Xem mẫu
- t− t−ëng hå chÝ minh
vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng lý luËn cho c¸n bé
NguyÔn B×nh Yªn(*)
Lý luËn khoa häc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nhËn
thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng−êi nãi chung, cña
c¸c ®¶ng v« s¶n c¸ch m¹ng nãi riªng. C¸c nhµ kinh ®iÓn
cña chñ nghÜa Marx-Lenin lu«n coi träng vai trß cña lý luËn
trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng. V. I.
Lenin ®· chØ râ: Kh«ng cã lý luËn c¸ch m¹ng th× kh«ng cã
phong trµo c¸ch m¹ng. ChØ cã ®¶ng nµo cã ®−îc lý luËn tiÒn
phong dÉn ®−êng th× ®¶ng ®ã míi cã thÓ hoµn thµnh vai trß
c¸ch m¹ng tiÒn phong.
KÕ thõa t− t−ëng cña c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa Marx-
Lenin, Hå ChÝ Minh sím kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña lý
luËn khoa häc ®èi víi sù ph¸t triÓn phong trµo c¸ch m¹ng, v×
thÕ Ng−êi ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc ®µo t¹o, båi d−ìng lý
luËn c¸ch m¹ng cho ®éi ngò c¸n bé ®¶ng viªn. T− t−ëng cña
Ng−êi vÒ vÊn ®Ò nµy lµ tµi s¶n quý gi¸ ®Ó chóng ta nghiªn cøu
vµ vËn dông vµo thùc tiÔn ®æi míi ®Êt n−íc hiÖn nay.
I. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng lý luËn téc, tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn gian khæ, sù
cho c¸n bé tiÕp thô tõ nguån trong, gèc th¼ng cña
chñ nghÜa Marx-Lenin cña Ng−êi.(*)Ngay
1. Quan ®iÓm vÒ vai trß cña lý luËn:
tõ khi cßn niªn thiÕu, víi lßng yªu quª
tõ nguån gèc nhËn thøc ®Õn ho¹t ®éng
h−¬ng ®Êt n−íc, sù c¶m th«ng s©u s¾c víi
thùc tiÔn
®ång bµo ®ang bÞ ®o¹ ®µy ®au khæ d−íi
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh quan niÖm lý ¸ch thèng trÞ cña chñ nghÜa thùc d©n
luËn lµ sù tæng kÕt nh÷ng kinh nghiÖm Ph¸p vµ phong kiÕn, nhê cã sù nh¹y c¶m
thùc tiÔn cña loµi ng−êi, ®ång thêi Ng−êi chÝnh trÞ ®Æc biÖt, Hå ChÝ Minh ®· sím
chØ ra vai trß ®Æc biÖt quan träng cña lý nhËn ra sù bÊt lùc, bÕ t¾c cña c¸c con
luËn trong mèi quan hÖ víi thùc tiÔn c¸ch ®−êng cøu n−íc theo c¸c ý thøc hÖ phong
m¹ng. Lý luËn ®−îc Hå ChÝ Minh nãi ®Õn kiÕn, t− s¶n mµ c¸c nhµ yªu n−íc ViÖt
ë ®©y lµ lý luËn khoa häc, lý luËn c¸ch Nam ®· vµ ®ang ®i. Ng−êi kh¸t khao
m¹ng cña chñ nghÜa Marx-Lenin. nghiªn cøu thÕ giíi v¨n minh ph−¬ng
T©y, mong muèn t×m ra con ®−êng cøu
Quan niÖm cña Hå ChÝ Minh vÒ vai
n−íc míi. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn
trß quan träng cña lý luËn dÉn ®−êng ®èi
víi phong trµo c¸ch m¹ng cã nguån gèc
s©u xa tõ truyÒn thèng yªu n−íc cña d©n (*)
TS. Tr−êng §¹i häc Má - §Þa chÊt
- T− t−ëng Hå ChÝ Minh 17
thèng cña d©n téc ®· tiÕp thªm søc m¹nh, ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµo
ý chÝ, nghÞ lùc cho Ng−êi trong qu¸ tr×nh nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX.
b«n ba t×m con ®−êng cøu n−íc míi. §ã
§Ó ®µo t¹o ra nh÷ng c¸n bé tµi n¨ng,
còng lµ qu¸ tr×nh Ng−êi t×m hiÓu, rót ra
n¾m v÷ng lý luËn Marx-Lenin, cã kh¶
nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ c¸c cuéc
n¨ng x¸c ®Þnh ®−êng lèi c¸ch m¹ng ®óng
c¸ch m¹ng t− s¶n næi tiÕng trªn thÕ giíi,
®¾n, l·nh ®¹o vµ tæ chøc thµnh c«ng phong
nhËn thøc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ, tÝnh
trµo c¸ch m¹ng, bªn c¹nh viÖc tæ chøc c¸c
kh«ng triÖt ®Ó cña c¸ch m¹ng t− s¶n Anh,
líp huÊn luyÖn, Ng−êi cßn lùa chän, cö
Ph¸p, Mü... §iÒu ®ã ®· t¹o c¬ së v÷ng
nh÷ng thanh niªn −u tó nhÊt trong Héi
ch¾c ®Ó ®Õn khi tiÕp cËn ®−îc chñ nghÜa
ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ
Marx-Lenin, th«ng qua sù kiÖn C¸ch
sang häc tËp t¹i Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng
m¹ng th¸ng M−êi Nga vÜ ®¹i vµ Quèc tÕ
§«ng do Quèc tÕ Céng s¶n tæ chøc t¹i Liªn
Céng s¶n, Ng−êi kh¼ng ®Þnh con ®−êng
X«. §©y chÝnh lµ ®éi ngò trÝ thøc céng s¶n
cøu n−íc chØ cã thÓ lµ con ®−êng c¸ch
ViÖt Nam ®Çu tiªn, nh÷ng ng−êi häc trß vµ
m¹ng v« s¶n, con ®−êng C¸ch m¹ng
lµ nh÷ng ng−êi b¹n chiÕn ®Êu th©n thiÕt
th¸ng M−êi. Tõ ®ã Ng−êi x¸c ®Þnh, lý
cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh÷ng ng−êi
luËn khoa häc, häc thuyÕt duy nhÊt cã kh¶
cã sø mÖnh lÞch sö cïng Hå ChÝ Minh
n¨ng gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng giai
truyÒn b¸ lý luËn Marx-Lenin vµo ViÖt
cÊp chØ cã chñ nghÜa Marx-Lenin (1, T.1,
Nam, l·nh ®¹o vµ tæ chøc phong trµo c¸ch
tr.240).
m¹ng ViÖt Nam trong nh÷ng thËp kû ®Çu
Tr¶i qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch tiªn. Sù chuÈn bÞ chu ®¸o cña Hå ChÝ
m¹ng hÕt søc gian khæ, Hå ChÝ Minh míi Minh vÒ mÆt t− t−ëng vµ lý luËn ®· gióp
®Õn ®−îc víi chñ nghÜa Marx-Lenin, v× cho nh÷ng thÕ hÖ c¸ch m¹ng ®Çu tiªn cã
vËy Ng−êi nhËn thøc hÕt søc s©u s¾c tÇm ®−îc tri thøc c¸ch m¹ng kh¸ v÷ng vµng,
quan träng cña lý luËn c¸ch m¹ng. §Ó t¹o ra tiÒn ®Ò quan träng nhÊt ®Ó §¶ng ta
x©y dùng phong trµo c¸ch m¹ng theo con ra ®êi cã ngay ®−êng lèi c¸ch m¹ng ®óng
®−êng C¸ch m¹ng th¸ng M−êi, Ng−êi ®· ®¾n, cã tÝnh tæ chøc, ®oµn kÕt vµ cã søc
nhanh chãng b¾t tay vµo viÖc truyÒn b¸ chiÕn ®Êu cao, cã kh¶ n¨ng n¾m trän
chñ nghÜa Marx-Lenin vµo ViÖt Nam. quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nh−
Ng−êi x¸c ®Þnh: “Trë vÒ n−íc, ®i vµo quÇn vËy, Hå ChÝ Minh ®· tiÕp thu vµ truyÒn b¸
chóng thøc tØnh hä, huÊn luyÖn hä, ®−a chñ nghÜa Marx-Lenin vµo phong trµo
hä ra ®Êu tranh giµnh tù do, ®éc lËp” (2, c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc ViÖt
tr.49) lµ nhiÖm vô trùc tiÕp cña Ng−êi lóc Nam, lµm cho c¶ hai phong trµo ph¸t triÓn
bÊy giê. §ã còng chÝnh lµ nh÷ng ho¹t theo cïng mét h−íng, tiÕn tíi thèng nhÊt
®éng ®Çu tiªn cña Ng−êi nh»m huÊn víi nhau trªn c¬ së chñ nghÜa Marx-Lenin.
luyÖn, trang bÞ lý luËn cho c¸n bé. Sù kÕt hîp chñ nghÜa Marx-Lenin víi
phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu
§iÓm ®Æc biÖt trong t− t−ëng vµ ho¹t
n−íc ViÖt Nam ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña
®éng cña Hå ChÝ Minh lµ ë chç, Ng−êi ®·
§¶ng céng s¶n ViÖt Nam vµo ngµy 3-2-
sím nhËn thøc ®−îc lý luËn c¸ch m¹ng
1930.
cña chñ nghÜa Marx-Lenin, truyÒn b¸ chñ
nghÜa Marx-Lenin vµo ®ång thêi c¶ phong Tõ khi cã §¶ng, Hå ChÝ Minh vÉn
trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc lu«n quan t©m ®Õn viÖc ®−a lý luËn ®Õn
ViÖt Nam, t¹o tiÒn ®Ò quan träng cho sù víi ®éi ngò c¸n bé ®¶ng viªn. Ngay trong
kÕt hîp cña ba yÕu tè ®ã dÉn ®Õn sù ra giai ®o¹n 1936-1939, Ng−êi ®· chØ râ:
- 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9, 2006
“Ph¶i tæ chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ ®éng cña m×nh. Chñ nghÜa Marx-Lenin lµ
nghÜa Marx-Lenin ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chiÕc “cÈm nang thÇn kú” h−íng dÉn t−
v¨n hãa vµ chÝnh trÞ cho c¸c ®¶ng viªn” (3, duy vµ hµnh ®éng cña c¸c ®¶ng v« s¶n vµ
T.10, tr.201). Trong hoµn c¶nh kh¸ng tÊt c¶ nh÷ng ng−êi céng s¶n. §©y chÝnh lµ
chiÕn chèng Ph¸p, Ng−êi kh¼ng ®Þnh: nguyªn t¾c ph−¬ng ph¸p luËn, yÕu tè quan
“Häc tËp chñ nghÜa Marx-Lenin, dïi mµi träng nhÊt t¹o nªn sù nhÊt qu¸n cao trong
t− t−ëng, n©ng cao lý luËn, chØnh ®èn tæ t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o,
chøc lµ nh÷ng viÖc cÇn kÝp cña §¶ng”. båi d−ìng lý luËn cho ®éi ngò c¸n bé.
Trong ®iÒu kiÖn miÒn B¾c ®· ®−îc gi¶i
Néi dung d¹y vµ häc lý luËn chñ yÕu
phãng vµ ®i nh÷ng b−íc ®Çu tiªn lªn chñ
lµ lý luËn Marx-Lenin, nh−ng theo Ng−êi,
nghÜa x· héi, tõ chç chØ ra r»ng, bªn c¹nh
c¸i cèt lâi mµ §¶ng cÇn gi¸o dôc vµ c¸n bé
nh÷ng −u ®iÓm c¬ b¶n, “§¶ng ta còng cßn
cÇn n¾m ®−îc lµ tinh thÇn, lËp tr−êng,
nhiÒu nh−îc ®iÓm mµ mét trong nh÷ng
quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p cña chñ nghÜa
nh−îc ®iÓm lín lµ tr×nh ®é lý luËn cßn
Marx-Lenin. Ng−êi viÕt: “Ph¶i häc tËp tinh
thÊp kÐm” (3, T.8, tr.492), Ng−êi tiÕp tôc
thÇn cña chñ nghÜa Marx-Lenin; häc tËp
kh¼ng ®Þnh: “Chóng ta ph¶i ra søc häc tËp
lËp tr−êng, quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p
chñ nghÜa Marx-Lenin, t¨ng c−êng gi¸o
cña chñ nghÜa Marx-Lenin ®Ó ¸p dông lËp
dôc t− t−ëng trong §¶ng”. Víi sù quan
tr−êng, quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p Êy mµ
t©m s©u s¾c cña Ng−êi, §¶ng ta ®· më c¸c
gi¶i quyÕt cho tèt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ
kho¸ huÊn luyÖn nh»m ®µo t¹o, båi d−ìng
trong c«ng t¸c c¸ch m¹ng cña chóng ta” (3,
c¸n bé kÞp thêi phôc vô cho nhiÖm vô cÊp
T.8, tr.497).
b¸ch vµ sù ph¸t triÓn l©u dµi cña c¸ch
m¹ng. §Æc biÖt, Ng−êi ®· trùc tiÕp gi¶ng Hå ChÝ Minh yªu cÇu néi dung ®µo
d¹y vµ tham gia gi¶ng d¹y nhiÒu kho¸ t¹o ph¶i phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tiÔn
huÊn luyÖn lý luËn cho c¸n bé. vµ ®èi t−îng ®µo t¹o. “§−êng k¸ch mÖnh”
2. Quan ®iÓm vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng lý lµ mét mÉu mùc vÒ viÖc x¸c ®Þnh néi dung
luËn cho c¸n bé ®µo t¹o phï hîp víi môc ®Ých, ®èi t−îng
®µo t¹o. §ã lµ t¸c phÈm cã nh÷ng néi dung
Quan ®iÓm vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng lý c¬ b¶n nhÊt, tinh gi¶n nhÊt vÒ chñ nghÜa
luËn cho c¸n bé cña Hå ChÝ Minh lµ mét Marx-Lenin nh−ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn
hÖ thèng t− t−ëng s©u s¾c vµ toµn diÖn. t¶i nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt nhÊt, ®óng ®¾n
Ng−êi lu«n quan t©m ®Õn môc ®Ých, néi nhÊt cña häc thuyÕt cho nh÷ng thanh niªn
dung, ph−¬ng ph¸p d¹y vµ häc cña c¸c yªu n−íc ViÖt Nam, gióp hä nhËn thøc
kho¸ huÊn luyÖn lý luËn. ®óng con ®−êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña x·
§µo t¹o, båi d−ìng lý luËn cho c¸n bé héi còng nh− môc tiªu, ph−¬ng ph¸p tiÕn
lµ nh»m “n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa vµ hµnh cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n... ë ViÖt Nam,
chÝnh trÞ” cho ®éi ngò tiªn phong, th«ng t¹o cho hä kh¶ n¨ng chuyÓn tõ lËp tr−êng
qua ®ã n©ng cao tr×nh ®é lý luËn chÝnh trÞ yªu n−íc lªn lËp tr−êng céng s¶n chñ
cña §¶ng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh quan nghÜa. XuÊt ph¸t tõ chç x¸c ®Þnh ®óng
niÖm “®¶ng lµ vÊn ®Ò cèt tö ®Çu tiªn cña thùc tr¹ng tr×nh ®é lý luËn cña c¸n bé ta
c¸ch m¹ng”; §¶ng ®ã ph¶i lµ mét chÝnh trong nh÷ng n¨m 30 cßn rÊt thÊp, nhiÒu
®¶ng v« s¶n, ®−îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng ng−êi cßn ch−a hiÓu râ c¸ch m¹ng d©n chñ
theo c¸c nguyªn t¾c cña V. I. Lenin; §¶ng t− s¶n lµ g× (4, T.3, tr.55, 56), Hå ChÝ Minh
ph¶i lÊy chñ nghÜa Marx-Lenin lµm nÒn ®· ®Ò nghÞ Quèc tÕ Céng s¶n quan t©m
t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam cho ho¹t ®µo t¹o, båi d−ìng cho c¸n bé c¸ch m¹ng
- T− t−ëng Hå ChÝ Minh 19
ViÖt Nam nh÷ng néi dung lý luËn hÕt søc ph−¬ng h−íng chÝnh trÞ, tù x¸c ®Þnh ®−îc
khiªm tèn, nh÷ng tri thøc tèi cÇn thiÕt “®Ó nhiÖm vô, ®¶m ®−¬ng ®−îc c«ng viÖc do
lµm lý luËn soi ®−êng”, nh»m t¹o ®iÒu thùc tiÔn ®Æt ra, trë thµnh ng−êi c¸n bé
kiÖn dÔ dµng cho c¸n bé ta tiÕn hµnh c«ng l·nh ®¹o vµ tæ chøc giái. §ã lµ c¸ch häc lý
t¸c. Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ tiÕn tíi C¸ch luËn thiÕt thùc, cã Ých. Ng−êi chØ râ, häc lµ
m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, Ng−êi yªu ®Ó ¸p dông vµo viÖc lµm, lµm mµ kh«ng cã
cÇu ch−¬ng tr×nh huÊn luyÖn ph¶i b¸m s¸t lý luËn ch¼ng kh¸c g× ®i mß trong ®ªm,
môc ®Ých thùc tiÔn lµ chuÈn bÞ cho khëi võa chËm ch¹p võa hay vÊp ng·. Ng−êi
nghÜa giµnh chÝnh quyÒn, v× vËy, néi dung phª ph¸n nh÷ng c¸n bé l−êi häc tËp lý
chÝnh trÞ ph¶i ®óng ®¾n, lêi lÏ ph¶i râ luËn, l−êi suy nghÜ.
rµng, ng¾n gän, dÔ hiÓu, hîp ý víi quÇn
Mét mÆt ®Ò cao vai trß quan träng cña
chóng (5, tr.34), tr¸nh t×nh tr¹ng tham
lý luËn, tÇm quan träng cña c«ng t¸c ®µo
lam ®Ó ng−êi häc nghe thÊy hay mµ kh«ng
t¹o, båi d−ìng lý luËn cho ®éi ngò c¸n bé
hiÓu g×. Ng−êi chØ râ, c¸ch ®µo t¹o nh− vËy
®¶ng viªn, mÆt kh¸c Hå ChÝ Minh còng
lµ phÝ c«ng, phÝ cña, v« Ých.
chØ râ nguy c¬ cña bÖnh tuyÖt ®èi hãa lý
Hå ChÝ Minh yªu cÇu viÖc tæ chøc c¸c luËn, lý luËn su«ng, bÖnh gi¸o ®iÒu, s¸ch
líp häc ph¶i chu ®¸o, khoa häc; ph¶i biÕt vë vµ c¶ bÖnh kinh nghiÖm chñ nghÜa ë
s¾p xÕp c¸c líp häc hîp lý bao gåm nh÷ng c¸n bé ta, ®ång thêi chØ ra nguyªn t¾c
häc viªn cã tr×nh ®é t−¬ng ®èi ®ång ®Òu, ph−¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n ®Ó ®Êu tranh
gi¸o viªn ph¶i ®ñ tr×nh ®é. Ng−êi phª kh¾c phôc nguy c¬ ®ã. §¸ng chó ý lµ
ph¸n lèi më líp lung tung, néi dung chång Ng−êi ®· nhÊn m¹nh nh÷ng t− t−ëng Êy
chÐo hoÆc t¸ch rêi nhau so víi yªu cÇu ngay trong thêi kú ®Çu, khi mµ §¶ng vµ
kiÕn thøc cÇn trang bÞ cho mét lo¹i h×nh nh©n d©n ta tiÕn hµnh c«ng cuéc x©y dùng
c¸n bé. Theo Ng−êi, më líp nµo ph¶i ra líp chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c.
Êy, lùa chän ng−êi d¹y vµ ng−êi häc cho
Khi b¾t tay vµo x©y dùng chÕ ®é míi,
cÈn thËn, kh«ng nªn ch¹y theo sè l−îng
Hå ChÝ Minh ®· c¨n dÆn c¸n bé ta: “Muèn
mµ ph¶i “bÞt lç”.
bít ®ì mß mÉm, muèn bít ®ì ph¹m sai
VÒ ph−¬ng ph¸p, Ng−êi yªu cÇu häc lÇm th× chóng ta ph¶i häc tËp kinh nghiÖm
ph¶i ®i ®«i víi hµnh, lý luËn ph¶i g¾n liÒn c¸c n−íc anh em vµ vËn dông kinh nghiÖm
víi thùc tiÔn, bao gåm thùc tiÔn c«ng t¸c Êy mét c¸ch s¸ng t¹o”. “Kh«ng chó träng
cña ng−êi häc vµ thùc tiÔn c¸ch m¹ng nãi ®Õn ®Æc ®iÓm cña d©n téc m×nh, trong khi
chung. Ng−êi phª ph¸n lèi ®µo t¹o lý luËn häc tËp kinh nghiÖm c¸c n−íc anh em lµ
kh«ng g¾n liÒn víi yªu cÇu c«ng t¸c cña ph¹m sai lÇm nghiªm träng, lµ ph¹m chñ
c¸n bé, kh«ng thiÕt thùc, häc xong kh«ng nghÜa gi¸o ®iÒu”(4, T.7, tr.791). §Ó kh¾c
dïng ®−îc. Ng−êi chØ râ: NÕu “chØ ®em lý phôc nguy c¬ ®ã vµ còng lµ nh»m t×m ra
luËn kh« khan nhÐt cho ®Çy ãc hä. Råi bµy c¸ch thøc tèt nhÊt ®Ó x©y dùng ®Êt n−íc,
cho hä viÕt nh÷ng ch−¬ng tr×nh, nh÷ng Ng−êi yªu cÇu ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c
hiÖu triÖu rÊt kªu. Nh−ng ®èi víi viÖc thùc thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cña
tÕ tuyªn truyÒn, vËn ®éng, tæ chøc, kinh chñ nghÜa Marx-Lenin. Ng−êi viÕt: “Thèng
nghiÖm chØ nãi qua loa mµ th«i. ThÕ lµ lý nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn lµ nguyªn
luËn su«ng, v« Ých” (6, tr.41). Theo Ng−êi, t¾c c¨n b¶n cña chñ nghÜa Marx-Lenin.
trong lóc häc lý luËn ph¶i nghiªn cøu c«ng Thùc tiÔn kh«ng cã lý luËn h−íng dÉn th×
viÖc thùc tÕ, kinh nghiÖm thùc tÕ sao cho thµnh thùc tiÔn mï qu¸ng. Lý luËn mµ
sau khi häc, c¸n bé cã thÓ tù t×m ra kh«ng liªn hÖ víi thùc tiÔn lµ lý luËn
- 20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9, 2006
su«ng"(4, T.7, tr.788). ®Ñp nh− mong muèn, ®Êt n−íc l©m vµo tr×
trÖ, khñng ho¶ng trÇm träng. §¸nh gi¸
Nh÷ng t− t−ëng trªn ®©y cña Hå ChÝ
nghiªm tóc t×nh h×nh ®ã, ®ång chÝ NguyÔn
Minh vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ ®èi víi chóng
V¨n Linh ®· chØ râ: “Ho¹t ®éng cña kh«ng
ta ngµy nay.
Ýt c¬ quan lý luËn cña chóng ta th−êng chØ
II. Qu¸n triÖt t− t−ëng Hå ChÝ Minh n©ng cao hiÖu qu¶ dùa vµo nh÷ng nguyªn lý phæ biÕn s½n cã
c«ng t¸c gi¸o dôc lý luËn trong giai ®o¹n hiÖn nay trong s¸ch vë, cßn nghiªn cøu, ®Ò xuÊt tõ
1. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra cho gi¸o dôc lý cuéc sèng th× qu¸ Ýt” (7, tr.7).
luËn hiÖn nay Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê ®æi
Trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng, tr−ëng míi t− duy, ®Æc biÖt lµ t− duy lý luËn,
thµnh vµ l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam, §¶ng ta ®· cã nh÷ng nhËn thøc míi, ®óng
§¶ng ta lu«n qu¸n triÖt vµ nhÊt qu¸n thùc ®¾n h¬n, ®Çy ®ñ h¬n vÒ chñ nghÜa x· héi,
hiÖn nh÷ng t− t−ëng cña Hå ChÝ Minh vÒ vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi
gi¸o dôc, båi d−ìng lý luËn cho c¸n bé ®¶ng còng nh− ph−¬ng thøc ®Ó tiÕn hµnh sù
viªn. Thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng kh«ng thÓ qu¸ ®é ®ã. KÕt qu¶ lµ, c«ng cuéc ®æi míi ë
t¸ch rêi nh÷ng kÕt qu¶ cña c«ng t¸c nµy. n−íc ta ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu hÕt
Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy râ r»ng, chóng ta ®· søc to lín, ®Êt n−íc ®· c¨n b¶n b−íc ra
cã nh÷ng sai lÇm nhÊt ®Þnh trong viÖc nhËn khái khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi vµ ®ang
thøc, ®Ò ra vµ tæ chøc thùc hiÖn ®−êng lèi tiÕp tôc ®i lªn, ®Êt n−íc ®· cã ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong nh÷ng n¨m cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh sù nghiÖp c«ng
tr−íc ®æi míi. T×nh tr¹ng ®ã võa thÓ hiÖn nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
sù yÕu kÐm vÒ lý luËn, võa cã nguyªn nh©n
tõ sù yÕu kÐm ®ã. Trong nh÷ng n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ
n−íc, c¸c ban, ngµnh trung −¬ng còng nh−
Gi¸o ®iÒu, s¸ch vë trong nghiªn cøu, c¸c ®Þa ph−¬ng ®· khai th¸c c¸c nguån lùc,
d¹y vµ häc lý luËn lµ tiÒn ®Ò dÉn ®Õn gi¸o ®Çu t− kh¸ lín cho ho¹t ®éng lý luËn, d¹y
®iÒu m¸y mãc trong vËn dông lý luËn vµ vµ häc lý luËn, nhê ®ã mµ n©ng cao ®¸ng
vËn dông kinh nghiÖm cña c¸c n−íc anh
kÓ tr×nh ®é lý luËn, t− duy lý luËn cho ®éi
em trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x·
ngò c¸n bé ®¶ng viªn. C«ng t¸c lý luËn,
héi ë n−íc ta tr−íc ®©y. Ng−îc l¹i, nh÷ng
gi¸o dôc lý luËn ®· gãp phÇn quan träng
sai lÇm trong thùc tiÔn ®· lµm trÇm träng
vµo thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh ®æi míi.
thªm bÖnh gi¸o ®iÒu, kinh nghiÖm chñ
Kh¸ch quan mµ xÐt, trong qu¸ tr×nh ®æi
nghÜa. Do tuyÖt ®èi ho¸ c¸c nguyªn lý lý
míi, chóng ta ®· tiÕp thu, vËn dông kh«ng
luËn, kh«ng nhËn thøc hÕt nh÷ng yªu cÇu
cña thùc tiÔn ®Êt n−íc, kh«ng thÊy ®−îc Ýt tri thøc, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc tiªn
nh÷ng kho¶ng c¸ch, sù kh¸c biÖt gi÷a tiÕn, bao gåm c¶ c¸c n−íc t− b¶n chñ
nh÷ng nguyªn lý phæ biÕn vµ nh÷ng ®Æc nghÜa, ®Æc biÖt lµ viÖc sö dông kinh tÕ thÞ
thï cña ViÖt Nam, ®· cã lóc mét sè nguyªn tr−êng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Tuy nhiªn,
lý lý luËn vµ nh÷ng kinh nghiÖm ban ®Çu tõ thùc tÕ ®ã trong mét bé phËn kh«ng nhá
vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña c¸c n−íc c¸n bé vµ nh©n d©n ®· xuÊt hiÖn khuynh
anh em ®−îc ¸p dông th¼ng tuét vµo ViÖt h−íng cho r»ng, thµnh tùu ph¸t triÓn ®Êt
Nam. §ã lµ sù “®Ïo gät thùc tiÔn”, lµm cho n−íc b¾t nguån tõ viÖc chuyÓn ®æi tõ c¬
thùc tiÔn võa khu«n lý luËn, chø kh«ng chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang c¬ chÕ thÞ
ph¶i lÊy lý luËn soi ®−êng cho thùc tiÔn. tr−êng, lµm ¨n theo kiÓu t− b¶n chñ
KÕt qu¶ lµ hiÖn thùc kh«ng ph¸t triÓn tèt nghÜa; ®Ó tiÕp tôc ®−a ®Êt n−íc ®i lªn chØ
- T− t−ëng Hå ChÝ Minh 21
cÇn häc tËp, lµm theo nh÷ng g× c¸c n−íc t− 2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao
b¶n tiªn tiÕn ®· lµm lµ ®ñ vµ xem nhÑ lý hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸o dôc lý luËn trong
luËn chñ nghÜa Marx-Lenin. Khuynh giai ®o¹n míi
h−íng sai lÇm vµ nguy hiÓm nµy cÇn ph¶i Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc ®Èy m¹nh
nhËn thøc, ®Êu tranh kh¾c phôc mét c¸ch vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸o dôc lý
triÖt ®Ó nÕu kh«ng sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ luËn chÝnh trÞ cho ®éi ngò c¸n bé ®¶ng
chÖch h−íng x· héi chñ nghÜa nh− ë Liªn viªn trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ vÊn ®Ò
X«, §«ng ¢u tr−íc ®©y. §¸ng chó ý lµ mang tÝnh nguyªn t¾c, quan hÖ biÖn
nhiÒu c¸n bé, ®¶ng viªn kh«ng cã kh¶ chøng víi vËn mÖnh cña §¶ng vµ chÕ ®é.
n¨ng nhËn thøc ®óng vµ ®Êu tranh chèng ChØ cã trªn c¬ së tri thøc lý luËn khoa häc,
l¹i quan ®iÓm sai tr¸i trªn. kh¶ n¨ng t− duy khoa häc vµ lËp tr−êng
macxÝt v÷ng vµng ®éi ngò c¸n bé ®¶ng
Thùc tr¹ng trªn lµ do nhiÒu nguyªn
viªn míi ®ñ søc nhËn thøc ®−îc quy luËt
nh©n g©y ra. VÒ mÆt kh¸ch quan, cã thÓ
ph¸t triÓn kh¸ch quan cña lÞch sö, tÝnh tÊt
thÊy râ sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè: Sù
yÕu cña CNXH, tin t−ëng vµ phÊn ®Êu hi
khñng ho¶ng cña CNXH diÔn ra trªn
sinh cho lý t−ëng XHCN, ®Êu tranh lµm
ph¹m vi thÕ giíi, ®Æc biÖt sù sôp ®æ cña
thÊt b¹i c¸c ©m m−u vµ ho¹t ®éng ph¸
CNXH ë Liªn X« vµ §«ng ¢u trong khi
ho¹i cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, tiÕp thu vµ
CNTB l¹i giµnh ®−îc nh÷ng thµnh tùu
vËn dông s¸ng t¹o tri thøc nh©n lo¹i ®Ó
quan träng vÒ kinh tÕ-x· héi; t¸c ®éng cña
x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt n−íc theo ®Þnh
mÆt tr¸i c¬ chÕ thÞ tr−êng víi sù biÕn ®éng
h−íng XHCN trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa
m¹nh mÏ cña thang gi¸ trÞ x· héi; ®iÒu
vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
kiÖn gi¸o dôc, häc tËp lý luËn cña chóng ta
cßn hÕt søc h¹n chÕ, kh«ng t¹o ®−îc ®iÒu §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸o
kiÖn tèt ®Ó c¸c c¬ së gi¸o dôc, ng−êi d¹y vµ dôc lý luËn, n©ng cao tr×nh ®é lý luËn cho
ng−êi häc cã thÓ lµm tèt c«ng t¸c nµy. VÒ ®éi ngò c¸n bé ®¶ng viªn, trªn c¬ së qu¸n
mÆt chñ quan: Do nhËn thøc vµ sù quan triÖt t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ c¸c quan
t©m cña nhiÒu cÊp ñy, c¸n bé ®¶ng viªn vÒ ®iÓm cña §¶ng vÒ c«ng t¸c nµy, chóng t«i
gi¸o dôc lý luËn ch−a ®óng, ch−a ®ñ; c«ng thÊy cÇn tiÕn hµnh ®ång bé nh÷ng gi¶i
t¸c tæ chøc thùc hiÖn ch−a nghiªm tóc, ph¸p, trong ®ã cÇn chó ý thùc hiÖn nh÷ng
nÆng vÒ thµnh tÝch, thËm chÝ cßn mang ý néi dung chñ yÕu sau:
nghÜa lµm kinh tÕ hay c¶i thiÖn ®êi sèng tõ Thø nhÊt, mçi cÊp ñy §¶ng còng nh−
ho¹t ®éng gi¸o dôc lý luËn; néi dung, tõng c¸n bé ®¶ng viªn, ®Æc biÖt lµ c¸n bé
ph−¬ng ph¸p d¹y vµ häc ch−a thËt sù l·nh ®¹o, qu¶n lý ph¶i qu¸n triÖt s©u s¾c
khoa häc, chËm ®æi míi, nhiÒu mÆt ch−a t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vai trß kh«ng thÓ
theo kÞp yªu cÇu cña thùc tiÔn; mét bé thiÕu cña lý luËn c¸ch m¹ng - chñ nghÜa
phËn kh«ng nhá c¸n bé ®¶ng viªn quan Marx-Lenin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh,
niÖm gi¶n ®¬n vÒ häc tËp lý luËn, häc qua ®ång thêi tõ ®ã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n lîi Ých
loa, cèt lÊy chøng chØ b»ng cÊp, häc ®Ó “bÞt vµ nghÜa vô cña viÖc gi¸o dôc, häc tËp lý
lç”, ®Ó dÔ bÒ th¨ng tiÕn h¬n lµ lÊy kiÕn luËn; kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng c¸c hiÖn
thøc…; nh×n chung tr×nh ®é cña ®éi ngò t−îng xem nhÑ viÖc gi¸o dôc, häc tËp lý
gi¶ng viªn cßn h¹n chÕ; c«ng t¸c qu¶n lý luËn. CÇn cô thÓ hãa, x©y dùng quy ho¹ch,
cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp. §ã lµ nh÷ng quy chÕ cô thÓ vµ khoa häc cho toµn bé
th¸ch thøc kh«ng nhá ®ang ®Æt ra cho ho¹t ®éng nµy.
c«ng t¸c gi¸o dôc lý luËn hiÖn nay. Thø hai, tiÕp tôc nghiªn cøu, ®æi míi
- 22 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9, 2006
néi dung ch−¬ng tr×nh, ph−¬ng ph¸p d¹y viªn cao, ®iÒu kiÖn vËt chÊt tèt ®Õn mÊy ®i
vµ häc. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng x¬ cøng, n÷a… th× lèi häc cèt lÊy b»ng cÊp, ®Ó “®èi
tr× trÖ vÒ lý luËn, còng nh− gi¸o dôc lý phã”, më líp cèt ®Ó lµm kinh tÕ… vÉn ®−a
luËn, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn ®Õn kÕt qu¶ kÐm. Thùc hiÖn tèt vai trß cña
cøu lý luËn, t¨ng c−êng c«ng t¸c tæng kÕt c¸c cÊp qu¶n lý, c¸c c¬ quan thanh tra lµ
thùc tiÔn, bæ sung lý luËn theo h−íng nh©n tè quyÕt ®Þnh n©ng cao chÊt l−îng
thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, trªn ®µo t¹o trong giai ®o¹n hiÖn nay. §æi míi,
c¬ së ®ã ®æi míi néi dung ch−¬ng tr×nh, t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i ®−îc coi
ph−¬ng ph¸p ®µo t¹o cho phï hîp. CÇn lµ kh©u ®ét ph¸ cña toµn bé qu¸ tr×nh.
nghiªn cøu x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, Trong bèi c¶nh ngµnh gi¸o dôc ®ang tæ
båi d−ìng phï hîp víi tõng lo¹i h×nh c¸n chøc cuéc vËn ®éng “Nãi kh«ng víi tiªu cùc
bé, kh¾c phôc t×nh tr¹ng tÊt c¶ c¸c cÊp häc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o
®Òu tiÕp cËn c¸c nguyªn lý lý luËn nh− dôc” c¸c c¬ së gi¸o dôc lý luËn ph¶i phÊn
nhau, chØ kh¸c nhau vÒ thêi gian “tù häc” ®Êu ®¹t ®−îc môc tiªu qu¶n lý ®µo t¹o; ®Æc
cña häc viªn. CÇn chó ý qu¸n triÖt vµ vËn biÖt tinh thÇn, th¸i ®é, kÕt qu¶ häc tËp lý
dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh trong viÖc kÕ luËn cña c¸n bé ®¶ng viªn, nhÊt lµ c¸n bé
thõa, tiÕp thu tri thøc cña thÕ giíi ®Ó x©y l·nh ®¹o ph¶i trë thµnh tÊm g−¬ng cho
dùng néi dung gi¸o dôc ®Ó kh«ng r¬i vµo toµn d©n noi theo.
bÖnh m¸y mãc, gi¸o ®iÒu hay kinh nghiÖm
mï qu¸ng. T¨ng c−êng c¸c h×nh thøc thùc Tµi liÖu tham kh¶o
tÕ, thùc tËp, chèng d¹y chay, häc chay,
kh¾c phôc dÇn lèi d¹y ®éc tho¹i cña gi¶ng 1. Hå ChÝ Minh. TuyÓn tËp. H.: Sù thËt,
viªn. Thùc hiÖn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp 1980.
b»ng tr¾c nghiÖm kh¸ch quan kÕt hîp víi 2. TrÇn D©n Tiªn. Nh÷ng mÈu chuyÖn
ph−¬ng ph¸p tù luËn. vÒ ®êi ho¹t ®éng cña Hå Chñ tÞch. H.:
V¨n häc, 1970.
Thø ba, chó träng ®Çu t− x©y dùng
hiÖn ®¹i hãa c¸c c¬ së gi¸o dôc, n©ng cao 3. Hå ChÝ Minh. Toµn tËp. H.: ChÝnh trÞ
tr×nh ®é ®éi ngò gi¶ng viªn. T×nh tr¹ng l¹c quèc gia, 1996.
hËu vÒ c¬ së vËt chÊt, yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é 4. Hå ChÝ Minh. Toµn tËp. H.: Sù thËt,
cña ®éi ngò gi¶ng viªn lµ ng−êi b¹n ®ång 1983.
hµnh cña nhau vµ lµ nh©n tè c¶n trë trùc 5. Vâ Nguyªn Gi¸p. Tõ nh©n d©n mµ ra.
tiÕp ®Õn chÊt l−îng gi¸o dôc. CÇn chó H.: Qu©n ®éi nh©n d©n, 1969.
träng ®Çu t− c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho d¹y 6. Hå ChÝ Minh: VÒ vÊn ®Ò c¸n bé. H.: Sù
vµ häc theo ph−¬ng ph¸p míi. ¦u tiªn ®µo thËt, 1974.
t¹o ®éi ngò gi¶ng viªn tr×nh ®é cao, c¸c
7. NguyÔn V¨n Linh. Bµi nãi t¹i LÔ khai
gi¶ng viªn ph¶i ®¹t tíi mÉu mùc vÒ thùc
gi¶ng líp n©ng cao tr×nh ®é kho¸ 8
hiÖn nguyªn t¾c thèng nhÊt gi÷a lý luËn
nghiªn cøu NghÞ quyÕt §¹i héi VI t¹i
vµ thùc tiÔn.
Tr−êng §¶ng cao cÊp NguyÔn ¸i Quèc,
Thø t−, t¨ng c−êng vµ ®æi míi c«ng ngµy 6/5/1987. Nghiªn cøu lý luËn, sè
t¸c qu¶n lý. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, 3-1987.
chóng t«i cho r»ng chØ cã thÓ t¹o ra b−íc 8. Ban T− t−ëng-V¨n ho¸ Trung −¬ng.
®ét ph¸ b»ng t¨ng c−êng vµ ®æi míi c«ng NhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p t¨ng c−êng
t¸c qu¶n lý. Bëi lÏ, nÕu qu¶n lý kh«ng tèt c«ng t¸c t− t−ëng trong t×nh h×nh hiÖn
th× dï néi dung cã phï hîp, tr×nh ®é gi¶ng nay. H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2006.
nguon tai.lieu . vn
