Xem mẫu
40 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
Thực hiện quyền con người
Những vấn đề đặt ra trong giai đoạn hiện nay
TRỊNH THỊ THU HIỀN
Trường Chính trị tỉnh Gia Lai
B
ài viết khẳng định nhân Bởi lẽ Nhà nước, suy cho cùng đối xử chủng tộc 1965 (gia
quyền (quyền con người) luôn luôn mang bản chất xã nhập ngày 9/6/1981); Công
là nhiệm vụ chính trị tất hội để thực hiện chức năng ước về ngăn ngừa và trừng trị
yếu của nhà nước Cộng hòa quản lý xã hội - trong đó con tội diệt chủng năm 1948 (gia
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. người là trung tâm. Nhân nhập ngày 9/6/1981); Công
Đồng thời phân tích một số quyền được xem là vấn đề ước về xóa bỏ mọi hình thức
khó khăn trong giai đoạn hiện mang tính chất toàn cầu, buộc phân biệt đối xử chống lại phụ
nay. Qua đó kiến nghị những các quốc gia phải đánh giá và nữ năm 1979 (phê chuẩn ngày
giải pháp nhằm thực hiện tốt xem xét một cách nghiêm túc. 18/12/1982); Công ước về cấm
vấn đề đảm bảo và thúc đẩy và hành động ngay để xóa bỏ
Thực hiện quyền con
quyền con người ở Việt Nam. các hình thức lao động trẻ
người là bảo đảm sự tôn trọng
em tồi tệ nhất năm 1999 (phê
Từ khóa: quyền con các cam kết quốc tế
chuẩn ngày 19/12/2000)...
người
Cùng với Tuyên ngôn thế
Việc ký kết và gia nhập
1. Thực hiện quyền con giới về quyền con người năm
các Điều ước quốc tế về quyền
người là nhiệm vụ chính trị 1948 (UDHR), Công ước về con người đặt ra cho Việt Nam
tất yếu quyền dân sự, chính trị năm nghĩa vụ tất yếu trong vấn
Theo định nghĩa của Văn 1966 (ICCPR) và Công ước về đề tận tâm thực hiện, rà soát,
phòng Cao ủy Liên Hợp quốc, các quyền kinh tế, xã hội, văn hoàn thiện hệ thống pháp luật
quyền con người là “những hóa năm 1966 (ICESCR). Từ đó để thúc đẩy và bảo vệ quyền
đảm bảo pháp lý toàn cầu có cho đến nay, Liên Hợp Quốc con người.
tác dụng bảo vệ các cá nhân cùng các quốc gia thành viên
Để cụ thể hóa nội dung
và nhóm chống lại những hành luôn nỗ lực trong xây dựng và
các Điều ước quốc tế, Đảng
động hoặc sự bỏ mặc làm tổn bảo đảm hơn nữa các vấn đề
đã đưa ra nhiều chủ trương,
hại đến nhân phẩm, những sự về nhân quyền.
đường lối và chính sách nhằm
được phép và tự do cơ bản của Việt Nam là thành viên đảm bảo nhân quyền. Chẳng
con người”. của tổ chức Liên Hợp Quốc, đã hạn như Chỉ thị 12/CT-TW
Đối với hầu hết các quốc phê chuẩn và gia nhập nhiều ngày 12/7/1992 của Bộ Chính
gia trên thế giới, quyền con điều ước quốc tế về nhân trị về “Vấn đề quyền con người
người (nhân quyền) luôn luôn quyền như: Công ước về xóa và quan điểm chủ trương của
là mối quan tâm hàng đầu. bỏ mọi hình thức phân biệt Đảng ta”; “Cương lĩnh xây
KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 41
dựng đất nước trong thời kỳ Nam sẽ không thể được xác cộng đồng. Tất cả các vấn đề
SỐ 04 NĂM 2018
quá độ đi lên chủ nghĩa xã lập hoàn toàn nếu thiếu vắng liên quan đến con người đều
hội” (bổ sung và phát triển việc thực hành các quyền tự phải được điều chỉnh bằng
năm 2011)... Trên tinh thần do và dân chủ rộng rãi của mọi luật chứ không dừng ở pháp
đó, Nhà nước ban hành các người dân1. lệnh. Nhiều luật quan trọng
đạo luật có ý nghĩa quan trọng Dân chủ và nhân quyền thể chế hóa quyền con người.
trong vấn đề nhân quyền như: có mối quan hệ chặt chẽ với Thủ tục hành chính, đặc biệt
Hiến pháp 2013; Bộ luật Dân nhau. Nếu vi phạm dân chủ liên quan giữa cơ quan hành
sự 2015; Bộ luật hình sự 2015; thì nhân quyền không bảo chính nhà nước với người
Luật Tổ chức chính quyền địa đảm và ngược lại. Đồng thời, dân và doanh nghiệp có bước
phương 2015... dân chủ và nhân quyền đều là chuyển biến rõ rệt theo hướng
Thực hiện quyền con phương tiện và động lực của công khai, minh bạch, tạo điều
sự phát triển xã hội, cũng là kiện cho người dân và doanh
người là tất yếu trong điều
động lực cuối cùng của chủ nghiệp như: cơ chế một cửa,
kiện xây dựng Nhà nước
nghĩa xã hội (ở đây ta hiểu dân một cửa liên thông, cải cách
pháp quyền xã hội chủ nghĩa
chủ đi đôi với kỷ cương, tức là thủ tục thuế, hải quan, công
ở Việt Nam
dân chủ phải dựa vào nguyên chứng, chứng thực...
Điều 2 Hiến pháp 2013
tắc tập trung). Tuy nhiên, vấn đề thực
khẳng định:
2. Vấn đề đặt ra hiện nhân quyền ở Việt Nam
1. Nhà nước Cộng hòa xã đang gặp phải một số thách
hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà Giá trị thực tiễn của Hiến
thức sau:
nước pháp quyền xã hội chủ pháp 2013 là lần đầu tiên
trong lịch sử lập hiến của Việt Một là, cơ chế về bảo vệ
nghĩa của nhân dân, do nhân
Nam, quyền con người được và thúc đẩy thực hiện quyền
dân, vì nhân dân.
coi là quyền tự nhiên, vốn có con người còn thiếu và chưa
2. Nước Cộng hòa xã hội đồng bộ3.
mà Nhà nước phải ghi nhận
chủ nghĩa Việt Nam do nhân
và đảm bảo thực hiện2. So với Cơ chế quốc gia đảm bảo
dân làm chủ; tất cả quyền lực
các bản Hiến pháp trước có sự nhân quyền là việc các quốc
nhà nước thuộc về nhân dân
kế thừa, phát triển, đồng thời gia phải có các biện pháp
mà nền tảng là liên minh giữa
nhất quán những nội dung, bao gồm cả lập pháp, hành
giai cấp công nhân với giai cấp
tinh thần điều ước quốc tế pháp và tư pháp. Điều này đòi
nông dân và đội ngũ trí thức.
về quyền con người mà Việt hỏi các quốc gia phải không
Như vậy, có thể hiểu việc Nam là thành viên. Toàn bộ ngừng xây dựng và hoàn thiện
xây dựng Nhà nước pháp tinh thần của Hiến pháp 2013 hệ thống luật pháp, cải cách tư
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt là Hiến pháp của con người, pháp và cải cách hành chính
Nam luôn gắn liền với việc xây vì con người, phục vụ con nhằm tôn trọng và đảm bảo
dựng nhà nước thực sự của người. Cách tiếp cận mới về tốt quyền con người. Với sự nỗ
dân, do dân, vì dân; mọi quyền quyền con người rất mạnh mẽ lực không ngừng trong thời
lực nhà nước thuộc về nhân và hiện đại. Hiến pháp 2013 gian qua, vấn đề nhân quyền
dân. Ở đó, Nhà nước tôn trọng, khẳng định quyền con người ở Việt Nam đã có bước phát
thực hiện và bảo vệ quyền con là quyền đương nhiên và chỉ triển đáng kể. Song, các cơ chế
người, tất cả vì hạnh phúc của có thể bị hạn chế bởi 4 lý do: bảo đảm quyền con người vẫn
con người. Nhà nước pháp an ninh quốc phòng, trật tự an chưa thực sự đầy đủ, đồng bộ.
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt toàn xã hội, đạo đức, sức khỏe Cụ thể:
42 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ
Hệ thống pháp luật đảm Hoạt động tuyên truyền “Tổ chức bộ máy của hệ
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
bảo nhân quyền còn nhiều bất và phổ biến giáo dục pháp luật thống chính trị vẫn còn cồng
cập. chưa phát huy tối đa hiệu quả kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều
Với nguyên tắc chung nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu đầu mối; hiệu lực, hiệu quả
“cán bộ công chức chỉ được bảo đảm nhân quyền. hoạt động chưa đáp ứng yêu
làm những gì pháp luật cho Đây là một trong những cầu, nhiệm vụ. Chức năng,
phép - công dân được phép nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức
nội dung trọng tâm của công
làm những gì pháp luật không bộ máy, mối quan hệ của một
tác cải cách tư pháp được nêu
cấm”, thì dường như quyền số cơ quan, tổ chức chưa thật
ra tại Nghị quyết số 49/NQ-TW
con người dù ai thực hiện đi rõ, còn chồng chéo, trùng lắp...
về cải cách tư pháp. Tuy nhiên,
chăng nữa cùng cần phải có Việc phân công, phân cấp,
thực tế hoạt động phổ biến
pháp luật để làm thước đo phân quyền giữa các ngành,
giáo dục pháp luật hiện nay
chuẩn mực chung. Mặc dù, các cấp và trong từng cơ quan,
vẫn còn nhiều nơi mang tính
pháp luật chúng ta ngày càng tổ chức chưa hợp lý, mạnh mẽ
hình thức, chưa đi vào trọng
được hoàn thiện và đầy đủ và đồng bộ; còn tình trạng bao
tâm. Một số hình thức tuyên
nhưng các hiện tượng phổ biện, làm thay hoặc bỏ sót
truyền mang tính lỗi thời,
biến như: luật chờ nghị định, nhiệm vụ”.4 Thực tế là chúng
không đi kịp với xu thế chung
hoặc chồng chéo, trùng lắp là ta chưa có một cơ quan nhân
của thời đại vừa kém hiệu
điều vẫn thường xảy ra. quyền quốc gia riêng biệt nào,
quả, vừa tiêu hao ngân sách
mà Hiến pháp 2013 chỉ trao
Ví dụ: lần đầu tiên trong nhà nước (ví dụ: tuyên truyền
trách nhiệm thực thi các vấn
Hiến pháp 2013 ghi nhận pháp luật thông qua tủ sách
đề về nhân quyền cho các cơ
quyền chuyển đổi giới tính pháp luật ở xã, phường, thị
quan nhà nước (Quốc hội, Tòa
cho cá nhân (là một quyền con trấn; hoặc tuyên truyền thông
án, Viện kiểm sát). Bên cạnh
người), sau đó được ghi nhận qua hệ thống loa truyền thanh
đó, các tổ chức chính trị xã hội,
tại Bộ luật Dân sự 2015, song đang tỏ ra nhiều hạn chế và
các cơ quan khoa học tham
để cá nhân thực hiện được bất cập)...
gia bảo vệ và thúc đẩy nhân
quyền này vẫn chưa đủ cơ
Cải cách hành chính chưa quyền.
sở và thủ tục pháp lý vì thiếu
đáp ứng với tình hình mới.
luật chuyển đổi giới tính (hiện Chưa xây dựng được cơ
nay vẫn đang ở giai đoạn lấy Những năm qua, công cấu cán bộ, công chức trong cơ
ý kiến góp ý dự thảo). Luật Hộ tác cải cách hành chính luôn quan hành chính và chưa thực
tịch 2014 chính thức có hiệu được Đảng và Nhà nước ta hiện tốt việc đào tạo trước khi
lực 01/01/2016 và đưa vào sử quan tâm, đạt được nhiều bổ nhiệm. Mặt khác, “nhiều
dụng nhưng nhiều nội dung thành tựu quan trọng như: cán bộ, đảng viên, trong đó có
đảm bảo quyền con người nói bộ máy của hệ thống chính người đứng đầu chưa thể hiện
chung, quyền công dân nói trị đã giảm đáng kể tình trạng tính tiên phong, gương mẫu;
riêng cũng chưa có quy định cồng kềnh, quá tải; nhiều văn còn biểu hiện quan liêu, cửa
rõ ràng. Chẳng hạn về quyền bản luật được ban hành nhằm quyền, chưa thực sự sâu sát
và nghĩa vụ pháp lý về hộ tịch thực hiện tốt quyền con người; thực tế, cơ sở. Công tác kiểm
sau khi thực hiện chuyển đổi nhiều thủ tục hành chính được tra, giám sát và kỷ luật đảng
giới tính nếu công dân thực thay đổi theo hướng tích cực, chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn,
hiện vẫn chưa có quy định giảm thiểu thời gian cho người đẩy lùi sự suy thoái”5. Để người
cụ thể. dân... Tuy nhiên: dân thực hiện được quyền của
KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 43
mình, cần có sự “giúp đỡ” từ Nam là tạo ra cở sở pháp lý để đang đặt ra nhiều thách thức
SỐ 04 NĂM 2018
phía các cán bộ, công chức - đàn áp, bóp nghẹt tôn giáo” cần có sự can thiệp nghiêm
những người được nhà nước hay “Tội phá hoại chính sách túc của nhà nước. Cuộc cách
trao quyền trong việc thực thi đoàn kết” trong Bộ luật Hình mạng 4.0 diễn ra hứa hẹn
công vụ. Tuy nhiên, tình trạng sự được thiết kế nhằm đàn áp nhiều cơ hội cho sự nghiệp
suy thoái về phẩm chất đạo người dân tộc thiểu số... xây dựng, phát triển đất nước
đức chính trị của một bộ phận Lợi dụng vấn đề về tự do nói chung, bảo đảm quyền
không nhỏ cán bộ, đảng viên tín ngưỡng, tự do tôn giáo, con người nói riêng, song, việc
đã và đang trở thành rào cản các nhóm, hội được lập ra kiểm soát thông tin sao cho
lớn và cực kỳ nguy hiểm dẫn ngày càng nhiều với những tư không vi phạm nhân quyền
đến vi phạm quyền con người. tưởng xuyên tác hay còn gọi cũng là một áp lực lớn đối với
Thủ tục hành chính vẫn là tà đạo đã và đang trở thành mỗi quốc gia trong đó có Việt
còn nhiều hạn chế dẫn đến vi thách thức lớn trong công tác Nam6.
phạm nhân quyền. Chẳng hạn, đấu tranh của Việt Nam. Ví dụ: 3. Giải pháp
nhiều cơ quan, đơn vị chủ trì Thời gian gần đây tà đạo Hội
Thứ nhất, tăng cường
soạn thảo văn bản quy phạm Thánh Đức Chúa Trời Mẹ đã
công tác tuyên truyền phổ
pháp luật chưa thực hiện hoặc xuất hiện ở nhiều nơi, gieo rắc
biến giáo dục pháp luật.
thực hiện còn hình thức việc nhiều nguy cơ tiềm ẩn về việc
lấy ý kiến đánh giá tác động phủ nhận các giá trị văn hóa, Đối tượng của hoạt động
đối với các văn bản. Việc tiếp đạo đức của dân tộc Việt Nam, tuyên truyền không chỉ là
nhận, xử lý phản ánh, kiến đồng thời làm ảnh hưởng đến công dân mà cả trong đội
nghị của công dân vẫn chưa sức khỏe cũng như thiệt hại ngũ cán bộ, đảng viên. Chỉ khi
đáp ứng được kỳ vọng của về vật chất của những người người thực thi công vụ nắm rõ
người dân... được coi là hội viên. Các học những nghĩa vụ và quyền hạn
Hai là, đấu tranh chống thuyết “Xã hội dân sự”, “Xã hội của mình thì họ mới đảm bảo
lại các hoạt động chống phá công giáo” được tuyên truyền trở thành “người giúp sức” cho
nhà nước do lợi dụng vấn đề công khai, trắng trợn gây ảnh công dân của mình thực hiện
nhân quyền, dân chủ ngày hưởng nghiêm trọng đến tư quyền con người.
càng diễn ra phức tạp. tưởng của người dân. Nội dung tuyên truyền
Đây là một trong những Không chỉ ở trong nước, là các văn bản pháp luật, chủ
mũi nhọn tấn công thường đối với quốc tế, Việt Nam trở trương đường lối chính sách
xuyên của các thế lực thù thành “mối quan tâm đặc biệt” của Đảng để quần chúng nhân
địch nhằm thực hiện chiến của một số tổ chức như “Theo dân hiểu trên tinh thần: hiểu
lược “diễn biến hòa bình” đối dõi nhân quyền”, “Ân xá quốc đúng - hiểu đầy đủ - hiểu chính
với Việt Nam. Để thực hiện tế” hay “Các nhà báo không xác. Nhất quán quan điểm
âm mưu đó, các đối tượng lợi biên giới”... Các tổ chức này nhân quyền gắn liền với dân
dụng vấn đề tự do tôn giáo, luôn tiến hành các cuộc họp chủ, nhưng dân chủ phải đảm
tín ngưỡng để chỉ trích, phê báo, hội thảo và đưa ra các bảo yếu tố tập trung, nhân
phán các chính sách, pháp thông điệp thể hiện Việt Nam quyền gắn với tự do nhưng
luật của Nhà nước Việt Nam. không tôn trọng nhân quyền sự tự do phải trong khuôn khổ
Thậm chí, chúng trắng trợn và tiến hành gây sức ép với pháp luật, không lợi dụng tự
xuyên tạc rằng “Pháp lệnh nước ta. Trong tình hình này, do để xuyên tạc, bóp méo sự
tín ngưỡng, tôn giáo của Việt vấn đề kiểm soát thông tin lãnh đạo của Đảng.
44 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ
Thứ hai, tiếp tục thực theo hướng cơ quan này có chống lại âm mưu “diễn biến
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
hiện tốt chiến lược cải cách nhiệm vụ chủ yếu là: phát hòa bình”.
tư pháp, cải cách hành chính hiện những vấn đề về nhân Quyền con người là thành
nhà nước. Trong đó tập trung quyền; kiến nghị xây dựng các quả phát triển lâu dài của lịch
vào vấn đề nâng cao hiệu quả kế hoạch, chương trình nhằm sử xã hội loài người, là một
của công tác xây dựng và ban bảo đảm nhân quyền; đề xuất trong những giá trị tinh thần
hành văn bản quy phạm pháp việc tham gia các điều ước về quý báu, cao cả nhất của nên
luật - là một bước đệm quan nhân quyền hay chủ động tiến văn minh nhân loại thời nay.
trọng tạo hành lang pháp lý hành hợp tác quốc tế các vấn Con người là nhân tố quan
cho việc đảm bảo quyền con đề về nhân quyền. trọng nhất, nhưng những
người. Thực hiện nhất quán Thứ ba, nâng cao năng thách thức đối với việc tôn
đường lối, chủ trương, tinh lực, trình độ, rèn luyện phẩm trọng và thực hiện quyền con
thần Nghị quyết số 18/NQ-TW chất chính trị của đội ngũ cán người ở mỗi quốc gia đã và
“Một số vấn đề về tiếp tục đổi bộ công chức theo tinh thần đang đòi hỏi phải có sự thành
mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Nghị quyết TW 4 Khóa XII. lập, đổi mới và hoàn thiện các
của hệ thống chính trị tinh cơ chế nhằm thúc đẩy và bảo
Chỉ khi người thực thi
gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu vệ quyền con người trên cả
công vụ toàn tâm, toàn ý thực
quả”. Trong đó, chú trọng đến bình diện quốc gia và khu vực
hiện nhiệm vụ vì lợi ích chung
việc chuyên môn hóa cơ quan quốc tế. Thực hiện tốt vấn đề
thì khi đó nhân quyền mới có
thực hiện nhân quyền. nêu trên chính là cách thức và
“cơ sở” và “động lực” để đảm
động lực đảm bảo thực hiện
Trong tình hình hiện nay, bảo. Bởi lẽ, nếu trong hoạt
quyền con người ở Việt Nam
việc thành lập mới một cơ động công vụ vẫn còn sự ích
trong giai đoạn hiện nay./.
quan nhân quyền quốc gia sẽ kỷ, chủ nghĩa cá nhân, tham
là bất hợp lý so với tinh thần ô, hối lộ... thì chắc chắn nhân ——————
1. PGS, TS Nguyễn Tất Giáp; PGS, TS
Nghị quyết số 18/NQ-TW: “Kiên quyền mới chỉ dừng lại ở việc Đặng Dũng Chí; PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa,
quyết giảm và không thành lập “thực hiện” chứ chưa có “đảm “Đảm bảo quyền con người trong điều kiện
đẩy mạnh hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện
mới các tổ chức trung gian; giải bảo”. Mặt khác, quyền con nay”, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội, 2016, tr,26.
thể hoặc sắp xếp lại các tổ chức người có được “thỏa mãn” hay 2. PGS, TS Nguyễn Tất Giáp; PGS, TS
Đặng Dũng Chí; PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa,
hoạt động không hiệu quả. không phụ thuộc rất lớn đến sđd, 2016, tr.542.
Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy hiệu quả của hoạt động thực 3. Tất cả các quốc gia trên thế giới
thực hiện việc đảm bảo nhân quyền thông
không được tăng thêm đầu mối thi công vụ, nói cách khác là qua hai cơ chế: quốc tế và quốc gia. Trong
và biên chế; trường hợp đặc biệt sự phụ thuộc vào năng lực của phạm vi nội dung này, tác giả chỉ đề cập tới
cơ chế quốc gia.
cần tăng thêm đầu mối từ cấp cán bộ công chức. Điều này 4. Nghị quyết số 18/NQ-TW “Một số
vụ, cục hoặc tương đương trở đòi hỏi, đội ngũ cán bộ công vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ
máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động
lên phải có ý kiến của Bộ Chính chức phải thường xuyên rèn hiệu lực, hiệu quả”.
trị”. Mặc dù vậy, cần khẳng luyện, trau dồi kiến thức, kỹ 5. Nghị quyết TW 4 khóa XII
định mục tiêu của việc thành năng nhằm đáp ứng nhiệm vụ 6. Nghị quyết TW4 Khóa XII nhận
định:“Chưa chủ động và thiếu giải pháp phù
lập cơ quan nhân quyền quốc trong tình hình mới. hợp để định hướng thông tin trong bối cảnh hội
nhập quốc tế sâu rộng và công nghệ thông tin,
gia là nhằm bảo đảm tốt hơn Thứ tư, thực hiện tốt chế mạng xã hội phát triển mạnh mẽ. Việc quản lý
thông tin còn lỏng lẻo, thiếu giải pháp đủ mạnh
quyền con người. Vì vậy, nên độ kiểm soát thông tin nhằm để đấu tranh có hiệu quả với các thông tin sai
thực hiện chuyên môn hóa cơ hạn chế tối đa việc lợi dụng lệch, phản bác lại những luận điệu xuyên tạc
của các thế lực thù địch , phản động, phần tử
quan thực hiện nhân quyền nhân quyền nhằm đấu tranh cơ hội và bất mãn chính trị”
nguon tai.lieu . vn
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
Thực hiện quyền con người
Những vấn đề đặt ra trong giai đoạn hiện nay
TRỊNH THỊ THU HIỀN
Trường Chính trị tỉnh Gia Lai
B
ài viết khẳng định nhân Bởi lẽ Nhà nước, suy cho cùng đối xử chủng tộc 1965 (gia
quyền (quyền con người) luôn luôn mang bản chất xã nhập ngày 9/6/1981); Công
là nhiệm vụ chính trị tất hội để thực hiện chức năng ước về ngăn ngừa và trừng trị
yếu của nhà nước Cộng hòa quản lý xã hội - trong đó con tội diệt chủng năm 1948 (gia
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. người là trung tâm. Nhân nhập ngày 9/6/1981); Công
Đồng thời phân tích một số quyền được xem là vấn đề ước về xóa bỏ mọi hình thức
khó khăn trong giai đoạn hiện mang tính chất toàn cầu, buộc phân biệt đối xử chống lại phụ
nay. Qua đó kiến nghị những các quốc gia phải đánh giá và nữ năm 1979 (phê chuẩn ngày
giải pháp nhằm thực hiện tốt xem xét một cách nghiêm túc. 18/12/1982); Công ước về cấm
vấn đề đảm bảo và thúc đẩy và hành động ngay để xóa bỏ
Thực hiện quyền con
quyền con người ở Việt Nam. các hình thức lao động trẻ
người là bảo đảm sự tôn trọng
em tồi tệ nhất năm 1999 (phê
Từ khóa: quyền con các cam kết quốc tế
chuẩn ngày 19/12/2000)...
người
Cùng với Tuyên ngôn thế
Việc ký kết và gia nhập
1. Thực hiện quyền con giới về quyền con người năm
các Điều ước quốc tế về quyền
người là nhiệm vụ chính trị 1948 (UDHR), Công ước về con người đặt ra cho Việt Nam
tất yếu quyền dân sự, chính trị năm nghĩa vụ tất yếu trong vấn
Theo định nghĩa của Văn 1966 (ICCPR) và Công ước về đề tận tâm thực hiện, rà soát,
phòng Cao ủy Liên Hợp quốc, các quyền kinh tế, xã hội, văn hoàn thiện hệ thống pháp luật
quyền con người là “những hóa năm 1966 (ICESCR). Từ đó để thúc đẩy và bảo vệ quyền
đảm bảo pháp lý toàn cầu có cho đến nay, Liên Hợp Quốc con người.
tác dụng bảo vệ các cá nhân cùng các quốc gia thành viên
Để cụ thể hóa nội dung
và nhóm chống lại những hành luôn nỗ lực trong xây dựng và
các Điều ước quốc tế, Đảng
động hoặc sự bỏ mặc làm tổn bảo đảm hơn nữa các vấn đề
đã đưa ra nhiều chủ trương,
hại đến nhân phẩm, những sự về nhân quyền.
đường lối và chính sách nhằm
được phép và tự do cơ bản của Việt Nam là thành viên đảm bảo nhân quyền. Chẳng
con người”. của tổ chức Liên Hợp Quốc, đã hạn như Chỉ thị 12/CT-TW
Đối với hầu hết các quốc phê chuẩn và gia nhập nhiều ngày 12/7/1992 của Bộ Chính
gia trên thế giới, quyền con điều ước quốc tế về nhân trị về “Vấn đề quyền con người
người (nhân quyền) luôn luôn quyền như: Công ước về xóa và quan điểm chủ trương của
là mối quan tâm hàng đầu. bỏ mọi hình thức phân biệt Đảng ta”; “Cương lĩnh xây
KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 41
dựng đất nước trong thời kỳ Nam sẽ không thể được xác cộng đồng. Tất cả các vấn đề
SỐ 04 NĂM 2018
quá độ đi lên chủ nghĩa xã lập hoàn toàn nếu thiếu vắng liên quan đến con người đều
hội” (bổ sung và phát triển việc thực hành các quyền tự phải được điều chỉnh bằng
năm 2011)... Trên tinh thần do và dân chủ rộng rãi của mọi luật chứ không dừng ở pháp
đó, Nhà nước ban hành các người dân1. lệnh. Nhiều luật quan trọng
đạo luật có ý nghĩa quan trọng Dân chủ và nhân quyền thể chế hóa quyền con người.
trong vấn đề nhân quyền như: có mối quan hệ chặt chẽ với Thủ tục hành chính, đặc biệt
Hiến pháp 2013; Bộ luật Dân nhau. Nếu vi phạm dân chủ liên quan giữa cơ quan hành
sự 2015; Bộ luật hình sự 2015; thì nhân quyền không bảo chính nhà nước với người
Luật Tổ chức chính quyền địa đảm và ngược lại. Đồng thời, dân và doanh nghiệp có bước
phương 2015... dân chủ và nhân quyền đều là chuyển biến rõ rệt theo hướng
Thực hiện quyền con phương tiện và động lực của công khai, minh bạch, tạo điều
sự phát triển xã hội, cũng là kiện cho người dân và doanh
người là tất yếu trong điều
động lực cuối cùng của chủ nghiệp như: cơ chế một cửa,
kiện xây dựng Nhà nước
nghĩa xã hội (ở đây ta hiểu dân một cửa liên thông, cải cách
pháp quyền xã hội chủ nghĩa
chủ đi đôi với kỷ cương, tức là thủ tục thuế, hải quan, công
ở Việt Nam
dân chủ phải dựa vào nguyên chứng, chứng thực...
Điều 2 Hiến pháp 2013
tắc tập trung). Tuy nhiên, vấn đề thực
khẳng định:
2. Vấn đề đặt ra hiện nhân quyền ở Việt Nam
1. Nhà nước Cộng hòa xã đang gặp phải một số thách
hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà Giá trị thực tiễn của Hiến
thức sau:
nước pháp quyền xã hội chủ pháp 2013 là lần đầu tiên
trong lịch sử lập hiến của Việt Một là, cơ chế về bảo vệ
nghĩa của nhân dân, do nhân
Nam, quyền con người được và thúc đẩy thực hiện quyền
dân, vì nhân dân.
coi là quyền tự nhiên, vốn có con người còn thiếu và chưa
2. Nước Cộng hòa xã hội đồng bộ3.
mà Nhà nước phải ghi nhận
chủ nghĩa Việt Nam do nhân
và đảm bảo thực hiện2. So với Cơ chế quốc gia đảm bảo
dân làm chủ; tất cả quyền lực
các bản Hiến pháp trước có sự nhân quyền là việc các quốc
nhà nước thuộc về nhân dân
kế thừa, phát triển, đồng thời gia phải có các biện pháp
mà nền tảng là liên minh giữa
nhất quán những nội dung, bao gồm cả lập pháp, hành
giai cấp công nhân với giai cấp
tinh thần điều ước quốc tế pháp và tư pháp. Điều này đòi
nông dân và đội ngũ trí thức.
về quyền con người mà Việt hỏi các quốc gia phải không
Như vậy, có thể hiểu việc Nam là thành viên. Toàn bộ ngừng xây dựng và hoàn thiện
xây dựng Nhà nước pháp tinh thần của Hiến pháp 2013 hệ thống luật pháp, cải cách tư
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt là Hiến pháp của con người, pháp và cải cách hành chính
Nam luôn gắn liền với việc xây vì con người, phục vụ con nhằm tôn trọng và đảm bảo
dựng nhà nước thực sự của người. Cách tiếp cận mới về tốt quyền con người. Với sự nỗ
dân, do dân, vì dân; mọi quyền quyền con người rất mạnh mẽ lực không ngừng trong thời
lực nhà nước thuộc về nhân và hiện đại. Hiến pháp 2013 gian qua, vấn đề nhân quyền
dân. Ở đó, Nhà nước tôn trọng, khẳng định quyền con người ở Việt Nam đã có bước phát
thực hiện và bảo vệ quyền con là quyền đương nhiên và chỉ triển đáng kể. Song, các cơ chế
người, tất cả vì hạnh phúc của có thể bị hạn chế bởi 4 lý do: bảo đảm quyền con người vẫn
con người. Nhà nước pháp an ninh quốc phòng, trật tự an chưa thực sự đầy đủ, đồng bộ.
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt toàn xã hội, đạo đức, sức khỏe Cụ thể:
42 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ
Hệ thống pháp luật đảm Hoạt động tuyên truyền “Tổ chức bộ máy của hệ
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
bảo nhân quyền còn nhiều bất và phổ biến giáo dục pháp luật thống chính trị vẫn còn cồng
cập. chưa phát huy tối đa hiệu quả kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều
Với nguyên tắc chung nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu đầu mối; hiệu lực, hiệu quả
“cán bộ công chức chỉ được bảo đảm nhân quyền. hoạt động chưa đáp ứng yêu
làm những gì pháp luật cho Đây là một trong những cầu, nhiệm vụ. Chức năng,
phép - công dân được phép nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức
nội dung trọng tâm của công
làm những gì pháp luật không bộ máy, mối quan hệ của một
tác cải cách tư pháp được nêu
cấm”, thì dường như quyền số cơ quan, tổ chức chưa thật
ra tại Nghị quyết số 49/NQ-TW
con người dù ai thực hiện đi rõ, còn chồng chéo, trùng lắp...
về cải cách tư pháp. Tuy nhiên,
chăng nữa cùng cần phải có Việc phân công, phân cấp,
thực tế hoạt động phổ biến
pháp luật để làm thước đo phân quyền giữa các ngành,
giáo dục pháp luật hiện nay
chuẩn mực chung. Mặc dù, các cấp và trong từng cơ quan,
vẫn còn nhiều nơi mang tính
pháp luật chúng ta ngày càng tổ chức chưa hợp lý, mạnh mẽ
hình thức, chưa đi vào trọng
được hoàn thiện và đầy đủ và đồng bộ; còn tình trạng bao
tâm. Một số hình thức tuyên
nhưng các hiện tượng phổ biện, làm thay hoặc bỏ sót
truyền mang tính lỗi thời,
biến như: luật chờ nghị định, nhiệm vụ”.4 Thực tế là chúng
không đi kịp với xu thế chung
hoặc chồng chéo, trùng lắp là ta chưa có một cơ quan nhân
của thời đại vừa kém hiệu
điều vẫn thường xảy ra. quyền quốc gia riêng biệt nào,
quả, vừa tiêu hao ngân sách
mà Hiến pháp 2013 chỉ trao
Ví dụ: lần đầu tiên trong nhà nước (ví dụ: tuyên truyền
trách nhiệm thực thi các vấn
Hiến pháp 2013 ghi nhận pháp luật thông qua tủ sách
đề về nhân quyền cho các cơ
quyền chuyển đổi giới tính pháp luật ở xã, phường, thị
quan nhà nước (Quốc hội, Tòa
cho cá nhân (là một quyền con trấn; hoặc tuyên truyền thông
án, Viện kiểm sát). Bên cạnh
người), sau đó được ghi nhận qua hệ thống loa truyền thanh
đó, các tổ chức chính trị xã hội,
tại Bộ luật Dân sự 2015, song đang tỏ ra nhiều hạn chế và
các cơ quan khoa học tham
để cá nhân thực hiện được bất cập)...
gia bảo vệ và thúc đẩy nhân
quyền này vẫn chưa đủ cơ
Cải cách hành chính chưa quyền.
sở và thủ tục pháp lý vì thiếu
đáp ứng với tình hình mới.
luật chuyển đổi giới tính (hiện Chưa xây dựng được cơ
nay vẫn đang ở giai đoạn lấy Những năm qua, công cấu cán bộ, công chức trong cơ
ý kiến góp ý dự thảo). Luật Hộ tác cải cách hành chính luôn quan hành chính và chưa thực
tịch 2014 chính thức có hiệu được Đảng và Nhà nước ta hiện tốt việc đào tạo trước khi
lực 01/01/2016 và đưa vào sử quan tâm, đạt được nhiều bổ nhiệm. Mặt khác, “nhiều
dụng nhưng nhiều nội dung thành tựu quan trọng như: cán bộ, đảng viên, trong đó có
đảm bảo quyền con người nói bộ máy của hệ thống chính người đứng đầu chưa thể hiện
chung, quyền công dân nói trị đã giảm đáng kể tình trạng tính tiên phong, gương mẫu;
riêng cũng chưa có quy định cồng kềnh, quá tải; nhiều văn còn biểu hiện quan liêu, cửa
rõ ràng. Chẳng hạn về quyền bản luật được ban hành nhằm quyền, chưa thực sự sâu sát
và nghĩa vụ pháp lý về hộ tịch thực hiện tốt quyền con người; thực tế, cơ sở. Công tác kiểm
sau khi thực hiện chuyển đổi nhiều thủ tục hành chính được tra, giám sát và kỷ luật đảng
giới tính nếu công dân thực thay đổi theo hướng tích cực, chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn,
hiện vẫn chưa có quy định giảm thiểu thời gian cho người đẩy lùi sự suy thoái”5. Để người
cụ thể. dân... Tuy nhiên: dân thực hiện được quyền của
KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 43
mình, cần có sự “giúp đỡ” từ Nam là tạo ra cở sở pháp lý để đang đặt ra nhiều thách thức
SỐ 04 NĂM 2018
phía các cán bộ, công chức - đàn áp, bóp nghẹt tôn giáo” cần có sự can thiệp nghiêm
những người được nhà nước hay “Tội phá hoại chính sách túc của nhà nước. Cuộc cách
trao quyền trong việc thực thi đoàn kết” trong Bộ luật Hình mạng 4.0 diễn ra hứa hẹn
công vụ. Tuy nhiên, tình trạng sự được thiết kế nhằm đàn áp nhiều cơ hội cho sự nghiệp
suy thoái về phẩm chất đạo người dân tộc thiểu số... xây dựng, phát triển đất nước
đức chính trị của một bộ phận Lợi dụng vấn đề về tự do nói chung, bảo đảm quyền
không nhỏ cán bộ, đảng viên tín ngưỡng, tự do tôn giáo, con người nói riêng, song, việc
đã và đang trở thành rào cản các nhóm, hội được lập ra kiểm soát thông tin sao cho
lớn và cực kỳ nguy hiểm dẫn ngày càng nhiều với những tư không vi phạm nhân quyền
đến vi phạm quyền con người. tưởng xuyên tác hay còn gọi cũng là một áp lực lớn đối với
Thủ tục hành chính vẫn là tà đạo đã và đang trở thành mỗi quốc gia trong đó có Việt
còn nhiều hạn chế dẫn đến vi thách thức lớn trong công tác Nam6.
phạm nhân quyền. Chẳng hạn, đấu tranh của Việt Nam. Ví dụ: 3. Giải pháp
nhiều cơ quan, đơn vị chủ trì Thời gian gần đây tà đạo Hội
Thứ nhất, tăng cường
soạn thảo văn bản quy phạm Thánh Đức Chúa Trời Mẹ đã
công tác tuyên truyền phổ
pháp luật chưa thực hiện hoặc xuất hiện ở nhiều nơi, gieo rắc
biến giáo dục pháp luật.
thực hiện còn hình thức việc nhiều nguy cơ tiềm ẩn về việc
lấy ý kiến đánh giá tác động phủ nhận các giá trị văn hóa, Đối tượng của hoạt động
đối với các văn bản. Việc tiếp đạo đức của dân tộc Việt Nam, tuyên truyền không chỉ là
nhận, xử lý phản ánh, kiến đồng thời làm ảnh hưởng đến công dân mà cả trong đội
nghị của công dân vẫn chưa sức khỏe cũng như thiệt hại ngũ cán bộ, đảng viên. Chỉ khi
đáp ứng được kỳ vọng của về vật chất của những người người thực thi công vụ nắm rõ
người dân... được coi là hội viên. Các học những nghĩa vụ và quyền hạn
Hai là, đấu tranh chống thuyết “Xã hội dân sự”, “Xã hội của mình thì họ mới đảm bảo
lại các hoạt động chống phá công giáo” được tuyên truyền trở thành “người giúp sức” cho
nhà nước do lợi dụng vấn đề công khai, trắng trợn gây ảnh công dân của mình thực hiện
nhân quyền, dân chủ ngày hưởng nghiêm trọng đến tư quyền con người.
càng diễn ra phức tạp. tưởng của người dân. Nội dung tuyên truyền
Đây là một trong những Không chỉ ở trong nước, là các văn bản pháp luật, chủ
mũi nhọn tấn công thường đối với quốc tế, Việt Nam trở trương đường lối chính sách
xuyên của các thế lực thù thành “mối quan tâm đặc biệt” của Đảng để quần chúng nhân
địch nhằm thực hiện chiến của một số tổ chức như “Theo dân hiểu trên tinh thần: hiểu
lược “diễn biến hòa bình” đối dõi nhân quyền”, “Ân xá quốc đúng - hiểu đầy đủ - hiểu chính
với Việt Nam. Để thực hiện tế” hay “Các nhà báo không xác. Nhất quán quan điểm
âm mưu đó, các đối tượng lợi biên giới”... Các tổ chức này nhân quyền gắn liền với dân
dụng vấn đề tự do tôn giáo, luôn tiến hành các cuộc họp chủ, nhưng dân chủ phải đảm
tín ngưỡng để chỉ trích, phê báo, hội thảo và đưa ra các bảo yếu tố tập trung, nhân
phán các chính sách, pháp thông điệp thể hiện Việt Nam quyền gắn với tự do nhưng
luật của Nhà nước Việt Nam. không tôn trọng nhân quyền sự tự do phải trong khuôn khổ
Thậm chí, chúng trắng trợn và tiến hành gây sức ép với pháp luật, không lợi dụng tự
xuyên tạc rằng “Pháp lệnh nước ta. Trong tình hình này, do để xuyên tạc, bóp méo sự
tín ngưỡng, tôn giáo của Việt vấn đề kiểm soát thông tin lãnh đạo của Đảng.
44 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ
Thứ hai, tiếp tục thực theo hướng cơ quan này có chống lại âm mưu “diễn biến
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG
hiện tốt chiến lược cải cách nhiệm vụ chủ yếu là: phát hòa bình”.
tư pháp, cải cách hành chính hiện những vấn đề về nhân Quyền con người là thành
nhà nước. Trong đó tập trung quyền; kiến nghị xây dựng các quả phát triển lâu dài của lịch
vào vấn đề nâng cao hiệu quả kế hoạch, chương trình nhằm sử xã hội loài người, là một
của công tác xây dựng và ban bảo đảm nhân quyền; đề xuất trong những giá trị tinh thần
hành văn bản quy phạm pháp việc tham gia các điều ước về quý báu, cao cả nhất của nên
luật - là một bước đệm quan nhân quyền hay chủ động tiến văn minh nhân loại thời nay.
trọng tạo hành lang pháp lý hành hợp tác quốc tế các vấn Con người là nhân tố quan
cho việc đảm bảo quyền con đề về nhân quyền. trọng nhất, nhưng những
người. Thực hiện nhất quán Thứ ba, nâng cao năng thách thức đối với việc tôn
đường lối, chủ trương, tinh lực, trình độ, rèn luyện phẩm trọng và thực hiện quyền con
thần Nghị quyết số 18/NQ-TW chất chính trị của đội ngũ cán người ở mỗi quốc gia đã và
“Một số vấn đề về tiếp tục đổi bộ công chức theo tinh thần đang đòi hỏi phải có sự thành
mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Nghị quyết TW 4 Khóa XII. lập, đổi mới và hoàn thiện các
của hệ thống chính trị tinh cơ chế nhằm thúc đẩy và bảo
Chỉ khi người thực thi
gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu vệ quyền con người trên cả
công vụ toàn tâm, toàn ý thực
quả”. Trong đó, chú trọng đến bình diện quốc gia và khu vực
hiện nhiệm vụ vì lợi ích chung
việc chuyên môn hóa cơ quan quốc tế. Thực hiện tốt vấn đề
thì khi đó nhân quyền mới có
thực hiện nhân quyền. nêu trên chính là cách thức và
“cơ sở” và “động lực” để đảm
động lực đảm bảo thực hiện
Trong tình hình hiện nay, bảo. Bởi lẽ, nếu trong hoạt
quyền con người ở Việt Nam
việc thành lập mới một cơ động công vụ vẫn còn sự ích
trong giai đoạn hiện nay./.
quan nhân quyền quốc gia sẽ kỷ, chủ nghĩa cá nhân, tham
là bất hợp lý so với tinh thần ô, hối lộ... thì chắc chắn nhân ——————
1. PGS, TS Nguyễn Tất Giáp; PGS, TS
Nghị quyết số 18/NQ-TW: “Kiên quyền mới chỉ dừng lại ở việc Đặng Dũng Chí; PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa,
quyết giảm và không thành lập “thực hiện” chứ chưa có “đảm “Đảm bảo quyền con người trong điều kiện
đẩy mạnh hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện
mới các tổ chức trung gian; giải bảo”. Mặt khác, quyền con nay”, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội, 2016, tr,26.
thể hoặc sắp xếp lại các tổ chức người có được “thỏa mãn” hay 2. PGS, TS Nguyễn Tất Giáp; PGS, TS
Đặng Dũng Chí; PGS, TS Hoàng Văn Nghĩa,
hoạt động không hiệu quả. không phụ thuộc rất lớn đến sđd, 2016, tr.542.
Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy hiệu quả của hoạt động thực 3. Tất cả các quốc gia trên thế giới
thực hiện việc đảm bảo nhân quyền thông
không được tăng thêm đầu mối thi công vụ, nói cách khác là qua hai cơ chế: quốc tế và quốc gia. Trong
và biên chế; trường hợp đặc biệt sự phụ thuộc vào năng lực của phạm vi nội dung này, tác giả chỉ đề cập tới
cơ chế quốc gia.
cần tăng thêm đầu mối từ cấp cán bộ công chức. Điều này 4. Nghị quyết số 18/NQ-TW “Một số
vụ, cục hoặc tương đương trở đòi hỏi, đội ngũ cán bộ công vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ
máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động
lên phải có ý kiến của Bộ Chính chức phải thường xuyên rèn hiệu lực, hiệu quả”.
trị”. Mặc dù vậy, cần khẳng luyện, trau dồi kiến thức, kỹ 5. Nghị quyết TW 4 khóa XII
định mục tiêu của việc thành năng nhằm đáp ứng nhiệm vụ 6. Nghị quyết TW4 Khóa XII nhận
định:“Chưa chủ động và thiếu giải pháp phù
lập cơ quan nhân quyền quốc trong tình hình mới. hợp để định hướng thông tin trong bối cảnh hội
nhập quốc tế sâu rộng và công nghệ thông tin,
gia là nhằm bảo đảm tốt hơn Thứ tư, thực hiện tốt chế mạng xã hội phát triển mạnh mẽ. Việc quản lý
thông tin còn lỏng lẻo, thiếu giải pháp đủ mạnh
quyền con người. Vì vậy, nên độ kiểm soát thông tin nhằm để đấu tranh có hiệu quả với các thông tin sai
thực hiện chuyên môn hóa cơ hạn chế tối đa việc lợi dụng lệch, phản bác lại những luận điệu xuyên tạc
của các thế lực thù địch , phản động, phần tử
quan thực hiện nhân quyền nhân quyền nhằm đấu tranh cơ hội và bất mãn chính trị”