Xem mẫu
- -TÒM HIÏÍU VÏÌ
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Cuöën saách naây àûúåc xuêët baãn trong khuön khöí
Dûå aán Húåp taác Viïåt - Phaáp “Höî trúå Viïåt Nam höåi nhêåp
kinh tïë quöëc tïë” do Uyã ban quöëc gia vïì Húåp taác kinh
tïë quöëc tïë thûåc hiïån
Cuöën saách naây do Vuå Thûúng maåi àiïån tûã
Böå Thûúng maåi biïn soaån
Cuöën saách naây àûúåc xuêët baãn vúái sûå trúå giuáp
cuãa Cú quan ADETEF taåi Viïåt Nam
4 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Chuá dêîn cuãa Nhaâ xuêët baãn
Thûúng maåi àiïån tûã laâ möåt lônh vûåc múái thu huát àûúåc sûå chuá
yá cuãa àöng àaão moåi ngûúâi, àùåc biïåt laâ caác doanh nghiïåp vaâ ngûúâi
tiïu duâng, khi nûúác ta múã cûãa, höåi nhêåp kinh tïë vúái caác nûúác
trïn thïë giúái. ÚÃ nûúác ta, caác saách, baáo, taâi liïåu tham khaão vïì lônh
vûåc naây hiïån nay coân ñt nïn viïåc nghiïn cûáu, tòm hiïíu coá nhiïìu
haån chïë.
Nhùçm cung cêëp cho baån àoåc möåt söë thöng tin cú baãn vaâ cêìn
thiïët vïì thûúng maåi àiïån tûã, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia
phöëi húåp vúái UÃy ban quöëc gia vïì Húåp taác kinh tïë quöëc tïë xuêët baãn
cuöën saách Tòm hiïíu vïì thûúng maåi àiïån tûã do têåp thïí caác taác
giaã thuöåc Böå Thûúng maåi biïån soaån.
Nöåi dung chuã yïëu cuãa cuöën saách göìm:
Chûúng I: Thûúng maåi àiïån tûã laâ gò?
Chûúng II: Chñnh saách vaâ phaáp luêåt cuãa Viïåt Nam vïì
thûúng maåi àiïån tûã.
Chûúng III: ÛÁng dûång cöng nghïå thöng tin trong doanh
nghiïåp.
Chûúng IV: Doanh nghiïåp tham gia thûúng maåi àiïån tûã.
Chûúng V: Caác lônh vûåc kinh doanh thûúng maåi àiïån tûã.
Xin giúái thiïåu cuöën saách cuâng baån àoåc.
Thaáng 9 nùm 2005
NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA
5
CHUÁ DÊÎN CUÃA NHAÂ XUÊËT BAÃN
- 6 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Lúâi noái àêìu
Tiïën trònh àöíi múái vaâ höåi nhêåp do Àaãng ta khúãi xûúáng vaâ dêîn
dùæt àaä àem laåi nhûäng kïët quaã töët àeåp. Àïën nùm 2004, GDP tñnh
trïn àêìu ngûúâi cuãa Viïåt Nam àaä àaåt töëc àöå tùng trûúãng trung
bònh 8-9%. Kim ngaåch xuêët khêíu nùm 2004 àaåt 26 tyã USD, goáp
phêìn àaáng kïí vaâo tùng trûúãng kinh tïë vaâ öín àõnh àúâi söëng xaä höåi.
Mùåt khaác, chuáng ta àang chûáng kiïën sûå phaát triïín nhû vuä baäo
cuãa cöng nghïå, àùåc biïåt laâ cöng nghïå thöng tin. Maáy tñnh àûúåc sûã
duång phöí biïën trong xaä höåi, trúã thaânh möåt cöng cuå khöng thïí
thiïëu taåi caác vùn phoâng, cöng ty, trûúâng àaåi hoåc vaâ ngay taåi nhaâ
riïng. Khöng chó laâ möåt cöng cuå vùn phoâng àùæc lûåc, maáy tñnh coân
laâ möåt cöng cuå saáng taåo, phûúng tiïån saãn xuêët taåi caác doanh
nghiïåp, möåt cöng cuå ûu viïåt cho hoåc têåp vaâ nêng cao kiïën thûác,
möåt thiïët bõ giaãi trñ àa nùng.
Sûå lan truyïìn vaâ phöí biïën cuãa Internet tûâ giûäa thêåp kyã 90 cuãa
thïë kyã trûúác àaä coá taác àöång sêu sùæc túái àúâi söëng. Con ngûúâi coá thïí
trao àöíi thöng tin dïî daâng hún, nhanh choáng hún, tòm hiïíu àûúåc
nhiïìu thöng tin hún tûâ kho taâng tri thûác phong phuá cuãa nhên
loaåi. Internet cuäng trúã thaânh möåt möi trûúâng thuêån lúåi cho caác
doanh nghiïåp quaãng baá hònh aãnh, xuác tiïën thûúng maåi, múã röång
phaåm vi giao dõch vaâ thêåm chñ kinh doanh ngay trïn Internet.
Sûå thêm nhêåp cuãa cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng vaâo
hoaåt àöång kinh doanh, thûúng maåi àaä dêîn àïën sûå hònh thaânh cuãa
möåt phûúng thûác kinh doanh múái - thûúng maåi àiïån tûã.
Taåi Viïåt Nam, nhiïìu doanh nghiïåp àaä nùæm bùæt àûúåc nhûäng lúåi
7
LÚÂI NOÁI ÀÊÌU
- ñch maâ thûúng maåi àiïån tûã coá thïí àem laåi àöëi vúái viïåc giaãm thiïíu
caác chi phñ saãn xuêët, kinh doanh, múã röång thõ trûúâng cho haâng
hoaá vaâ dõch vuå cuãa mònh, vaâ nhúâ àoá nêng cao nùng lûåc caånh
tranh trong nûúác vaâ quöëc tïë. Tuy nhiïn, thûúng maåi àiïån tûã
trong thúâi gian qua vêîn chûa phaát triïín maånh meä, maâ möåt lyá do
quan troång laâ doanh nghiïåp vaâ ngûúâi tiïu duâng chûa coá cú höåi
tòm hiïíu, thûã nghiïåm vaâ chûa thêåt sûå tin tûúãng vaâo thûúng maåi
àiïån tûã.
Nhùçm giuáp baån àoåc coá kiïën thûác cú baãn vaâ thûåc tïë vïì thûúng
maåi àiïån tûã, Böå Thûúng maåi xin giúái thiïåu cuöën saách Tòm hiïíu vïì
Thûúng maåi àiïån tûã trònh baây vïì caác khña caånh khaác nhau cuãa
vêën àïì naây.
Ngoaâi viïåc trang bõ nhûäng kiïën thûác chung vïì thûúng maåi
àiïån tûã, cuöën saách têåp trung giúái thiïåu nhûäng mö hònh ûáng
duång thûúng maåi àiïån tûã tûúng àöëi thaânh cöng úã trong nûúác vaâ
trïn thïë giúái, qua àoá giuáp caác doanh nghiïåp hiïíu biïët vaâ ruát ra
kinh nghiïåm khi coá yá àõnh triïín khai thûúng maåi àiïån tûã úã àún
võ mònh.
Thûúng maåi àiïån tûã laâ lônh vûåc múái, laåi coá nhûäng biïën àöíi rêët
nhanh. Vò vêåy, cuöën saách naây khöng thïí àïì cêåp hïët moåi vêën àïì
liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã. Böå Thûúng maåi mong muöën
nhêån àûúåc nhûäng yá kiïën àoáng goáp àïí cuöën saách àûúåc hoaân thiïån.
Xin trên troång giúái thiïåu cuâng baån àoåc.
8 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Muåc luåc
Chûúng 1: THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ? 11
Khaái niïåm 11
Phûúng tiïån àiïån tûã 16
Phaáp luêåt vïì thûúng maåi àiïån tûã 20
Thanh toaán àiïån tûã 28
Vêën àïì àaánh thuïë trong thûúng maåi àiïån tûã 36
Tònh hònh phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã 39
Chûúng 2: CHÑNH SAÁCH VAÂ PHAÁP LUÊÅT CUÃA VIÏÅT NAM
VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ 47
Töíng quan 47
Chñnh saách phaát triïín chung 49
Möåt söë vùn baãn phaáp lyá liïn quan túái thûúng maåi
àiïån tûã 54
Caác chñnh saách liïn quan túái cung cêëp dõch vuå
gùæn vúái thûúng maåi àiïån tûã 67
Töåi phaåm trïn maång 74
Chûúng 3: ÛÁNG DUÅNG CÖNG NGHÏÅ THÖNG TIN
TRONG DOANH NGHIÏÅP 76
Àûa cöng nghïå thöng tin vaâo chiïën lûúåc vaâ kïë hoaåch
kinh doanh 76
Yïu cêìu kyä thuêåt 79
Möåt söë phêìn mïìm ûáng duång cho doanh nghiïåp 81
9
MUÅC LUÅC
- Chûúng 4: DOANH NGHIÏÅP THAM GIA THÛÚNG MAÅI
ÀIÏÅN TÛÃ 85
Sûã duång email 85
Tòm kiïëm thöng tin trïn Internet 93
Àùng kyá nhêån baãn tin àiïån tûã 96
Quaãng caáo trûåc tuyïën 97
Website baán leã 98
Saân giao dõch àiïån tûã 104
Chûúng 5: CAÁC LÔNH VÛÅC KINH DOANH THÛÚNG MAÅI
ÀIÏÅN TÛÃ 117
Caác nhoám haâng phuâ húåp vúái kinh doanh trûåc tuyïën 117
Caác dõch vuå phuâ húåp vúái kinh doanh trûåc tuyïën 124
Phuå luåc: CAÁC THUÊÅT NGÛÄ VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ 135
TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO 186
10 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Chûúng I
Thûúng maåi àiïån tûã laâ gò?
KHAÁI NIÏÅM
Coá nhiïìu khaái niïåm vïì thûúng maåi àiïån tû,ã nhûng hiïíu möåt
caách töíng quaát, thûúng maåi àiïån tûã laâ viïåc tiïën haânh möåt phêìn
hay toaân böå hoaåt àöång thûúng maåi bùçng nhûäng phûúng tiïån àiïån
tûã. Thûúng maåi àiïån tûã vêîn mang baãn chêët nhû caác hoaåt àöång
thûúng maåi truyïìn thöëng. Tuy nhiïn, thöng qua caác phûúng tiïån
àiïån tûã, caác hoaåt àöång thûúng maåi àûúåc thûåc hiïån nhanh hún,
hiïåu quaã hún, giuáp tiïët kiïåm chi phñ vaâ múã röång khöng gian kinh
doanh.
Thûúng maåi àiïån tûã caâng àûúåc biïët túái nhû möåt phûúng thûác
kinh doanh hiïåu quaã tûâ khi Internet hònh thaânh vaâ phaát triïín.
Chñnh vò vêåy, nhiïìu ngûúâi hiïíu thûúng maåi àiïån tûã theo nghôa cuå
HÖÅP 1. Möåt caách hiïíu vïì thûúng maåi àiïån tûã
Thûúng maåi àiïån tûã laâ hònh thûác quan troång cuãa caác hoaåt àöång thûúng maåi
trong xaä höåi thöng tin hoaá úã thïë kyã XXI, bao göìm möåt loaåt caác hoaåt àöång
thûúng maåi àûúåc thûåc hiïån qua maång, tûâ tòm nguöìn nguyïn liïåu, thu mua,
trûng baây saãn phêím, àùåt haâng àïën viïåc giao haâng, vêån chuyïín vaâ thanh
toaán àiïån tûã… Ngoaâi caác giao dõch àiïån tûã àöëi vúái mua baán haâng hoaá, thûúng
maåi àiïån tûã seä bao göìm caã nhûäng hoaåt àöång thûúng maåi dõch vuå nhû viïåc
truyïìn tin trûåc tuyïën, chuyïín tiïìn àiïån tûã, giao dõch cöí phiïëu àiïån tûã, vêån àún
àiïån tûã, tiïën haânh àêëu giaá trïn maång… Thûúng maåi àiïån tûã vûâa àïì cêåp viïåc
mua baán haâng hoaá vaâ cung cêëp caác dõch vuå, vûâa coá nhûäng nöåi dung hoaåt
àöång xaä höåi múái (nhû cûãa haâng aão, kinh doanh qua maång…).
11
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ?
- thïí hún laâ giao dõch thûúng maåi, mua sùæm qua Internet vaâ maång
(vñ duå, maång Intranet cuãa doanh nghiïåp).
Cùn cûá vaâo àöëi tûúång giao dõch, ngûúâi ta chia caác giao dõch
thûúng maåi àiïån tûã thaânh hai nhoám:
Giao dõch buön baán haâng hoaá vêåt chêët vaâ dõch vuå thöng
thûúâng;
Giao dõch trao àöíi trûåc tuyïën thöng tin, haâng hoaá, dõch vuå
söë hoaá nhû phêìn mïìm, êm nhaåc, chûúng trònh video theo
yïu cêìu…
Trong nhoám àêìu, caác phûúng tiïån àiïån tûã àûúåc sûã duång nhû
möåt cöng cuå cho caác giao dõch chaâo haâng, chêëp nhêån chaâo haâng,
thêåm chñ caã thanh toaán, nhûng viïåc giao haâng hoaá vaâ dõch vuå túái
khaách haâng vêîn phaãi thöng qua nhûäng phûúng thûác truyïìn
thöëng. Trong nhoám thûá hai, bêët kyâ cöng àoaån naâo cuãa hoaåt àöång
thûúng maåi àïìu coá thïí thûåc hiïån qua caác phûúng tiïån àiïån tûã.
Lúåi ñch cuãa thûúng maåi àiïån tûã
Àöëi vúái doanh nghiïåp, lúåi ñch lúán nhêët maâ thûúng maåi àiïån tûã
àem laåi chñnh laâ sûå tiïët kiïåm chi phñ vaâ taåo thuêån lúåi cho caác bïn
giao dõch. Giao dõch bùçng phûúng tiïån àiïån tûã nhanh hún so vúái
giao dõch truyïìn thöëng, vñ duå gûãi fax hay thû àiïån tûã thò nöåi dung
thöng tin àïën tay ngûúâi nhêån nhanh hún laâ gûãi thû. Caác giao
dõch qua Internet coá chi phñ rêët reã, möåt doanh nghiïåp coá thïí gûãi
thû tiïëp thõ, chaâo haâng àïën haâng loaåt khaách haâng chó vúái chi phñ
giöëng nhû gûãi cho möåt khaách haâng. Vúái thûúng maåi àiïån tûã, caác
bïn coá thïí tiïën haânh giao dõch khi úã caách xa nhau, giûäa thaânh
phöë vúái nöng thön, tûâ nûúác naây sang nûúác kia, hay noái caách khaác
laâ khöng bõ giúái haån búãi khöng gian àõa lyá. Àiïìu naây cho pheáp caác
doanh nghiïåp tiïët kiïåm chi phñ saãn xuêët, giao dõch. Bïn caånh àoá,
doanh nghiïåp coá thïí múã röång thõ trûúâng, tòm kiïëm, liïn laåc vúái
àöëi taác vaâ khaách haâng úã bêët kyâ àêu vúái chi phñ thêëp hún so vúái
phûúng thûác tiïëp cêån thõ trûúâng truyïìn thöng.
12 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- Nhûäng lúåi ñch nhû trïn chó coá àûúåc vúái nhûäng doanh nghiïåp
thûåc sûå nhêån thûác àûúåc giaá trõ cuãa thûúng maåi àiïån tûã. Vò vêåy,
thûúng maåi àiïån tûã goáp phêìn thuác àêíy sûå caånh tranh giûäa caác
doanh nghiïåp àïí thu àûúåc nhiïìu lúåi ñch nhêët. Àiïìu naây àùåc biïåt
quan troång trong böëi caãnh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë, khi caác
doanh nghiïåp trong nûúác phaãi caånh tranh möåt caách bònh àùèng
vúái caác doanh nghiïåp nûúác ngoaâi.
Àöëi vúái ngûúâi tiïu duâng, thûúng maåi àiïån tûã múã röång khaã
nùng lûåa choån haâng hoaá, dõch vuå vaâ nhaâ cung cêëp. Do coá nhiïìu
lûåa choån nïn khaách haâng dïî tòm àûúåc saãn phêím coá chêët lûúång
cao hoùåc giaá thêëp. Haâng hoaá söë hoaá nhû phêìn mïìm, phim, nhaåc
coá thïí àûúåc giao ngay àïën khaách haâng qua Internet.
Vúái sûå phöí biïën cuãa caác thiïët bõ caá nhên di àöång nhû maáy tñnh
xaách tay, maáy trúå giuáp kyä thuêåt söë (PDA), àiïån thoaåi di àöång, viïåc
mua sùæm coá thïí àûúåc thûåc hiïån hêìu nhû úã bêët kyâ núi àêu, bêët kyâ
luác naâo, àaáp ûáng töëi àa nhu cêìu àa daång cuãa ngûúâi tiïu duâng.
Àöëi vúái xaä höåi, thûúng maåi àiïån tûã taåo ra möåt phong caách kinh
doanh, laâm viïåc múái phuâ húåp vúái cuöåc söëng cöng nghiïåp, giuáp caác
khu vûåc keám phaát triïín nhanh choáng múã röång trao àöíi thûúng
maåi. Thûúng maåi àiïån tûã laâ möåt cöng cuå giuáp doanh nghiïåp vûâa
vaâ nhoã khùæc phuåc nhûäng àiïím keám lúåi thïë àïí caånh tranh ngang
bùçng vúái doanh nghiïåp lúán. Thûúng maåi àiïån tûã cuäng taåo ra àöång
lûåc caãi caách maånh meä cho caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác nhùçm
theo kõp nhu cêìu cuãa doanh nghiïåp vaâ xaä höåi.
Thaách thûác trong ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã
Thûúng maåi àiïån tûã laâ möåt loaåi hònh hoaåt àöång xaä höåi múái,
gùæn liïìn vúái haå têìng cöng nghïå, do vêåy cêìn coá khung phaáp lyá àiïìu
chónh thñch húåp. Tuy nhiïn, viïåc ban haânh àêìy àuã caác vùn baãn
phaáp lyá trong lônh vûåc naây laâ cöng viïåc khöng dïî, àoâi hoãi sûå
nghiïn cûáu vaâ quan saát tûâ chñnh quaá trònh tham gia thûúng maåi
àiïån tûã.
13
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ?
- Àöëi vúái nhiïìu ngûúâi, nhiïìu doanh nghiïåp, phûúng thûác giao
dõch vaâ kinh doanh bùçng caác phûúng tiïån àiïån tûã coân chûa quen
thuöåc. Ngûúâi ta vêîn nghi ngaåi àöå tin cêåy cuãa caác phûúng tiïån
àiïån tûã cuäng nhû tñnh phaáp lyá cuãa caác giao dõch thûåc hiïån thöng
qua caác phûúng tiïån àoá. Do vêåy, mùåc duâ àaä biïët àïën lúåi ñch cuãa
thûúng maåi àiïån tûã, nhûäng ngûúâi naây vêîn chûa tham gia thûúng
maåi àiïån tûã.
Haå têìng kyä thuêåt cuäng laâ möåt trúã ngaåi cho caác giao dõch àiïån
tûã. Àiïìu kiïån nöëi maång taåi nhiïìu àõa phûúng trïn caã nûúác coân
khoá khùn, khöng phaãi höå gia àònh naâo cuäng coá khaã nùng kinh tïë
àïí tham gia mua sùæm trûåc tuyïën. Viïåc thanh toaán qua maång
chûa phaãi dïî daâng, thuêån tiïån. Cöng nghïå baão mêåt caác giao dõch
trïn maång chûa baão àaãm àïí taåo loâng tin cho caác bïn.
Tham gia sêu vaâo thûúng maåi àiïån tûã àoâi hoãi doanh nghiïåp
phaãi thay àöíi cú cêëu, nhên sûå, quy trònh laâm viïåc - möåt àiïìu vöën
khöng dïî daâng viïåc múã röång caác möëi quan hïå qua maång cuäng
tiïìm êín nhûäng phûác taåp, ruãi ro cêìn àûúåc xûã lyá nhanh nhaåy.
Àïí tham gia thûúng maåi àiïån tûã, ngûúâi tiïu duâng phaãi coá
trònh àöå töëi thiïíu vïì sûã duång caác phûúng tiïån àiïån tûã vaâ maáy
tñnh. Bïn caånh àoá, coá nhûäng ngûúâi sûã duång àûúåc maáy tñnh,
nhûng vêîn duy trò thoái quen mua sùæm trûåc tiïëp taåi cûãa haâng.
Caác loaåi hònh ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã
Dûåa vaâo caác chuã thïí tham gia giao dõch thûúng maåi àiïån tûã,
ngûúâi ta phên thaânh caác loaåi hònh ûáng duång thûúng maåi àiïån
tûã göìm:
Giao dõch giûäa doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp - B2B;
Giao dõch giûäa doanh nghiïåp vúái khaách haâng - B2C;
Giao dõch giûäa doanh nghiïåp vúái cú quan nhaâ nûúác - B2G;
Giao dõch trûåc tiïëp giûäa caác caá nhên vúái nhau - C2C;
Giao cú quan nhaâ nûúác vúái caá nhên - G2C.
14 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- B2B laâ loaåi hònh giao dõch qua caác phûúng tiïån àiïån tûã giûäa
doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp. Theo Höåi nghõ Liïn húåp quöëc vïì
thûúng maåi vaâ phaát triïín (UNCTAD), thûúng maåi àiïån tûã B2B
chiïëm tyã troång lúán trong thûúng maåi àiïån tûã (khoaãng 90%). Caác
giao dõch B2B chuã yïëu àûúåc thûåc hiïån trïn caác hïå thöëng ûáng
duång thûúng maåi àiïån tûã nhû maång giaá trõ gia tùng (VAN); dêy
chuyïìn cung ûáng haâng hoaá, dõch vuå (SCM), caác saân giao dõch
thûúng maåi àiïån tûã… Caác doanh nghiïåp coá thïí chaâo haâng, tòm
kiïëm baån haâng, àùåt haâng, kyá kïët húåp àöìng, thanh toaán qua caác
hïå thöëng naây. ÚÃ möåt mûác àöå cao, caác giao dõch naây coá thïí diïîn ra
möåt caách tûå àöång. thûúng maåi àiïån tûã B2B àem laåi nhiïìu lúåi ñch
thûåc tïë cho doanh nghiïåp, àùåc biïåt giuáp giaãm caác chi phñ vïì thu
thêåp thöng tin tòm hiïíu thõ trûúâng, quaãng caáo, tiïëp thõ, àaâm
phaán; tùng caác cú höåi kinh doanh…
B2C laâ loaåi hònh giao dõch giûäa doanh nghiïåp vaâ ngûúâi tiïu
duâng qua caác phûúng tiïån àiïån tûã. Doanh nghiïåp sûã duång caác
phûúng tiïån àiïån tûã àïí baán haâng hoáa, dõch vuå túái ngûúâi tiïu
duâng. Ngûúâi tiïu duâng thöng qua caác phûúng tiïån àiïån tûã àïí
lûåa choån, mùåc caã, àùåt haâng, thanh toaán, nhêån haâng. Giao dõch
B2C tuy chiïëm tyã troång ñt (khoaãng 10%) trong thûúng maåi àiïån
tûã, nhûng coá phaåm vi aãnh hûúãng röång. Àïí tham gia hònh thûác
kinh doanh naây, thöng thûúâng doanh nghiïåp seä thiïët lêåp web-
site, hònh thaânh cú súã dûä liïåu vïì haâng hoaá, dõch vuå, tiïën haânh
caác quy trònh tiïëp thõ, quaãng caáo, phên phöëi trûåc tiïëp túái ngûúâi
tiïu duâng. Thûúng maåi àiïån tûã B2C àem laåi lúåi ñch cho caã
doanh nghiïåp lêîn ngûúâi tiïu duâng. Doanh nghiïåp tiïët kiïåm
nhiïìu chi phñ baán haâng do khöng cêìn phoâng trûng baây hay
thuï ngûúâi giúái thiïåu baán haâng, chi phñ quaãn lyá cuäng giaãm
hún. Ngûúâi tiïu duâng seä caãm thêëy thuêån tiïån vò khöng phaãi túái
têån cûãa haâng, coá khaã nùng lûåa choån vaâ so saánh nhiïìu mùåt
haâng cuâng möåt luác.
B2G laâ loaåi hònh giao dõch giûäa doanh nghiïåp vúái cú quan nhaâ
15
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ?
- nûúác, trong àoá cú quan nhaâ nûúác àoáng vai troâ khaách haâng. Quaá
trònh trao àöíi thöng tin giûäa doanh nghiïåp vúái cú quan nhaâ nûúác
àûúåc tiïën haânh qua caác phûúng tiïån àiïån tûã. Cú quan nhaâ nûúác
cuäng coá thïí thiïët lêåp nhûäng website, taåi àoá àùng taãi thöng tin vïì
nhu cêìu mua haâng cuãa caác cú quan nhaâ nûúác, tiïën haânh viïåc àêëu
thêìu haâng hoaá, dõch vuå vaâ lûåa choån nhaâ cung cêëp trïn website.
Àiïìu naây, möåt mùåt giuáp tiïët kiïåm caác chi phñ tòm nhaâ cung cêëp,
mùåt khaác giuáp tùng cûúâng tñnh minh baåch trong hoaåt àöång mua
sùæm cöng.
C2C laâ loaåi hònh giao dõch giûäa caác caá nhên vúái nhau. Sûå phaát
triïín cuãa caác phûúng tiïån àiïån tûã laâm cho nhiïìu caá nhên coá thïí
tham gia hoaåt àöång thûúng maåi vúái tû caách laâ ngûúâi baán, ngûúâi
cung cêëp dõch vuå. Möåt caá nhên coá thïí tûå thiïët lêåp website àïí kinh
doanh nhûäng mùåt haâng do mònh laâm ra hoùåc sûã duång möåt web-
site coá sùén àïí àêëu giaá möåt söë moán haâng mònh coá. C2C goáp phêìn
taåo nïn sûå àa daång cuãa thõ trûúâng.
G2C laâ loaåi hònh giao dõch giûäa cú quan nhaâ nûúác vúái caá
nhên. Àêy chuã yïëu laâ caác giao dõch mang tñnh haânh chñnh,
nhûng coá thïí mang nhûäng yïëu töë cuãa thûúng maåi àiïån tûã. Vñ duå,
khi ngûúâi dên àoáng tiïìn thuïë qua maång, traã phñ khi àùng kyá höì
sú trûåc tuyïën, v.v..
PHÛÚNG TIÏÅN ÀIÏÅN TÛÃ
Thûúng maåi àiïån tûã àûúåc thûåc hiïån qua caác phûúng tiïån àiïån
tûã nhû: àiïån thoaåi, maáy fax, truyïìn hònh, caác hïå thöëng ûáng duång
thûúng maåi àiïån tûã kyä thuêåt cao vaâ caác maång kïët nöëi maáy tñnh
vúái nhau. Thûúng maåi àiïån tûã phaát triïín chuã yïëu qua Internet
vaâ trïn caác hïå thöëng cung ûáng dõch vuå höî trúå giao dõch thûúng
maåi àiïån tûã (nhû maång giaá trõ gia tùng, hïå thöëng quaãn lyá dêy
chuyïìn cung ûáng haâng hoaá, dõch vuå). Ngaây nay, vúái sûå phaát triïín
nhanh choáng cuãa cöng nghïå khöng dêy, caác thiïët bõ khöng dêy
àûúåc tñch húåp àa chûác nùng àang dêìn trúã thaânh möåt phûúng tiïån
16 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- àiïån tûã quan troång, coá khaã nùng kïët nöëi vúái Internet vaâ rêët thuêån
tiïån cho viïåc tiïën haânh caác giao dõch thûúng maåi àiïån tûã. Caác
hoaåt àöång thûúng maåi tiïën haânh trïn nhûäng phûúng tiïån di àöång
àûúåc goåi laâ thûúng maåi di àöång (m-commerce).
Àiïån thoaåi laâ möåt phûúng tiïån phöí thöng, dïî sûã duång vaâ
thûúâng múã àêìu cho caác giao dõch thûúng maåi. Möåt söë loaåi dõch vuå
coá thïí cung cêëp trûåc tiïëp qua àiïån thoaåi nhû dõch vuå bûu àiïån,
ngên haâng, hoãi àaáp, tû vêën, giaãi trñ. Vúái sûå phaát triïín cuãa àiïån
thoaåi di àöång, liïn laåc qua vïå tinh, ûáng duång cuãa àiïån thoaåi àang
vaâ seä trúã nïn röång raäi hún. Nhûng cöng cuå àiïån thoaåi coá mùåt haån
chïë laâ chó truyïìn taãi àûúåc êm thanh, moåi cuöåc giao dõch cuöëi cuâng
vêîn phaãi kïët thuác bùçng giêëy túâ, ngoaâi ra chi phñ giao dõch àiïån
thoaåi, nhêët laâ àiïån thoaåi àûúâng daâi vaâ àiïån thoaåi ra nûúác ngoaâi
vêîn coân cao.
Maáy fax coá thïí thay thïë dõch vuå àûa thû vaâ gûãi cöng vùn
truyïìn thöëng vaâ nay gêìn nhû àaä thay thïë hùèn maáy telex chó
truyïìn àûúåc lúâi vùn. Nhûng maáy fax coá möåt söë mùåt haån chïë nhû:
khöng thïí truyïìn taãi àûúåc êm thanh, hònh aãnh àöång, hònh aãnh
ba chiïìu.
Ngaây nay, truyïìn hònh trúã thaânh möåt trong nhûäng cöng cuå
àiïån tûã phöí thöng nhêët. Truyïìn hònh àoáng vai troâ quan troång
trong thûúng maåi, nhêët laâ trong quaãng caáo haâng hoaá. Song
truyïìn hònh múái chó laâ möåt cöng cuå truyïìn thöng möåt chiïìu, qua
truyïìn hònh, khaách haâng khöng thïí tòm kiïëm àûúåc caác chaâo
haâng, khöng thïí àaâm phaán vúái ngûúâi baán vïì caác àiïìu khoaãn mua
baán cuå thïí. Gêìn àêy, khi maáy thu hònh àûúåc kïët nöëi vúái maáy tñnh
thò cöng duång cuãa noá àûúåc múã röång hún.
Sûå buâng nöí cuãa maáy tñnh vaâ Internet vaâo nhûäng nùm 90 cuãa
thïë kyã trûúác àaä taåo ra bûúác phaát triïín nhaãy voåt cho thûúng maåi
àiïån tûã. Maáy tñnh trúã thaânh phûúng tiïån chuã yïëu cuãa thûúng maåi
àiïån tûã vò nhûäng ûu thïë nöíi bêåt: xûã lyá àûúåc nhiïìu loaåi thöng tin,
coá thïí tûå àöång hoáa caác quy trònh, nöëi maång vaâ tûúng taác hai chiïìu
qua maång.
17
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ?
- Vúái viïåc hònh thaânh nhûäng hïå thöëng ûáng duång thûúng maåi
àiïån tûã kyä thuêåt cao nhû maång giaá trõ gia tùng (VAN), hïå thöëng
quaãn lyá dêy chuyïìn cung ûáng (SCM), maång cuãa caác nhaâ cung ûáng
dõch vuå trung gian …, coá sûå tham gia cuãa nhiïìu doanh nghiïåp sûã
duång dõch vuå, thûúng maåi àiïån tûã àûúåc nêng lïn úã mûác àöå chuyïn
nghiïåp hún. Caác hïå thöëng naây thûúâng aáp duång nhûäng chuêín trao
àöíi dûä liïåu àiïån tûã (EDI) thöëng nhêët taåo thuêån lúåi cho caác giao
dõch thûúng maåi àiïån tûã.
HÖÅP 2. Maång giaá trõ gia tùng (VAN)
VAN laâ maång cung cêëp caác dõch vuå giaá trõ gia tùng, höî trúå doanh nghiïåp trao
àöíi thöng tin theo caác chuêín trao àöíi dûä liïåu àiïån tûã (EDI). Doanh nghiïåp
tham gia VAN coá thïí tiïën haânh caác giao dõch thûúng maåi àiïån tûã möåt caách
nhanh choáng, an toaân vaâ baão mêåt. Ngoaâi ra, VAN coân cung cêëp caác dõch
vuå haânh chñnh khaác nhû nöåp thuïë, thuã tuåc haãi quan, thuã tuåc xin pheáp kinh
doanh, thuã tuåc àêìu tû...
VAN hiïån laâ cöng cuå phöí biïën taåi nhûäng nïìn kinh tïë ài tiïn phong trong
ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã nhû Myä, chêu Êu, Àaâi Loan, Haân Quöëc, Höìng
Köng. Möåt söë cöng ty lúán cuãa thïë giúái cung cêëp caác dõch vuå vïì maång VAN
laâ GEIS, IBM, Telstra, AT&T.
Thaáng 7-2000, ba nïìn kinh tïë cuãa chêu AÁ göìm Xingapo (TradeNet), Àaâi
Loan (TradeVAN), Höìng Köng (Tradelink) àaä lêåp Liïn minh chêu AÁ vïì
Thûúng maåi àiïån tûã (PAA) vúái muåc tiïu hònh thaânh möåt haå têìng ûáng duång
cöng nghïå thöng tin àaáng tin cêåy vaâ cung ûáng caác dõch vuå giaá trõ gia tùng
höî trúå giao dõch trûåc tuyïën giûäa caác doanh nghiïåp trong Liïn minh. Caác
thaânh viïn tham gia Liïn minh laâ nhûäng maång giaá trõ gia tùng coá uy tñn. Hiïån
àaä coá thïm saáu thaânh viïn múái laâ Trung Quöëc (CIECC), Nhêåt Baãn (TEDI),
Haân Quöëc (KTNET), Ma Cao (TEDMEV), Malaixia (DagangNet), vaâ Thaái
Lan (CAT Telecom). Töíng söë doanh nghiïåp tham gia hïå thöëng laâ hún
120.000, hoaåt àöång trïn nhiïìu lônh vûåc khaác nhau.
Maång maáy tñnh àûúåc hònh thaânh khi hai hay nhiïìu maáy tñnh
àûúåc nöëi vúái nhau (thûúâng bùçng caáp), chuáng sûã duång caác phêìn
mïìm àïí giao tiïëp thöng tin. Nhûäng ngûúâi sûã duång maång coá thïí
18 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
- cuâng chia seã caác taâi nguyïn bao göìm: àôa cûáng, öí CD-ROM, maáy
in, modem, caác phêìn mïìm ûáng duång, caác cú súã dûä liïåu… Tuyâ theo
tñnh múã röång cuãa maång maâ ngûúâi ta chia thaânh caác maång cuåc böå
(LAN), maång diïån röång (WAN) vaâ Internet. Theo phaåm vi cung
cêëp dõch vuå, ngûúâi ta phên thaânh caác maång nöåi böå (Intranet) vaâ
maång ngoaåi böå (Extranet).
Khi caác maáy tñnh àûúåc nöëi vúái nhau trong möåt maång vaâ coá
phaåm vi àõa lyá khaá gêìn nhau, vñ duå nhû trong cuâng möåt toâa nhaâ
hay trûúâng hoåc thò maång maáy tñnh àoá àûúåc goåi laâ maång cuåc böå
(LAN).
Hònh 1. Mö hònh maång LAN
Khi maång maáy tñnh sûã duång nhûäng kïët nöëi viïîn thöng úã phaåm
vi lúán hún, noá cho pheáp caác maáy tñnh coá thïí àûúåc àùåt úã nhûäng võ
trñ rêët xa nhau, vñ duå úã nhûäng quöëc gia khaác nhau, nhûng vêîn
thuöåc sûå quaãn lyá cuãa möåt àún võ, töí chûác cuå thïí thò khi àoá ta coá
maång diïån röång (WAN).
19
THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ LAÂ GÒ?
- Hònh 2. Mö hònh maång WAN
Internet laâ maång toaân cêìu hònh thaânh tûâ nhûäng maång nhoã
hún, nöëi kïët haâng triïåu maáy tñnh trïn toaân thïë giúái thöng qua hïå
thöëng viïîn thöng. Tiïën böå kyä thuêåt cuãa thêåp kyã 90 cuãa thïë kyã XX
nhû maáy tñnh caá nhên, modem, phêìn mïìm trònh duyïåt, tïn miïìn
dïî nhúá cuãa website… laâm cho Internet coá thïí àïën vúái têët caã moåi
ngûúâi. Internet mang laåi cú súã haå têìng kyä thuêåt giuáp caác cöng ty
phöí biïën caác àõa chó trïn maång cuãa mònh, hiïín thõ nöåi dung thöng
tin àïí moåi ngûúâi coá thïí truy cêåp. Internet bao göìm caác thöng tin
àa phûúng tiïån nhû söë liïåu, vùn baãn, àöì hoåa, phim aãnh… laâ möåt
hònh thûác maång vúái nhûäng chûác nùng phong phuá àïí kïët nöëi
thöng tin trïn toaân thïë giúái.
PHAÁP LUÊÅT VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
Trong böëi caãnh cöng nghïå phaát triïín vúái möåt töëc àöå nhanh
choáng, phaáp luêåt cêìn phaãi àûúåc xêy dûång àïí kõp thúâi àiïìu chónh
nhûäng hiïån tûúång xaä höåi múái phaát sinh. Viïåc thiïëu khung phaáp
lyá trong nhiïìu hïå thöëng xeát xûã àïí àiïìu chónh nhûäng vêën àïì
20 TÒM HIÏÍU VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ
nguon tai.lieu . vn