửdụg phầ mề củ k hách hàng thành mt n u n nma mộ bả đc tả êu c ầ phầ mề . Bả đc tả êu cầ phầ mề này s ẽrởthành t nặ y u nm nặ y u nm t đu vào cho quy trình phát tri ể, triể khai v à bả trì mộs ả phẩ phầ mề . ầ n n o tn m nm Trong Quy trình lậ kếhoạh chấ lư ng trên satablo g2, nhà tưvấ chấ p c tợ n t lư ng J uran đ dành Bư c 2 - Đnh dan h khách hàng và B ư c 3 – Khám phá nhu ợ ớ ị ớ ã cầ khách hàng đ mô tả ách thứ hiệ thứ hóa nhu cầ củ khách hàng thành u ể c c n c ua mộbả đc tả ả phẩ – Juran nhấ mạh đy là đ u kiệ cầ đ sả xuấđợ t n ặ sn m nnấ iề n n ể n t ưc sả phẩ có chấlư ng. T oàn bộ ư c 2 và Bư c 3 trong quy trình trên đ ợ Ka rl n m tợ Bớ ớ ưc E. Wiegers cụthể óa th ành mộ cuố s ách hay, d ễ ọ v à thiếthự áp d ụg cho h t n đc t c n việ sả xuấphầ mề . cn t nm Ởđy, tôi muố nói tớ sựphân biệgiữ th uậ ng ữ nhu cầ”ne ed) c ủ Juran â n i t a t “ u( a và thuậngữ“êu cầ” ủ Wiegers. Đ phân biệgiữ nhu cầ và yêu cầ tôi lấ t y u ca ể t a u u y ví dụ ày. Cả gư i V iệN am lẫ ngư i Mỹ ề có n hu cầ nhưnhau là ă nhanh, n nờ t n ờ đu u n ă ngon, ă s ạh vào bữ s áng. Như do sựkhác nhau về ă hóa mà cái nhu cầ nc a vn u n ng ấ thểhiệ ra bên ngoài thành các yêu cầ khác nhau, đi vớ ngư i Mỹthông y n u ối ờ thư ng là mộ bữ sán g vớ bá nh mỳ hanh củ McDonald và mộ hộ Coca-Cola, ờ ta i n a tp đi vớ ngư i Việ miề B ắ thông th ư ng là mộ bát phởvà mộ chén n ư c chè. ối ờt nc ờ t t ớ Nhu cầ là cái bên trong đ ợ th ể iệ ra bên ngoài thành nh ữg yêu cầ kh ác u ưc hn n u nhau nhưvậ. J uran đ viế khá kỹvề ựkhá c biệ này trong Quy trình lậ kế y t s t p ã hoạh c hấ lư ng. c tợ Chúc các bạ thu thậ đ ợ các hư ng dẫ thự h ành thiếthự khi đc cuố s ách n p ưc ớ n c t c ọ n này! Hoàng Xuân Thịh, 12/2010 n Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 3
  4. Dành tặg Mis s Chr is n Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 4
  5. LỜ NÓI Đ U I Ầ Mặ dù ngành công nghiệ phầ mề đ có trên n ă mư i nă kinh nghiệ thự c p n mã ơm m c m tế hư nhiề tổ hứ phát triể phầ mề vẫ phảvậlộ vớ việ thu thậ, tài n ng u cc n nmn itni c p liệ ho á, quả lý cá c yêu cầ đu vào đi vớ sả phẩ củ mình. Thiế đu vào từ u n uầ ốin ma uầ ngư i dùng, yêu cầ không đy đ và thay đi yêu cầ là nh ữg lý do chính khiế ờ u ầủ ổ u n n các tổ hứ phát triể phầ mề không giao đ ợ cho khách hàng sả phẩ phầ cc n nm ưc n m n mề vớ c ác chứ năg đ đ ợ khách hàng đ a vào kế oạh s ả xuấtheo đng mi c n ã ưc ư hc n t ú lị biể và ngân sách đ đ h. Nhiề nhà phát triể ph ầ mề không c ả thấ hài ch u ãị n u n nm my lòng vớ việ thu thậ yêu cầ từkhá ch hàng. Công ngh ệyêu cầ (requirement i c p u u engineering) trong thự tếkhông đợ phổbiế rộg rãi t ớ c ác n hà phát triể, c ưc nn i n trong trư ng họ sinh viên cũ không đợ họ cá c kỹthuậc ủ công nghệ êu ờ c ưc c ta y ng cầ. Thậ chí, ng ay n hữg ngư i tha m gia dựán phầ mề c òn không thốg nhấ u m n ờ nm n t đ ợ vớn ha u nộ dung củ thuậngữ yêu cầ” ưc i i a t “ u. Phát triể phầ mề cũg liên quan đn truyề thông (communication) (ý nói là sự n n mn ế n truyề thông hay là giao tiế giữ nhóm phát triể phầ mề và khách hàng mua p a n nm n phầ mề , t ừđ nhóm phát triể mớ hiể khách hàng cầ gì ởsả phẩ phầ nm n i u n m n ó n mề sẽxây d ựg - ND ) nhiề nhưlà liên quan đn tính toán (c ompu ting), tuy m n u ế nhiên thư ng thì chúng ta hay nhấ mạh đn khía c ạh tính toán mà bỏquên ờ n nế n truyề thông. Cuố sá ch này cung cấ các công c ụ húc đy việ truyề thông và n n p t ẩc n giúp các nhà phát triể và khách hàng củ họ ửdụg hiệ quả ác phư ng pháp n a s n u c ơ củ c ông nghệ êu cầ. Cu ố sách đ a ra nhiề c ách tiế cậ nhằ g iúp nhó m dự a y u n ư u pn m án và khách hàng củ d ự n tho ảhuậ về hữ g gì ph ầ mề cầ đp ứ g đ thoả a á t n nn n m ná n ể mãn nhu cầ ngư i dùng, cùng v ớ cách thứ đ tài liệ hoá và quả lý các thay u ờ i cể u n đi trong các thoả huậ đ. Các kỹthuậ đợ giớ thiệ ởđy thuộ loạ “ ự ổ t nó t ưc i u â c i th c hành tố (good practices ) củ công nghệyêu cầ, c húng không phả là các kỹ t” a u i thuậ“a lạ từ iớ hàn lâm ho ặ là mộ phư ng pháp lu ậ khái qu át đ giảquyế tx ”gi c t ơ n ểi t bài toán yêu cầ củ bạ. uan LỢ Í CH TỪ CUỐ SÁCH NÀY I N Trong sốcá c c ảtiế quy trình ph ầ mề mà bạ c ó thể ắ bắ các thự hành in n m n n m t, c quả lý v à phát triể yêu cầ đợ cả tiế s ẽ ung cấ lợ ích lớ nhấc ho bạ. n n u ưc i n c pi n t n Các khái niệ và phư ng pháp ởđy là đc lậ vớ các phư ng pháp luậ phát m ơ â ộpi ơ n triể cụ hể đc lậ vớ các miề ứ g dụg – dù bạ phát triể phầ mề viễ n t,ộp i nn n n n n m n Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 5
  6. thông hay tài chính bạ vẫ dùng nh ữg p hư ng pháp này, bạ c ó thểsửdụg nn n ơ n n chúng trong mộ miề rộg lớ các loạdự n. Tô i tậ trung mô tả ộ số ỹ huậ t nn n i á p mt k t t thự hành đ đợ c hứg minh tính hiệ quả hằ giúp bạ: c ã ưc n u nm n  Đ t đợ s ự ài lòng cao hơ củ khách hàng. ạ ưc h na  Giả c hi phí bả trì và hỗrợ m o t.  Cả thiệ chấlư ng các yêu cầ trong dựán ngay từs ớ trong chu trình i n tợ u m phát triể, giả bớ các công việ phảlàm lạvà cảthiệ năg s uấ n mt c i i i nn t.  Đ ứ g c ác mụ tiêu c ủ lị biể bằg cá ch k iể s oát sự há vỡ hạ vi áp n c a ch u n m p pm ứ g dụg củ ph ầ mề và các thay đi yêu cầ. n n a nm ổ u Mụ đ h c ủ tôi là giúp bạ cảthiệ quy trình bạ s ử ụg đ thu thậ, phân tích c íc a ni n n dn ể p yêu cầ, viế và kiể tra đc tả êu cầ (re quire men t s pecification), quả lý yêu u t m ặy u n cầ trên toàn bộ hu trình phát triể s ả phẩ . C ảtiế quy trình nhằ giúp nhóm u c nn m in m dự n làm việ theo cá ch mớ đ tạ ra cá c kếquảốhơ Vì vậ tôi hy vọg bạ á c i ểo t t t n. y n n sẽhự hành nhữ g gì viếở ây th ay vì chỉọ chúng. tc n tđ đc NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐ G N Nhằ giúp bạ ứg dụg cá c phư ng pháp ởđy, tôi đ cung cấ cá c ví dụ à mộ m nn n ơ â p l t ã sốnghiên cứ tình huốg từc ác dựán hiệ tạ mộ trong s ố ó là h ệhốg IT có u n n i, t đ tn kích thư c trung bình đ ợ gọ là Chemical Tracking System ( Đ ng lo lắg - Bạ ớ ưc i ừ n n không cầ phả biếbấ cứthứgì về óa họ đ hiể dựán này). Ví d ụ ày đợ n i tt h cểu n ưc thả luậ liên tụ trong các tình huốg khá c nhau đ bạ thấ c ác khía cạh khác o n c n ển y n nhau củ cùng mộ bài toán, các đạ đi thoạgiữ các thành viên nhóm d ự n đ a t on ố i a áó cũ đợ đ a ra nhằ minh họ bài toán. ng ư c ư m a AI NÊN Đ C CUỐ SÁCH NÀY? Ọ N Bấ cứa i có công việ liên quan đn yêu cầ tron g mộ dựán phát triể mớ hay t c ế u t n i nâng cấ mộ s ả phẩ p hầ mề đu có thể ìm thấ nhữ g thông tin hữ ích ở p tn m n mề t y n u đ Đ c giảcủ cuố sách có thểgồ : analysts (ngư i phân tích ), de velopers ây. ộ a m ờ n (ngư i phá t triể), teste rs (ngư i kiể thử - nhữ g ngư i ph ảh iể và đ ứg kỳ ờ n ờm ) n ờ i u áp n vọg c ủ khách hàng. Mộ nhóm đc giả hứhai là nhữ g ngư i dùng muố hình n a t ộ t n ờ n dung mộ sả phẩ phầ mề đp ứ g nhu cầ v ề hứ năg và nhu cầ sửdụg tn m n má n u ccn u n củ bả thân họC ác khách hàng muố đm b ả rằg sả phẩ sẽ áp ứg các nhu an . nả on n mđn cầ kinh doanh củ mình sẽ iể tố hơ về ả chấ và tầ quan trọg củ quy u a hu t n bn t m n a Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 6
  7. trình yêu cầ. C ác nhà quả lý dựán phảđi mặvớ việ bàn giao s ả phẩ đng u n iố t i c n mú thờ hạ s ẽ ọ đ ợ các h thứ quả lý c ác th ay đi yêu cầ tiề tàng. i n h c ưc c n ổ um KẾ CẤ CUỐ SÁCH T U N Cuố sá ch đ ợ tổ hứ thành 3 phầ. n ưc c c n  Phầ I bắđu bằg việ giớ thiệ mộ số ị nghĩnề tảg về ông nghệ n tầ n c i u t đh n ann c yêu cầ và mô tả ộ số ặ tính củ các yêu cầ tuyệhả. u m t đc a u to  Phầ II giớ thiệ nhiề kỹ huậphát triể yêu cầ, bắđu bằg đ h nghĩ n i u u tt n u tầ n ị n a yêu cầ nghiệ vụtầ nhìn (vision) và phạ v i. u p,m m  Phầ III giớ thiệ các nguyên lý và thự hành về uả lý yêu cầ. n i u c qn u TỪ NGUYÊN LÝ TỚ T HỰ T Ế I C Khó khă biế bao khi tậ trung năg lư ng cầ thiế nh ằ vư t qua nhữ g trở t p n ợ n t mợ n n ngạđ thay đi và đ đa các hi ể biếmớ vào hoạđng thự tếC on ngư i và iể ổ ểư ut i tộ c. ờ các tổ hứ có xu hư ng giữ guyên, duy trì nhữ g gì đ có, dù rằg chúng không cc ớ n n n ã hiệ quảĐ giúp đ bạ trong hành trình cảtiế quy trình yêu cầ, mỗ chư ng u .ể ỡn in u i ơ sẽ ó mộ mụ gọlà “Các b ư c tiế theo ” mô t ả hi tiếcá c hành đng cụ hể ể c t ci ớp c t ộ tđ – bạ áp dụg c ác phư ng pháp đ ợ giớ thiệ trong chư ng này vào thự tế Tôi n n ơ ưc i u ơ c. cung cấ cá c templates cho c ác tài liệ yêu cầ, c ác ch ecklists , mộ bảg tính xế p u u tn p thứ tự ư tiên yêu cầ, và nhi ề thứ nữ trên trang web c ủ tôi tạ u u a a i u http://www.processimpact.com. Hãy bắđu từ hữ g thay đi nhỏ rong công việ tầ n n ổ t c củ bạ ngay ngày hôm nay. an Không phả tấ cảnhữ g ng ưi tham gia dựá n c ủ bạ đu ủg hộbạ trong it n ờ a nền n nhữ g tha y đi này. Hãy sửdụg nhữg hiể biế thu thậ đ ợ ởđy đ thuyế n ổ n n u t p ưc âể t phụ họhãy lôi kéo họ ùng h ọ và cùng c ảtiế. c, c c in Bạ không cầ phảkhở đng mộ dựán mớ đ bắ đu áp dụg nhữ g kỹ huậ n n i iộ t iểtầ n n tt củ công nghệ êu cầ. M ộ đ m bắ đu tố là hãy sửdụg mộ quy trình kiể a y u t iể t ầ t n t m soát thay đi thích hợ . N gh ĩlà, bạ c ó thể au chóng bắđu bằg việ quả lý ổ p a n m tầ n c n các đ xuấthay đi yêu cầ. K hi bạ thêm các tính nă mớ vào sả phẩ đ có, ềt ổ u n i n mã ng hãy bắ đu phân tích ảh hư ng mộ các h hệhốg và t ạ mộ ma trậ lầ v ếđ tầ n ở t tn o t nn tể liên kế cá c yêu cầ mớ tớ các bả thiế kếmã ngu ồ v à tình huốg kiể thử t u ii n t, n n m (test cases) t ưng ứg. Rấ hiế khi bạ qua y lạvà viế lạ nhữg bả đc tả êu ơn t m n i ti n nặ y Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 7
  8. cầ mớ c ho mộ hệhốg đ có. Tuy nhiên, bạ có thể iếcác yêu c ầ cho phiên u i t tn ã n vt u bả tiế theo bằg mộ các h chặ chẽhơ so vớ trư c đy, viế các analys is np n t t i ớâ t n models cho các tính n ă mớ, kiể tra các yêu c ầ mớ. T hự hành dầ các kỹ i m u i c n ng thuậ củ c ôn g ngh ệ êu c ầ là mộ các h tiế cậ cả tiế quy trình có đ rủ ro ta y u t pnin ội thấ, nhữ g kinh nghiệ thu đợ s ẽà nề tảg cho bạ chuẩ bị ộdự n mớ p n m ưc l nn n n mt á i. Mụ tiêu củ công nghệyêu cầ là phát triể cá c yêu cầ chấ lưng cao - chứ c a u n u tợ không phảhoàn h ả – các yêu cầ c ho phép bạ xây dự g dựán vớ mộ mứ đ i o u n n i t cộ rủro chấ nhậ đ ợ. Bạ cầ dành đ thờ gian cho giai đạ làm yêu cầ đ tố i p n ưc nn ủi on u ểi thiể hóa rủ ro phả làm l ạcông việ, tạ ra sả phẩ không thể hấ nhậ, lị u i i i co n m cp n ch biể bị àn. Cuố sá ch này giúp b ạ xá c đ h khi nào bạ đt tớ đ m có đợ c ác u tr n n ịn n ạ i iể ưc yêu cầ chấlư ng và gợý mộs ố á ch đ làm đ u đ. u tợ i tc ể iề ó LỜ CẢ Ơ I MN Mộ s ố ạ h ữ đ dành thờ gian đ xem xét các b ả thả và cho tôi nhữ g lờ t bn u ã i ể n o n i khuyên quý báu. Đ c biệcả ơ Kathy Rhode, ngư i đ xem xét tỷ ỷ ả thả ặ t mn ờã m bn o và giúp tôi tưduy, tr ình bày vấ đ tố hơ Các bạ Chris Fahlbusch, T ammy n ề t n. n Hoganson, Deependra Moitra, Mike Rebatzke… Tôi cũg cả ơ Steve McConnell, ngư i đ khuyế khíc h tôi viếmộ cuố s ách n mn ờã n t t n vềyêu cầ phầ mề và đ chuyể bả thả cho biên tậ viên Ben Ryan củ u n m nn o p a ã Microsoft Press. Ben đ giúp tôi làm vi ệ vớ c ác biên tậ viên khác củ nhà xu ấ ci p a t ã bả. Mary Kalbac h Barnard củ M icros oft Press đ quả lý dựán này và cùng v ớ n a n i ã sựg iúp đ củ Michelle Goodman, đ biên tậ từbả thả đu tiên đn bả th ả ỡa p n oầ ến o ã cuố cùng củ cuố sá ch. i a n Tôi rấbiếơ mộs ố hách hàng mà tôi tưvấ, đc biệlà Sandy Browning, Matt t tn tk nặ t DeAthos, Kathy Rhode, Kathy Wallace, nhữg ngư i đ mờ tôi tham gia làm việ n ờã i c cùng họrong c ác quy trình yêu c ầ. t u Tôi cũg cả ơ sự óng góp từ àng nghìn ng ưi tham gia cá c xêmina về êu cầ n mn đ h ờ y u phầ mề củ tôi trong nhữg nă qua. L à mộ nh à tưvấ và mộ nhà giáo dụ, n ma n m t n t c tôi đ họ đ ợ rấ nh iề từ ỗ công ty mà tôi làm việ, từnhữ g ngư i đ tham ã c ưc t u mi c n ờã Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 8
  9. gia các xêmina củ tôi. Nhữ g gì hữ ích thu thậ đu đ ợ tôi đ a vào cuố s ách a n u p ề ưc ư n này. M ọthư ừ rao đi xin gử cho tôi kwiegers@acm.org. i tt ổ i Tôi trân trọg s ựđng góp s âu s ắ nhấc ho cuố sác h này t ừvợcủ tôi - Chrish n ó c t n a Zambito. Xin mờ bạ nghiên cứ cuố sách và thự hành nhữ g gì b ạ thu thậ đ ợ. Chúc in u n c n n p ưc bạ thành công! n VỀTÁC GIẢKARL E. WI EGERS Karl E. Wiegers là nhà t ư ấ chính tạProc ess Impa ct, mộ công ty đ t ạ và tư vn i t ào o vấ quy trình phầ mề c ó trụsởtạ Portla nd, Oregon. Ông đ tưvấ và thuyế n n m i n t ã trình trong các xêmina tạhàng chụ công ty vùng Bắ M ỹTrư c đy, Karl đ làm i c c . ớâ ã việ 18 nă tạcông ty E astman K odak, n ơ ông làm công việ củ mộ nhà khoa c mi ca t i họ nghiên cứ về nh , nh à phát triể phầ mề , nhà lãnh đo quy trình phầ mề c uả n nm ạ nm và cảtiế quy trình. Karl đ nhậ bằg tốnghiệ đi họ ng ành hóa họ từ ois e in nn t pạ c cB ã State College, bằg cao họ và tiế sỹ óa hữ cơ ủ University of Illinois. Ông là n c nh u ca thành viên củ IEE E, IE EE C ompu ter Society và Hiệ hộmáy tính M ỹ ACM). a pi ( Karl là tác giảcủ cuố s ách đạ giả thư ng Nă suấ phá t triể phầ mề a n ot i ở t n n m ng (Software Development Productivity) - cuố Tạ lậ mộ nề vă hóa công nghệ n op tnn phầ mề (Cr eating a Software E ngineering Culture ) do Dorst House xuấ bả n m tn nă 1996. Ông c ũ l à tác giả ủ hơ 150 bài báo v ề hiề khía cạh củ khoa ca n nu n a m ng họ máy tính, hóa họ và lị s ửquân sự Ông đng thờ là biên t ậ viên bán thờ c c ch . ồ i p i gian cho t ạ c hí Software Devlopement, là mộ th ành viên trong ban biên tậ củ p t pa tạ chí IEEE Software . p Khi không làm việ, ô ng chơ ghita vớ tay ghita Gibson Les Paul, đ trên chi ế c i c i ua mô tô Suzuki VX800 củ mình, nghiên c ứ lị sửquâ n s ự nấ nư ng và nhấ a u ch ,uớ m nháp rư u vang vớvợ à con mèo đ Gremlin củ họ ợ i v a. en Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 9
  10. MỤ LỤ C C PHẦ I N – YÊU C Ầ PHẦ M Ề : CÁI GÌ VÀ TẠ SAO U N M I Cơ ả về êu c ầ phầ mề bn y u nm 1. Yêu cầ phầ mề từ uan đ m củ khách hàng u nmq iể a 2. Các thự h ành hiệ quả ho công nghệ êu cầ c u c y u 3. Cảtiế quy trình yêu c ầ c ủ bạ in uan 4. Yêu cầ phầ mề và quả lý rủ ro u nm n i 5. PHẦ II – PHÁT TRIỂ YÊU CẦ PHẦ M Ề N N U N M Thiếlậ tầ nhìn và phạ vi củ dự n tpm m a á 6. Tìm kiế tiếg nói củ khác h hàng mn a 7. Lắg nghe tiếg nói củ khách hàng n n a 8. Tài liệ hoá yêu cầ u u 9. 10. Mộ bứ tranh đng giá 1024 lờ nói tc á i 11. Các thuộ tính củ chấlư ng phầ mề c a tợ nm 12. Giả rủ ro thông qua làm nguyên mẫ mi u 13. Thiếlậ các ư tiên c ủ yêu cầ tp a u u 14. Kiể tra chấlư ng yêu cầ m tợ u 15. Nhìn xa hơ việ phát triể yêu c ầ nc n u PHẦ III - QUẢ L Ý YÊU C Ầ PHẦ M Ề N N U N M 16. Các nguyên lý và thự hành quả lý yêu cầ c n u 17. Quả lý đ nghị ay đi n ề th ổ 18. Các liên kếtrong c huỗyêu cầ t i u 19. Công cụ ho quả lý yêu cầ c n u Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 10
  11. PHẦ I N YÊU CẦ PHẦ MỀ : CÁI GÌ VÀ TẠ SAO U N M I Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 11
  12. CHƯ NG 1 Ơ CƠ BẢ VỀYÊU CẦ PHẦ MỀ N U N M “Xin chào, Phill? Tôi là Maria ở ộ hậ Nguồ nhân lự. Chúng tôi đng có vấ Bpn n c a n đ về ệhốg nhân lự (e mployee sy stem) mà anh đ lậ tr ình cho chúng tôi. Mộ ềht n c ãp t nhân viên vừ mớ thay đi tên củ c ô ta thành Sparkle Starlight và chúng tôi a i ổ a không th ể h iế cho hệhốg chấ nhậ tên thay đi này. Giúp tôi đợ không?” kn tn p n ổ ưc “Cô ta vừ c ư i mộ gã tên là Starlight à?” aớt “Không, cô ta không cư i chồg, c hỉhay đi tên thôi,”, Maria đ “Đ mớ là ớ n t ổ i áp. ó vấ đ. Hệhốg c hỉ hấ nhậ ai đ thay đi tên n ế họthay đi tình trạg hôn nề tn cp n ó ổ u ổ n nhân củ mình.” a “Ồ tôi chư bao giờng hĩằg có ai đ lạ thay đi tên củ mình. Tôi không th ấ , rn ói ổ a y a chị ói vớ tôi về iệ này khi chúng ta trao đi vớ nhau v ề ệhốg tr ư c đy. Đ n i vc ổi ht n ớâ ó là lý do chịhông thể hấ vào hộ thoạ Change Name nế trư c đ không nhấ k nn p i u ớó n vào hộ thoạ Change Mar ital Status, ” hill nói. p i P Maria nói, “Tôi nghĩ nh biế mọ ngư i đu có thểthay đi tên củ mình mộ a t i ờề ổ a t cách hợ pháp bấc ứ úc nào nế họ hích. Thêm n ữ, chúng tôi phả khoá s ổ ào p t l u t a i v thứ tớ như Spark le không thểhanh toán đợ hoá đ n củ c ô ấ. Có thể iúp 6i t ưc ơa y g ng tôi sử lỗ(bug) này không?” ai “Đ không phả là lỗ Tôi không hề iếlà chịầ tính năg này. Tôi b ậ vào vụ i i! bt cn n n ó hệhốg đnh giá hiệ s uấ mớ rồ Tôi nghĩôi có m ộ số ề ghịhay đi khác tn á u t i i. t t đn t ổ cho hệthốg nhâ n lự đy ,”[tiếg giấ sộ s oạ , “ ây rồ Tôi có thểcốđ h n câ n yt t] Đ i. ị n chứ năg k ho á sổ ào cu ố tháng chứkhông phả cuố tuầ. Xin lỗ n hé. Lầ tớ, cn v i i i n i ni hãy nói nhữ g thứ ó cho tôi sớ hơ và làm ơ ghi ra giấ.” n đ mn y n “Vậ tôi c ó thể iúp gì cho Sparkle đ y g ây”, Maria vặ hỏ “ ô ấ không th ểhự n i, C y tc hiệ công việ đ ợ nế không thanh toán đ ợ hoá đn.” n c ưc u ưc ơ “Ồ Mar ia, đ k hôn g phả lỗ củ tôi.”P hill nói. “ ế cô nói trư c vớ tôi cái vụ , ó iia Nu ới thay đi tên đ thì mọ việ đ xuôi chèo mát mái. Cô không th ể ửlý tôi vì tôi ổ i cã x ó không đc đ ợ ý nghĩủ cô. ” ọ ưc ca Giậ dữMar ia nặg lờ “ , thế ơđy, đy chính là lý do làm tôi ghét máy tính. n n i, Ồ c ấâ Hãy gọlạ tôi càng sớ càng t ốđ sử c ái này.” ii m tểa Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 12
  13. Nế bạ đ từg trao đi vớ k hách hàng nhưtrên thì bạ biế khách hàng sẽ ắ u nã n ổi nt rc rố như ế ào nế phả sửdụg các phầ mề không thểh ự hiệ đợ cá c tác i th n u i n nm t c n ưc vụ ơ ả (tác vụ- task, đ ợ hiể là các công việ tr ư c đy l à củ ngư i dùng c bn ưc c ớâ a ờ u nhữ g giờđ ợ giao cho máy tính thự hiệ, ví dụ ác vụin hóa đn , tác vụ ậ n ưc c n t ơ lp báo cáo tài chính - ND ). Còn về hía bạ, bạ đ thấ mọ việ rố tin h ra s ao nế p n nã y i ci u nhậ đ ợ mong muố củ khách hàng đi vớ hệhốg sau khi hệ hố g đ đợ n ưc na ối tn t n ã ưc cài đt. Cũg th ậbự bộ nế bạ phảs ử hệhốg ngay trong khi bạ đng xây ặn tciun ia tn na dự g hệhốg đng như ữg gì bạ đ đợ n gh e từ úc đu. n tnú nh n n ã ưc l ầ Nhiề v ấ đ nả sinh trong khi phát triể phầ mề có thể ó nguồ gố từquy u nềy n n m c nc trình và từsựthự hiệ các quy trình đ trong việ thu thậ, tài liệ hoá, thoả c n c p u ó thuậ và lự chọ c ác yêu cầ phầ mề . Nhưcâu truyệ trên, miề thông tin thu n a n u nm n n thậ có thể ồ cả hữ g g ì không đợ nói ra, không đ ợ ghi nhậ, không đợ p gm n n ưc ưc n ưc thoảhu ậ. tn Khi xây dựg mộ ngôi nhà, phầ lớ trong s ố húng ta đu trao đi vớ nhà th ầ n t nn c ề ổi u về hu cầ và mong muố củ chúng ta từ ó ư c tính chi phí. Tuy vậ, phầ lớ n u na đớ y nn trong số ó lạkhông làm như ậ kh i đt hàng mộ s ả phẩ phầ mề . Khoảg đi vy ặ tn m nm n từ 0% đn 60% c ác lỗ xuấhiệ là do không tìm hi ể kỹ ài toán trong khâu yêu 4 ế i t n ub cầ (Le ffingwell 1997). Nhiề tổchứ vẫ ứ g dụg các phư ng pháp theo kiể u u c nn n ơ u thuậ tiệ, c ó sao thì làm vậ (ad hoc ) đ làm yêu cầ. Kếquả ạđ ợ là mộ sự nn y ể u t đt ư c t vênh nhau giữ cá i khách hàng nghĩà chúng ta s ẽ ây dựg cho họvà cái mà a x n l chúng ta nghĩ chúng ta đ l àm cho khách hàng. ang Do yêu cầ là đu vào củ quy trình sả xuấphầ mề và mọ hoạđng quả lý u ầ a n t nm i tộ n dựán, nên t ấc ả h ữg ngưi liên quan cầ phả đng thuậ trong mộ quy trình t nn ờ n iồ n t làm yêu cầ (còn gọ là công nghệ êu cầ - ND) hiệ quảChư ng này giúp b ạ: u i y u u . ơ n  Hiể mộ số hái niệ chính trong việ ph át triể yêu cầ phầ mề . u tk m c n u nm  Có hiể biếvề ộ s ố ấ đ liên quan đn yêu cầ có thể ả s inh trong u t mt vn ề ế u ny mộdự n phầ mề . t á nm  Tìm hiể về ộ số ặ tính mà mộ yêu cầ tuyệvờ hoặ mộ đc tả êu u mt đc t u ti c tặ y cầ cầ phảc ó. un i  Nhậ biếs ự hác nhau giữ phát triể yêu cầ và quả lý yêu cầ. ntk a n u n u Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 13
  14. Đ NH Ị NGHĨ A YÊU CẦ U P HẦ N MỀ M (SOFTW ARE I. REQUIREMENTS DEFINED) Mộ khó khă đi vớ ngành công nghiệ p hầ mề là thiế các đ h nghĩchung t nố i p nm u ịn a về ác khái niệ mà chúng ta sửdụg đ mô tả ác công việ, mộ trong s ố ó là c m nể c c t đ đ h nghĩ khái niệ “ q uire men t” Đnh nghĩ này cầ đ ứg c ho nhiề đi ịn a m re .ị a n áp n uố tư ng liên quan khác nhau nh ư developers, customers, others (ngư i phát triể, ợ ờ n : khách hàng, ngư i k hác – Mộ số huậngữ ẽ ư c đ nguyên ti ếg Anh – ND). ờ tt t s đợ ể n The IEEE Standard Glossary of Software Engineering Technology (1997) đ hị n nghĩmộyêu cầ là: a t u (1) M ộ quy ư c (condition) ho ặ mộ c ông năg (capa bility) củ sả p hẩ t ớ c t n an m phầ mề cầ thiếcho ngư i dùng đ giảquyế mộ v ấ đ hoặ đ đt n mn t ờ ểi t t n ề c ểạ đ ợ mộmụ tiêu. ưc t c (2) M ộ quy ư c hoặ mộ công năg cầ phảthỏ mãn hoặ cầ phảcó củ t ớ c t n n i a cn i a mộ hệ hốg hoặ mộ thành phầ hệ hốg (syste m component) n hằ t tn c t n tn m đ ứg mộ hợ đng, mộ tiêu chuẩ, mộ đc tả oặ mộ tài liệ b ắ áp n t pồ t n tặ hc t ut buộ khác . c (3) M ộ sựdiễ giả(repres entation) đợ ghi thành tài li ệ c ủ mộ quy ư c t n i ưc ua t ớ hoặ mộ công năg theo 1 hoặ 2. ct n c MỘ SỐ DIỄ GI Ả VỀ“ ÊU CẦ ”(SOM E INT ERPR ETAT IONS N I Y U 1. T OF “REQUIREMENTS”) Đnh nghĩcủ IE EE bao hàm cả qua n đ m về êu cầ từngư i dùng (quan sát ị aa 2 iể y u ờ hành vi củ hệhốg từ ên ngoài) và từngư i phát triể (quan sá t hệhốg từ ên a tn b ờ n tn b trong). Mộ trong cá c yế tốquan trọ g củ requirements là cầ đ ợ tài liệ hoá . T ôi đ t u n a n ưc u ã làm vi ệ trong mộ dựán mà tạ đ developers bị uay nhưchong chóng. Khách c t ió q hàng chính phát hoảg khi ngưi phân tích yêu cầ mớ đn và nói: “Chúng tôi cầ n ờ u iế n trao đi về êu cầ củ anh. ” hách hàng phả ứ g lạ “ ôi đ đ a cho ngưi tiề ổy ua K n n i: T ãư ờn nhiệ củ anh yêu cầ rồ” hự tếhì không có yêu cầ nào đ ợ tài li ệ hoá, vì ma u i. T c t u ưc u vậ mỗ ngư i phâ n tích mớ đ phảbắđu từ ộđng lộ xộ. yi ờ iã i t ầ mt ố n n Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 14
  15. Th ư ng thì bạ đ có “yêu cầ” ồ nế bạ có đ ợ các emails, voice-mails, các ờ nã u ri u n ưc ghi chú, các cuộ gặ gỡngắ, các tậ hợ giấ tờlinh tinh từcác cuộ họ vớ cp n pp y cpi ngư i dùng. ờ Mộ đ h nghĩ kh ác gợ ý rằg yêu cầ là “các phát biể về hu cầ (need) củ tị n a i n u u n u a ngư i dùng làm đ m xuấ phát cho s ựphá t triể mộ chư ng trình ho ặ mộ hệ ờ iể t n t ơ c t thốg” J ones 1994). Ch uyên gia về êu cầ Alan Da vis (1993) đ mởrộg khái n( y u n ã niệ n ày thành “mộ nhu cầ củ ngư i dùng ho ặ mộ đc tính , mộ chứ năg, m t ua ờ c tặ t cn mộ thuộ tính cầ thiế củ mộ hệ hốg có thể ư c hiể từmộ vịrí bên t c n ta t tn đợ u t t ngoài hệ hốg đ”C ác đ h nghĩ này nhấ mạh cái mà sả ph ẩ phả cung t n ó. ị n a n n n m i cấ thay vì sả phẩ s ẽ ư c làm như ế ào từ óc nhìn củ ngư i thiếkế à thi p n m đợ th n g a ờ tv công. Đnh nghĩs au đ xa hơ t ừnhu cầ ngư i dùng t ớ c ác đc tính (characte ristic) ị a i u ờ i ặ n: củ hệhốg (Sommerville and Sawyer 1997): a tn Yêu cầ là… m ộ đc tảvề ái phả đ ợ thi c ông. Chúng là các mô tảvề u tặ c i ưc hành vi củ hệhốg phảnhưthế ào, hoặ v ề ộthuộ tính củ hệhốg a tn i n c mt c a tn phả nhưthế ào. Yêu cầ có thểà mộ ràng buộ về uy trình phát tri ể i n u l t c q n củ hệhốg. a tn Các đ h nghĩđ dạg trên chỉa rằg không có cá ch hiể s áng s ủ, khô ng nhậ ịn aa n r n u a p nhằg về hái niệ “êu c ầ”Yêu cầ thậ sựthư ng tồ tạ trong tâm trí con n k my u. u t ờ ni ngư i. Bấcứhình thứ tài liệ hoá nào về êu cầ (ví dụ ặ tả êu cầ) cũg chỉ ờt c u y u đc y u n là mộ mô hình, mộ sựtrình bày ra bên ngoài vềyêu cầ mà thôi (Lawrence t t u 1998). Chúng ta c ầ đm bả rằg tấcả hữg ngư i liên quan củ dựán đu có nả o n t nn ờ a ề mộcá ch hiể chung về ác khái niệ đ ợ dùng đ mô tả ác yêu cầ. t u c m ưc ể c u CÁC MỨ CỦ YÊU CẦ (LE VEL S OF REQUIREMENTS) C A U 2. Các đ h nghĩ s au mà tôi sẽs ửdụg đi vớ mộ sốkhái niệ chun g, bạ s ẽ ịn a nối t m n thư ng gặ chúng trong lĩ vự c ông nghệ êu cầ. ờ p nh c y u Yêu c ầ phầ mề gồ 3 mứ phân biệ – yêu cầ kinh doanh (busines s u n m m c t u requirements, BR), yêu cầ ngư i dùng (user requirements, UR), yêu cầ u ờ u chứ nă g (functional requirements, F R) hoặ yêu cầ phi c hứ nă g (NF R). cn c u cn Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 15
  16.  BR biể diễ các mụ tiêu ởmứ cao c ủ tổ h ứ hoặ củ khách hàng đi un c c acc ca ố vớ hệ hốg. Chúng đ ợ tríc h ra (capture ) từmộ tài liệ mô tảầ nhìn i tn ưc t u tm (vision) và phạ vi (s cope) c ủ dựán. m a  UR mô t ả ác tác vụ(tas k) mà ng ư i dùng phả hoàn thành b ằg cá ch sử c ờ i n dụg hệhốg như ộ công cụ àm việ. Chúng đ ợ trính ra trong các mô n tn mt l c ưc tảình hu ốg s ử ụg (us e ca se) ho ặ kị bả sử ụg. t n dn c ch n d n  FR đ h nghĩ chứ năg củ phầ mề mà ng ư i phát triể cầ ph ảđ a ịn a cn a n m ờ nn iư vào sả phẩ đ ngư i dùng hoàn thành tác vụcủ họ do đ mà đ ứ g n mể ờ a, ó áp n các yêu cầ kinh doanh (BR). Mộ tính nă (feature) là mộ tậ hợ logic u t tpp ng các yêu cầ chứ năg có liên quan lẫ nhau nhằ c ung c ấ cho ng ưi dùng u cn n m p ờ khả ăg (c apability) đp ứg mộ yêu cầ kinh d oanh. X em Hình 1-1 về nn án t u mốquan hệ iữ các mứ củ yêu cầ. i ga ca u HÌNH 1 -1. Quan hệ iữ mộs ốhành ph ầ c ủ yêu cầ phầ mề . ga t t na u nm FR đợ tài liệ hoá trong mộ đc tả yêu cầ phầ mề (Softwar e ưc u tặ u n m requirements specification, SRS), tài li ệ này mô tảđy đ ởmứ có thể u ầủ c Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 16
  17. hành vi mong muố đi vớ hệ hốg bằg mộ cá i nhìn từbên ngoài. SRS nố i tn n t đ ợ s ử ụg trong phát triể, kiể thử đm bả c hấlư ng, quả lý dựán ưc d n n m ,ả o tợ n và các công việ liên quan khác củ dự n. Đ i vớ các s ả phẩ phứ tạ, c a á ối n m cp yêu cầ chứ năg có thểà tậ con c ủ yêu cầ hệhốg, nế mộph ầ củ u cn lp a u tn u t na yêu cầ chứ năg đ đ ợ đ h vị ành các software components. u c n ã ưc ị n th Ngoài các FR, SRS còn chứ các yêu cầ phi chứ năg. Đ là các tiêu a u cn ó chuẩ, quy đ h, khế ớ mà sả phẩ phả tuân thủ c ác mô tả ủ giao n ị n ưc n m i ; ca diệ ngoài (external interface, nói thêm, giao diệ trong là giao diệ giữ c ác n n n a hệ hốg vớ nhau); cá c yêu c ầ hiệ suấ (p erforma nce require me nts ); c ác tn i u u t ràng buộ vềhiếkế à thi công; các thuộ tính ch ấlư ng. Các ràng bu ộ c tt v c tợ c (constraints) là các giớ hạ đợ đ h ra trong miề chọ lự khả ăg củ i n ưc ị n n na nn a ngư i phát triể khi thiếkế à thi công hệhốg. Các thuộ tính chấlư ng ờ n t v tn c tợ là các mô t ả ề ác thu ộ tính củ sả phẩ theo nhiề khía c ạh quan trọg vc c an m u n n vớng ư i dùng ho ặ vớngư i phát triể. ờ ci ờ n i Chúng ta lấ mộ c hư ng trình xửlý từlàm ví dụ ề ác kiể yêu cầ khác nha u. y t ơ vc u u Mộ B R có thể iế “ gư i dùng có thể ử các lỗ chính tảs pelling e rrors) trong t v t: N ờ sa i ( tài liệ mộ cá ch hiệ quả. Nh ưvậ, trong tài liệ h ư ng dẫ sửdụg sả phẩ u t u ” y uớ n n n m cầ ghi rằg mộ s pelling c hecker đợ đa vào s ả phẩ – đ là tính n ă đ n n t ưc ư n m ó ng áp ứ g B R này. Các UR t ư ng ứg có thể ô tả us e c ase ): “ìm ki ế cá c spelling n ơn m ( T m errors (lỗ chính tả trong tài liệ và quyếđ h liệ có nên thay th ế ỗ mis pelled i u tị n u mi ) word (t ừsai chính tả bằg mộ từđng lự ra từmộ dan h s ách các từđợ gợ )n t ú a t ưc i ý”. Spelling checker có nhiề yêu c ầ chứ năg c ụh ể hư ìm ki ế và làm sáng u u cn tnt m (highlight) mộ miss pelled wo rd, hiể thị ộ dialog box vớ các từthay thế ư c t n mt i đợ gợ ý… i Các nhà quả lý hoặ tiế thịó th ể ị nghĩ các yêu cầ kinh doanh cho phầ n cp c đh n a u n mề , đ u đ giúp công ty c ủ họ oạ đng hiệ quả ơ (đi vớ các hệ hốg m iề ó a htộ u hn ố i tn thông tin) ho ặ thành công trên thịrư ng (đi vớ các sả phẩ phầ mề thư ng c tờ ối n m nm ơ mạ . Tấcả á c yêu cầ ngư i dùng cầ phảs óng đi vớ các yêu cầ kinh doa nh . i) tc u ờ n i ô i u Các yêu cầ ngư i dùng giúp ng ư i phân tích cài đt mộ phầ c hứ năg (the bits u ờ ờ ặt n cn of functionality) mong muố trong s ả phẩ n hằ giúp ngư i dùng thự hiệ tác n n m m ờ cn Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 17
  18. vụ ủ họN gư i phát triể (developers) s ử ụg các yêu cầ c hứ năg đ thiếkế ca . ờ n dn u cnểt các giảpháp thự thi chứ năg cầ thiế i c cn n t. Chú ý rằg yêu cầ, th eo đ h ng hĩ k hôn g bao hàm các chi tiếthiế kếcác chi n u ịn a, t t, tiếthi c ông, thông tin lậ kế oạh dựán, hoặ thông tin kiể th ử Hãy tách các t p hc c m . thông tin đ ra khỏ yêu cầ sa o cho yêu cầ chỉ hứ cá c thông tin hệhốg cầ i u u ca tn n ó phảlàm cái gì. D ựán cũg c ó thể ó các k iể yêu cầ khác n hau nhưyêu cầ về i n c u u u môi trư ng phát triể, yêu cầ về h át hành sả phẩ và thích ứg nó vớ môi ờ n u p n m n i trư ng hỗtrợ Cá c kiể yêu cầ đ có thể nh hư ng nghiêm trọg đn s ựthành ờ . u uó ả ở nế công củ dự n nh ư trong cuố s ách này ta không xét đn chúng. a á n ế ng MỖ DỰ ÁN Đ U CÓ YÊU CẦ (EVE RY P ROJE CT HAS I Ề U II. REQUIREMENTS) Fredrick Brooks xác đ h vai trò đc biệquan trọg củ quy trình yêu cầ đi vớ ị n ặt n a uố i các dựán phầ mề trong bài luậ kinh đ n nă 1987 củ ông, “ o Silver n m n iể m a N Bullet: Essence and Accidents of Software Engineering”: Việ duy nhấ khó khă khi làm mộ hệhốg phầ mề là quyếđ h chính c t n t tn nm tị n xác cái cầ phả xây dự g. K hông có công việ nào là khó khă nhưthiế n i n c t n lậ các yêu cầ kỹhuậ c hi tiế gồ tấ cả iao diệ vớ ngư i dùng, giao p ut t t, m t g ni ờ diệ vớ máy móc (machines) và vớ các hệhốg phầ mề khác . Không có ni i tn nm công việ nào ảh hư ng xấ đn hệ hốg bằg công việ này nế nó bị c n ở uế tn n c u thự hiệ s ai. Không có cô ng việ nào là khó khă hơ công việ này nế c n c c u nn phảc hỉ sử lạ sau. i nh a i Mỗ hệ hốg phầ mề c ó ngư i dùng củ riêng nó. Thờ gian đ tìm hiể nhu i tn n m ờ a i ể u cầ củ họlà mộ khoả đu tưthen chố khiế dựán th ành công. Nhậ đ h này ua t nầ t n nị n là hiể nhiên đi vớ cá c ứg dụg đu cuố thư ng mạ các hệthốg thông tin n ối n nầ i ơ i, n doanh nghiệ, các s ả phẩ c hứ c ác phầ mề nhúng. Nế ch úng ta , vớ tư p n m a nm u i cách là nhữ g ngư i phát triể, không viế ra cá c yêu cầ đ khác h hàng có th ể hả n ờ n t uể to luậ về ó, thì l àm sao chúng ta biếkhi nào thì d ự n thự hiệ x ong . Chúng ta có nn t á cn thể á p ứg nhưthế ào cho khách hàng nế không biếc ái gì quan trọg đi vớ đn n u t nối họ Thậ c hí đi vớ n gay cả ác phầ mề phi thư ng mạ thì các yêu cầ cũg . m ối c nm ơ i un cầ phả đ ợ hiể cho rõ. Ví d ụcác thưviệ phầ mề , các components , c ác n i ưc u n n m tools đợ tạ ra c ho các nhóm p hát triể s ử ụg. ưc o n dn Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 18
  19. KHI CÁC YÊU CẦ XẤ XẢ RA V Ớ C ON NGƯ I TỐ (WHEN U U Y I Ờ T III. BAD REQUIREMENTS HAPPEN TO NICE PEOPLE) Khi các nhóm dự n không quan tâm đn c ác quy trình yêu cầ thì họsẽ hiế dự á ế u kn án lâm vào tình thếnguy h iể , s ựthành công củ dựán là khó đm bả. Nế m a ảo u “thành công” đợ hiể là chuyể giao mộ s ả phẩ đp ứ g cá c mong đi củ ưc u n tn má n ợa ngư i dùng về hứ năg, về hấlư ng ởmứ c hi p hí đ thoảhuậ và trong mộ ờ ccn ctợ c tn t ã thờ gian giớ hạ. Mộ số ủ ro về êu c ầ sẽ ưc thả luậ dư i đy. Chư ng 5 i in t ri y u đợ o n ớ â ơ sẽhả luậ việ bạ có thểàm gì đ trá nh cá c rủro yêu cầ. to n cn l ể i u MỘ SỐ RỦ RO TỪ SỰ KHÔNG Đ Y Đ CỦ QUY T RÌNH YÊU CẦ T I ẦỦA U (SOME RISKS FROM INADEQUATE REQUIREMENTS PROCESS)  Nế cá c kiể ngư i dùng không đ ợ tính đn đy đ trong khi làm yêu cầ u u ờ ưc ếầủ u thì hệhốg c ó thể ẽ hông đ ợ chấ nhậ. tn sk ưc p n  Việ phá t sinh các yêu cầ không chính thứ (cre eping use r requirements) c u c góp ph ầ làm h ỏg và giả chấlư ng sả phẩ . n n m tợ n m  Các yêu cầ nhậ nhằg dẫ tớ tiêu phí nhiề thờ gian đ làm l ạ u p n ni u i ể i.  “Sựmạ àng” (gold – plating) củ ngư i phát triể và ngư i dùng sẽ hêm v a ờ n ờ t vào hệhốg các tính năg (fea tures ) không cầ thiế tn n n t.  Các đc tảtố thiế dẫ tớ c ác yêu cầ c hính bịhiế hụ (miss ing key ặ i uni u tut requirements).  Bỏ ua nhu cầ c ủ mộ số iể ngư i dùng nào đ sẽ ẫ tớ sựkhông hài q ua t ku ờ ó dn i lòng củ khá ch hàng. a  Các yêu cầ đ ợ đ h nghĩkhông đy đ khiế đ hỏ lậ k ế oạh dự n u ưc ị n a ầ ủ n òi i p h c á chính xác và giám sát là không thể. Các kiể ngư i dùng không đ ợ tính đn đ y đ (I nsufficient user u ờ ưc ếầủ involvement) Khách hàng thư ng không hiể tạ s ao việ thu th ậ yêu c ầ và đm b ả chấ ờ ui c p u ả o t lư ng yêu cầ lạkhó khă đn thếNgư i phát triể không thể hấ mạh đn sự ợ ui nế . ờ n nn n ế tham gia củ ngư i dùng (user involvement), ho ặ cũg có thểlà làm vi ệ vớ a ờ cn ci ngư i d ùng thì không vui nhưviế code, h oặ cũg có thể ọnghĩ ọđ biế cái ờ t cn h hã t ngư i dùng cầ. Trong mộ s ốrư ng h ợ, trao đi trự tiế vớ nhữg ngư i s ẽ ử ờ n t tờ p ốcpi n ờs Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 19
  20. dụg sả phẩ không phảlà đ u dễ àng, trong khi đ nhữ g ngư i đi diệ củ n n m i iề d n ờạ n a ó khách hàng không phả bao giờcũg h iể đ ợ chính xác cái mà ngưi dùng thậ i n u ưc ờ t sựcầ. Không có sựth ay thế ào cho sựtha m gia củ cá c đi diệ ngư i dùng mộ n n a ạn ờ t cách trự tiế trong nhóm dựán nga y từsớ và kếhợ vớ họ iên tụ trong suố cp m tpi l c t quy trình phát triể. n Việ phát sinh các yêu cầ khô ng chính thứ (Cre eping user requirements) c u c Do các yêu c ầ liên t ụ tiế hoá khi phát triể dựán, nên dựán luôn có th ể ư t u cn n vợ khỏ c ác lị biể và ngân sách đ đ h. Các dựán nhưvậ không phả luôn dự i ch u ãị n y i a trên sựhiể biếthự tế ề ích thư c và đ phứ tạ củ các yêu cầ, cá c rủ ro , u t c vk ớ ộcpa u i nă suấlàm việ củ dự n, việ s inh ra các yêu c ầ không chính thứ có thể ây t ca á c u c g ng ra các vấ đ to lớ. Vấ đ có thể hụ huộ mộ phầ vào đ nghịhay đi yêu nề n nề pt c t n ề t ổ cầ củ n gư i dùng, ph ụhuộ mộ phầ vào cách nhữg ngư i phát triể đp ứg ua ờ tc t n n ờ ná n các yêu cầ và chỉ s ử mớ u nh a i. Đ quả lý việ sinh ra các yêu cầ không chính thứ, chúng ta cầ làm sáng sủ ển c u c n a các báo cáo về ầ nhìn, phạ vi, mụ tiêu, giớ hạ và các tiêu chuẩ thành tm m c in n công củ dựán. Báo cáo này s ẽ ư c s ử ụg như ộ khung tha m chiế mỗ khi a đợ d n mt ui mộtính năg mớ đ ợ đ nghịhoặ các thay đi yêu cầ đ ợ đ xuấ Mộ quy t n i ưc ề , c ổ u ư c ề t. t trình kiể soát thay đi đợ thiế kế ố bao gồ việ phân tích ảh hư ng củ m ổ ưc t tt m c n ở a mỗ thay đi đ ợ đ xuấ việ này sẽ iúp cá c ngư i liên quan đ ra quyế đ h i ổ ư c ề t, c g ờ ề tị n liệ thay đ i đ có đ ợ chấ nh ậ hay không trong sựcân b ằg các chi phí, thờ u ổó ưc p n n i hạ, nguồ lự hoặ các tính năg khác. n nc c n Do các thay đ i có thểa n truyề trên toàn bộ ả phẩ đng đ ợ phát triể nên ổ l n sn ma ưc n kiế trú c củ hệ hốg có thể ị há vỡdầ dầ. Các miếg vá s ẽ hiế chư ng n a tn bp nn n kn ơ trình khó khă hơ đ hiể và bả trì. S ự iên quan l ẫ nhau củ các mã thêm vào n nểu o l n a (insertion of additional code) có th ể ây ra các vấ đ đi vớ nguyên tắ thiế kế g n ềố i c t hệhốg bề vữ g. Nế bạ có thể ác đ h sớ các tính n ăg có khả ăg sẽhay tn nn un x ịm n n nn t đi theo thờ gian thì bạ có thểhiếlậ mộ kiế trúc bề vữ g cho hệhốg, do ổ i n ttp t n nn tn vậ mà kiể s oát đợ tố hơ sựthay đi. C ác thay đi yêu cầ n ế đ ợ thự y m ưc t n ổ ổ u u ưc c hiệ thông qua thay đi thiếkếthay vì phát hành các bả vá lỗ thì sẽ iúp kiể n ổ t, n i, g m soát tốhơ chấlư ng s ả phẩ . tn tợ n m Cuố sách này thu ộ “ ủsá ch Côn g ng hệth ôn g tin” tủsá ch do SATA-APTECH tuyể ch ọ và giớ n cT , n n i thiệ. Bạ có thể và t ảvềrên www.sata-aptech.edu.vn , hoặ satablog2.wordpress.com u n it c xem 20
nguon tai.lieu . vn
Tin học văn phòng Đồ họa - Thiết kế - Flash Quản trị Web Cơ sở dữ liệu Quản trị mạng Kỹ thuật lập trình Hệ điều hành Phần cứng An ninh - Bảo mật Chứng chỉ quốc tế Thủ thuật máy tính Điện - Điện tử Kinh tế học Hoá học Xã hội học Môi trường