Xem mẫu
- 9
DIỄN ĐÀN PHÁT TRIỂN GTVT Tạp chí GTVT 7/2014
Vấn đề vượt tải trọng:
Cần tháo gỡ những nút thắt?
NGUYỄN NHÂM
Theo Nghị định Quy định xử phạt và còn tạo môi trường cạnh tranh vận chuyển quá tải thì mức độ ảnh
vi phạm hành chính trong lĩnh vực không lành mạnh giữa các doanh hưởng đến cầu đường là không nhỏ.
giao thông đường bộ số 34/2010/NĐ- nghiệp dịch vụ vận tải và các doanh Có chuyên gia phân tích, nếu ta đầu
CP, Chương II, Mục 5 và các Điều 26 đến nghiệp kinh doanh hàng hóa. tư 1 đồng cho việc làm mới các công
31 đã quy định rõ ràng các mức phạt Đã hàng chục năm chúng ta trình, duy tu bảo dưỡng tốt thì công
cho các đối tượng phạm lỗi, trong đó buông lỏng việc kiểm soát xe quá trình kéo dài 10 năm. Nếu ta quản lý
có vấn đề phạt vi phạm chuyên trở tải, đến nay mới siết lại, khiến cho không tốt về tải trọng xe thì sau 1 -
vượt quá tải trọng đối với các phương các đối tượng trực tiếp và liên quan 2 năm công trình này bị hỏng, ta lại
tiện vận tải đường bộ. Tuy nhiên, đến có những phản ứng khác nhau, lúc phải làm lại mất 8-9 đồng. Như vậy,
ngày 01/4/2014 mới được triển khai đầu thường là phản ứng tiêu cực cứ bỏ ra 1 đồng thì mất đi 8-9 đồng
thực hiện một cách quyết liệt, khiến như mỗi khi các lực lượng thanh tra, do quản lý tải trọng xe không tốt
hệ lụy của động thái trên gây ra cho kiểm tra trên các tuyến đường, thì lại gây lãng phí tài sản quốc gia, nguồn
ngành GTVT là không nhỏ. có những đoàn xe dừng “né” trạm thu tài chính theo đó cũng suy giảm
cân, hoặc chạy vòng đường khác để đáng kể.
Quá tải trọng đã thành phổ biến
trốn tránh. Việc cơ quan chức năng Vì thế, theo chỉ đạo của Thủ
Trong thời gian khá dài, chúng
triển khai kiểm soát xe quá tải đã làm tướng Chính phủ và Bộ GTVT, Tổng
ta đã để cho các phương tiện vận tải
xuất hiện sự mâu thuẫn lợi ích giữa cục ĐBVN cũng đã thực hiện đề
vượt quá tải trọng cho phép, khiến
lái xe, chủ xe, một số người có cổ án tổng thể kiểm soát tải trọng xe,
nó trở nên phổ biến. Tình trạng xe
phần đầu tư vào các doanh nghiệp cũng như quy hoạch hệ thống các
chở quá tải chạy rung đường khiến
vận tải, thậm chí cả một số người trạm cân. Tuy nhiên, việc kiểm soát
nhiều con đường xây dựng tốn kém
thực thi công vụ có dung túng, bảo xe quá tải trên đường chỉ là một
hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng
kê cho các đoàn “xe vua”. khâu trong quy trình kiểm soát xe
nhanh chóng bị sụt lún, bong tróc,
Đến nay đã có những ý kiến quá tải từ việc nhập khẩu xe, đăng
xuống cấp trầm trọng, kinh phí sửa
kêu khó khăn từ những người trực kiểm, kiểm tra của cảnh sát giao
chữa định kỳ không đáp ứng kịp
tiếp kiểm soát xe quá tải và doanh thông giữa hai kỳ đăng kiểm, trách
nhu cầu thực tế.
nghiệp vận tải như việc cân xe làm nhiệm xếp hàng của các chủ hàng,
Việc các xe vận chuyển quá tải chủ mỏ, tài xế… Ngoài ra cần phải
ảnh hưởng lưu thông hàng hóa,
trọng cho phép của cầu đường và nói thêm, do nguồn lực đầu tư hệ
không có mặt bằng đặt trạm cân
tải trọng cho phép của xe đã gây thống trạm cân theo quy hoạch thì
hay khó khăn trong hạ tải… Việc
hư hỏng công trình, làm mất ATGT còn có khó khăn, nên cần triển khai
- 10 DIỄN ĐÀN PHÁT TRIỂN GTVT
đồng bộ ở cả các khâu khác chẳng gia cho rằng, ngành Đường sắt đã bị là phải tăng năng lực vận tải, cải
hạn như khâu bốc xếp hàng tại kho, động do sự yếu kém của các cơ quan cách thủ tục hành chính, chống tiêu
tức là kiểm soát tại gốc… nghiên cứu dự báo không thấy được cực, mới mong có khách hàng”.
“Vướng” do thiếu lộ trình hiệu ứng từ một chủ trương chậm
Tuy nhiên, giới phân tích cho
được triển khai thực hiện nhưng khi
Thói quen chở quá tải đã trở rằng, trong bối cảnh hiện nay, việc
tổ chức thực hiện lại không có lộ
thành phổ biến hàng chục năm nay triển khai để đáp ứng nhu cầu tăng
trình khiến xảy ra tình trạng bất cập
là một cản trở lớn khó có thể thay đột biến là không dễ vì việc nhập
của ngành Đường sắt như hiện nay
đổi ngay trong một sớm một chiều. khẩu, đóng mới để tăng các đôi
là khó tránh.
Hơn nữa, thói quen chở quá tải đã tàu nhanh cũng phải mất từ 3 đến
được mặc nhiên công nhận của giới Trong bối cảnh hoạt động vận 6 tháng, chưa kể đến việc nâng
chủ xe, chủ hàng và đôi khi còn của tải đường bộ đang quá tải thì việc cấp các tuyến đường sắt vốn đã bị
cả giới quản lý GTVT vì đã nhận phí lựa chọn vận tải đường sắt có giá xuống cấp nghiêm trọng. Qua thực
“bôi trơn” hoặc “bảo kê” cho các hợp lý đã được nhiều doanh nghiệp tế lần này cho thấy, năng lực nghiên
đoàn xe và khi lợi ích đã đan xen vào tính tới. Tuy nhiên, từ lựa chọn đến cứu dự báo của các Viện nghiên cứu
nhau rồi thì việc quá tải trọng đương hoạt động thực tiễn, đối với vận tải quy hoạch của Bộ GTVT mà trực
nhiên tồn tại và hậu quả đường bị đường sắt hiện nay lại là sự bất cập tiếp là các cơ quan nghiên cứu thị
phá hỏng trước thời hạn khiến đến từ chủ thể đường sắt, do năng trường của ngành Đường sắt còn
ngành cầu đường phải “lãnh đủ”. lực vận chuyển hàng hóa giảm sút rất hạn chế.
trong mấy năm qua, năm 2013 chỉ
Thói quen chở quá tải trọng Tình trạng ùn ứ, ách tắc luồng
còn 3,5% tổng nhu cầu xã hội. Có
cũng khiến cho yếu tố quá tải tham lưu chuyển hàng hóa đã diễn ra vào
nhiều lý do khiến khách hàng né
gia cấu thành giá cả hàng hóa và những ngày đầu tháng 4 đến nay do
tránh vận tải đường sắt, nay lại đột
dịch vụ vận tải trên thị trường và các doanh nghiệp vận tải đã tăng
ngột tăng trở lại làm cho ngành
tính “ảo” của giá cả đã không phản cước vận chuyển kéo theo giá thành
Đường sắt khó bề đáp ứng kịp thời.
ánh đúng giá trị thực của sản phẩm sản phẩm bị đội lên cao khiến các
và dịch vụ làm gia tăng sự bất bình Trước thực trạng nêu trên, Bộ doanh nghiệp thương mại hàng hóa
đẳng trong quan hệ cạnh tranh trên trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cho các cấp phải cơ cấu lại nguồn lực,
thương trường, trong nền kinh tế thị rằng, những bấp cập của đường sắt tìm kênh vận chuyến mới có lợi hơn
trường định hướng XHCN ở nước ta. càng lộ rõ sau ngày toàn quốc “siết” khiến cho cung cầu mất cân đối.
xe quá tải trên đường bộ, khiến
Trong bối cảnh hiện nay, nhất là Những giải pháp cần quan tâm
doanh nghiệp tìm tới đường sắt.
giai đoạn đầu, sự phản ứng của các Các báo cáo của đường sắt rất nhiều - Đẩy mạnh tuyên truyền giáo
chủ thể tham gia thị trường vận tải nhưng chung quy để phát triển dục gắn với kiểm tra kiểm soát: Cần
hàng hóa và dịch vụ vận tải thường đường sắt và nâng cao năng lực vận phải tuyên truyền giáo dục, động
theo hướng tiêu cực để bảo tồn lợi tải, rõ ràng phải đầu tư hạ tầng, thay viên, khuyến khích các chủ thể tham
nhuận đã được hình thành từ trước đổi tư duy quản lý, điều hành đã lạc gia vận tải thực thi pháp luật một
đó như: Tránh đường có cân kiểm hậu. Ngành Đường sắt không thể cứ cách tự giác; các lực lượng chức năng
tra, hối lộ, yêu sách với chủ hàng, ngồi chờ sung rụng, phải có phương của Ngành và địa phương phải kiên
tăng giá cước vận chuyển, thậm chí ì án đổi mới thực tế chứ làm việc theo trì “cuộc chiến” chống xe quá tải để
không thực hiện theo yêu cầu kiểm kiểu quả trứng - con gà, thì sẽ không lập lại trật tự mới, mặt bằng giá mới
tra hoặc nộp phạt… bao giờ giải quyết được vấn đề. trong vận tải. Trong quá trình thực
Chọn kênh vận tải mới cũng hiện tất nhiên sẽ nảy sinh những
Theo Bộ trưởng, ách tắc ở đâu
là phản ứng tự nhiên của các chủ khó khăn, bất cập, nhất là giai đoạn
phải tìm ngay giải pháp để tháo gỡ.
hàng. Tuy nhiên, chuyển hình thức đầu. Tình trạng mua chuộc, lôi kéo,
Khách không chịu dỡ hàng, có thể
và phương tiện vận tải là một quá tác động hoặc làm ầm ĩ tạo sức ép
phạt, phạt thật cao. Khách không
trình và cũng cần phải có thời gian. đối với những người thi hành nhiệm
muốn chở hàng ban đêm, sẽ phải
Vận tải đường sắt nước ta vốn chiếm vụ tuần tra hoặc ở các trạm cân là
có chính sách khuyến khích như
khoảng 30% lượng hàng hóa lưu khó tránh khỏi.
giảm giá 50%. Bên cạnh đó, phải căn
chuyển trên thị trường, sau ngày 1/4 cứ vào năng lực vận tải để ký hợp Để khắc phục những bất cập về
tình trạng thiếu đôi tàu gây ùn tắc đồng. Đặt bút xong, không có xe năng lực kỹ thuật kiểm soát, trước
hàng hóa đột biến gia tăng. chở, khách hàng phàn nàn là đúng. mắt, chúng ta phải dùng hệ thống
Tại Hội thảo Nâng cao năng lực, cân lưu động để kiểm soát tải trọng
Bộ trưởng Đinh La Thăng kết
chất lượng vận tải đường sắt, đường xe. Trong những tuyến đường xe
luận: “Vấn đề nằm ở chính ngành
thủy nội địa, hàng hải, hàng không Đường sắt chứ không phải do ai đông, để tránh ùn tắc chúng ta có
để giảm tải cho vận tải đường bộ vừa khác. Muốn phát triển phải đổi mới, thể chỉ làm điểm hoặc kiểm tra sắc
qua, có chuyên gia cho rằng, ngành song thực tế lại luôn tỏ thái độ độc xuất không nhất thiết phải kiểm tra
Đường sắt cần gấp rút đổi mới tư quyền, bao cấp. Khách muốn xếp 100%. Tiếp đến là các khâu đăng
duy, không thể “ngồi chờ sung toa đi trước lại phải chạy tiền hoặc kiểm và việc bảo đảm xe đúng tiêu
rụng”. Tuy nhiên, cũng có chuyên qua cửa “cò”. Cứ “xin – cho” như thế chuẩn kỹ thuật, không để vì kiểm
thì ai thèm đến. Mấu chốt hiện nay tra quá tải trọng mà ảnh hưởng
- 11
DIỄN ĐÀN PHÁT TRIỂN GTVT Tạp chí GTVT 7/2014
đến dòng lưu chuyển hàng hóa, tác - Đầu tư nhiều hơn vào khâu dự cước vận tải nhưng chủ vận tải vẫn
động đến sự vận hành của nền kinh báo: Cần quan tâm hơn nữa đến có lãi, người tiêu dùng coi đây là giá
tế thị trường. công tác dự báo. Khi ra các văn bản chuẩn, phần giá chênh lệch rơi vào
- Cần có lộ trình phù hợp: Lộ Nghị định, Thông tư… các cơ quan túi những kiểm soát viên nay cần
trình phù hợp là cần thiết, trước kia nghiên cứu của bộ, ngành cần phải phải trả lại cho người chủ xe hoặc
chúng ta có hệ thống 27 trạm cân cố đưa ra các dự báo về sự tác động để người lái xe là hợp lý và cái lợi lớn
định, sau một thời gian không hoạt các ngành hữu quan có chủ trương, thuộc về nhà nước mà trực tiếp là
động đã bỏ đi. Từ năm 2013, theo sự chính sách giải pháp phù hợp, ngành cầu đường không phải chi
chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, không bị động như ngành Đường phí duy tu trước hạn định theo tuổi
các trạm kiểm soát tải trọng xe cũ sắt vừa qua. Tuy nhiên, trong bối thọ của những công trình.
lại được tái khởi động. Tuy nhiên, từ cảnh hiện nay, việc triển khai để đáp Như vậy, việc “siết chặt” quản lý,
ngày 01/4, theo chỉ đạo thống nhất, ứng nhu cầu tăng đột biến là không cấm vượt tải trọng là đúng với yêu
các lực lượng đã đồng loạt ra quân, dễ vì số đôi tàu, số toa cho mỗi tàu cầu bảo đảm ATGT, là sự lựa chọn
việc “đột ngột” trở lại của các trạm đều đã vận hành ở mức tối đa nhưng tối ưu, vì vừa chống hỏng đường,
cân và các lực lượng kiểm tra đã vẫn không đáp ứng nhu cầu mới. chống mất ATGT, vừa đầu tư hợp
làm cho khâu vận tải ách tắc, có nơi Mặt khác, việc nhập khẩu, đóng lý trong bối cảnh chiến lược trung
nghiêm trọng, khiến nguồn cung mới để tăng các đôi tàu nhanh cũng hạn và dài hạn còn đang ở giai đoạn
hàng hóa thiếu giả tạo dẫn đến giá phải có thời gian nhiều tháng, do nghiên cứu và triển khai. Chiến dịch
cước vận tải tăng bất thường, sự rối loại đầu máy đang vận hành ở Việt “ra quân” cấm vượt tải trọng đã
loạn nhất thời trên thị trường hàng Nam thì ở các nước đã không còn được 2 tháng, mặt tích cực đã rõ.
hóa ở một số lĩnh vực và vùng miền sản xuất, nếu ta đặt hàng đơn chiếc Tuy nhiên, hệ lụy do động thái này
là khó tránh. Nên chăng, chúng ta thì phải chấp nhận giá cao và thời gây ra cũng không nhỏ, ùn tắc ở
cần phải có lộ trình để tránh tạo ra gian giao hàng không thể ngắn, khâu vận chuyển dẫn đến lưu thông
“cơn sốc” cho thị trường dịch vụ vận chưa kể đến việc nâng cấp các tuyến hàng hóa không thông suốt ở một
tại kéo theo hệ lụy cho các ngành đường sắt vốn đang bị xuống cấp và số ngành hàng; giá cước vận tải tăng
khác. Về chế tài xử phạt cũng cần các đôi tàu vận chuyển hàng hóa khiến giá hàng cũng có nguy cơ tăng
từng bước đề chủ hàng và chủ xe vẫn luôn là ưu tiên sau cùng (Tàu theo; khâu lưu thông bị ngẽn cũng
thích ứng dần, chẳng hạn, vi phạm khách Thống nhất – địa phương – tác động đến khâu sản xuất… buộc
lần đầu phạt nhẹ, có tính chất cảnh hàng hóa). Ngày 16/6, Bộ đã chính các chủ thể tham gia thị trường phải
báo, các lần sau tăng lên cho phù thức chấp thuận phương án nghiên cơ cấu lại nguồn lực và tìm kiếm
hợp với Nghị định đã ban hành. cứu xây dựng một tuyến đường sắt phương thức vận tải mới, khiến cho
- Đồng bộ hóa các khâu kiểm khổ 1.000mm (1m) chạy song song thị trường dịch vụ vận tải hàng hóa
soát tải trọng: Để thực hiện kiểm với tuyến đường sắt Hà Nội - TP. nói riêng và nền tài chính - kinh tế
soát tải trọng xe có hiệu quả thì HCM mà phải triển khai nghiên cứu nói chung cũng chịu tác động.
chúng ta phải tiến hành đồng bộ xây dựng mới tuyến đường sắt đôi Vì thế, giới phân tích cho rằng,
bằng tổng thể các biện pháp từ khổ 1.435mm trên trục Bắc - Nam cần sớm sơ kết, tổng kết “chiến dịch”
khâu nhập khẩu xe đến đăng kiểm theo hướng trước mắt khai thác để tìm ra những bài học cho việc
và nguồn hàng. Khi kiểm soát tải chạy tàu với tốc độ từ 160km/giờ triển khai đưa những văn bản pháp
trọng xe bằng cân thì tất cả các địa đến dưới 200km/giờ. luật vào đời sống thực tiễn xã hội,
phương trên toàn quốc cùng phải - Khắc phục tình trạng giá “ảo”: nhất là lĩnh vực bảo đảm an ninh,
ra quân. Các đối tượng vi phạm qua Đưa giá cước vận tải về giá trị thực ATGT vận tải quốc gia
được trạm này thì có thể bị trạm là nhu cầu khách quan. Bởi vì lâu
Tài liệu tham khảo
khác xử lý. nay, doanh nghiệp vận tải cạnh
tranh nguồn hàng bằng cách giảm [1]. http://m.mt.gov.vn: Bộ GTVT
Tuy nhiên, cần tránh tình trạng
giá mà không phấn đấu nâng cao trả lời kiến nghị của công dân về việc
trạm cân làm ảnh hưởng đến lưu
thông hàng hóa, tác động tiêu cực chất lượng, giờ giấc vận tải khiến kiểm soát tải trọng phương tiện và
đến sự vận hành của các lĩnh vực chủ hàng ép giá vận tải xuống thấp. xử lý vi phạm hành chính về hành vi
kinh tế. Đương nhiên, người làm Giảm cước để cạnh tranh thì buộc vi phạm chở quá tải trọng cho phép,
đầu tiên bao giờ cũng có khó khăn phải chở quá tải và mất chi phí “bôi 21/5/2014.
và có thể ngần ngại khi có sự phản trơn” dọc đường cho việc chở quá
tải. Vòng luẩn quẩn này vẫn tồn tại [2]. http://vietstock.vn: Quy định
ứng của những bộ phận bị đụng cứng nhắc về xe quá tải làm khó hàng
chạm tới lợi ích riêng của họ. Nhưng nếu không xử lý triệt để xe quá tải.
trăm nghìn doanh nghiệp, 31/5/2014.
không thể vì lợi ích của một bộ Lập trạm cân thì chủ xe, tài xế
phận nhỏ mà làm hư hỏng đường bắt buộc chở đúng tải và đương [3]. Nguyễn Miền: Ban hành Quy
sá, lợi ích của cả quốc gia. Vì thế, nhiên giá cước vận tải phải trở về chế hoạt động của Trạm kiểm tra tải
vừa phải kiên quyết, vừa phải mềm với giá trị thực của nó. Giá cước tăng trọng xe lưu động, 2/6/2014
dẻo, không máy móc, nhất là trong sẽ làm giá sản phẩm sẽ cao hơn [4]. Đức Vịnh, Thanh Tú: Doanh
những trường hợp có nguy cơ ảnh người tiêu dùng khó chấp nhận. nghiệp vận tải cầu cứu bộ trưởng,
hưởng lớn đến lợi ích của nền kinh tế. Bởi vì lâu nay chủ hàng giảm được
nguon tai.lieu . vn
