Xem mẫu
- Kỳ 2: Nỗ lực ngăn chặn
Văn Cường
Hầu hết các nhà nghiên cứu tin rằng việc đưa và nhận hối lộ
trong bất kỳ môi trường nào đều là hành vi đi ngược lại đạo đức cộng
đồng và cần phải loại bỏ triệt để. Nghiên cứu của tổ chức Minh bạch
thế giới (TI) cho thấy hối lộ không chỉ kìm hãm sự phát triển của xã
hội, mà còn ảnh hưởng đến dịch vụ y tế, tỷ lệ mù chữ và ô nhiễm môi
trường. Trong một số trường hợp, nó còn là nguyên nhân của khủng
hoảng kinh tế và chính trị.
Kìm hãm phát triển 40%
Trong một nghiên cứu năm 2004, Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết
mỗi năm có ít nhất 1.000 tỷ USD đã bị ném cho hoạt động hối lộ trên toàn
cầu, mà nạn nhân của tệ nạn này đa phần là những người nghèo. Báo cáo
Tham nhũng toàn cầu năm 2009 (GCR 2009) của TI cho biết cứ 5 nhà điều
hành doanh nghiệp thì có 2 người cho biết họ từng bị các quan chức
những lĩnh vực công vòi tiền hối lộ. “Tại những nước đang phát triển, các
quan chức và chính trị gia nhận hối lộ từ 20 triệu đến 40 triệu USD mỗi
năm, tương đương 20-40% ngân sách hỗ trợ phát triển ở khu vực”, báo
cáo của TI viết. Trên phạm vi toàn cầu, tham nhũng khiến chi phí các dự
án phát triển hoặc kinh doanh tăng từ 10% trở lên.
Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 9-2009, Giám đốc Nghiên cứu
chính sách TI Robin Hodess nói GCR 2009 cho thấy tham nhũng dẫn đến
nhiều hệ lụy như giảm chất lượng các dịch vụ công, tăng mức độ lãng
phí của xã hội, khiến các sản phẩm kém an toàn hơn, điều kiện làm việc
tệ hơn. “Trong kinh doanh, tham nhũng làm tăng các rủi ro của các doanh
nghiệp và khiến việc tiếp cận nguồn vốn tốn kém hơn, làm doanh nghiệp
dễ tổn thương, chịu nhiều sức ép và giảm tinh thần của nhân viên. Trong
xã hội, tham nhũng khiến công dân mất niềm tin vào các định chế công,
các nhà chính trị và các doanh nghiệp, sau cùng làm sụp đổ hệ thống pháp
lý sự ổn định xã hội”, ông Hodess nói.
Nhân tố tạo khủng hoảng
- Đặc biệt, nhiều điều kiện dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính
toàn cầu vừa qua và cuộc khủng hoảng nợ ở châu Âu hiện nay có liên
quan đến các rủi ro phát sinh từ hoạt động hối lộ và tham nhũng. Có thể
đơn cử một số rủi ro như sự xung đột lợi ích giữa các nhà chức trách, định
chế tài chính và giới đầu tư. Chẳng hạn, thời gian qua nhiều người nghi
ngờ rằng các công ty đánh giá tín dụng đã nhận tiền hối lộ của các công ty
mà họ đánh giá để đưa ra các đánh giá sai sự thật. Hoặc như việc NH
Goldman Sachs ở Phố Wall gần đây bị Ủy ban chứng khoán Hoa Kỳ (SEC)
kiện đã nhận tiền của một công ty thứ 3 để che giấu thông tin về một gói
chứng khoán phái sinh, khiến giới đầu tư mất hàng tỷ USD, trong khi công
ty nọ đạt lợi nhuận tương ứng.
Tham nhũng hoành hành được xem là một trong những nguyên nhân
dẫn đến cuộc khủng hoảng của Hy Lạp hiện nay. Tờ Spiegel (Đức) cho
biết từ lâu “miza” và “fakelaki” là 2 loại dầu mỡ giúp nền kinh tế Hy Lạp
vận hành trơn tru. Trong đó, fakelaki (phong bì nhỏ) là khoản tiền thường
được người Hy Lạp dùng để kích hoạt lòng từ mẫu của các bác sĩ, hoặc
khi gặp rắc rối về thuế má. Ngược lại, miza là số tiền không thể đựng
trong 1 phong bì nhỏ, mà phải cần thứ gì đó lớn hơn, như vali hoặc 1 tài
khoản ngân hàng ở các thiên đường trốn thuế. Không có miza, hầu như
chẳng công ty nước ngoài nào có thể làm ăn ở Hy Lạp. Các thương vụ
làm ăn lớn với Athens thường xoay theo chiều của miza. Chẳng hạn, theo
SEC, hãng xe hơi Đức Daimler đã chi miza hồi năm ngoái để lót đường
cho việc bán xe sang Hy Lạp. Ngay cả công ty đường sắt quốc doanh Đức
Deutsche Bahn cũng từng đưa hối lộ để đạt hợp đồng xây đường sắt
ngầm hồi Olympic 2004 ở Athens. Tất cả các thương vụ có sự tham gia
của miza đều sinh lợi lớn. “Bất cứ ai đưa hối lộ để có được hợp đồng với
chính phủ đều nhận được lợi nhuận hàng triệu USD”, một nhà phân tích
nói.
Kiên quyết chống tham nhũng
Theo giới quan sát, đáng kể nhất trong các bộ luật chống tham
nhũng hiện nay là đạo luật chống hoạt động tham nhũng ở nước ngoài
của Hoa Kỳ (FCPA). Theo đạo luật này, các nhà chức trách Hoa Kỳ có
quyền khởi tố tất cả các công ty có trụ sở, chi nhánh hoặc niêm yết ở Hoa
Kỳ và có hành vi đưa hối lộ hoặc tham nhũng ở bất kỳ nơi nào trên thế
giới. Chính bằng đạo luật này, Hoa Kỳ đã tiến hành khởi tố 2 công ty Đức
là Siemens hồi năm 2007 và Daimlers vào đầu năm nay.
Trong một bài báo ra ngày 21-4, hãng tin BBC cho biết có hơn 50
công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Nga cam kết sẽ không đưa hối lộ,
- một động thái được giới quan sát ca ngợi và xem như điển hình cần nhân
rộng. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Nga-Đức, cam kết được đề xường từ
phía các doanh nghiệp, không phải từ điện Kremlin. Dù vậy, nó nhận
được sự khen ngợi của cố vấn tổng thống Nga Dmitry Medvedev, ông
Arkady Dvorkovich. “Chúng tôi rất vui vì các công ty nước ngoài đã lắng
nghe chúng tôi và sẵn sàng giúp chúng tối chống lại tham nhũng”, ông
Dvorkovich nói trên tờ nhật báo Nga Vedomosti. Trong số các công ty
tham gia ký cam kết có nhiều công ty Đức như Siemens, Deutsche Bank,
Deutsche Bahn và Axel Springer AG.
Trước đó, tổng thống Medvedev tuyên bố chống tham nhũng là một
trong những mục tiêu chính trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Gần đây,
có 2 vụ scandal hối lộ lớn diễn ra ở Nga có liên quan đến các công ty đa
quốc gia. Các nhà chức trách Nga, Đức và Hoa Kỳ đang điều tra liệu công
ty vi tính Hewlett-Packard có đưa hối lộ hàng triệu USD để thắng 1 hợp
đồng lớn tại Nga cách nay vài năm hay không. Trong khi đó, điều tra của
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ cho biết chi nhánh Daimler Nga thừa nhận đã chi 1,44
triệu euro cho Bộ Nội vụ Nga để bán được xe chở khách, trong đó có xe
dành cho cảnh sát giao thông ở Moscow. Daimler cũng chi 1,4 triệu euro
cho SPG - một chi nhánh của Cục Vệ binh Liên bang Nga phụ trách việc
chuyên chở các quan chức cấp cao Nga và thượng khách nước ngoài, để
cơ quan này chịu mua xe chở khách. Trong đó, 928.023 EUR đã được gửi
vào tài khoản cá nhân của một “quan chức chính phủ” tại ngân hàng Đức
Deutsche Bank. Daimler còn chi thêm cho SPG 58.000 EUR trong một
thương vụ bán xe du lịch khác. Tất cả những món tiền lót tay kể trên đều
ghi vào sổ sách là “tiền hoa hồng” và “tiền chiết khấu đặc biệt”.
- Những chiếc Mercedes xanh của SPG đậu trước Điện Kremlin
nguon tai.lieu . vn