Xem mẫu
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
1/. L i m ñ u:
Ngày nay v i s phát tri n vư t b c c a khoa h c k thu t ñã không ít t o ra nhũng s
nh y v t v m i m t, ñã ñưa nhân lo i ti n xa hơn n a . T khi chuy n sang cơ ch th
trư ng, n n kinh t nư c ta ñã ñ t ñư c nh ng thành t u phát tri n r c r v khoa h c k
thu t, các ngành như du l ch, d ch v , xu t kh u, lương th c, th c ph m sang các
nư c .....vv. ð ng sau nh ng thành t u chúng ta ñã ñ t ñư c, thì cũng có không ít v n ñ
mà ð ng và nhà nư c ta c n quan tâm như: T n n xã h i, l m phát, th t nghi p ..... Nhưng
có l v n ñ ñư c quan tâm hàng ñ u ñây có l là th t nghi p .
Th t nghi p, ñó là v n ñ c th gi i c n quan tâm. B t kỳ m t qu c gia nào dù n n
kinh t có phát tri n ñ n ñâu ñi chăng n a thì v n t n t i th t nghi p ñó là v n ñ không
tránh kh i ch có ñi u là th t nghi p ñó m c ñ th p hay cao mà thôi. V i th i gian không
cho phép chính vì th mà bài vi t này chúng ta ch ñ c p ñ n t l th t nghi p Vi t Nam.
Th t nghi p, nó còn kéo theo nhi u v n ñ ñ ng sau: S d n ñ n tình tr ng làm gi m n n
kinh t , s gia tăng c a các t n n xã h i như c b c, tr m c p, làm sói mòn n p s ng
lành m nh, phá v nhi u m i quan h . T o ra s lo l ng cho toàn xã h i .
Nguyên nhân chính d n ñ n th t nghi p là do ñâu ?
ðó là do :
Do trình ñ h c v n
T l sinh ñ cao
Do cơ c u ngành ngh không phù h p
Do chính sách nhà nư c
K t c u c a bài thuy t trình: Ngoài ph n m ñ u, n i dung ñ tài g m 3 ph n chính:
I. Cơ s lý lu n v v n ñ th t nghi p.
II. Các hình th c th t nghi p ch y u c a Vi t Nam hi n nay.
III. Các bi n pháp ñ gi i quy t tình trang th t nghi p c a Vi t Nam hi n nay.
Bài vi t c a em còn nhi u thi u sót, mong s ch b o c a cô.
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
I/. Cơ s lý lu n v v n ñ th t nghi p:
1. Khái ni m v th t nghi p:
Vi t Nam, th t nghi p là v n ñ m i n y sinh trong th i kỳ chuy n ñ i n n kinh t cơ
ch k ho ch hóa t p trung sang cơ ch th trư ng. Vì v y, tuy chưa có văn b n pháp qui v
th t nghi p cũng như các v n ñ có liên quan ñ n th t nghi p, nhưng có nhi u công trình
nghiên c u nh t ñ nh.
Nh ng nghiên c u bư c ñ u kh ng ñ nh th t nghi p là nh ng ngư i không có vi c làm,
ñang ñi tìm vi c và s n sàng làm vi c.
ð nh nghĩa th t nghi p Vi t Nam: “Th t nghi p là nh ng ngư i trong ñ tu i lao
ñ ng, có kh năng lao ñ ng, có nhu c u vi c làm, ñang không có vi c làm”.
2. Các nguyên nhân gây th t nghi p: Có 3 nguyên nhân gây th t nghi p
- Do chu kỳ s n xu t kinh doanh thay ñ i:
Theo chu kỳ phát tri n kinh t , sau hưng th nh ñ n suy thoái kh ng ho ng. th i kỳ
ñư c m r ng, ngu n nhân l c xã h i ñư c huy ñ ng vào s n xu t, nhu c u v s c lao
ñ ng tăng nhanh nên thu hút nhi u lao ñ ng. Ngư c l i th i kỳ suy thoái s n xu t ñình tr ,
c u lao ñ ng gi m không nh ng không tuy n thêm lao ñ ng mà còn m t s lao ñ ng b dôi
dư gây nên
tình tr ng th t nghi p. Theo kinh nghi m c a các nhà kinh t n u năng l c s n xu t xã h i
gi m 1% so v i kh năng ,th t nghi p s tăng lên 2%.
- Do s ti n b c a khoa h c k thu t:
ð c bi t quá trình t ñ ng hóa trong quá trình s n xu t. S ti n b c a khoa h c k
thu t, t ñ ng hóa quá trình s n xu t s ti t ki m ñư c chi phí, năng su t lao ñ ng tăng cao,
ch t lư ng s n ph m t t hơn, giá thành l i r làm tăng kh năng c nh tranh c a s n ph m.
Chính vì th , các nhà s n xu t luôn tìm cách ñ i m i công ngh , s d ng nh ng dây truy n
t ñ ng vào s n xu t, máy móc ñư c s d ng nhi u, lao ñ ng s dôi dư. S lao ñ ng này s
b sung vào ñ i quân th t nghi p.
- S gia tăng dân s và ngu n l c là áp l c ñ i v i vi c gi i quy t vi c làm. ði u này
thư ng x y ra ñ i v i các nư c có n n kinh t kém phát tri n ho c ñang phát tri n. ñây,
ngu n l c d i dào nhưng do kinh t h n ch nên không có ñi u ki n ñào t o và s d ng h t
ngu n lao ñ ng hi n có.
3. Phân lo i th t nghi p:
Th t nghi p là m t hi n tư ng ph c t p c n ph i ñư c phân lo i ñ hi u rõ v nó. Căn
c vào t ng ch tiêu ñánh giá, ta có th chia th t nghi p thành các lo i sau:
a. Phân theo ñ c trưng c a ngư i th t nghi p:
Th t nghi p là m t gánh n ng, nhưng gánh n ng ñó rơi vào ñâu, b ph n dân cư nào,
ngành ngh nào…C n bi t ñư c ñi u ñó ñ hi u ñư c ñ c ñi m, tính ch t, m c ñ tác
h i…c a th t nghi p trong th c t . V i m c ñích ñó có th dùng nh ng tiêu th c phân lo i
dư i ñây:
- Th t nghi p theo gi i tính.
- Th t nghi p theo l a tu i.
- Th t nghi p chia theo vùng, lãnh th .
- Th t nghi p chia theo ngành ngh .
- Th t nghi p chia theo dân t c, ch ng t c.
b. Phân lo i theo lý do th t nghi p:
- Do b vi c: T ý xin thôi vi c vì nh ng lý do khác nhau như cho r ng lương th p,
không h p ngh , h p vùng
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
- Do m t vi c: Các hãng cho thôi vi c do nh ng khó khăn trong kinh doanh
- Do m i vào: L n ñ u b sung vào l c lư ng lao ñ ng nhưng chưa tìm ñư c vi c
làm ( thanh niên ñ n tu i lao ñ ng ñang tìm ki m vi c, sinh viên t t nghi p ñang ch công
tác .....)
- Quay l i: Nh ng ngư i ñã r i kh i l c lư ng lao ñ ng nay mu n quay l i làm vi c
nhưng chưa tìm ñư c vi c làm
* Gi i thích r hơn v phân lo i th t nghi p:
Trong khái ni m th t nghi p, c n ph i phân bi t rõ th t nghi p t nguy n và th t nghi p
không t nguy n. Nói khác ñi là nh ng ngư i lao ñ ng t nguy n xin thôi vi c và nh ng
ngư i lao ñ ng bu c ph i thôi vi c. Trong n n kinh t th trư ng năng ñ ng, lao ñ ng các
nhóm, các ngành, các công ty ñư c tr ti n công lao ñ ng khác nhau (m c lương không
th ng nh t trong các ngành ngh , c p b c). Vi c ñi làm hay ngh vi c là quy n c a m i
ngư i. Cho nên, ngư i lao ñ ng có s so sánh, ch nào lương cao thì làm, ch nào lương
th p (không phù h p) thì ngh .
Vì th x y ra 3 hi n tư ng:
Th t nghi p t nguy n: Là lo i th t nghi p mà m t m c ti n công nào ñó ngư i lao
ñ ng không mu n làm vi c ho c vì lý do cá nhân nào ñó (di chuy n, sinh con…). Th t
nghi p lo i này thư ng t m th i.
Th t nghi p không t nguy n là: Th t nghi p mà m c ti n công nào ñó ngư i lao
ñ ng ch p nh n nhưng v n không ñư c làm vi c do kinh t suy thoái ,cung l n hơn c u
v lao ñ ng…
Th t nghi p trá hình (còn g i là hi n tư ng khi m d ng lao ñ ng) là hi n tư ng xu t
hi n khi ngư i lao ñ ng ñư c s d ng dư i m c kh năng mà bình thư ng g n v i vi c s
d ng không h t th i gian lao ñ ng.
K t c c c a nh ng ngư i th t nghi p không ph i là vĩnh vi n. Có nh ng ngư i ( b vi c,
m t vi c…) sau m t th i gian nào ñó s ñư c tr l i làm vi c. Nhưng cũng có m t s
ngư i không có kh năng ñó và h ph i ra kh i l c lư ng lao ñ ng do không có ñi u ki n
b n thân phù h p v i yêu c u c a th trư ng lao ñ ng ho c do m t kh năng h ng thú làm
vi c ( hay còn có
th có nh ng nguyên nhân khác).
c. Phân lo i theo ngu n g c th t nghi p:
Tìm hi u ngu n g c th t có ý nghĩa phân tích sâu s c v th c tr ng th t nghi p, t ñó
tìm ta hư ng gi i quy t. Có th chia thành 4 lo i:
* Th t nghi p t m th i là lo i th t nghi p phát sinh do s di chuy n không ng ng c a
ngư i lao ñ ng gi a các vùng, các lo i công vi c ho c gi a các giai ño n khác nhau c a
cu c s ng. Th m chí trong m t n n kinh t có ñ vi c làm v n luôn có s chuy n ñ ng nào
ñó như m t s ngư i tìm vi c làm sau khi t t nghi p ho c di chuy n ch t nơi này ñ n
nơi khác; ph n có th
quay l i l c lư ng lao ñ ng sau khi sinh con…
** Th t nghi p có tính cơ c u : X y ra khi có s m t cân ñ i gi a cung – c u lao ñ ng
(gi a các ngành ngh , khu v c…). Lo i này g n li n v i s bi n ñ ng cơ c u kinh t và
gây ra do s suy thoái c a m t ngành nào ñó ho c là s thay ñ i công ngh d n ñ n ñòi h i
lao ñ ng có ch t lư ng cao hơn, ai không ñáp ng ñư c s b sa th i. Chính vì v y, th t
nghi p lo i này còn g i là th t nghi p công ngh . Trong n n kinh t hi n ñ i, th t nghi p
lo i này thư ng xuyên x y ra. Khi s bi n ñ ng này là m nh và kéo dài, n n th t nghi p
tr nên nghiêm tr ng và chuy n sang th t ghi p dài h n. N u ti n lương r t linh ho t thì s
m t cân ñ i trong th trư ng lao ñ ng s m t ñi khi ti n lương trong nh ng khu v c có
ngu n cung lao ñ ng h xu ng, và trong khu v c có m c c u lao ñ ng cao tăng lên.
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
*** Th t nghi p do thi u c u: Lo i th t nghi p này x y ra khi m c c u chung v lao
ñ ng gi m xu ng. Ngu n g c chính là s suy gi m t ng c u. Lo i này còn ñư c g i là th t
nghi p chu kỳ b i các n n kinh t th trư ng nó g n li n v i th i kỳ suy thoái c a chu kỳ
kinh doanh. D u hi u ch ng t s xu t hi n c a lo i này là tình tr ng th t nghi p x y ra
tràn lan kh p m i nơi,
m i ngh .
**** Th t nghi p do y u t ngoài th trư ng: Lo i th t nghi p này còn ñư c g i theo
lý thuy t c ñi n. Nó x y ra khi ti n lương ñư c n ñ nh không b i các l c lư ng th
trư ng và cao hơn m c lương cân b ng th c t c a th trư ng lao ñ ng. Vì ti n lương
không ch quan h ñ n s phân ph i thu nh p g n v i k t qu lao ñ ng mà còn quan h v i
m c s ng t i thi u nên nhi u qu c gia (Chính ph ho c công ñoàn) có quy ñ nh c ng nh c
v m c lương t i thi u, s không linh ho t c a ti n lương (ngư c v i s năng ñ ng c a th
trư ng lao ñ ng), d n ñ n m t b ph n m t vi c làm ho c khó tìm vi c làm. Tóm l i, th t
nghi p t m th i và th t nghi p cơ c u x y ra trong m t b
ph n riêng bi t c a th trư ng lao ñ ng ( có th di n ra ngay c khi th trư ng lao ñ ng
ñang cân b ng). Th t nghi p do thi u c u x y ra khi n n kinh t ñi xu ng, toàn b thi
trư ng lao ñ ng b m t cân b ng. Còn th t nghi p theo lý thuy t c ñi n do các y u t xã
h i, chính tr tác ñ ng. S phân bi t ñó là then ch t ñ n m b t tình hình chung c a th
trư ng lao ñ ng.
4. Tác ñ ng c a th t nghi p ñ n s phát tri n kinh t – xã h i.
Th t nghi p là m t hi n tư ng kinh t xã h i, do tác ñ ng c a nhi u y u t kinh t – xã
h i, trong ñó có nh ng y u t v a là nguyên nhân v a là k t qu . Ngư c l i, th t nghi p có
nh hư ng ñ n quá trình phát tri n kinh t – xã h i c a ñ t nư c. Vì v y, c n phân tích rõ
tác ñ ng qua l i gi a các y u t kinh t – xã h i ñ i v i th t nghi p và ngư c l i, nh
hư ng c a th t nghi p ñ n s phát tri n kinh t – xã h i; h n ch nh ng tác ñ ng ñ n gia
tăng t l th t nghi p.
a.Th t nghi p tác ñ ng ñ n tăng trư ng kinh t và l m phát:
Th t nghi p tăng có nghĩa l c lư ng lao ñ ng xã h i không ñư c huy ñ ng vào ho t
ñ ng s n xu t kinh doanh tăng lên; là s lãng phí lao ñ ng xã h i - nhân t cơ b n ñ phát
tri n kinh t – xã h i. Th t nghi p tăng lên cũng có nghĩa là n n kinh t ñang suy thoái -
suy thoái do t ng thu nh p qu c gia th c t th p hơn ti m năng; suy thoái do thi u v n ñ u
tư ( vì v n ngân sách v thu h p do th t thu thu , do ph i h tr ngư i lao ñ ng m t vi c
làm…)
Th t nghi p tăng lên cũng là nguyên nhân ñ y n n kinh t ñ n ( b v c) c a l m phát.
M i quan h ngh ch lý 3 chi u gi a tăng trư ng kinh t – th t nghi p và l m phát luôn
luôn t n t i trong n n kinh t th trư ng - T c ñ tăng trư ng kinh t (GDP) mà gi m thì t
l th t nghi p s gi m, kéo theo t l l m phát phát cũng gi m. M i quan h này c n ñư c
quan tâm khi tác ñ ng vào các nhân t kích thích phát tri n kinh t – xã h i.
b.Th t nghi p nh hư ng ñ n thu nh p và ñ i s ng c a ngư i lao ñ ng:
Ngư i lao ñ ng b th t nghi p, t c m t vi c làm, s m t ngu n thu nh p. Do ñó, ñ i s ng
b n thân ngư i lao ñ ng và gia ñình h se khó khăn. ði u ñó nh hư ng ñ n kh năng t
ñào t o l i ñ chuy n ñ i ngh nghi p, tr l i th trư ng lao ñ ng; con cái h s g p khó
khăn khi ñ n trư ng; s c kh e h s gi m sút do thi u kinh t ñ b i dư ng, chăm sóc y
t …Có th nói, th t nghi p “ñ y” ngư i lao ñ ng ñ n b n cùng, ñ n chán n n v i cu c
s ng, v i xã h i; d n h ñ n nh ng sai ph m ñáng ti c…
c. Th t nghi p nh hư ng ñ n tr t t xã h i, an toàn xã h i:
Th t nghi p gia tăng làm tr t t xã h i không n ñ nh; hi n tư ng bãi công, bi u tình ñòi
quy n làm vi c, quy n s ng…tăng lên; hi n tư ng tiêu c c xã h i cũng phát sinh nhi u
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
lên như tr m c p, c b c, nghi n hút, m i dâm…S ng h c a ngư i lao ñ ng ñ i v i
nhà c m quy n cũng b suy
gi m…T ñó, có th có nh ng xáo tr n v xã h i, th m chí d n ñ n bi n ñ ng
v chính tr .
Th t nghi p là hi n tư ng kinh t – xã h i khó khăn và nan gi i c a qu c gia, có nh
hư ng và tác ñ ng ñ n nhi u m t ñ i s ng kinh t – xã h i. Gi i quy t tình tr ng th t
nghi p không ph i m t s m, m t chi u”, không ch b ng m t chính sách hay m t bi n
pháp mà ph i là m t h th ng các chính sách ñ ng b , ph i luôn coi tr ng trong su t quá
trình phát tri n kinh t – xã h i. B i l , th t nghi p luôn t n t i trong n n kinh t th trư ng
và tăng (gi m) theo chu kỳ phát tri n c a n n kinh t th trư ng.
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
II/. Các hình th c th t nghi p ch y u c a Vi t Nam hi n nay:
Vi t Nam, th t nghi p cũng bao g m các lo i hình nêu trên. Tuy nhiên do ñ c ñi m
kinh t – chính tr - xã h i và dân s mà các nguyên nhân th t nghi p cũng như ph m vi và
ñ i tư ng th t nghi p có s khác nhau c v m c ñ , quy mô và th i gian th t nghi p.
Như chúng ta ñã bi t Vi t nam là nư c có t l dân s tăng khá nhanh trong khu v c
cũng như trên th gi i,ñ ng th nh t trong khu v c và ñ ng th 5 trên th gi i v t l
sinh ñ .Theo s li u m i nh t thì dân s Vi t Nam năm 2001 lên t i con s g n 80 tri u
ngư i d báo trong vài năm t i dân s Vi t Nam có th lên t i con s 100 tri u ngư i. Dân
s ngày càng tăng trong khi ñó di n tích ñ t nông nghi p ngày càng gi m ñi, như v y thì t
l th t nghi p s ngày càng cao hơn. Năm 2001 chúng ta có t i 6,28% dân s không có
công ăn vi c làm (hơn 20 nghìn ngư i) ñây là m t con s khá cao. Tuy nhà nư c ta cũng
ñã có nh ng bi n pháp ñ i v i vi c k ho ch hoá gia ñình như gi m t l sinh ñ , th c
hi n k ho ch hoá gia ñình m i c p v ch ng ch có t 1 - 2 con, gi m t l k t hôn tu i
còn quá tr , nhưng do chưa nh n th c ñư c v n ñ c p bách ñây nên t l sinh còn khá
cao. Hơn n a do phong t c t p quán, ch ñ phong ki n v n còn, nh t thi t ph i có con
trai n i dõi, có n p, có l ñã d n t i vi c gia tăng dân s t i chóng m t. Dân s tăng nhanh
d n t i tình tr ng như s quan tâm, cũng như giáo d c con cái c a các gia ñình gi m h n.
Các ñi u ki n v ăn u ng, sinh ho t không ñư c t t ñ c bi t là các vùng nông thôn, mi n
núi v n ñ này c n có s quan tâm c a chính ph hơn n a. Nó d n t i tình tr ng tr em
không ñư c t i trư ng
--> làm tăng t l mù ch lên cao,d n t i th t nghi p cao .
Do vi c qu n lý th trư ng lao ñ ng nư c ta còn chưa ñư c ch t ch , ñ n nay cũng
chưa có m t h th ng ñăng ký vi c làm cho t ng ngư i lao ñ ng t c p trung ương ñ n xã
phư ng, cho nên s lư ng c th v ngư i th t nghi p t ng th i kỳ, t ng ñ a bàn cũng
ch mang tính tương ñ i. Vì v y, vi c phân tích th trư ng lao ñ ng, vi c th c hi n các bi n
pháp c a chính sách vi c làm và chính sách th trư ng lao ñ ng cũng như ñánh giá hi u
qu c a nó chưa ñư c chính xác.
ð n nay, có m t ñi u d nh n th y là, v i tác ñ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn c u,
Vi t Nam cũng g p ph i n n th t nghi p chu kỳ theo d báo trong năm 2009, lư ng lao
ñ ng m t vi c làm s lên t i 150.000 ñ n 300.000 ngư i.
M t d ng th t nghi p ph bi n và còn kéo dài trong su t quá trình công nghi p hoá, hi n
ñ i hoá nư c ta cũng như các nư c ñang phát tri n khác và ñ c bi t v i m t nư c có cơ
c u dân s tr hoá như Vi t Nam là tình tr ng th t nghi p s c lao ñ ng ph thu c v i
quy mô l n ( ñây cũng c n gi i thích thêm: ngư i lao ñ ng ph thu c là ngư i không có
tư li u s n xu t, ph i ñi làm thuê, làm công - thông qua các quan h lao ñ ng gi a ch s
d ng lao v i ngư i lao ñ ng - ñ hư ng ti n lương, ti n công). ði u ñó có nghĩa là chúng
ta luôn thi u ch làm vi c hay t ng cung lao ñ ng luôn vư t cao so v i t ng c u. Nói cách
khác, t c ñ tăng trư ng c a n n kinh t , t c ñ tăng ch làm vi c m i luôn th p hơn t c
ñ tăng dân s bư c vào tu i lao ñ ng và có nhu c u lao ñ ng. S t n tích c a
m t b phân lao ñ ng tr , k c ñã qua ñào t o, có trình ñ chuyên môn ho c chưa qua ñào
t o, ñang th t nghi p, t năm này qua năm khác là m t thách th c c n gi i quy t t góc ñ
kinh t vĩ mô k c trư c m t cũng như lâu dài.
Cũng ch u nh hư ng c a s thi u h t nghiêm tr ng gi a t ng cung và c u trên th
trư ng lao ñ ng còn ph i k ñ n m t tình tr ng th t nghi p ph bi n là th t nghi p tìm
ki m vì th c t th i gian ñ tìm l i ñư c m t ch làm vi c m i không ph i là ng n mà có
th kéo dài hàng năm ho c lâu hơn.
Nư c ta có kho ng 70% dân cư và lao ñ ng s ng nông thôn, ho t ñ ng trong lĩnh v c
nông nghi p nên n n th t nghi p th i v l i tr thành ph bi n, r t nhi u nông dân v n
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
ph i g n bó v i nông nghi p, g n bó v i ñ t ñai ñ t n t i v i m c thu nh p và năng su t
lao ñ ng th p. ð ng th i, ngay nông thôn cũng di n tình tr ng th t nghi p th i v . Khi
vào v gieo tr ng ho c thu ho ch, ngư i nông dân t p trung làm vi c kho ng 4 – 5 tháng
trong năm. Th i gian còn l i h kéo nhau lên thành ph tìm ki m vi c làm t m th i ho c ñi
làm ăn xa. M t khác, theo t p quán c a ngư i Vi t Nam, trong nhi u gia ñình, con em c a
h v n ph i s ng cùng b m , nh n s tr giúp t gia ñình ho c tham gia ph giúp vi c cho
b m … thì ñây cũng là nhóm ñ i tư ng th t nghi p th i v .
Trong nh ng năm v a qua, cùng v i nh p ñ tăng trư ng cao c a n n kinh t qu c dân,
s thu hút m nh m các ngu n ñ u tư t nư c ngoài, s hình thành các khu công nghi p
m i v i công ngh hi n ñ i, chúng ta m i ñ c p nhi u ñ n lo i hình th t nghi p cơ c u,
nh t là nhu c u lao ñ ng qua ñào t o, có trình ñ chuyên môn, trình ñ tay ngh hay trình
ñ qu n lý cao.
Tình tr ng “th t nghi p th a” hay “th t nghi p t n ñ ng” chính là nh ng ñ i tư ng
thu c di n “dư th a” do chuy n ñ i cơ ch kinh t t các doanh nghi p nhà nư c sang các
công ty c ph n. M t ñi u khác cũng ñáng quan tâm là chúng ta ñang ñ y m nh xu t kh u
lao ñ ng, ñi u này mang l i hi u qu trư c m t là gi m b t s c căng trên th trư ng lao
ñ ng trong nư c. Nhưng v lâu dài cũng c n tính ñ n kh năng khi ngư i lao ñ ng h t th i
h n tr v và tìm vi c làm trong nư c, n u không s ñ y h vào tình tr ng th t nghi p xu t
kh u, và tình tr ng này s càng nghiêm tr ng hơn khi n n kinh t nư c ta v n nghiêng v
nh p siêu.
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
III/. Các bi n pháp ñ gi i quy t tình trang th t nghi p c a Vi t Nam hi n nay:
ð ng trư c th c tr ng v v n ñ th t nghi p c a nư c ta hi n nay. Nhà n ơc ta c n có
nh ng bi n pháp ñ gi m t l th t nghi p xu ng ñ n m c t i ña ñ ñưa ñ t nư c ta phát
tri n hơn n a. ðó m i là v n ñ c n quan tâm hi n nay .
Tăng ngu n v n ñ u tư (ch y u l y t d tr qu c gia, vay nư c ngoài) ñ y nhanh ti n
b xây d ng cơ s h t ng, làm thu l i, thu ñi n, giao thông ...nh m t o vi c làm m i
cho lao ñ ng m t vi c làm khu v c s n xu t kinh doanh, n i l ng các chính sách tài
chính, c i cách th t c hành chính nh m thu hút v n ñ u tư c a nư c ngoài t o vi c làm
m i cho ngư i lao ñ ng. Bên c nh ñó chúng ta ph i khuy n khích phát tri n các doanh
nghi p v a và nh , cho các doanh nghi p vay v n ñ mua s m trang thi t b s n xu t, m
r ng quy mô s n xu t .
T i h i ngh trung ương 4 c a ð ng (khoá 8) ñã nh n m nh ch trương phát
huy n i l c - khai thác ngu n v n trong nư c, ñ u tư duy trì phát tri n s n su t kinh doanh,
ñ ng th i tăng cư ng h p tác qu c t , tranh th v n ñ u tư c a nư c ngoài. V i s m c a
c a ta năm 1998 t ng s v n FDI lên t i 36 t USD --> ñã gi i quy t 25 v n lao ñ ng
ngoài ra hàng ch c v n lao ñ ng khác có vi c làm nh tham gia xây d ng cơ b n các công
trình ñưa vào s n xu t. V i hai m c tiêu ñó là: Phát tri n kinh t xã h i t o m vi c làm và
các ho t ñ ng h tr tr c ti p ñ gi i quy t vi c làm cho các ñ i tư ng y u th trong th
trư ng lao ñ ng. Chính nh có s cho vay v n cu nhà nư c mà qu qu c gia vi c làm cho
vay ñư c 13600 d án thu v ñư c 480t t o vi c làm 268000 lao ñ ng .
S p x p l i và nâng cao hi u qu c a h th ng d ch v vi c làm
Xã h i hoá và nâng cao ch t lư ng ñào t o h th ng ñào t o d y ngh
Xem xét ñi u ch nh ti n lương t i thi u, ñ m b o tính cân ñ i gi a khu v c có ñ u tư
nư c ngoài và trong nư c nh m m c ñích m r ng thu hút lao ñ ng xã h i
Ngày nay khi mà nhà nư c ta ngày càng m r ng quan h v i các ñ i tác kinh doanh
trên th gi i, m c a th trư ng trong nư c nh m thu hút v n ñ u tư
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
** Bài ñ c thêm: Th t nghi p trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t nư c ta hi n
nay
Phát tri n kinh t là nhân t quan tr ng ñ phát tri n các ngành kinh t lên trình ñ s n
xu t hi n ñ i, nâng cao t c ñ tăng trư ng, tăng năng su t lao ñ ng và hi u qu s n xu t
kinh doanh nư c ta. Hàng năm n n kinh t th trư ng t o ra kho ng 1,3-1,45 tri u vi c
làm, trong ñó s vi c làm t nông nghi p chi m 38%. Bên c nh nh ng m t tích c c, quá
trình chuy n d ch kinh t góc ñ nh t ñ nh cũng làm n y sinh th t nghi p. Có th xem xét
v n ñ này các giác ñ sau:
Tăng trư ng kinh t có m i quan h ch t ch v i ñ u tư và t o thêm vi c làm. H s co
giãn vi c làm theo GDP c a n n kinh t nư c ta giai ño n 1991- 2000 là 0,33%, ñây là con
s tương ñ i th p, trong khi ñó ðài Loan là 0,67% giai ño n 1958-1972. Các nư c như:
Hàn Qu c, Thái Lan, Malaixia, Singapore… giai ño n ñ u công nghi p hóa, cơ c u l i
kinh t , có t c ñ tăng trư ng kinh t hàng năm r t cao và duy trì ñư c t l th t nghi p
dư i 3%(các năm 1976-1986 tăng trư ng kinh t bình quân /năm c a Malaixia là 15,54%,
Thái Lan 21,59%…). Có th nói, ñ m b o kích thích tăng trư ng ñ u tư, tăng trư ng kinh
t ñ nâng cao m c c u lao ñ ng, ñ c bi t là c u lao ñ ng trong khu v c công nghi p, d ch
v là m t trong nh ng y u t r t cơ b n ñ kh ng ch t l th t nghi p c a n n kinh t .
nư c ta, th t nghi p x y ra ph bi n hơn khu v c thành th và tr thành v n ñ xã h i khá
b c xúc c a các thành ph l n.
B ng 1: T l th t nghi p thành th qua các năm
Năm 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 T l (%)
5,88 6,85 7,4 6,42 6,28 6,01 5,6
(Ngu n : B lao ñ ng thương binh – xã h i )
Qúa trình c i cách khu v c doanh nghi p nhà nư c, h p tác xã, v i vi c th c hi n các
hình th c c ph n hóa, giao, khoán, bán, cho thuê, gi i th nh m tăng cư ng hi u qu
ho t ñ ng, kh năng c nh tranh, ñã d n ñ n ñ i m i lao ñ ng trong DN thu c các ngành
ngh . Các năm 1999-2000 lao ñ ng th t nghi p trong khu v c DN nhà nư c chi m kho ng
7,2% t ng s lao ñ ng
c a khu v c này, bao g m lao ñ ng c a các DN b phá s n, gi i th , DN chuy n ñ i s h u,
cơ c u l i. ð ng th i, ph n l n h p tác xã ki u cũ chuy n ñ i hình th c s h u ho c gi i
th và xã viên m t vi c làm, b sung bào ñ i ngũ th t nghi p, tác ñ ng ñ n quan h cung -
c u lao ñ ng trên th trư ng lao ñ ng.
ð tăng cư ng kh năng c nh tranh trong n n kinh t th trư ng, DN, các thành ph n
kinh t ñã th c hi n các gi i pháp như: ñ i m i công ngh , nâng cao ch t lư ng lao ñ ng,
cơ c u l i s n ph m và t ch c l i s n xu t, nâng cao trình ñ qu n lý, k t qu d n ñ n bi n
ñ ng lao ñ ng, m t b ph n b ñưa ra kh i dây chuy n s n xu t kinh doanh, tr thành th t
nghi p.
S li u kh o sát th trư ng lao ñ ng g n ñây cho th y, t i Bình Dương các năm g n ñây t
l lao ñ ng r i DN là 18,68%, con s tương t này t i C n Thơ : 8,97%, ð ng Nai:
12,92%, TP.HCM: 22,66%, H i Phòng 9,4%. Xu hư ng th t nghi p này x y ra thư ng
xuyên, v i biên ñ cao hơn trong giai ño n ñ u tham gia m nh m vào quá trình t do hóa
thương m i, toàn c u hóa kinh t .
- Trong các năm phát tri n kinh t th trư ng, t c ñ tăng l c lư ng lao ñ ng c a nư c ta
kho ng 2,7-2,8%/năm trong khi t c ñ tăng vi c làm là 2,3-2,4%/năm. khu v c thành th ,
v i n c cung lao ñ ng cao hơn so v i c u lao ñ ng là nguyên nhân c a m t b ph n lao
ñ ng không tìm ki m ñư c vi c làm trên th trư ng lao ñ ng và tr thành th t nghi p.
Trong ñó, ñ i b ph n là lao ñ ng l n ñ u bư c vào tu i lao ñ ng, chưa qua ñào t o, không
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mô Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp
có k năng ngh nghi p. Chuy n d ch cơ c u kinh t v i xu hư ng t t y u là thu h p d n s
vi c làm gi n ñơn và phát tri n s vi c làm k thu t, vi c làm có năng su t lao ñ ng cao.
Các ngành: công ngh thông tin, vi n thông, ñi n t , du l ch, tài chính, ngân hàng, công
nghi p ch bi n…và các khu công nghi p t p trung, khu ch xu t có nhu c u lao ñ ng k
năng l n, nhưng th c t g p khó khăn trong tuy n d ng lao ñ ng. Nguyên nhân là do t l
lao ñ ng qua ñào t o chuyên môn k thu t c a l c lư ng lao ñ ng thành th th p, năm
2002 là 34,03% (nông thôn 5,74%) và b t c p v ch t lư ng ñào t o, m t b ph n lao ñ ng
ñã qua ñào t o chuyên môn k thu t không ñáp ng ñư c yêu c u c a ngư i s d ng lao
ñ ng. Do ñó, ña s lao ñ ng th t nghi p trên th trư ng lao ñ ng thành th là lao ñ ng gi n
ñơn.
Th t nghi p cơ c u : chuy n d ch cơ c u kinh t thúc ñ y m t b ph n lao ñ ng nông
nghi p sang khu v c công nghi p và d ch v , trong th i gian ñ i ngh ñã x y ra tình tr ng
th t nghi p cơ c u. Lao ñ ng th t nghi p do cơ c u thu c lo i này có xu hư ng tìm vi c
làm m i t t hơn, m c ti n công cao hơn trên th trư ng lao ñ ng k c vi c di chuy n ñ n
các vùng khác và ñ c
bi t là dòng di chuy n lao ñ ng nông thôn ra thành th .
Các năm 1990-1998 qui mô di chuy n lao ñ ng nông thôn - thành th ph m vi toàn
qu c 70-90 nghìn ngư i/năm. Di chuy n lao ñ ng nông thôn – thành th có vai trò quan
tr ng tr ng trong cung ng lao ñ ng rút ra kh i ngành nông nghi p cho s phát tri n c a
các ngành ngh có hàm lư ng k thu t cao, các ngành ngh m i và s phát tri n c a các
khu v c kinh t tư nhân, có v n ñ u tư nư c ngoài, khu công nghi p, khu ch xu t,
kích thích s ho t ñ ng sôi ñ ng c a th trư ng lao ñ ng. Các năm qua , kho ng hơn
22% lao ñ ng nông thôn thay ñ i ngh , có m c thu nh p bình quân tăng 30-50% so v i các
ho t ñ ng trư c ñó. M t s khu ch su t, khu công nghi p t p trung thu hút trên 70% lao
ñ ng di chuy n t nông thôn ñ n ( khu công nghi p ð ng Nai, Bình Dương, Qu ng Ngãi,
ðà N ng, Qu ng Ninh,…) nhưng bên c nh ñó là tình tr ng th t nghi p
cơ c u di n ra ph bi n.
Th t nghi p t nguy n: bao g m nh ng ngư i không mu n làm các công vi c có m c
lương th p và nh ng ngư i n náu trong các công vi c n i tr gia ñình do các m c ti n
công th p không ñ s ng. Th t nghi p t nguy n có khuynh hư ng gia tăng , năm 1998
kho ng 4.8 tri u ngư i và năm 2003 có kho ng 2,547 tri u ngư i làm n i tr và 4,414 tri u
ngư i không có nhu c u làm vi c chi m hơn 7% lao ñ ng t 15 tu i tr lên. S li u ñi u
tra cho th y, có t i 40-50% s lao ñ ng này mu n tìm vi c làm , nhưng không tìm ñư c
vi c làm phù h p, ñây cũng là ngu n cung lao ñ ng ti m năng cho th trư ng lao ñ ng.
Ngoài ra, trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t còn t n t i th t nghi p do nguyên
nhân b t c p c a h th ng ñào t o. ðó là vi c ñào t o theo ngành ngh chưa phù h p v i
nhu c u, tín hi u c a th trư ng lao ñ ng.
Nhóm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
nguon tai.lieu . vn
