Xem mẫu
- THÖÏC TRAÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP
PHAÙT TRIEÅN mAûNg CAÂY XANH ÑOÂ THÒ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ mINH
ÑA NGAØNH
ThS.KTS. NGuyeãN HoàNG DIeäP
Phoù giaùm ñoác Trung taâm chuyeån giao coâng ngheä QHXD (VIUP)
1. Ñaët vaán ñeà
Caây xanh ñoâ thò laø thaønh toá quan troïng trong caáu truùc ñoâ thò. Ñoù khoâng chæ laø laù phoåi xanh, laø maùy ñieàu hoøa khoâng khí,
laø thieát bò loïc buïi, giaûm tieáng oàn vaø khí thaûi… maø coøn gaén boù thaân thieát vôùi con ngöôøi, vôùi moâi tröôøng soáng vaø vôùi söï phaùt
trieån cuûa ñoâ thò. Vaäy coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån caây xanh ñoâ thò TP.HCM coù nhöõng vaán ñeà, khoù khaên gì trong quaù
trình phaùt trieån ñoâ thò vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu?
Heä thoáng coâng vieân vaø caây xanh taïi TP.HCM ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån qua moãi giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau. Trong
quaù trình naøy, hình thöùc söû duïng cuõng nhö xu höôùng phaùt trieån vaø quy hoaïch moãi coâng vieân cuõng khaùc nhau. Baøi vieát
vôùi muïc ñích mang ñeán caùi nhìn toång quan veà söï hình thaønh vaø phaùt trieån khoâng gian xanh TP.HCM vaø nhìn laïi vai troø,
caùc loaïi hình cuûa khoâng gian xanh, ñaëc bieät laø coâng vieân coâng coäng vaø nhöõng vaán ñeà toàn taïi tröôùc thaùch thöùc cuûa söï
phaùt trieån kinh teá vaø tình traïng quy hoaïch ñoâ thò hieän nay taïi TP.HCM.
2. Thöïc traïng heä thoáng caây xanh ñoâ thò TP.HCM
2.1. Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät hieän haønh lieân quan tôùi quy hoaïch, quaûn lyù caây xanh ñoâ thò
- Luaät Xaây döïng;
- Luaät Quy hoaïch ñoâ thò;
- Nghò ñònh soá 64/2010/NÑ-CP ngaøy 11 thaùng 6 naêm 2010 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù caây xanh ñoâ thò;
- Nghò ñònh soá 130/2013/NÑ-CP ngaøy 16 thaùng 10 naêm 2013 cuûa Chính phuû veà saûn xuaát vaø cung öùng saûn phaåm, dòch
vuï coâng ích;
- Thoâng tö soá 20/2005/TT-BXD ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005 cuûa Boä Xaây döïng veà Höôùng daãn quaûn lyù caây xanh ñoâ thò;
56 SË 99 . 2019
- ß a n g µ n h
- Thoâng tö soá 06/2010/TT-BXD ngaøy
26/5/2010 cuûa Boä Xaây döïng höôùng daãn
phöông phaùp xaùc ñònh giaù cuûa maùy vaø thieát
bò thi coâng xaây döïng coâng trình.
- TCVN 9257: 2012, Quy hoaïch caây xanh söû
duïng coâng coäng trong caùc ñoâ thò - tieâu chuaån
caây xanh thieát keá.
- Vaên baûn soá 2273/BXD-VP ngaøy 10/11/2008
cuûa Boä Xaây döïng coâng boá ñònh möùc döï toaùn
duy trì caây xanh ñoâ thò.
- Tieâu chuaån thieát keá kyù hieäu TCXDVN
362:2005 “Quy hoaïch caây xanh söû duïng
coâng coäng trong caùc ñoâ thò - Tieâu chuaån
thieát keá” ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá
01/2006/QÑ-BXD ngaøy 05 thaùng 01 naêm
2006 cuûa Boä tröôûng Boä Xaây döïng;
Ñeán nay, coù moät soá vaên baûn ñaõ ban haønh
lieân quan ñeán quaûn lyù vaø phaùt trieån heä thoáng
caây xanh ñoâ thò, nhöng vaãn chöa coù söï thoáng
nhaát cao giöõa khaùi nieäm veà caây xanh ñoâ thò,
khoâng gian xanh ñoâ thò vaø caây troàng ñoâ thò
daãn ñeán khoù khaên cho coâng taùc quaûn lyù. Ñaëc
bieät laø khoù khaên trong vieäc xaùc ñònh muïc
tieâu quy hoaïch, giao nhieäm vuï quy hoaïch
vaø tuyeån choïn ñôn vò coù ñuû naêng löïc chuyeân
moân ñeå quaûn lyù, thöïc hieän quy hoaïch.
Beân caïnh ñoù coù nhieàu vaên baûn ñaõ ñöôïc ñeà
caäp trong Chieán löôïc, chöông trình muïc tieâu
quoác gia lieân quan ñeán BÑKH nhaèm taêng
cöôøng quaûn lyù vaø phaùt trieån maûng xanh ñoâ
thò ñaûm baûo ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng vaø
UPBÑKH nhö:
- Taïi Quyeát ñònh soá 1183/QÑ-TTg ngaøy Sô ñoà 1: Ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian TP.HCM ñeán naêm 2025
30/8/2012 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà
Chöông trình muïc tieâu quoác gia öùng phoù
vôùi bieán ñoåi khí haäu giai ñoaïn 2012-2015,
chöông trình ñöôïc trieån khai thöïc hieän taïi caùc
Boä, ngaønh vaø caùc ñòa phöông treân toaøn quoác.
Caùc nhieäm vuï troïng taâm, öu tieân caáp baùch
cuûa Boä Xaây döïng nhö: ñaùnh giaù taùc ñoäng
cuûa bieán ñoåi khí haäu, nöôùc bieån daâng trong
caùc lónh vöïc do Boä quaûn lyù, xaùc ñònh caùc giaûi
phaùp öùng phoù bieán ñoåi khí haäu, nöôùc bieån
daâng cho caùc ñoâ thò vaø vuøng kinh teá bieån; xaây
döïng tieâu chuaån, quy chuaån.
- Quyeát ñònh soá 1216/QÑ-TTg ngaøy
05/9/2012 cuûa Thuû töôùng Chính phuû ñaõ pheâ
duyeät Chieán löôïc Baûo veä moâi tröôøng quoác
gia ñeán naêm 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030
ñaët ra caùc muïc tieâu caûi thieän moâi tröôøng
soáng; naâng cao naêng löïc chuû ñoäng öùng phoù
vôùi bieán ñoåi khí haäu, höôùng tôùi muïc tieâu phaùt
trieån beàn vöõng ñaát nöôùc vaø ñeà ra ñònh höôùng
caùc noäi dung, bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng,
SË 99 . 2019 57
- trong ñoù neâu roõ caûi thieän moâi tröôøng khoâng khí trong caùc ñoâ thò, khu tieân tieán treân theá giôùi.
daân cö laø thöïc hieän nghieâm caùc yeâu caàu veà boá trí ñaát cho coâng vieân, Theo Sôû Giao thoâng Vaän taûi, thöïc traïng maûng caây xanh coâng vieân
caây xanh, khoâng gian thoaùng trong vieäc thöïc hieän quy hoaïch phaùt thaønh phoá vaø coâng taùc quaûn lyù maûng caây xanh thaønh phoá nhö sau
trieån, chænh trang ñoâ thò; taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän (bao goàm: caây xanh coâng vieân, caây xanh ñöôøng phoá, vaø caây xanh
caùc chæ tieâu naøy ñoái vôùi caùc döï aùn xaây döïng, chænh trang ñoâ thò, khu khaùc):
daân cö; - Caây xanh ñöôøng phoá treân ñòa baøn thaønh phoá theo thoáng keâ coù
- “Chieán löôïc quoác gia veà taêng tröôûng xanh ñöôïc Thuû töôùng Chính khoaûng 72.334 caây troàng treân ñöôøng phoá, do Sôû Giao thoâng Vaän taûi
phuû ñaõ ban haønh taïi Quyeát ñònh soá 1393/QÑ-TTg ngaøy 25/9/2012 vaø caùc quaän, huyeän quaûn lyù:
ñaõ ñaët ra caùc muïc tieâu, trong ñoù coù vieäc xaây döïng loái soáng thaân + Khu vöïc 13 quaän noäi thaønh cuõ troàng 39.273 caây xanh treân 660
thieän vôùi moâi tröôøng thoâng qua taïo nhieàu vieäc laøm töø caùc ngaønh tuyeán ñöôøng, phaân boá khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc quaän, soá löôïng caây
coâng nghieäp, noâng nghieäp, dòch vuï xanh, phaùt trieån haï taàng xanh. taäp trung nhieàu nhaát ôû Quaän 1 (chieám 20,1%), keá ñeán laàn löôït laø Quaän
Caùc giaûi phaùp caàn thöïc hieän ñeå ñeán naêm 2020 caùc ñoâ thò ñaït ñöôïc 5, Quaän 3, Taân Bình, Bình Thaïnh (chieám töø 9 - 10%). Ngoaïi tröø Quaän
möùc trung bình trôû leân cuûa heä thoáng chæ soá ñoâ thò xanh… trong ñoù Bình Taân vöøa hoaøn taát coâng taùc ñieàu tra, ñang phaân loaïi caây xanh ñeå
bao goàm xaây döïng ñoâ thò xanh, ñoâ thò sinh thaùi, coâng trình xanh, loái ñöa vaøo quaûn lyù, coøn laïi caùc quaän coù ít caây nhaát laø Phuù Nhuaän (chieám
soáng xanh, xanh hoùa caûnh quan ñoâ thò: öu tieân phaân boå ñaát coâng 2,2%), tieáp theo laø quaän 4, quaän 6, quaän Goø Vaáp (chieám töø 3 - 5%).
ñeå nhanh choùng naâng cao dieän tích khoâng gian xanh vaø maët nöôùc Veà cô caáu chieàu cao: quaän 1, 3 vaø 5 coù tyû leä caây loaïi 3 (cao > 12m,
ôû caùc ñoâ thò, ñaït tieâu chuaån theo loaïi ñoâ thò; khuyeán khích ñaàu tö ñöôøng kính > 50cm) nhieàu hôn caùc quaän khaùc. Caùc loaøi caây goã phoå
vaø phaùt trieån caùc khoaûng khoâng gian xanh trong caùc döï aùn ñoâ thò bieán: Daàu Con Raùi, Lim Xeït, Vieát, Baèng Laêng, Me Chua, Me Taây, Sao
vaø khuyeán khích coäng ñoàng, doanh nghieäp vaø caùc hoä gia ñình huy Ñen, Phöôïng Vó, Soï Khæ…
ñoäng nguoàn löïc ñeå xanh hoùa caûnh quan ñoâ thò. + Khu vöïc 6 quaän môùi coù khoaûng 19.000 caây xanh treân khoaûng 140
tuyeán ñöôøng. Caây xanh chuû yeáu troàng töï phaùt, chöa oån ñònh vaø coù
Trong “Chöông trình phaùt trieån ñoâ thò quoác gia” ñöôïc Thuû töôùng Chính nhieàu chuûng loaïi, caùc loaïi caây goã phoå bieán laø Keo laù traøm, Baøng, Döøa,
phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 1659/QÑ-TTG ngaøy 07/11/2012 ñaõ ñaët Tröùng caù, Keo môõ, Vieát, Soï khæ, Daàu, Phöôïng vó, Baïch ñaøn…
ra muïc tieâu ñaát daønh cho caây xanh ñoâ thò:
- Ñeán naêm 2020: Ñaát caây xanh ñoâ thò, ñoái vôùi ñoâ thò ñaëc bieät ñaït 15m2/ Trong nhöõng naêm qua, ñaõ coù nhieàu chöông trình, döï aùn, coâng trình
ngöôøi; ñoâ thò loaïi I, loaïi II ñaït 10m2/ngöôøi; ñoâ thò loaïi III, loaïi IV ñaït 7m2/ môû roäng caùc tuyeán ñöôøng cuøng vôùi vieäc troàng nhieàu caây xanh ñöôøng
ngöôøi; ñoâ thò loaïi V ñaït 3 - 4m2/ngöôøi. Ñaát caây xanh coâng coäng khu phoá, do vaäy soá löôïng caây xanh phaùt trieån raát nhanh. Tuy nhieân, ôû moät
vöïc noäi thò, ñoâ thò ñaëc bieät ñaït 7m2/ngöôøi; ñoâ thò caùc loaïi khaùc ñaït töø soá nôi, caûnh quan ñöôøng phoá chöa ñeïp do chuûng loaïi, kích thöôùc caây
4 - 6m2/ngöôøi. khoâng ñoàng ñeàu treân cuøng moät tuyeán ñöôøng; ngoaøi ra moät soá caây
- Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra caùc nhieäm vuï vaø giaûi phaùp thöïc hieän veà xanh giaø coãi chöa baûo ñaûm an toaøn vaøo muøa möa. Moät soá loaøi caây
caây xanh ñoâ thò, baûo veä moâi tröôøng caûnh quan, trong ñoù nhaán maïnh: khoâng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån caây troàng ñöôøng phoá nhö caây Baøng
Baûo veä vaø duy trì khoâng gian xanh, maët nöôùc; Löïa choïn caây troàng phuø do nhaùnh gioøn deã gaõy, deã nhieãm saâu beänh; caây Baïch Ñaøn, Keo Laù
hôïp vôùi khí haäu, chöùc naêng vaø tính chaát ñoâ thò, taïo neùt ñaëc tröng rieâng Traøm, Döøa…
cho töøng vuøng vaø moãi ñoâ thò… + Caây xanh taïi caùc voøng xoay, tieåu ñaûo, muõi duøi: hieän coù 27 ñieåm caây
xanh ñöôøng phoá taïi caùc nuùt giao thoâng, tieåu ñaûo.
Thaùng 9/2015, Lieân Hôïp quoác thoâng qua Chöông trình nghò söï toaøn - Caây xanh söû duïng coâng coäng: laø dieän tích coâng vieân caây xanh söû
caàu veà phaùt trieån beàn vöõng ñeán 2030 vôùi 17 muïc tieâu phaùt trieån beàn duïng chung, phuïc vuï lôïi ích coâng coäng, ñaùp öùng nhu caàu nghæ ngôi,
vöõng (SDG) nhö laø moät loä trình ñeå chaám döùt ñoùi ngheøo, choáng baát vui chôi giaûi trí, sinh hoaït vaên hoùa, reøn luyeän thaân theå vaø myõ quan ñoâ
bình ñaúng vaø choáng bieán ñoåi khí haäu trong 15 naêm tôùi. Trong ñoù, caùc thò cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi daân thaønh phoá.
muïc tieâu coù lieân quan ñeán phaùt trieån khoâng gian xanh, caây xanh, ñoâ
thò xanh vaø bieán ñoåi khí haäu ñöôïc theå hieän ôû muïc tieâu 11, 13 vaø 15. Heä thoáng coâng vieân phaân boá khoâng ñeàu treân ñòa baøn thaønh phoá, chuû
yeáu taäp trung treân ñòa baøn Quaän 1 do ñöôïc ñaàu tö quy hoïach raát toát
Ngaøy 10/5/2017, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ban haønh Keá hoaïch haønh tröôùc ñaây, Quaän 3 vaø Quaän 5 quyõ ñaát haïn cheá khoù phaùt trieån coâng
ñoäng quoác gia thöïc hieän Chöông trình nghò söï 2030 vì söï phaùt trieån vieân, Quaän 6, Quaän 10, Quaän 11 hình thaønh moät soá coâng vieân môùi vôùi
beàn vöõng taïi Quyeát ñònh soá 622/QÑ-TTg. Caùc muïc tieâu cuï theå ñaõ dieän tích ñaùng keå. Caùc Quaän hieän coù coâng vieân nhö: Quaän 1 (Coâng
giao cho caùc Boä, ngaønh thöïc hieän. Ví du,ï muïc tieâu 11.7, ban haønh vieân Tao Ñaøn, Coâng vieân 23/9, Thaûo Caàm Vieân ), Quaän 6 (Coâng vieân
höôùng daãn quy hoaïch ñoâ thò xanh… xaây döïng heä tieâu chí quy hoaïch Phuù Laâm), Quaän 10 (Coâng vieân Kyø Hoøa, Coâng vieân Leâ Thò Rieâng),
khoâng gian xanh…; Ban haønh ñònh möùc kinh teá, kyõ thuaät veà coâng Quaän 11 (Coâng vieân Ñaàm Sen), Quaän Phuù Nhuaän (Coâng vieân Gia
vieân caây xanh… Ñònh), Quaän Bình thaïnh (Coâng vieân Vaên Thaùnh, Coâng vieân Thanh
Ña, Coâng vieân Bình Quôùi). Gaàn ñaây gaén vôùi döï aùn caûi taïo Keânh Nhieâu
2.2. Thöïc traïng maûng caây xanh coâng vieân TP.HCM Loäc - Thò Ngheø ñaõ giuùp hình thaønh daõy coâng vieân doïc keânh, döï aùn
2.2.1. Thöïc traïng maûng caây xanh coâng vieân coâng vieân haønh lang oáng nöôùc Xa loä Haø Noäi ñaõ caûi thieän phaàn naøo veà
TP.HCM hieän coù khoaûng 540 trieäu m2 caây xanh; rieâng noäi thaønh coù gaàn quyõ ñaát phaùt trieån coâng vieân. Töông töï, thoâng qua caùc chöông trình
5,5 trieäu m2 caây xanh (chieám 1%) trong khi khu vöïc naøy taäp trung gaàn chænh trang ñoâ thò, xaây döïng coâng trình haï taàng, môû roäng ñöôøng, nhieàu
90% daân soá. Ñoä che phuû bình quaân ñaàu ngöôøi chöa tôùi 1m2, khoâng daõy phaân caùch tieåu ñaûo, voøng xoay ñaõ ñöôïc hình thaønh nhö ñöôøng
ñaït quy chuaån vaø chæ baèng 1/10 chæ tieâu caây xanh cuûa caùc thaønh phoá Ñieän Bieân Phuû, ñöôøng Tröôøng Chinh, ñöôøng Xuyeân AÙ, Ñaïi Loä Ñoâng
58 SË 99 . 2019
- ß a n g µ n h
Taây. maûng caây xanh thaønh phoá ñöôïc baûo veä vaø phaùt trieån. Khoâng keå dieän
tích troàng caây laâu naêm, ngaønh coâng vieân caây xanh thaønh phoá ñaõ
Thaønh phoá hieän coù 609,18ha coâng vieân. Chæ tieâu dieän tích caây xanh ñaït ñöôïc caùc thaønh töïu nhö taêng cöôøng ñaàu tö xaây döïng coâng vieân
söû duïng coâng coäng toaøn thaønh phoá ñaït 0,85m2/ngöôøi, trong ñoù khu caây xanh ñeå caùc coâng vieân caây xanh ngaøy caøng ñeïp hôn. Caây xanh
vöïc noäi thaønh cuõ chæ ñaït 0,23m2/ngöôøi, khu vöïc quaän môùi 0,28m2/ ñöôøng phoá coù dieän tích töông öùng naêm 2009 laø 260,19ha vaø naêm
ngöôøi vaø ngoaïi thaønh 2,59m2/ngöôøi. 2015 laø 350ha. Dieän tích caây xanh coâng coäng taêng töø 609,18ha naêm
- Caùc loaïi caây xanh khaùc bao goàm: caây laâu naêm, khuoân vieân, hoa 2009 leân 2.900ha naêm 2015.
kieång… vôùi dieän tích naêm 2009 laø treân 42.000ha; trong ñoù, dieän tích
caây laâu naêm laø 36.090 ha, hoa kieång vaø ñoàng coû chaên nuoâi… laø Tuy nhieân beân caïnh ñoù vieäc quaûn lyù vaø xaây döïng coâng vieân caây xanh
6.097ha. Ngoaøi vieäc duy trì saûn xuaát noâng nghieäp naâng cao ñôøi soáng ñaõ khoâng theo quy hoaïch ñöôïc duyeät naêm 2000. Quy hoaïch coâng
cuûa ngöôøi daân ñaõ goùp phaàn raát lôùn trong vieäc naâng ñoä che phuû cuûa vieân caây xanh chöa ñaùp öùng nhu caàu nghæ ngôi, vui chôi giaûi trí cuûa
maûng xanh treân ñòa baøn thaønh phoá. nhaân daân thaønh phoá, ñaëc bieät laø trong khu vöïc noäi thaønh coøn raát thaáp
so vôùi quy ñònh taïi Quyeát ñònh soá 24/QÑ-TTg ngaøy 06 thaùng 01 naêm
Nhö vaäy, theo thoáng keâ cuûa Phoøng Quaûn lyù coâng vieân - caây xanh, Sôû 2010 cuûa Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñieàu chænh quy hoaïch
Giao thoâng Vaän taûi TP.HCM, ñeán nay toaøn boä dieän tích coâng vieân, chung xaây döïng TP.HCM ñeán naêm 2025.
vöôøn hoa vaø caây xanh daûi phaân caùch treân ñòa baøn thaønh phoá chæ coøn
khoaûng 535ha, giaûm gaàn 50% (khoaûng 1.000ha) so vôùi naêm 1998. Treân thöïc teá, heä thoáng coâng vieân TP.HCM ñöôïc quaûn lyù bôûi: Coâng ty
Coâng vieân caây xanh TP.HCM; Coâng ty Dòch vuï ñoâ thò, coâng ty coâng
Theo thoáng keâ cuûa Sôû Giao thoâng Vaän taûi TP.HCM (töø 2012-2018) trình ñoâ thò Quaän, huyeän quaûn lyù caùc coâng vieân ñöôïc phaân caáp.
cho thaáy, toång dieän tích quy hoaïch coâng vieân caây xanh ñöôïc ñaàu tö - Caùc ngaønh khaùc (dòch vuï, giaûi trí, du lòch) quaûn lyù moät soá coâng vieân
xaây môùi laø gaàn 70ha, trong ñoù coâng vieân coâng coäng taäp trung chæ taêng phuïc vuï coù thu phí vaøo coång.
hôn 10ha. Theo ñoù, coâng vieân caây xanh caáp ñoâ thò 7,5m2/ngöôøi; coâng - Trong ñoù coù Thaûo caàm vieân Saøi Goøn tröïc thuoäc Sôû Giao thoâng Vaän
vieân caây xanh caáp ñôn vò ôû laø 2,9m2/ngöôøi. Tuy nhieân, dieän tích coâng taûi quaûn lyù.
vieân caây xanh hieän traïng coøn thaáp vôùi dieän tích 491ha, chieám 4,3%
toång dieän tích quy hoaïch chöùc naêng coâng vieân caây xanh, chæ tieâu môùi Trong ñieàu kieän quaûn lyù chöa taäp trung nhö treân, vieäc ñaàu tö, xaây
ñaït 0,49m2/ngöôøi. Trong khi chæ tieâu quy hoaïch laø 10,4m2/ngöôøi. döïng, quaûn lyù hoïat ñoäng cuûa moät soá coâng vieân chöa ñaûm baûo chaát
löôïng, do chuû ñaàu tö khoâng tuaân thuû quy ñònh veà quaûn lyù ñaàu tö xaây
Theo kinh nghieäm theá giôùi ñeå ñaûm söùc khoûe moâi trong laønh moãi ngöôøi döïng, khoâng trình Sôû Giao thoâng Vaän taûi pheâ duyeät hoaëc thaåm ñònh
daân ñoâ thò caàn dieän tích khoaûng 10m2 caây xanh hoaëc lyù töôûng laø 25m2. thieát keá kyõ thuïatâ chuyeân ngaønh. Tình traïng chieám duïng, söû duïng maët
So vôùi caùc tieâu chuaån caây xanh cuûa Lieân Hieäp quoác 20 - 25m2 thì tyû baèng coâng vieân khoâng ñuùng muïc ñích nhö toå chöùc nhaø haøng aên uoáng,
leä caây xanh cuûa Vieät Nam coøn raát thaáp, khoâng ñaït quy chuaån vaø chæ kinh doanh mua baùn haøng hoùa, saân khaáu ca nhaïc, laøm truï sôû cô quan
baèng 1/10 chæ tieâu caây xanh cuûa caùc thaønh phoá tieân tieán treân theá giôùi. ñôn vò, nôi cö truù cuûa hoä daân. Thöïc traïng naøy vaãn toàn taïi ôû caû coâng
Theo quy hoaïch coâng vieân caây xanh TP.HCM ñeán naêm 2020 vaø taàm vieân do caáp TP quaûn lyù (Nhö Coâng vieân Tao Ñaøn, Thaûo Caàm Vieân),
nhìn ñeán naêm 2025, chæ tieâu caây xanh khu vöïc noäi thaønh laø 2,4m2/ vaø do caáp quaän quaûn lyù (Coâng vieân Hoaøng Vaên Thuï, Coâng vieân Phuù
Bieåu 1: Quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát maûng caây xanh coâng vieân
Laâm, Coâng vieân Leâ Thò Rieâng).
TP.HCM ñeán naêm 2015
Hieän nay, do moái hieåm hoïa hieäu öùng nhaø kính gaây aám leân toaøn caàu,
Caây xanh coâng vieân Hoaøng Vaên Thuï Caây xanh coâng vieân 23/9
(Nguoàn Sôû Giao thoâng Vaän taûi TP.HCM)
ngöôøi, khu vöïc noäi thaønh môû roäng laø 7,1m2/ngöôøi, coøn khu vöïc ngoaïi
thaønh laø 12m2/ngöôøi. Tuy nhieân, maät ñoä caây xanh coâng coäng treân ñòa
baøn hieän chöa ñaït 1m2/ngöôøi, thaáp hôn so vôùi tieâu chuaån quy ñònh.
2.2.2. Thöïc traïng quaûn lyù maûng caây xanh TP.HCM
Tình hình phaân caáp quaûn lyù coâng vieân: Caây xanh treân xung quanh nhaø thôø Caây xanh ven
Coù söï quan taâm saâu saùt cuûa Thaønh uûy vaø UÛy ban nhaân daân TP.HCM Ñöùc Baø Keânh TP.HCM
SË 99 . 2019 59
- taïo neân caùc hình thaùi thôøi tieát baát thöôøng laøm tan baêng ôû cöïc, nöôùc ñeå ñaûm baûo caùc chæ tieâu caây xanh, coâng vieân ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän
ñuùng luaät. Ñaëc bieät laø khi phaùt trieån caùc khu daân cö môùi ra beân ngoaøi
ôû khu vöïc ngoaïi thaønh thì khoâng coù lyù do gì laïi boû qua vieäc ñaàu tö cho
coâng vieân, caây xanh.
Maûng xanh ñoâ thò khoâng chæ laø caây xanh maø coøn laø maët nöôùc. Chính
vì khoâng coi maët nöôùc thuoäc maûng xanh ñoâ thò cho neân caùc cô quan
chöùc naêng ñoùng vai troø quaûn lyù nhaø nöôùc raát deã daõi trong vieäc cho laáp
caùc ao, hoà, keânh raïch ñeå laøm caùc coâng trình. Caùc ao, hoà, keânh raïch
Caây xanh thieáu treân ñöôøng phoá TP.HCM khoâng chæ coù giaù trò trong vieäc thoaùt nöôùc choáng ngaäp maø noù coù giaù
trò trong ñieàu tieát vi khí haäu. Chuù troïng phaùt trieån caây xanh taäp trung
hôn caây xanh phaân taùn. Caây xanh taäp trung coù lôïi veà kinh teá, vaø vaên
hoaù - xaõ hoäi hôn laø caây xanh phaân taùn.
+ Duy trì phaùt trieån maûng xanh xen keû giöõa caùc nhaø chung cö cao taàng
töø dieän tích ñaát giaûi toûa caùc khu nhaø oå chuoät tröôùc ñaây.
+ Ñaàu tö xaây döïng coâng vieân, caùc maûng xanh coâng coäng. Boá trí caùc
maûng xanh xen caøi trong caùc khu nhaø cao taàng döï kieán xaây döïng môùi.
Boá trí caây xanh doïc caùc truïc ñöôøng, caùc daûi phaân caùch.
+ Giöõ gìn, caûi taïo caùc khu coâng vieân, caây xanh hieän höõu dieän tích, ñoàng
thôøi taän duïng quyõ ñaát cuûa caùc cô sôû coâng nghieäp phaûi di dôøi ñeå phaùt
trieån theâm dieän tích coâng vieân, caây xanh.
+ Boá trí truïc caây xanh caûnh quan, maët nöôùc keát hôïp du lòch, giaûi trí.
Ñoä che phuû caây xanh bình quaân ôû TP.HCM chæ baèng 1/10 chæ tieâu + Taïo nhieàu nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån coâng vieân, caây xanh ngoaøi
caây xanh ôû caùc thaønh phoá tieân tieán theá giôùi nguoàn voán ngaân saùch, ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa vieäc ñaàu tö coâng vieân
Bieåu 2: Quy hoaïch söû duïng ñaát maûng caây xanh TP.HCM ñeán naêm 2025 caây xanh.
(Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 17/2011/QÑ-UBND ngaøy + Thöôøng xuyeân toå chöùc caùc lôùp taäp huaán theo chuyeân ñeà veà laâm
18 thaùng 3 naêm 2011 cuûa UÛy ban nhaân daân TP.HCM) nghieäp xaõ hoäi, caây xanh, söû duïng GIS trong quaûn lyù, phöông phaùp
(Nguoàn Sôû Giao thoâng Vaän taûi TP.HCM) khuyeán laâm, phöông phaùp ñieàu tra coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân, baûo
toàn ña daïng sinh hoïc, du lòch sinh thaùi, caùc moâ hình noâng - laâm - ngö
keát hôïp… cho caùn boä taïi cô sôû.
+ Giaùo duïc moâi tröôøng loàng gheùp trong chöông trình giaùo duïc ôû caùc
tröôøng phoå thoâng.
3.2. Phaùt trieån maûng caây xanh thaønh phoá
Chuù troïng ñeán chöùc naêng phoøng hoä moâi tröôøng vaø taïo caûnh quan.
Phaùt trieån maûng caây xanh thaønh phoá phaûi gaén lieàn vaø song ñoâi vôùi toác
ñoä ñoâ thò hoùa, quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò ñeán ñaâu phaûi keøm theo quy
hoaïch maûng xanh cuûa caùc khu quy hoaïch naøy, vôùi tyû leä caây xanh toái
thieåu ñaït 40% ñoä che phuû.
+ Caûi thieän daàn tình traïng phaân boá maûng caây xanh khoâng ñoàng ñeàu
treân ñòa baøn khu vöïc noäi thaønh cuõ (13 quaän), ñaëc bieät gaén keát caùc
chöông trình chænh trang ñoâ thò cuûa thaønh phoá nhö caûi taïo keânh, raïch,
môû roäng ñöôøng saù, xoùa boû khu daân cö luïp xuïp, ñeå troàng caây xanh.
+ Xaây döïng quy hoaïch chi tieát caây xanh ñöôøng phoá, trong ñoù, xaùc ñònh
chuûng loaïi caây phuø hôïp cho töøng tuyeán ñöôøng; hình thaønh heä thoáng
caây xanh ñöôøng phoá mang neùt ñaëc tröng chung cuûa thaønh phoá cuõng
nhö ñaëc tröng rieâng cuûa töøng tuyeán ñöôøng, nhaát laø khu vöïc trung taâm.
bieån daâng vaø gaây bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu, ñe doïa nghieâm troïng ñeán Ñoái vôùi caùc tuyeán caây xanh coå thuï gaén lieàn vôùi lòch söû phaùt trieån cuûa
ñaát nöôùc ta treân nhieàu maët, vaø maûng caây xanh ñoâ thò cuûa TP. thaønh phoá, caàn nghieân cöùu ñöa moät soá tuyeán vaøo danh muïc caây baûo
toàn vaø coù cheá ñoä chaêm soùc ñaëc bieät ñeå baûo ñaûm an toaøn.
- Moät soá hình aûnh hieän traïng veà caây xanh TP.HCM + Tieáp tuïc taêng cöôøng trang trí caây xanh, hoa kieång treân nhöõng ñöôøng
3. Ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån maûng caây xanh ñoâ phoá khu vöïc trung taâm, cöûa ngoõ thaønh phoá; hình thöùc tröng baøy phong
thò TP.HCM. phuù, ñeïp maét, taïo aán töôïng.
3.1.Ñònh höôùng quaûn lyù maûng caây xanh thaønh phoá + Ñoái vôùi dieän tích caây xanh laâu naêm vaø caây xanh haøng naêm chuyeån
Tö duy laïi veà giaù trò caây xanh vaø maûng xanh ñoâ thò. Vieäc daønh ñaát cho sang muïc ñích söû duïng khaùc phaûi baûo ñaûm giöõ laïi toái thieåu 35 - 40%
coâng vieân, caây xanh ôû caùc döï aùn phaûi ñöôïc luaät hoaù, khoâng neân keâu ñaát troàng caây xanh.
goïi loøng haûo taâm cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Taêng cöôøng kieåm soaùt vaø cheá taøi
60 SË 99 . 2019
- ß a n g µ n h
Sô ñoà 2: Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät quaûn lyù KGX ñoâ thò
3.3. Moät soá goùp yù veà vaên baûn nhaèm phaùt trieån maûng caây xanh thaønh
phoá
Taïi Sô ñoà Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà coâng taùc quaûn lyù khoâng gian xanh ñoâ thò cho
thaáy coù 7 Luaät, 8 Nghò ñònh coù lieân quan tröïc tieáp ñeán coâng taùc quaûn lyù maûng caây xanh ñoâ thò,
ngoaøi ra coøn moät soá vaên baûn khaùc coù lieân quan khoâng tröïc tieáp.
Taùc giaû kieán nghò tieáp tuïc trieån khai Nghieân cöùu, raø soaùt ñieàu chænh, boå xung caùc quy ñònh coù
lieân quan ñeán caây xanh nhö Nghò ñònh 64/2010; quy chuaån kyõ thuaät quy hoaïch ñoâ thò, Tieâu
chuaån, caùc ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät veà caây xanh ñöôøng phoá ñeå phuïc vuï quaûn lyù vaø xaây döïng
khoâng gian xanh cho caùc ñoâ thò Vieät Nam. Bao goàm:
- Ñieàu chænh, boå sung quy ñònh veà loaïi ñaát coâng vieân, vöôøn hoa trong nhoùm ñaát söû duïng coâng
coäng taïi Ñieàu 10 Luaät Ñaát ñai.
- Laøm roõ caùc Thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa veà caây xanh coâng coäng giöõa TCVN 9257 vôùi Nghò ñònh
64/2010/NÑ - CP, thoâng tö soá 20/2005/TT-BXD.
- Boå sung quy ñònh phaïm vi haønh lang baûo veä nguoàn nöôùc trong ñoâ thò trong Quy chuaån
QCXDVN veà quy hooaïch ñoâ thò.
- Boå sung quy ñònh caùc khu chöùc naêng trong coâng vieân caáp ñoâ thò vaø caáp khu vöïc taïi Tieâu chuaån
TCXDVN 362: 2005 thieát keá quy hoaïch caây xanh coâng coäng trong ñoâ thò cuûa Boä Xaây döïng
Treân ñaây laø nhöõng ñoùng goùp veà noäi dung veà thöïc traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån maûng
caây xanh ñoâ thò TP.HCM nhaèm xaây döïng hình aûnh toång theå heä thoáng caây xanh ñoâ thò TP.HCM,
töø ñoù coù gôïi yù giaûi phaùp quy hoaïch, quaûn lyù ñaàu tö phuø hôïp cho Thaønh phoá phaùt trieån beàn vöõng
vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1) Ñaëng Vaên Haø (2015). Hieän traïng caây xanh thaønh phoá Haø Noäi vaø ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc caây ñoå gaãy sau
möa baõo haøng naêm. Taïp Chí Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, soá 21-2015, tr. 118 - 125.
2) Quyeát ñònh 199 /2004/QÐ-UB ngaøy 18/8/2004 cuûa UBND Thaønh phoá ban haønh quy ñònh veà quaûn lyù coâng vieân
vaø caây xanh ñoâ thò treân ñòa baøn TP.HCM.
3) Quyeát ñònh 661/QÑ-UB-ÐT ngaøy 26/ 01/2000 cuûa UBND TP.HCM V/v pheâ duyeät döï aùn “Quy hoaïch coâng
vieân, caây xanh TP.HCM ñeán naêm 2010”.
4) Döï aùn ñieàu chænh quy hoaïch coâng vieân, caây xanh naêm 2010 vaø quy hoaïch daøi haïn ñeán naêm 2020.
5) Ñaëng Vaên Haø, Traàn Thò Lôïi (2016). Hieän traïng vaø giaûi phaùp baûo toàn caây Muoãm coå thuï Mangifera foetida Lour
taïi Ñeàn Traàn - Nam Ñònh. Taïp chí Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, Soá 7-2016: tr. 29 - 137.
6) Ñaëng Vaên Haø, Chu Maïnh Huøng (2016). Giaùo trình Thieát keá caûnh quan caây xanh. Nxb. Noâng nghieäp Haø Noäi.
7) Ahern, Jack (1995). Greenways as a planning strategy. Volum: 12, pp 30 - 35.
SË 99 . 2019 61
nguon tai.lieu . vn
