Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VIỆT NAM - CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC
Nguyễn Anh Tuấn
Trường Đại học Thủy lợi, email: tuanna@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thương mại điện tử là hoạt động trao đổi - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp có
hàng hóa, dịch vụ dựa trên nền tảng điện tử xuất bản hoặc từ các trang mạng của các tổ
và hệ thống mạng internet nhằm tìm kiếm lợi chức quản lý và phát triển thương mại điện tử
nhuận. Khái niệm về Thương mại điện tử của Việt Nam;
- Phương pháp kiểm chứng chéo để đảm
ngày càng mở rộng, không giới hạn ở hoạt
bảo tính xác thực của số liệu thu thập được;
động trao đổi thương mại hàng hóa và dịch
- Phương pháp phân tích, đánh giá, so
vụ thuần túy mà nó đã lan tỏa sang tất cả các sánh… các số liệu thu thập được từ các tài liệu
ngành nghề kinh tế và dịch vụ công. tham khảo cùng với phương pháp luận giải
Thương mại điện tử của Việt Nam đến sau dựa trên các quy luật kinh tế như giá trị, cạnh
đôi chút so với thể giới nhưng nhờ sự chủ tranh…để đưa ra những kết luận cần thiết theo
động “đi trước đón đầu” thương mại điện tử các mục tiêu nghiên cứu của tác giả.
của Việt Nam có những bước tăng trưởng
ngoạn mục nhưng đồng thời cùng liên tục đối 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
mặt với những khó khăn thử thách. a. Những cơ hội của thương mại điện tử
Theo Báo cáo Chỉ số Thương mại Điện tử Việt Nam
của do Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Về sàn giao dịch Thương mại điện tử, Việt
Nam (VECOM), năm 2019 tốc độ tăng Nam phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và
trưởng thương mại điện tử nước ta đạt trên chất lượng. Đến nay, Việt Nam có tới trên 10
32%. Tốc độ tăng trưởng trung bình của giai sàn giao dịch Thương mại điện tử xét theo số
đoạn bốn năm 2016 - 2019 khoảng 30%. Quy lượng truy cấp và doanh thu: Lazada,
mô thương mại điện tử bán lẻ hàng hoá và Hotdeal , Zalora, Shopee, Sendo, Tiki,
dịch vụ tiêu dùng năm 2019 đạt khoảng 11,5 Adayroi, Lotte, Chodientu, Zanado…đang
tỷ USD. VECOM dự đoán tốc độ tăng trưởng chiếm lĩnh chủ yếu của thị phần thị trường
của năm 2020 sẽ tiếp tục duy trì ở mức trên thương mại điện tử của Việt Nam hiện nay.
30% và quy mô thương mại điện tử Việt Nam Như vậy, TMĐT Việt Nam có những cơ
sẽ vượt con số 15 tỷ USD. Còn theo Báo cáo hội như:
- Thương mại điện tử là xu thế thời đại khi
Thương mại điện tử các nước Đông Nam Á
mà các yếu tố tiền đề đã xuất hiện và khá
năm 2019 của Google, Temasek và
chín mùi, ví dụ như:
Bain&Company dự đoán tốc độ tăng trưởng + Khẳng định cơ sở kinh tế xã hội đã xuất
trung bình cho cả giai đoạn 2015-2025 của hiện ở nhiều quốc gia, vùng miền trong đó có
thương mại điện tử Việt Nam là 29%. Khi đó, Việt Nam đã tạo tiền đề về kinh tế xuất hiện
quy mô thương mại điện tử của Việt Nam sẽ nhu cầu giao dịch, trao đổi của người bán và
vươn tới ngưỡng 43 tỷ USD và đứng ở vị trí người mua thông qua ứng dụng thương mại
thứ ba trong khối ASEAN. điện tử;
415
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
+ Khẳng định tiền đề cơ sở hạ tầng pháp lý sẽ ngừng kinh doanh, phân phối đến khách
đã hội đủ những điều kiện cần thiết để quản hàng, đồng nghĩa ngừng hoạt động cũng như
lý và điều hành hoạt động kinh doanh thương cung cấp các dịch vụ. Trước đó, khoảng
mại điện tử tại Việt Nam hiện nay; tháng 3-2019, sàn TMĐT chuyên về thời
+ Khẳng định hạ tầng kỹ thuật, công nghệ trang Robin Online (tiền thân là Zalora) cũng
điện tử và hệ thống mạng đã phát triển tới bất ngờ tuyên bố tạm dừng mọi hoạt động
mức tạo điều kiện cho giao dịch thương mại bán hàng. Như vậy, kể từ thời điểm đóng
điện tử phát triển tại Việt Nam. cửa, Zalora đã gia nhập thị trường TMĐT
- Thương mại điện tử là cơ hội to lớn của Việt Nam được 7 năm…
thương mại và phát triển kinh tế của Việt Mặt khác, việc gia nhập thị trường thương
Nam. Khẳng định, nhờ có thương mại điện tử mại điện tử khá dễ dàng, giai đoạn đầu, nhiều
mà nhiều lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh doanh nghiệp, cá nhân cơ hội tưởng như
ứng dụng thương mại điện tử xuất hiện và thương mại điện tử là nơi kiếm tiền dễ dàng
phát triển như: sản xuất, tài chính, thị trường đã nhanh chóng đầu tư, mở sàn giao dịch để
vốn, thanh toán, logistics…thậm trí sang cả tham gia kinh doanh. Tuy nhiên, sau hiệu ứng
lĩnh vực dịch vụ công, Chính phủ, chính ban đầu, thị trường thương mại điện tử đối
quyền điện tử… mặt với khó khăn do cạnh tranh, những vấn đề
- Cơ hội tham gia thương mại điện tử của kỹ thuật, giao hàng, thanh toán, an toàn, đặc
Việt Nam đang mở rộng cho mọi tổ chức và biệt quy mô thị trường…thu không bù chi dẫn
cá nhân với những lợi ích to lớn đang chờ đón đến một số cá nhân, doanh nghiệp đã từ bỏ
những tính ưu việt của thương mại điện tử; nhiều cam kết - vấn đề cốt lõi của thương mại
- Khẳng định mô hình doanh thu của điện tử. Hệ lụy, mất uy tín, đánh mất niềm tin,
thương mại điện tử của Việt Nam (B2C, đã nhanh chóng đẩy cá nhân, doanh nghiệp
B2B) đang từng bước hoàn thiện và phát kinh doanh thương mại điện tử sụp đổ.
triển cùng với quy mô của thị trường không Như vậy, TMĐT Việt Nam đối mặt với
ngừng lớn mạnh. thách thức như:
- Cạnh tranh trong thương mại điện tử là
b. Thách thức của thương mại điện tử
cạnh tranh toàn cầu do vậy tham gia thương
Việt Nam
mại điện tử là đối mặt với những những cạnh
Liên tục tăng trưởng cao trong nhiều năm, tranh vô cùng khốc liệt mà lợi thế dành cho
tuy nhiên, thương mại điện tử còn đối mặt những doanh nghiệp lớn và trường vốn.
với những thách thức, đặc biệt tính hiệu quả Doanh nghiệp Việt Nam sẽ thất bại hoặc bị
của hoạt động kinh doanh này. Đa phần các thôn tính nếu không có chiến lược tốt, tiết
trang thương mại điện tử ở Việt Nam hiện giảm chi phí cùng với không ngừng giữ gìn
nay kinh doanh không có lãi. Sau khi đã đốt uy tín, cam kết;
hết sạch tiền đầu tư thì buộc phải tuyên bố - Thị trường khá nhỏ bé. Mặc dù phát triển
phá sản, tự rút lui khỏi thị trường. khá nhanh, nhưng thị trường thương mại điện
Nhiều sàn phải chịu lỗ lớn liên tục trong tử của Việt Nam vẫn còn khá khiêm tốn. Phải
nhiều năm phải tuyên bố đóng cửa. Trong đó, mất một khoảng thời gian khá dài nữa khi mà
đình đám nhất có thể kể đến việc Tập đoàn thu nhập của dân cư tăng khá, đó là tiền đề
Vingroup công bố rút khỏi mảng bán lẻ trực nâng đỡ cho thương mại điện tử của Việt
tiếp để tập trung nguồn lực cho công nghiệp - Nam phát triển;
công nghệ. Theo đó, trang Adayroi sẽ sáp - Nhân lực chất lượng cao là một thách thức
nhập vào VinID. Tương tự, ngày 25-12-2020, to lớn với thương mại điện tử của Việt Nam.
Tổng giám đốc Lotte.vn đã gửi thông báo đến Trong khi đó việc đào tạo nguồn nhân lực luôn
các nhà cung cấp, khách hàng của Lotte.vn đối mặt với nhiều khó khăn, trở ngại do rất
cho biết, từ ngày 20-1-2020, website Lotte.vn nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan;
416
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
- Thương mại điện tử là thương mại của 4. KẾT LUẬN
niềm tin. Không dễ để tất cả các nhà cung Thương mại điện tử non trẻ của Việt Nam
cấp dịch vụ thương mại điện tử luôn giữ được đang đón những cơ hội to lớn, không những
uy tín, cam kết với khách hàng. Quá trình chỉ với thị trường Việt Nam mà còn có thể
sàng lọc sẽ giữ lại trên thị trường những nhà vươn tới thị trường toàn cầu nhờ những ưu
kinh doanh thương mại điện tử tốt nhất, thế nhiều hàng hóa, dịch vụ giá rẻ, độc đáo
những cá nhân, doanh nghiệp thiếu tầm nhìn, của Việt Nam;
chiến lược, vốn, khả năng tiếp cận công Thương mại điện tử Việt Nam cũng phải
nghệ, năng lực quản trị… sớm muộn cũng đối mặt với những thách thức không hề nhỏ
phải rời bỏ thị trường; từ vấn đề dung lượng thị trường, pháp lý, kỹ
- Tập quán, thói quen và ngại tiếp cận thuật công nghệ, vốn, nhân lực và tập quán
công nghệ mới vẫn ảnh hưởng khá lớn tới của người Việt;
một bộ phận dân cư, đặc biệt là những người Vì vậy, để thành công, thương mại điện tử
lớn tuổi, những người sống nông thôn, miền của Việt Nam phải có chiến lược đúng đắn và
núi… khi ứng dụng thương mại điện tử vào đầu tư cho dài hạn.
cuộc sống hàng ngày;
- Vấn đề giao hàng luôn là thử thách lớn 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
đối với thương mại điện tử, trong đó: an toàn, [1] TS Trần Văn Hòe, Giáo trình Thương mại
thời gian, xử lý tranh chấp, chi phí giao điện tử căn bản, NXB Kinh tế quốc dân, 2015.
hàng… luôn đối mặt hàng ngày giữa người [2] Lưu Đan Thọ - Tôn Thất Hoàng Hải,
bán với mua; Thương mại điện tử hiện đại, Nhà xuất bản
- Thanh toán và hạ tầng thanh toán là ½ Tài chính, 2015.
của kinh doanh thương mại điện tử. Vấn đề [3] TS Nguyễn Văn Hùng, Cẩm nang Thương
mại điện tử, Nhà xuất bản Kinh tế TP Hồ
này đòi hỏi tính hệ thống của thị trường Việt
Chí Minh, 2013.
Nam. Sẽ không có thương mại điện tử nếu [4] Hiệp hội thương mại điện tử Viêt Nam
không có dịch vụ thanh toán tốt và tin cậy. (VECOM) https://www.vecom.vn.
[5] Cổng thông tin Bộ Công Thương,
https://moit.gov.vn.
417
nguon tai.lieu . vn
