Xem mẫu
Ti m năng l n c a v tinh siêu nh ñáp ng nhu c u
vi n thông, vi n thám c a Vi t Nam
Vũ Tr ng Thư1), Ph m Quang Hưng1), Nguy n Hoàng Giang1), Hugo Nguyen2)
1)
Phòng nghiên c u không gian FSpace, Vi n Nghiên c u công ngh FPT, Trư ng Đ i h c FPT,
Hà N i, Vi t Nam
Đi n tho i: +84 905369821 Fax: +84-4-37687718 Email: thuvt@fpt.edu.vn
2)
Ångström Space Technology Centre, Dept. Engineering Sciences, Uppsala University, Sweden
Phone: +46 184716838 Fax: +46 184713572 Email: hugo.nguyen@angstrom.uu.se
Tóm t t: Trong 10 năm g n ñây, lo i v tinh siêu nh có kích thư c 10x10x10 cm và tr ng lư ng 1 kg v i tên g i
CubeSat t công c th c hành c a sinh viên ñ i h c ñang d n tr thành n n t ng cho nh ng v tinh có kh năng ng
d ng trong th c ti n. Ngày nay, ngư i s d ng có th t thi t k ho c mua s n linh ki n ñi n t và cơ khí l p thành v
tinh c 1, 2, 3... kg v i các tính năng mong mu n. Ưu ñi m c a lo i v tinh siêu nh này là th i gian ch t o ng n, chi
phí th p và càng phát huy năng l c khi s d ng c m t chùm v tinh. Nh có th thích h p hóa d dàng v i t ng nhu
c u th c ti n và nh nh ng ti n b nhanh chóng trong lĩnh v c ñi n t và công ngh thu nh các h th ng c m ng,
nhi u nhu c u vi n thông, vi n thám c a Vi t Nam ñư c ñánh giá là kh thi ngay trong th i ñi m hi n t i.
Nhi u trư ng ñ i h c trên th gi i ñã s d ng thành công v tinh siêu nh trong các chương trình vi n thám và khoa
h c vũ tr . G n ñây, Trư ng ñ i h c FPT c ng tác v i Đ i h c Uppsala Th y Đi n ñã ñưa ra ý tư ng s d ng lo i v
tinh này trong công tác qu n lý hàng h i Vi t Nam và ñã ñư c Trư ng ñ i h c Tokyo, Nh t B n tuy n ch n, m i sang
trình bày ñ án t i h i th o “2nd Nano-satellite symposium” ngày 13-15/3/2011. Nói tóm t t, ñây là ñ án dùng chùm v
tinh siêu nh lo i 3kg có trang b máy thu tín hi u ñ nh v (AIS) c a tàu thuy n lưu thông trên bi n, nh m h tr công
tác qu n lý hàng h i và tìm ki m, c u n n.
Bài vi t này ñ c p ñ n lo i v tinh siêu nh CubeSat có th áp d ng cho các nhu c u thi t th c c a Vi t Nam, ñ ng
th i cũng trình bày v ñ án theo dõi s di chuy n c a tàu bi n t v tinh làm ví d ñi n hình cho th y ti m năng l n
c a v tinh siêu nh ñáp ng nhu c u vi n thông, vi n thám hi n nay c a ñ t nư c.
1. Gi i thi u v v tinh siêu nh
T khi Liên Xô phóng thành công Sputnik 1 ngày 4/10/1957 ñ n nay, ñã có hàng nghìn v tinh
ñư c ñưa vào ho t ñ ng trên không gian. V i v trí ñ c bi t t trên qu ñ o, các v tinh ñã và ñang
ñem l i nh ng l i ích to l n trong các lĩnh v c vi n thông, vi n thám, nghiên c u khoa h c, quân s ,
ñ nh v , theo dõi và c nh báo thiên tai… Nhìn chung các v tinh truy n th ng v n là nh ng thi t b
ph c t p, to l n, n ng n (hàng trăm, nghìn kg), chi phí ch t o r t t n kém (hàng ch c ñ n hàng
trăm tri u USD) và th i gian ch t o r t dài.
Tháng 8/2000, m t nhóm các nhà khoa h c trên th gi i ñã kh i xư ng ra ý tư ng ch t o nh ng v
tinh siêu nh hình l p th , có kích thư c 10x10x10 cm, ch n ng 1kg g i là CubeSat [1] v i m c
ñích giúp sinh viên và các nhà nghiên c u tr ti p c n và n m b t k thu t ch t o v tinh. Khác v i
nh ng v tinh truy n th ng m t nhi u năm ch t o v i ñ u tư hàng tri u ñô la, các v tinh l p
CubeSat có th i gian phát tri n ng n t 1-2 năm ñ n vài tháng và chi phí th p, ch kho ng dư i vài
trăm nghìn USD. M c chi phí và th i gian ñó phù h p v i kh năng c a các trư ng ñ i h c và các
vi n nghiên c u. Hình 1 dư i ñây cho th y hình d ng t ng quát c a m t v tinh siêu nh c a trư ng
Đ i h c Tokyo.
Hình 1. V tinh siêu nh XI-V do trư ng Đ i h c Tokyo ch t o, phóng năm 2003
Bư c phát tri n ti p theo c a CubeSat là l p v tinh nanô (nanosatellite,
nguon tai.lieu . vn
vi n thông, vi n thám c a Vi t Nam
Vũ Tr ng Thư1), Ph m Quang Hưng1), Nguy n Hoàng Giang1), Hugo Nguyen2)
1)
Phòng nghiên c u không gian FSpace, Vi n Nghiên c u công ngh FPT, Trư ng Đ i h c FPT,
Hà N i, Vi t Nam
Đi n tho i: +84 905369821 Fax: +84-4-37687718 Email: thuvt@fpt.edu.vn
2)
Ångström Space Technology Centre, Dept. Engineering Sciences, Uppsala University, Sweden
Phone: +46 184716838 Fax: +46 184713572 Email: hugo.nguyen@angstrom.uu.se
Tóm t t: Trong 10 năm g n ñây, lo i v tinh siêu nh có kích thư c 10x10x10 cm và tr ng lư ng 1 kg v i tên g i
CubeSat t công c th c hành c a sinh viên ñ i h c ñang d n tr thành n n t ng cho nh ng v tinh có kh năng ng
d ng trong th c ti n. Ngày nay, ngư i s d ng có th t thi t k ho c mua s n linh ki n ñi n t và cơ khí l p thành v
tinh c 1, 2, 3... kg v i các tính năng mong mu n. Ưu ñi m c a lo i v tinh siêu nh này là th i gian ch t o ng n, chi
phí th p và càng phát huy năng l c khi s d ng c m t chùm v tinh. Nh có th thích h p hóa d dàng v i t ng nhu
c u th c ti n và nh nh ng ti n b nhanh chóng trong lĩnh v c ñi n t và công ngh thu nh các h th ng c m ng,
nhi u nhu c u vi n thông, vi n thám c a Vi t Nam ñư c ñánh giá là kh thi ngay trong th i ñi m hi n t i.
Nhi u trư ng ñ i h c trên th gi i ñã s d ng thành công v tinh siêu nh trong các chương trình vi n thám và khoa
h c vũ tr . G n ñây, Trư ng ñ i h c FPT c ng tác v i Đ i h c Uppsala Th y Đi n ñã ñưa ra ý tư ng s d ng lo i v
tinh này trong công tác qu n lý hàng h i Vi t Nam và ñã ñư c Trư ng ñ i h c Tokyo, Nh t B n tuy n ch n, m i sang
trình bày ñ án t i h i th o “2nd Nano-satellite symposium” ngày 13-15/3/2011. Nói tóm t t, ñây là ñ án dùng chùm v
tinh siêu nh lo i 3kg có trang b máy thu tín hi u ñ nh v (AIS) c a tàu thuy n lưu thông trên bi n, nh m h tr công
tác qu n lý hàng h i và tìm ki m, c u n n.
Bài vi t này ñ c p ñ n lo i v tinh siêu nh CubeSat có th áp d ng cho các nhu c u thi t th c c a Vi t Nam, ñ ng
th i cũng trình bày v ñ án theo dõi s di chuy n c a tàu bi n t v tinh làm ví d ñi n hình cho th y ti m năng l n
c a v tinh siêu nh ñáp ng nhu c u vi n thông, vi n thám hi n nay c a ñ t nư c.
1. Gi i thi u v v tinh siêu nh
T khi Liên Xô phóng thành công Sputnik 1 ngày 4/10/1957 ñ n nay, ñã có hàng nghìn v tinh
ñư c ñưa vào ho t ñ ng trên không gian. V i v trí ñ c bi t t trên qu ñ o, các v tinh ñã và ñang
ñem l i nh ng l i ích to l n trong các lĩnh v c vi n thông, vi n thám, nghiên c u khoa h c, quân s ,
ñ nh v , theo dõi và c nh báo thiên tai… Nhìn chung các v tinh truy n th ng v n là nh ng thi t b
ph c t p, to l n, n ng n (hàng trăm, nghìn kg), chi phí ch t o r t t n kém (hàng ch c ñ n hàng
trăm tri u USD) và th i gian ch t o r t dài.
Tháng 8/2000, m t nhóm các nhà khoa h c trên th gi i ñã kh i xư ng ra ý tư ng ch t o nh ng v
tinh siêu nh hình l p th , có kích thư c 10x10x10 cm, ch n ng 1kg g i là CubeSat [1] v i m c
ñích giúp sinh viên và các nhà nghiên c u tr ti p c n và n m b t k thu t ch t o v tinh. Khác v i
nh ng v tinh truy n th ng m t nhi u năm ch t o v i ñ u tư hàng tri u ñô la, các v tinh l p
CubeSat có th i gian phát tri n ng n t 1-2 năm ñ n vài tháng và chi phí th p, ch kho ng dư i vài
trăm nghìn USD. M c chi phí và th i gian ñó phù h p v i kh năng c a các trư ng ñ i h c và các
vi n nghiên c u. Hình 1 dư i ñây cho th y hình d ng t ng quát c a m t v tinh siêu nh c a trư ng
Đ i h c Tokyo.
Hình 1. V tinh siêu nh XI-V do trư ng Đ i h c Tokyo ch t o, phóng năm 2003
Bư c phát tri n ti p theo c a CubeSat là l p v tinh nanô (nanosatellite,