Xem mẫu
- XU HÖÔÙNG QUAÛN LYÙ KHOÂNG GIAN ÑOÂ THÒ VEÄ TINH
QUA CAÙC DÖÏ AÙN PHAÙT TRIEÅN
ÑOÂ THÒ TAÏI VIEÄT NAM
TS.KTS. NGOÂ MINH HUØNG
Tröôøng Ñaïi hoïc Vaên Lang
Quan ñieåm phaùt trieån ñoâ thò theá giôùi
DIEÃN ÑAØN
Phaùt trieån ñoâ thò hieän ñaïi nhieàu naêm qua höôùng tôùi vaø hoaøn thieän nhieàu khía caïnh phaùt trieån ngaøy
caøng beàn vöõng hôn. Taïi moät soá quoác gia phaùt trieån (khoái Baéc AÂu) ñaõ ñuùc ruùt boán lónh vöïc troïng taâm
veà (1) xaõ hoäi beàn vöõng, (2) sinh thaùi beàn vöõng, (3) kinh teá beàn vöõng vaø (4) toå chöùc ñoâ thò beàn vöõng.
Veà xaõ hoäi, caùc döï aùn ñoâ thò luoân tìm kieám giaûi phaùp cung caáp cho ngöôøi daân ñöôïc caûm thaáy mình
thuoäc veà nôi choán aáy, luoân an toaøn, gaén keát hoøa hôïp vôùi moâi tröôøng thieân nhieân xung quanh, höôùng
tôùi söùc khoûe con ngöôøi. Veà sinh thaùi, phaùt trieån beàn vöõng quan taâm baûo ñaûm nguoàn taøi nguyeân ñöôïc
söû duïng hieäu quaû, tieát kieäm, baûo toàn; ñoàng thôøi, haïn cheá yeáu toá ngoaïi lai gaây aûnh höôûng tieâu cöïc.
Kinh teá beàn vöõng ñaët muïc tieâu phaùt trieån kinh teá noäi ñòa phaân taùch nhaèm phaùt huy noäi löïc ñeå laøm cô
sôû môû roäng keát noái giao thöông quoác teá thu huùt ngoaïi löïc. Toå chöùc ñoâ thò beàn vöõng ñöa ra caùc chính
saùch khuyeán khích moïi thaønh phaàn xaõ hoäi tham gia vaøo quaù trình xaây döïng thaønh phoá, qua ñoù ngöôøi
daân coù theâm cô hoäi chia seû nhöõng traûi nghieäm phong phuù ñeå töø ñoù kieán taïo loái tö duy môùi, coäng ñoàng
deã daøng tieáp caän chính quyeàn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi hieän ñaïi.
Xuaát phaùt töø nhu caàu, khaùi nieäm ñoâ thò ña taâm - neàn taûng ban ñaàu höôùng tôùi vieäc môû roäng thaønh phoá
(ví duï ôû caùc nöôùc Chaâu AÂu) ñaõ ñaët ra, quan taâm hôn veà lôïi theá caïnh tranh giöõa caùc ñieåm ñoâ thò vaø
xeùt ñeán yeáu toá caân baèng vuøng. Moät thaønh phoá ña cöïc bao goàm maïng löôùi caùc ñoâ thò coù chöùc naêng
boå sung, haáp daãn moïi ngöôøi di chuyeån ñeán ñeå roài daàn taïo neân caùc trung taâm thaønh thò môùi - nôi dieãn
ra nhieàu moái quan heä töông taùc thöông maïi vaø nhieàu ñoäng löïc phaùt trieån maïnh meõ. Kloosterma vaø
Lambregts (2001) chæ ra raèng ñoâ thò ña taâm, nôi taäp trung coâng vieäc, möùc ñoä tieâu duøng cao vaø yeáu
toá haït nhaân gia ñình ñoùng vai troø quan troïng, döôøng nhö duy trì neàn taûng vöõng vaøng hôn tröôùc quaù
trình toaøn caàu hoùa hieän nay. Ñieàu naøy khaùc vôùi thaønh phoá ñôn taâm - nôi caùc ñieåm daân cö ñoâ thò taäp
trung maät ñoä cao, caùc khu trung taâm chöùc naêng, haáp daãn vaø thu huùt lao ñoäng, chaát löôïng giaùo duïc toát,
maïng löôùi haï taàng xaõ hoäi - kyõ thuaät toát vaø tieän ích hieän ñaïi khaùc ñang ñoái maët vôùi nhieàu vaán naïn ñoâ thò.
20 SË 94+95 . 2018
- ≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝
Xu höôùng ñoâ thò veä tinh ôû Vieät boán chöùc naêng: Ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi vaø laøng vaên hoùa theå duïc theå thao, laøng sinh thaùi
Nam khu Coâng ngheä cao Hoøa Laïc phía Baéc; ñoâ röøng, thung luõng caûnh quan, Haø Noäi thu nhoû
Tieáp ñeán, khaùi nieäm ñoâ thò veä tinh (ñöôïc thò sinh thaùi vaø cuïm coâng nghieäp ñòa phöông vaø laøng noâng nghieäp môùi. Cuï theå hoùa taàm
Graham Romeyn Taylor ñeà caäp vaøo naêm phía Nam ñaïi loä Thaêng Long. Cuï theå hôn, nhìn veà moät thaønh phoá sinh thaùi chæ ra caùc
1915 taïi Myõ) xuaát hieän vôùi mong muoán di phía Taây Nam ñòa phaän Hoøa Laïc, moät khu ñoâ thaønh toá gaén keát vôùi thieân nhieân, tri thöùc, söï
dôøi caùc cô sôû saûn xuaát taäp trung ra khoûi thò sinh thaùi (khoaûng 2000ha) ñöôïc xaùc ñònh keát noái vaø coâng ngheä môùi, xoùm gieàng naêng
trung taâm thaønh phoá nhaèm giaûm thieåu aùp thôøi gian qua vaø nghieân cöùu quy hoaïch bôûi ñoäng, loái soáng hieän ñaïi ña daïng, kieán truùc
löïc vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñoâ thò. Töø nöûa tö vaán AECOM (Myõ) höùa heïn ñem laïi nhieàu ñaëc tröng deã daøng nhaän bieát.
ñaàu theá kyû 20, moâ hình ñoâ thò veä tinh vaø cô hoäi phaùt trieån veà thöông maïi, coâng ngheä
nhöõng thaønh coâng cuûa noù ñaõ daàn lan toûa môùi, coâng nghieäp coâng ngheä cao vaø caùc loaïi Töøng khoâng gian thaønh phaàn loõi trung taâm
sang khu vöïc chaâu AÙ. Nhaät Baûn ñi tieân hình ngheä thuaät. YÙ töôûng xuyeân suoát ôû ñaây ñoâ thò ñöôïc chaêm chuùt thieát keá ñeán töøng chi
phong sau ñoù laø Haøn Quoác theo ñuoåi moâ xaây döïng moät “Eco-city”nhaèm ñaùnh thöùc tieàm tieát nhaèm baûo ñaûm “hoàn coát” ñoâ thò sinh thaùi,
hình naøy baèng vieäc taäp trung xaây döïng 12 naêng moät thaønh phoá töông lai. Quy hoaïch phaûn aùnh tö duy tieán boä, ñoàng thôøi coù theå
ñoâ thò veä tinh xung quanh thuû ñoâ Seoul. ÔÛ toång theå do caùc chuyeân gia quoác teá ñöa ra caân baèng caùc chöùc naêng trong cuoäc soáng
Vieät Nam, thaønh phoá Haø Noäi ñaõ xaùc ñònh khung phaùt trieån sinh thaùi nhaèm höôùng tôùi (giöõa coâng vieäc, hoaït ñoäng vaên hoùa vôùi nghæ
naêm ñoâ thò veä tinh cuûa mình vaøo naêm 2008, moät ñoâ thò môùi haáp daãn ñaëc tröng cuøng trung döôõng). Ngoaøi ra, caùc khu chöùc naêng chính
goàm: Hoøa Laïc, Sôn Taây, Xuaân Mai, Phuù taâm saùng taïo phuïc vuï cuoäc soáng, ñaùp öùng ñöôïc toå chöùc theo moâ hình ñoâ thò neùn gaén
Xuyeân vaø Soùc Sôn vôùi caùc chöùc naêng hoãn nhu caàu coâng vieäc vaø nghæ ngôi. Hoøa Laïc vôùi khoâng gian môû - chuyeån tieáp vaø truïc ñi
hôïp, ñaëc thuø rieâng nhaèm hoã trôï vaø chia seû Eco-City seõ trôû thaønh nôi choán maø ôû ñoù caùc boä xuyeân suoát. Keá ñeán, caùc chöùc naêng khaùc
nguoàn löïc vôùi ñoâ thò trung taâm. Trong ñoù, theá heä, doanh nghieäp seõ luoân höôùng veà nhö (sinh hoaït, laøm vieäc, hoïc taäp, vui chôi - giaûi
ñoâ thò veä tinh Hoøa Laïc (cöûa ngoõ phía Taây) ngoâi nhaø cuûa chính mình. ÔÛ ñaây, coâng cuï thieát trí) ñöôïc boá trí phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm ñòa hình,
ñöôïc ñònh vò trung taâm veà khoa hoïc coâng keá ñoâ thò (TKÑT) vaän duïng toái ña linh hoaït, nhöõng tính toaùn cho caùc phaân ñôït xaây döïng
ngheä vaø ñaøo taïo, thu huùt ñaàu tö phaùt trieån saùng taïo nhaèm phaùt huy giaù trò, toân troïng vaø vaø ñöôïc ñònh höôùng bôûi heä coâng vieân, hình
Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi vaø khu coâng ngheä baûo veä caûnh quan thieân nhieân vaø moâi tröôøng thaùi oâ ñaát phong phuù cuøng kieán truùc coâng
cao Hoøa Laïc. Sau 10 naêm hôïp nhaát Thuû sinh thaùi hieám coù cuûa khu vöïc naøy. Beân caïnh trình ñaëc tröng.
ñoâ ñeán nay, moät soá yù kieán cho raèng vieäc ñoù, ñöa vaøo caáu truùc Phöôøng hoäi keát hôïp vôùi
thöïc hieän ñaàu tö xaây döïng taïi caùc ñoâ thò veä caùc cuïm giaùo duïc ñeå hình thaønh moät trung Khoâng gian saùng taïo tri thöùc (K.I.D) söû duïng
tinh naøy coøn thaáp do thieáu nguoàn löïc, thieáu taâm saùng taïo vaø coâng ngheä môùi theâm hoaøn ñoä neùn cao ñeå trôû thaønh trung taâm toång hôïp
haï taàng giao thoâng, chöa thu huùt ñöôïc vieäc chænh cho thuû ñoâ. caùc neàn taûng tri thöùc. Nôi ñaây bao goàm: caùc
di dôøi ñöôïc tröôøng hoïc, beänh vieän ra khoûi vaên phoøng IT, vöôøn öôm taøi naêng vaø khoâng
trung taâm thaønh phoá. Nghieân cöùu TKÑT cuõng ñöôïc vaän duïng vaøo gian môû töï nhieân ñaûm baûo chaát löôïng cuûa
töøng khu vöïc chöùc naêng cuï theå töông thích moät nôi choán. K.I.D ñöôïc toå chöùc theo kieåu
a. Quaûn lyù khoâng gian Ñoâ thò sinh thaùi (Eco- ñòa hình ñoàng baèng xen keõ ñoài baùt uùp nhaèm khuoân vieân (campus) coù theå deã daøng ñi boä,
city) Hoøa Laïc kieán taïo neân caùc lôùp khoâng gian: saùng taïo tri boá trí vaên phoøng saùng taïo vôùi nhaø ôû vaø hoøa
Caáu truùc ñoâ thò Hoøa Laïc phaân ñònh khaù roõ thöùc, thöông maïi taäp trung, ñoâ thò maët nöôùc, quyeän vaøo ñoài thaáp bao quanh.
Hình 1: YÙ töôûng toå chöùc khoâng gian ñoâ thò sinh thaùi (Eco-city) Hoøa Laïc
(Nguoàn: taùc giaû söu taàm, 2017)
SË 95+96 . 2018 21
- Hình 2: Phoái caûnh ñoâ thò veä tinh phía Ñoâng TP.HCM taïi Nhôn Traïch, Ñoàng Nai
(Nguoàn: taùc giaû söu taàm, 2017)
Khaùc bieät hôn caû, moät Haø Noäi thu nhoû toaùt leân caùc ñaëc ñieåm vaên Gaàn ñaây, khu ñaát töông ñoái baèng phaúng naøy ñaõ chuyeån mình sau
hoùa, phong tuïc taäp quaùn cuûa ngöôøi Haø thaønh nhaèm duy trì, baûo toàn khi beùn duyeân vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tieàm naêng. Nhöõng ñaëc
neùt ñoäc ñaùo, thu huùt du lòch vôùi caùc khoâng gian ngheä thuaät. Caáu ñieåm môùi trong ñoâ thò veä tinh naøy ñöôïc chuû ñaàu tö raát quan taâm
truùc laøng xoùm, ñoâ thò coå ñöôïc kheùo leùo nhaéc laïi ñeå taïo neân hình aûnh ngay töø giai ñoaïn ñieàu chænh quy hoaïch, ñoù laø: thöù nhaát, ñònh vò laïi
vôùi loái soáng buoân baùn, kinh doanh thöông maïi truyeàn thoáng khuyeán vai troø vaø vò trí ñoâ thò veä tinh trong vuøng - gaén vôùi vuøng coâng nghieäp
khích ngöôøi ñi boä. Caùc khaùch saïn chuû ñeà vaø khu chung cö cao caáp saûn xuaát ñeå hình thaønh ñoâ thò coâng nghieäp cuûa vuøng, Tænh vaø hoã trôï
keát hôïp khoâng gian caây xanh maët nöôùc nôi ñaây ñaõ taïo neân moät toång phaùt trieån TP.HCM ôû khu vöïc phía Ñoâng; thöù nhì, chuû tröông maïnh
theå haøi hoøa töï nhieân. meõ vôùi thoâng ñieäp veà söï keát noái vaø taïo neùt ñaëc tröng rieâng.
b. Ñoâ thò veä tinh - Ñoâng TP.HCM: moät hình aûnh ñoâ thò môùi maïnh meõ Keá ñeán, gia taêng giaù trò ñaát ñai, xaây döïng heä sinh thaùi baûn ñòa vaø
Trong Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng kinh teá haønh lang xanh kheùp kín taïo neân khoâng gian chöùc naêng phong phuù
troïng ñieåm phía Nam ñeán naêm 2020, ñònh höôùng ñeán naêm 2030, ñem ñeán cho cö daân nhöõng traûi nghieäm vaø moâi tröôøng ñaùng soáng.
ñöôïc Thuû töôùng pheâ duyeät (Quyeát ñònh soá 252/QÑ-TTg, ngaøy Quy hoaïch xaây döïng môùi laøm roõ caáu truùc vaø lôùp khoâng gian chöùc
13/02/2014) xaùc ñònh khu vöïc phía Nam coù 4 cöïc, 15 ñoâ thò veä tinh
vaø Nhôn Traïch (Ñoàng Nai) trôû thaønh moät trong caùc ñoâ thò veä tinh
cuûa TP.HCM ôû khu vöïc phía Ñoâng.
Taïi Nhôn Traïch, khu ñoâ thò môùi phía Ñoâng thaønh phoá, quy moâ gaàn
1000ha, toïa laïc taïi Nhôn Traïch, tænh Ñoàng Nai vaø coù vò trí trung
ñieåm baùn kính 25km ñeán trung taâm TP.HCM vaø saân bay quoác teá
Long Thaønh. Veà maët khoâng gian, ñaây cuõng laø vò trí thuaän lôïi ñeå hình
thaønh vaø phaùt trieån ñoâ thò vôùi nhieàu lôïi theá. Tuy nhieân, keát noái giao
thoâng Nhôn Traïch vôùi TP.HCM chöa hoaøn chænh ñaõ voâ hình chung
trôû thaønh raøo caûn phaùt trieån cuûa vuøng ñaát naøy nhöõng naêm qua. Do
tình hình phaùt trieån phaân taùn (oâ 1A, 1B, 1D, 1F), quy moâ nhoû (döï
aùn Lilama) doïc theo tuyeán giao thoâng tieåu khu ñôn leû trong phaïm
vi khu vöïc ñoâ thò ñaõ voâ tình laøm chaäm quaù trình hình thaønh ñoâ thò coù
quy moâ lôùn naøy. Nhöõng vò trí, quyõ ñaát toát doïc tuyeán giao thoâng huyeát
maïch (QL25B) ñi saân bay quoác teá Long Thaønh ñöôïc daønh cho caùc
khu vöïc vaên phoøng, thöông maïi khaù lôùn so vôùi nhu caàu thöïc teá chöa
Hình 3: Thieát keá ñoâ thò cho loõi trung taâm ñoâ thò veä tinh phía Ñoâng TP.HCM
thu huùt ñuû nguoàn voán ñeå phaùt trieån. taïi Nhôn Traïch, Ñoàng Nai (Nguoàn: taùc giaû söu taàm, 2017)
22 SË 95+96 . 2018
- ≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝
naêng (vaên phoøng thöông maïi, taøi chính, dòch vuï, vaên hoùa, heä thoáng dòch vuï coâng coäng) ñeå
phuïc vuï caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí, nghæ ngôi trong vaø ngoaøi trôøi cuûa coäng ñoàng. Vaø caùc
nhoùm ôû tieâu chuaån ñöôïc boá trí ñaày ñuû tieän ích, dòch vuï ñoâ thò coâng coäng (tröôøng hoïc, coâng
vieân, y teá…) phuø hôïp vôùi quyõ ñaát vaø ñaùp öùng caùc tieâu chuaån quoác teá vaø trong nöôùc. Vôùi yù
töôûng xuyeân suoát, taàm nhìn, muïc tieâu, quyeát taâm vaø cam keát cuûa phaùt trieån ñoâ thò, ñoâ thò veä
tinh phía Ñoâng TP.HCM seõ sôùm hieän dieän thuùc ñaåy kinh teá toaøn vuøng Nam Boä trong thôøi
gian tôùi.
Treân cô sôû caáu truùc ñoâ thò ñöôïc quy hoaïch, coâng cuï TKÑT xem xeùt caùc yeáu toá Edge, Node,
Landmark, District, Path, Open space vaø Corridor vaø chuù troïng vaøo ba khoâng gian chính:
Loõi trung taâm ñoâ thò (CBD, trung taâm thöông maïi); Vaønh ñai xanh sinh thaùi vaø truïc chöùc
naêng (phaùt trieån thöông maïi, nghæ döôõng haáp daãn) keát noái caùc khu ñoâ thò.
Thay cho lôøi keát
Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng, caùc moâ hình ñoâ thò (ñôn taâm, ña taâm) vaø ñoâ thò veä tinh laøm neàn
taûng cho coâng cuoäc môû roäng thaønh phoá cuûa nhieàu quoác gia, trong ñoù coù Vieät Nam. Xung
quanh 2 thaønh phoá lôùn quan troïng cuûa caû nöôùc (Haø Noäi vaø TP.HCM) ñaõ hình thaønh maïng
löôùi ñoâ thò veä tinh nhaèm phoái hôïp, boå sung chöùc naêng, giaûm taûi aùp löïc vaø giaûi quyeát caùc vaán
naïn taïi ñoâ thò trung taâm (cöïc lôùn). Gaàn ñaây, vôùi chuû tröông thu huùt ñaàu tö ñuùng ñaén cuûa Nhaø
nöôùc, caùc nhaø ñaàu tö coù taâm - taàm vaø tieàm naêng raát quan taâm vaø chuù troïng phaùt trieån caùc
ñoâ thò thaønh phaàn taïi caùc ñoâ thò veä tinh. Ñoâ thò sinh thaùi (Eco-city) Hoøa Laïc taïi Haø Noäi vaø ñoâ
thò môùi phía Ñoâng TP.HCM taïi Nhôn Traïch, Ñoàng Nai chæ ra ñaëc ñieåm chung cuûa nhaø phaùt
trieån döï aùn veà vieäc toân troïng, tuaân thuû yù töôûng quy hoaïch ñoâ thò, daønh nhieàu quan taâm töø
khoâng gian toång theå ñeán töøng khu chöùc naêng cuï theå. Töø ñoù ñöa ra giaûi phaùp quaûn lyù döï aùn,
phöông aùn thieát keá ñoâ thò chuaån möïc quoác teá nhaèm ñaûm baûo hình aûnh ñoâ thò vaø hieäu quaû
ñaàu tö trong moâi tröôøng luaät ñònh ñòa phöông. Trong thôøi gian tôùi vôùi söï phaùt trieån caùc döï aùn
ñoâ thò thaønh phaàn, caùc ñoâ thò veä tinh cuûa TP Haø Noäi vaø TP.HCM seõ sôùm hoaøn chænh vaø thuùc
ñaåy quaù trình phaùt trieån ñoâ thò Vieät Nam ngaøy caøng beàn vöõng hôn.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
■ Adanu Selase Kofi (2004), The need for changes in Urban Planning, Case study of Accra capital city Ghana.
40th ISoCaRP Congress 2004.
■ Taøi lieäu veà döï aùn Hoøa Laïc vaø Ñoâng Saøi Goøn cuûa coâng ty CFLD Vieät Nam, naêm 2017.
SË 94+95 . 2018 23
nguon tai.lieu . vn
