1. Trang Chủ
  2. Quản lý dự án
  3. SỰ PHÁT TRIỂN CÁC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH NÔNG THÔN

SỰ PHÁT TRIỂN CÁC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH NÔNG THÔN

Chương này thảo luận tại sao sự phát triển một cách vững chắc và hiệu quả của thị trường tài chính nông thôn lại quan trọng đối với khu vực nông thôn Châu Á, tóm tắt một số điểm chính yếu về vai trò của chính phủ trong việc tạo ra các thị trường này và đồng thời trình bày các chiến lược hoàn thiện nhằm phát triển các thị trường và định chế tài chính. Sự phát triển tài chính nông thôn được đặt trong một bối cảnh rộng hơn của thị trường tài chính. Chương này cũng đưa ra một khuôn khổ cho...... Ful

Thể loại Tài liệu miễn phí Quản lý dự án

Số trang 34

Ngày tạo 8/29/2018 4:12:03 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải SỰ PHÁT TRIỂN CÁC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH NÔNG THÔN (.pdf)

Xem mẫu

  1. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Chöông 3 SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CAÙC THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH NOÂNG THOÂN* Chöông naøy thaûo luaän taïi sao söï phaùt trieån moät caùch vöõng chaéc vaø hieäu quaû cuûa thò tröôøng taøi chính noâng thoân laïi quan troïng ñoái vôùi khu vöïc noâng thoân Chaâu AÙ, toùm taét moät soá ñieåm chính yeáu veà vai troø cuûa chính phuû trong vieäc taïo ra caùc thò tröôøng naøy vaø ñoàng thôøi trình baøy caùc chieán löôïc hoaøn thieän nhaèm phaùt trieån caùc thò tröôøng vaø ñònh cheá taøi chính. Söï phaùt trieån taøi chính noâng thoân ñöôïc ñaët trong moät boái caûnh roäng hôn cuûa thò tröôøng taøi chính. Chöông naøy cuõng ñöa ra moät khuoân khoå cho vieäc phaân tích phöông thöùc thuùc ñaåy taøi chính noâng thoân ôû Chaâu AÙ maø noäi dung chi tieát seõ ñöôïc trình baøy ôû chöông sau, moät khuoân khoå nghieân cöùu tính huoáng cuûa 6 quoác gia ñöôïc trình baøy ôû Phaàn B, vaø hình thaønh caùc kieán nghò ôû Chöông 5. Chöông naøy bao goàm 3 phaàn chính. Phaàn 1 thaûo luaän veà moái quan heä giöõa phaùt trieån kinh teá vaø heä thoáng taøi chính. Heä thoáng taøi chính seõ ñöôïc ñònh nghóa vaø nhöõng thaùch thöùc ñaëc bieät cuûa vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính ôû khu vöïc noâng thoân seõ ñöôïc xaùc ñònh. Söï can thieäp cuûa chíng phuû vaøo thò tröôøng taøi chính seõ ñöôïc thaûo luaän ôû Phaàn 2. Moät soá tranh caõi chuû yeáu veà vai troø thích hôïp cuûa chính phuû seõ ñöôïc laøm roõ, nhöõng tranh caõi naøy bao goàm söï thay ñoåi moâ hình ñaõ dieãn ra trong quaù trình phaùt trieån taøi chính noâng thoân. ÔÛ phaàn naøy cuõng seõ moâ taû nhöõng yù töôûng môùi veà kieán thöùc vaø thoâng tin ñoùng goùp nhö theá naøo vaøo cuoäc tranh luaän veà vai troø thích hôïp cuûa chính phuû vaø caùc nhaø taøi trôï ñoái vôùi söï hình thaønh cuûa thò tröôøng taøi chính. Moät khung phaân tích theo 3 höôùng khaùc nhau trong vieäc xaây döïng thò tröôøng taøi chính noâng thoân seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn 3, bao goàm vieäc xaây döïng moâi röôøng chính saùch, xaây döïng caùc cô sôû haï taàng taøi chính vaø phaùt trieån caùc ñònh cheá. Ñeà taøi phaùt trieån ñònh cheá bao goàm moät phaàn nhoû toùm taét caùc kinh nghieäm töø taøi chính vi moâ vaø nhöõng lónh vöïc khaùc hoã trôï cho vieäc giaûi quyeát nhöõng raéc roái cuûa caùc ngaân haøng phaùt trieån noâng nghieäp. Hai ñeà taøi naøy ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi nhieàu nöôùc Chaâu AÙ. HEÄ THOÁNG TAØI CHÍNH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ Taøi chính vaø phaùt trieån kinh teá Söï hoaït ñoäng hieäu quaû cuûa thò tröôøng taùc ñoäng ñeán böôùc ñi, toác ñoä vaø chieàu höôùng phaùt trieån kinh teá. Caùc ñònh cheá taøi chính chính thöùc, baùn chính thöùc vaø phi chính thöùc laø nhöõng boä phaän thieát yeáu cuûa moät cô sôû haï taàng veà maët ñònh cheá caàn theát cho moät neàn kinh teá thò tröôøng hieäu quaû. Heä thoáng taøi chính cung caáp caùc dòch vuï coù * Material translated with permission from the Asian Development Bank. The Asian Development Bank accepts no responsibility for the accuracy of the translation. For info related to development in Asia and the Pacific, see www.adb.org Richard L. Meyer et al. 1 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  2. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets tính chaát soáng coøn cho neàn kinh teá nhö ñaõ trình baøy (Levine, 1997; Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Noù cung caáp dòch vuï thanh toaùn; huy ñoäng voán vaø phaân phoái tín duïng; ngoøai ra noù coøn ñònh giaù, phaân taùn vaø hoùan chuyeån caùc ruûi ro. Baèng caùch naøy, noù laøm cho vieäc trao ñoåi caùc haøng hoùa vaø dòch vuï, vay vaø cho vay trôû neân reû hôn vaø ít ruûi ro hôn. Khoâng coù taøi chính, neàn kinh teá seõ hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû do phaûi trao ñoåi baèng hieän vaät. Caùc nhaø ñaàu tö seõ bò giôùi haïn trong vieäc töï boû voán cho hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa mình. Caùc hoä gia ñình coù tích luõy nhöng laïi khoâng coù caùc phöông aùn ñaàu tö toát seõ buoäc phaûi caát giöõ caùc khoaûn tieát kieäm cuûa mình döôùi goái hoaëc giöõ chuùng döôùi hình thöùc caùc taøi saûn ít coù khaû naêng sinh lôøi. Giôùi haïn trong vieäc tieáp caän caùc dòch vuï taøi chính do thò tröôøng taøi chính khoâng hieäu quaû seõ giôùi haïn söï phaùt trieån kinh teá (Fry, 1988). Vì nhöõng lyù do naøy, chính phuû vaø caùc nhaø taøi trôï phaûi daønh nhieàu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån heä thoáng taøi chính ôû caùc quoác gia coù thu nhaäp thaáp trong 3 thaäp nieân vöøa qua. Ñaõ coù nhieàu tranh luaän ñaùng chuù yù veà vai troø cuûa thò tröôøng taøi chính ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá, vaø vai troø thích hôïp cuûa nhaø nöôùc trong vieäc ñieàu tieát heä thoáng taøi chính. Shaw (1973) vaø McKinnon (1973) laø nhöõng ngöôøi tieân phong trong quan ñieåm cho raèng heä thoánng taøi chính bò kìm haõm seõ giôùi haïn phaùt trieån kinh teá. Caùc quoác gia giöõ möùc laõi suaát thöïc thaáp thöôøng coù toác ñoä taêng tröôûng thaáp hôn so vôùi caùc quoác gia chaáp nhaän möùc laõi suaát thò tröôøng (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Maëc duø caùc quan ñieåm khaùc vaãn toàn taïi, öu theá veà maët lyù thuyeát vaø thöïc teá hieän nay ñaõ thöøa nhaän moät caùch chaéc chaén laø coù moät moái quan heä ñoàng bieán giöõa phaùt trieån taøi chính vaø taêng tröôûng kinh teá (Levine, 1997). Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaõ coù nhieàu tranh luaän veà vieäc chính phuû neân vaø khoâng neân laøm ñieàu gì, vaø nhieàu tranh luaän veà taùc ñoäng cuûa chính saùch taøi chính ñoái vôùi “söï thaàn kyø Ñoâng AÙ”. Moät quan ñieåm laäp luaän raèng nhöõng thaát baïi thò tröôøng ñaùng nghi ngôø laø lyù do cô baûn cuûa söï can thieäp cuûa chính phuû nhaèm caûi thieän khaû naêng tieáp caän tín duïng (Stiglitz, 1992). Moät quan ñieåm khaùc laïi cho raèng tình traïng cuûa caùc chöùng côù thöïc teá ñaõ laøm khoù khaên, neáu khoâng muoán noùi laø khoâng theå, trong vieäc xaùc ñònh nhöõng tình huoáng maø ôû ñoù söï can thieäp laø chaéc chaén coù hieäu löïc vaø nhöõng haäu quaû cuûa noù laø coù theå löôøng tröôùc ñöôïc. Phaùt trieån noâng thoân vaø nhu caàu ñoái vôùi caùc dòch vuï taøi chính Dòch vuï taøi chính raát quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa khu vöïc noâng thoân. Söï chuyeån ñoåi ôû noâng thoân ñaõ taïo ra cô hoäi ñaàu tö vaøo caùc trang traïi. Söï thay ñoåi veà coâng ngheä thöôøng ñoøi hoûi söï ñaày tö keøm theo vaø laøm taêng nhu caàu voán coá ñònh vaø löu ñoäng. Moät phaàn nhu caàu naøy ñöôïc töï ñaùp öùng, phaàn khaùc ñöôïc ñaùp öùng bôûi nguoàn tín duïng phi chính thöùc, nhöng vaãn coøn moät phaàn khaùc ñoøi hoûi caùc khoaûn vay daøi haïn ñöôïc cung caáp bôûi caùc ñònh cheá chính thöùc. Do ñoù, cung caáp caùc khoaûn vay vôùi laõi suaát phuø hôïp coù theå thuùc ñaåy söï öùng duïng caùc coâng ngheä môùi, môû roäng saûn xuaát löông thöïc vaø taêng thu nhaäp trong noâng nghieäp. Khi moät nguoàn cung caáp taøi chính ñaùng tin caäy ñöôïc hình thaønh, caùc chuû noâng traïi coù theå thay ñoåi nhaän thöùc cuûa hoï veà nhöõng ruûi ro trong ñaàu tö. Hoï coù theå löïa choïn ñaàu tö nhieàu hôn so vôùi nguoàn Richard L. Meyer et al. 2 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  3. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets quyõ cuûa hoï khi bieát raèng khaû naêng vay möôïn chöa söû duïng cuûa hoï seõ saün saøng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu veà tieàn maët trong töông lai (Zeller et al., 1997). Raát nhieàu daïng doanh nghieäp phi noâng nghieäp cuõng naûy sinh töø nhöõng cô hoäi môùi vaø töø nhöõng nhu caàu veà caùc haøng hoùa vaø dòch vuï môùi phaùt sinh trong quaù trình chuyeån ñoåi kinh teá (Rosegrant vaø Hazell, 1999). Trong tröôøng hôïp khoâng coù dòch vuï taøi chính, thu nhaäp töø caùc doanh nghieäp phi noâng nghieäp coù theå cung caáp nguoàn voán cho vieäc ñaàu tö vaøo caùc trang traïi, nhöng chuùng cuõng taïo ra nhu caàu vay möôïn maø khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù theå ñaùp öùng ñöôïc baèng nguoàn tieát kieäm hoaëc tín duïng phi chính thöùc (Meyer, 1999). Keát hôïp laïi, caùc doanh nghieäp noâng nghieäp vaø phi noâng nghieäp vôùi söï ña daïng veà hoaït ñoäng kinh teá taïo ra moät löôïng lôùn nhu caàu khoâng ñoàng nhaát veà caùc khoaûn vay chính thöùc. Moät nôi an toaøn vaø ñaùng tin caäy cho tieát kieäm laø moät nhu caàu veà dòch vuï taøi chính khaùc ôû khu vöïc noâng thoân, khoâng keùm phaàn quan troïng nhöng haàu nhö bò boû qua (Vogel, 1984). Söï söû duïng phoã bieán nguoàn taøi chính phi chính thöùc, caùc nhoùm tieát kieäm töông trôï ôû caáp laøng, xaõ vaø caùc quyõ töông teá (funeral funds) laø caùc baèng chöùng veà nhu caàu ñoái vôùi dòch vuï tieát kieäm. Taát caû caùc noâng hoä ñeàu phaûi tieát kieäm, neáu khoâng hoï seõ khoâng theå soáng soùt trong nhöõng thôøi kyø thieáu tieàn maët hoaëc trong nhöõng giai ñoaïn toài teä vì maát muøa vaø gia suùc cheát. Hoï cuõng phaûi daønh duïm ñeà phoøng tình huoáng nguy caáp khi gia ñình coù ngöôøi beänh hoaëc cheát. Daønh duïm ñeå coù moät khoaûn ñaàu tö lôùn cuõng raát quan troïng. Moät nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy baèng caùch naøo maø söï tieáp caän caùc khoaûn vay vaø nhöõng caùch thöùc tieát kieäm coù lôïi laïi aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh cuûa caùc noâng daân ngheøo ôû AÁn Ñoä trong vieäc thöïc hieän caùc khoaûn ñaàu tö khoâng thu hoài ñöôïc ñeå ñaøo gieáng phuïc vuï töôùi tieâu (Fafchamps vaø Pender, 1997). Thò tröôøng baûo hieåm khoâng toàn taïi ôû haàu heát caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Do ñoù caùc noâng hoä phaûi söû duïng raát nhieàu bieän phaùp ñoái phoù vôùi ruûi ro vaø oån ñònh tieâu duøng (Zeller et al., 1997). Vaøi hoä gia ñình coù ñöôïc caùc taøi saûn ñem laïi caùc khoaûn lôïi töùc khoâng töông xöùng, vaø naém giöõ caùc taøi saûn vaät chaát döôùi daïng vaät nuoâi raát deã chuyeån thaønh tieàn. Nhöng tính thanh khoaûn nhö theá laïi huûy hoaïi khaû naêng phuïc hoài sau côn nguy caáp. Caùc hoä gia ñình khaùc söû duïng caùc chieán löôïc giaûm thieåu ruûi ro nhö thuoác tröø saâu hoaëc ña daïng hoùa caùc hoaït ñoäng ñem laïi thu nhaäp. Caùc hoä coù theå tieáp caän caùc dòch vuï taøi chính laïi coù nhieàu löïa choïn trong vieäc giöõ caùc khoaûn tieát kieäm döôùi daïng tieàn vaø coù theå vay möôïn trong tröôøng hôïp khaån caáp. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy ôû Thaùi Lan, vieäc phaân taùn ruûi ro ñöôïc tieán haønh thoâng qua hoaït ñoäng vay vaø cho vay khoâng thính thöùc (Townsend, 1995), nhöng phöông phaùp truyeàn thoáng naøy khoâng deã daøng ñieàu tieát ñöôïc caùc cuù soác lôùn, chaúng haïn nhö haïn haùn keùo daøi vaø beänh dòch xaûy ra moät löôït laøm aûnh höôûng ñeán taát caû moïi ngöôøi daân trong laøng. Moät nhu caàu khaùc veà dòch vuï taøi chính ôû khu vöïc noâng thoân laø vieäc chuyeån caùc khoaûn chuyeån nhöôïng moät caùch an toaøn vaø tin caäy. Caùc khoaûn chuyeån nhöôïng töø nhöõng thaønh vieân ñaõ chuyeån ñi nôi khaùc laø moät nguoàn thu quan troïng ñoái vôùi raát nhieàu noâng hoä nhoû. Ví duï, moät cuoäc khaûo saùt ôû moät laøng ngheøo ôû Pakistan ñaõ phaùt Richard L. Meyer et al. 3 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  4. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets hieän ra raèng caùc khoaûn chuyeån nhöôïng trong vaø ngoaøi nöôùc chieám töø 9 – 18% thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi haèng naêm trong moät giai ñoaïn 5 naêm vaøo cuoái thaäp nieân 1980. Caùc khoaûn chuyeån nhöôïng naøy goùp moät phaàn quan troïng vaøo ñaàu tö ôû khu vöïc noâng thoân (Richard Adams, 1998). Ngöôøi ta öôùc tính raèng töø 1977 ñeán 1986, Bangladesh ñaõ thu ñöôïc khoaûng 3,3 tyû ñoâ la thoâng qua caùc khoaûn chuyeån nhöôïng. Khoaûn naøy baèng 5,6% GDP, 43% caùc khoaûn vieän trôï nhaän ñöôïc vaø 74% doanh thu töø xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Ba phaàn tö cuûa khoaûn chuyeån nhöôïng naøy coù nguoàn goác töø caùc nöôùc Trung Ñoâng, nôi coù haøng nghìn coâng nhaân Bangladesh ñang laøm vieäc. Caùch thöùc chính ñeå chuyeån tieàn veà nöôùc laø thoâng qua heä thoáng hundi. Ngöôøi di cö ôû haûi ngoaïi seõ giao soá tieàn cho moät nhaân vieân hundi. Nhaân vieân naøy coù coäng taùc vieân ôû Bangladesh vaø coäng taùc vieân naøy seõ chuyeån moät soá tieàn töông ñöông cho ngöôøi nhaän. Nhöõng thoûa thuaän khoâng chính thöùc naøy toû ra haáp daãn vì noù ñöôïc thöïc hieän vôùi tyû giaù hoái ñoaùi cao hôn, giuùp ngöôøi nhaän traùnh ñöôïc söï phöùc taïp vaø raéc roái cuûa dòch vuï ngaân haøng vaø ñoàng thôøi traùnh ñöôïc söï gian laän coù theå töø phía caùc ngaân haøng vaø böu ñieän. Caùc khoaûn chuyeån nhöôïng naøy ñöôïc duøng nhieàu nhaát vaøo vieäc xaây nhaø vaø mua ñaát (Bakht vaø Mahmood, 1988). Nhöõng ngöôøi söû duïng caùc dòch vuï taøi chính ôû noâng thoân raát ña daïng, bao goàm caùc noâng hoä, caùc ñoàn ñieàn, caùc doanh nghieäp noâng nghieäp, caùc doanh nghieäp phi noâng nghieäp vaø caùc coâng nhaân khoâng coù ñaát. Caùc hoä gia ñình vaø doanh ngieäp thuoäc moïi möùc thu nhaäp vaø taøi saûn ñeàu caàn caùc dòch vuï taøi chính. Caùc nhu caàu cuûa hoï bao goàm voán vay löu ñoäng ngaén haïn, voán ñaàu tö daøi haïn, caùc khoaûn vay noùng trong tröôøng hôïp khaån caáp, vay tieâu duøng, nôi caát tröõ tieàn göûi an toaøn vaø caàn moät cô cheá hoaït ñoäng ngaân haøng hieäu quaû ñeå chuyeån caùc khoaûn thanh toaùn vaø chuyeån nhöôïng. Noâng hoä söû duïng raát nhieàu caùch thöùc ñeå quaûn lyù caùc khoaûn thu chi tieàn maët theo thôøi gian (Meyer vaø Alicbusan, 1984). Moät soá noâng hoä coù thaëng dö taøi chính coù theå ngay vaøo luùc soá noâng hoä khaùc phaûi ñoái ñaàu vôùi thaâm huït. Ñieàu naøy taïo ra cô hoäi cho caùc trung gian taøi chính ôû khu vöïc noâng thoân baát chaáp nhöõng söï töông ñoàng roõ raøng veà thôøi vuï cuûa caùc trang traïi. Tuy vaäy, söï ñoàng bieán veà thu nhaäp cuûa moät soá noâng traïi vaø tính khoâng oån ñònh cuûa caùc ñònh cheá taøi chính ñòa phöông ñoái vôùi nhöõng ruûi ro coù tính heä thoáng maø caùc chuû trang traïi phaûi ñoái maët coù theå caûn trôû caùc trung gian taøi chính (Biswanger vaø McIntire, 1987). Caáu truùc cuûa heä thoáng taøi chính Heä thoáng taøi chính bao goàm raát nhieàu ñònh cheá, coâng cuï vaø thò tröôøng (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989), keå caû nhöõng ñònh cheá vaø söï thoûa thuaän taøi chính chính thöùc, baùn chính thöùc vaø phi chính thöùc. ÔÛ khu vöïc noâng thoân Chaâu AÙ, caùc ñònh cheá taøi chính chính thöùc bao goàm caùc ngaân haøng thöông maïi, ngaân haøng phaùt trieån, ngaân haøng tieát kieäm chuyeân moân hoùa, heä thoáng tieát kieäm böu ñieän, ngaân haøng coå phaàn, caùc ñôn vò vaø ngaân haøng noâng thoân ñòa phöông. Heä thoáng taøi chính baùn chính thöùc goàm caùc hoäi noâng daân, hôïp taùc xaõ tín duïng, hieäp hoäi tín duïng, ngaân haøng laøng, caùc nhoùm töông trôï, caùc chöông trình phaùt trieån noâng thoân vaø caùc chöông trình taøi chính cuûa Richard L. Meyer et al. 4 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  5. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO). Caùc caâu laïc boä tieát kieäm coäng ñoàng, caùc hoäi töông trôï, hieäp hoäi tieát kieäm huïi vaø tín duïng (RoSCAs), nhaø cung caáp ñaàu vaøo cho saûn xuaát, nhöõng ngöôøi tích tröõ haøng hoùa, nhöõng ngöôøi cho vay laø thöông nhaân, noâng daân hay nhöõng ngöôøi chuyeân cho vay (money lenders), baïn beø hay ngöôøi thaân hôïp laïi taïo thaønh khaùi nieäm ñöôïc goïi laø taøi chính phi chính thöùc (Meyer vaø Nagarajan, 1992) trong thò tröôøng taøi chính, caùc toå chöùc chuyeân nghieäp nhö ngaân haøng tieát kieäm chæ huy ñoäng tieàn göûi cuøng toàn taïivôùi caùc cô quan nhaø nöôùc chuyeân phaân phoái tín duïng vaø caùc chöông trình cuûa NGO, caùc ngaân haøng chuyeân cung caáp dòch vuï, thaønh vieân caùc hôïp taùc xaõ tín duïng vaø hieäp hoäi tín duïng vaø caùc nguoàn taøi chính phi chính thöùc. Nhöõng ngöôøi cung caáp vaø söû duïng dòch vuï taøi chính cuøng ñeán vôùi caùc thò tröôøng vaø gaëp gôõ thoâng qua nhieàu coâng cuï khaùc nhau, coâng cuï thöïc hieän nhieàu nhaát laø cho vay vaø göûi tieàn. Trong khi haàu heát nhöõng ngöôøi cho vay chính thöùc chæ cung caáp caùc khoaûn vay ngaén haïn cho muïc ñích saûn xuaát (noâng nghieäp vaø phi noâng nghieäp), moät soá ít cuõng cho vay tieâu duøng vaø cho vay coù kyø haïn. Haàu heát caùc toå chöùc taøi chính phi chính phuû chuyeân cung caáp caùc khoaûn vay ngaén haïn maø ngöôøi vay coù theå söû duïng vaøo baát kyø muïc ñích gì. Phaàn lôùn caùc ngaân haøng truyeàn thoáng chæ cung caáp caùc khoaûn vay coù theá chaáp, nhöng moät soá ngaân haøng vaø haàu heát NGO cung caáp caùc khoaûn vay khoâng caàn theá chaáp. Caùc thò tröôøng thoâng thöôøng bò phaân khuùc vôùi moät soá nguoàn chuyeân cung caáp caùc coâng cuï coù giôùi haïn cho moät soá loaïi khaùch haøng cuï theå (Yadav, Otsuka vaø David, 1992; Nagarajan, Meyer vaø Hushak, 1995). Nhöõng ngöôøi söû duïng dòch vuï coù theå thoûa maõn taát caû caùc nhu caàu cuûa hoï töø moät nguoàn, nhöng thöôøng laø hoï söû duïng nhieàu nguoàn. Caùc khoaûn vay chính thöùc thöôøng coù laõi suaát thaáp hôn nhöng laïi coù chi phí giao dòch cao hôn so vôùi nguoàn vay phi chính thöùc, do vaäy maø nhöõng ngöôøi vay tieàn ôû Chaâu AÙ thöôøng vay caùc khoaûn nôï lôùn cho saûn xuaát töø caùc nguoàn chính thöùc vaø caùc khoaûn vay nhoû cho tieâu duøng hoaëc trong tröôøng hôïp khaån caáp töø caùc nguoàn phi chính thöùc. Heä thoáng chính thöùc vaø phi chính thöùc ñöôïc lieân keát khi moät thöông nhaân vay cuûa ngaân haøng ñeå cho caùc nhaø saûn xuaát vay nhö giao öôùc, hay khi moät nhoùm töông trôï hoaëc NGO huy ñoäng tieàn tieát kieäm ôû moät laøng vaø göûi ôû moät ngaân haøng ôû nôi khaùc. Nhieàu nöôùc ñang coá gaéng khai thaùc lôïi theá töông ñoái cuûa moãi loaïi taøi chính baèng caùch cuûng coá söï lieân keát giöõa chuùng. Ví duï nhö tröôøng hôïp nghieân cöùu seõ ñöôïc trình baøy sau veà caùc döï aùn taøi trôï cuûa Ñöùc ñöôïc thieát keá nhaèm lieân keát caùc nhoùm töông trôï vaø NGO vôùi caùc toå chöùc taøi chính chính thöùc. Vì nhöõng vaán ñeà veà thoâng tin vaø chi phí giao dòch cao, ngöôøi daân cuûa moät soá vuøng cuï theå chæ coù theå tieáp caän moät ít caùc nhaø cung caáp dòch vuï. Caùc vuøng xa vôùi ñieàu kieän giao thoâng keùm coù theå khoâng tieáp caän ñöôïc caùc toå chöùc taøi chính chính thöùc. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch ôû Chaâu AÙ coá gaéng thuyeát phuïc caùc ngaân haøng môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng, vaø taïi sao nhieàu NGO nhaém vaøo caùc hoä gia ñình ít hoaëc khoâng coù khaû naêng tieáp caän nguoàn taøi chính chính thöùc. Richard L. Meyer et al. 5 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  6. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Moät raéc roái chuû yeáu laø phaïm vi maø caùc khoaûn vay khoâng chính thöùc, ñaëc bieät laø ngöôøi cho vay tieàn, ñöôïc khai thaùc. Khaùi nieäm cho vay naëng laõi thöôøng ñöôïc duøng ñeå aùm chæ taøi chính phi chính thöùc, nhöng laïi coù töông ñoái ít baèng chöùng roõ raøng ñeå ñaùnh giaù lieäu laõi suaát cho vay cao naøy coù vöôït quaù chi phí vaø ruûi ro cuûa vieäc cho vay. Nhieàu nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng moät soá löôïng lôùn ngöôøi cho vay hoaït ñoäng treân moät thò tröôøng vaø moãi ngöôøi chæ cho vay moät khoaûn khaù nhoû (Aleem, 1993). Baèng chöùng veà vieäc coù nhieàu ngöôøi cho vay thöôøng ñöôïc duøng ñeå laäp luaän raèng coù söï toàn taïi caùc ñieàu kieän caïnh tranh vaø do ñoù laõi suaát maëc duø cao nhöng laïi phaûn aùnh chi phí thöïc. Tuy nhieân, do söï phaân khuùc thò tröôøng, baûn thaân soá löôïng ngöôøi cho vay khoâng theå chöùng minh moät caùch thuyeát phuïc raèng thò tröôøng laø caïnh tranh hoaøn haûo. Moät ngöôøi ñi vay coù theå bò giôùi haïn trong soá moät vaøi ngöôøi cho vay phi chính thöùc, ñoù laø nhöõng ngöôøi coù caùc khoaûn tieàn saün coù vaø thoâng tin ñaày ñuû veà ngöôøi vay (Esguerra, Nagarajan vaø Meyer, 1991). Chi phí vaø ruûi ro cuûa vieäc cung caáp dòch vuï taøi chính Vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính seõ söû duïng nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá. Xaây döïng moät heä thoáng taøi chính hieäu quaû laø toán keùm, vaø vieäc cung caáp dòch vuï taïo ra chi phí cho caû ngöôøi cung caáp vaø ngöôøi söû duïng. Chi phí hình thaønh moät heä thoáng taøi chính chính thöùc bao goàm chi phí tröïc tieáp cho xaây döïng, trang bò vaø cung caáp nhaân löïc cho heä thoáng ngaân haøng, hôïp taùc xaõ vaø caùc toå chöùc taøi chính. Ngoaøi ra coøn caù nhieàu chi phí giaùn tieáp ñaùng keå trong vieäc hình thaønh vaø vaän haønh caùc toøa aùn, heä thoáng phaùp lyù, caùc theå cheá ñieàu tieát vaø quaûn lyù cuõng nhö caùc heä thoáng lieân laïc, thoâng tin vaø vaän chuyeån caàn thieát cho heä thoáng ngaân haøng vaø cho quan heä giöõa ngaân haøng, khaùch haøng vaø caùc cô quan quaûn lyù. Chi phí giao dòch cuûa ngöôøi cung caáp vaø söû duïng dòch vuï Taøi chính laø moät ngaønh coâng nghieäp thaâm duïng thoâng tin. Cung caáp dòch vuï taøi chính ñoøi hoûi nhieàu chi phí cho thu thaäp, xöû lyù, löu tröõ vaø söû duïng moät löôïng lôùn caùc thoâng tin veà khaùch haøng, caùc khoaûn nôï vaø taøi khoaûn tieát kieäm. Caùc toå chöùc phaûi hoïc caùch söû duïng caùc thoâng tin naøy moät caùch hieäu quaû ñeå quyeát ñònh cung caáp dòch vuï gì, cho ai vaø vôùi möùc giaù naøo. Hoï phaûi thieát keá, theo doõi vaø ñaûm baûo hieäu löïc cuûa caùc hôïp ñoàng taøi chính, vaø ñoàng thôøi phaûi kieám ñuû thu nhaäp ñeå trang traûi caùc khoaûn chi phí nhaân söï, voán, thueá, ñaûm baûo söï tuaân thuû caùc quy ñònh vaø chi phí thaát thoaùt caùc khoaûn nôï (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Caùc toå chöùc chính thöùc phaûi thu thaäp vaø ñaùnh giaù moät caùch heä thoáng caùc thoâng tin caàn thieát ñeå theo doõi khaùch haøng, ra caùc quyeát ñònh cho vay, giaùm saùt tình traïng cuûa ngöôøi vay, vaø hoï phaûi tuaân theo caùc quy ñònh ñöôïc laäp ra bôûi nhöõng ngöôøi sôû höõu, ñieàu haønh vaø caùc nhaø quaûn lyù. Nhöõng ngöôøi cho vay phi chính thöùc vaø thöông nhaân coù lôïi theá hôn bôûi vì hoï coù theå tieáp caän thoâng tin khaùch haøng moät caùch hieäu quaû thoâng qua vieäc cuøng soáng vaø laøm vieäc vôùi ngöôøi vay trong laøng. Hoï coù ñöôïc söï töï do quyeát ñònh phuïc vuï ai vaø khoâng phuïc vuï ai maø khoâng caàn phaûi giaûi thích vôùi baát cöù ai. Richard L. Meyer et al. 6 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  7. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Ngöôøi söû duïng dòch vuï taøi chính cuõng phaûi chòu chi phí giao dòch bao goàm giaù trò cuûa thôøi gian bò maát ñi, chi phí ñi laïi vaø caùc chi phí ngoaøi laõi suaát khaùctrong vieäc nhaän vaø hoaøn traû caùc khoaûn vay hoaëc tieàn göûi. Ngöôøi vay thöôøng phaûi ñeán caùc ngaân haøng ôû xa ñeå ñaêng kyù vay, cung caáp caùc giaáy tôø vaø thoâng tin do phía cho vay yeâu caàu, vaø phaûi thanh toaùn caùc chi phí. Töông töï, ngöôøi göûi tieàn cuõng phaûi chòu chi phí ñi laïi vaø chi phí cô hoäi cuûa thôøi gian chôø ñôïi göûi vaø ruùt tieàn. Caùc toå chöùc taøi chính ñaõ thöû nghieäm nhieàu bieän phaùp caét giaûm chi phí. Ví duï, Vieät Nam söû duïng dòch vuï ngaân haøng löu ñoäng vaø nhieàu nöôùc khaùc thöû nghieäm vieäc cho vay thoâng qua caùc daây chuyeàn tín duïng (lines of credit). Nhieàu NGO cho vay theo nhoùm thay vì theo töøng caù nhaân ñeå giaûm chi phí giao dòch. Caùc cuoäc khaûo saùt ôû nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ phaùt hieän ra raèng caùc khoaûn vay ôû noâng thoân taïo ra moät khoaûn chi phí giao dòch cho ngöôøi vay töø 1% ñeán 30% treân löôïng tieàn vay (Meyer vaø Cuevas, 1992). Tyû leä cao nhaát ñöôïc ghi nhaän ôû Bangladesh ñoái vôùi caùc khoaûn vay nhoû. Caùc toå chöùc coù söï hoã trôï keùm, caùc quy taéc taøi chính, caùc toå chöùc nhoû, löôïng vay nhoû vaø thieáu söï ñoåi môùi ñeàu laøm taêng caùc chi phí nhö vaäy. Moät nghieân cöùu ñaõ phaùt hieän raèng nhöõng yeâu caàu quaù cao cuûa caùc nhaø taøi trôï laøm taêng chi phí giao dòch ñoái vôùi ngöôøi cho vay vaø ngöôøi vay (Cuevas vaø Graham, 1984). Do chi phí giao dòch cao, ngöôøi vay coù xu höôùng söû duïng caùc nguoàn phi chính thöùc ñeå vay cho caùc khoaûn tieâu duøng nhoû maëc duø laõi suaát cao hôn so vôùi caùc khoaûn vay chính thöùc. Ruûi ro cuûa vieäc cung caáp vaø söû duïng caùc dòch vuï taøi chính Ngöôøi cung caáp vaø söû duïng dòch vuï taøi chính ñoái maët vôùi raát nhieàu ruûi ro vaø nhöõng ruûi ro naøy laøm taêng chi phí. Ngöôøi cho vay ñoái maët vôùi ruûi ro tín duïng do ngöôøi vay coù theå khoâng traû ñöôïc nôï. Hoï phaûi ñöông ñaàu vôùi ruûi ro veà giaù caû do nhöõng thay ñoåi khoâng theå löôøng tröôùc veà laõi suaát vaø ruûi ro veà tyû giaù hoái ñoaùi neáu hoï coù nhöõng khoaûn nôï baèng ngoaïi teä. Ngoaøi ra coøn coù ruûi ro heä thoáng laø tình huoáng maø ôû ñoù söï vôõ nôï cuûa moät hoaëc moät vaøi con nôï lôùn coù theå laøm nguy haïi toaøn boä heä thoáng taøi chính (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Khuûng hoaûng taøi chính vaø tieàn teä vöøa qua ôû Chaâu AÙ laø moät ví duï cho ruûi ro taùc ñoäng minh hoaï maø ôû ñoù caùc nhaø ñaàu tö nghi ngôø nhöõng ruûi ro trong kinh doanh ôû moät nöôùc do nhöõng vaán ñeà ôû moät nöôùc khaùc. Nhöõng ngöôøi cho vay ôû ñòa phöông vôùi nhieàu khoaûn cho vay taäp trung ôû khu vöïc ñòa lyù ôû noâng thoân phaûi chòu nhöõng ruûi ro do tính ñoàng bieán cuûa thu nhaäp: khaùch haøng cuûa hoï ñoàng thôøi bò taùc ñoäng bôûi haïn haùn vaø dòch beänh. Caùc toå chöùc taøi chính chính thöùc vôùi taàm hoaït ñoäng roäng hôn seõ coù nhieàu khaû naêng choáng laïi caùc cuù soác coù tính ñòa phöông vaø coù theå cung caáp caùc khoaûn vay maø caùc hoä gia ñình vaø doanh nghieäp bò taùc ñoäng caàn ñeán. Söï khoâng caân xöùng veà thoâng tin taïo ra nhöõng ruûi ro cho vay bôûi vì ngöôøi vay coù nhieàu thoâng tin veà nhöõng döï aùn vaø yù ñònh cuûa hoï hôn ngöôøi cho vay (Stiglitz vaø Weiss, 1981). Ngöôøi cho vay coá gaéng giaûm thieåu nhöõng ruûi ro tín duïng baèng caùch caûi thieän nghieäp vuï thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin veà ngöôøi vay vaø caùc döï aùn cuûa hoï. Vieäc söû duïng theá chaáp laø phöông thöùc phoå bieán nhaát ñeå giaûm ruûi ro tín duïng. Tuy Richard L. Meyer et al. 7 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  8. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets nhieân ñieàu naøy khoâng hieäu quaû ñoái vôùi caùc quoác gia nhö Bangladesh, nôi maø khaùch haøng khoâng coù nhöõng taøi saûn theá chaáp coù theå chaáp nhaän ñöôïc, vaø caùc thuû tuïc phaùp lyù toán keùm vaø maát thôøi gian ñaõ ngaên caûn vieäc aùp duïng theá chaáp. Do ñoù, nhaân haøng Grameen noåi tieáng vaø nhieàu NGO ôû Bangladesh ñaõ söû duïng phöông thöùc cho vay theo nhoùm ñeå buoäc ngöôøi vay söû duïng nhöõng thoâng tin ñòa phöông ñeå löïa choïn caùc caù nhaân vaøo nhoùm vaø cuõng ñeå gaây aùp löïc laãn nhau ñoái vôùi caùc thaønh vieân trong nhoùm khoâng traû ñuùng haïn. Nhöõng raøng buoäc veà phaùp lyù ñang caûn trôû caùc giao dòch taøi chính ôû caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaø chuyeån ñoåi chæ môùi baét ñaàu ñöôïc nhaän thöùc. Luaät veà caùc ñoäng saûn theá chaáp laø moät ví duï caûn trôû caùc doanh nghieäp duøng taøi saûn maùy moùc cuûa mình ñeå theá chaáp. Nhöõng giaáy tôø coù giaù trò thanh toaùn cuõng khoâng ñöôïc chaáp nhaän ôû nhieàu nöôùc. Ñieàu naøy ngaên caûn nhöõng ngöôøi mua baùn thieát bò vay möôïn cho khaùch haøng cuûa hoï (Fleisig, 1995). Moät keânh giaùn tieáp noái caùc toå chöùc taøi chính chính thöùc vôùi ngöôøi vay nhoû bò phaù vôõ, khaû naêng tieáp caän tín duïng bò giôùi haïn vaø laõi suaát bò naâng cao. Ngöôøi cho vay thoâng thöôøng taêng laõi suaát ñeå trang traûi cho caùc ruûi ro, nhöng coù nhieàu haïn cheá trong bieän phaùp naøy. Moät soá nöôùc coù luaät choáng cho vay naëng laõi caám quy ñònh laõi suaát ôû möùc ñuû cao ñeå phuïc vuï khaùch haøng nhieàu ruûi ro nhaát. Ví duï, AÁn Ñoä quy ñònh möùc laõi suaát danh nghóa traàn 4% ñoái vôùi caùc khoaûn vay cuûa phaàn thò tröôøng yeáu nhaát trong daân cö, vaø caùc ngaân haøng thöông maïi buoäc phaûi daønh 1% caùc khoaûn vay öu ñaõi cho phaàn thò tröôøng naøy. Trong tröôøng hôïp cöïc ñoan, naâng laõi suaát coù theå töï huûy dieät mình do söï löïa choïn ngöôïc: laõi suaát cao coù theå laø naûn loøng caùc khaùch haøng ñaùng tin caäy, ñeå laïi caùc khaùch haøng nhieàu ruûy ro. Hôn nöõa, coøn coù ruûi ro veà hieän töôïng taâm lyù yû laïi: khaùch haøng coù theå chaáp nhaän caùc döï aùn nhieàu ruûi ro hôn ñeå trang traûi tieàn laõi cao (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Coøn coù theå coù söï choáng ñoái cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi söï ñònh möùc laõi cao ñoái vôùi caùc khaùch haøng ngheøo ñeå trang traûi caùc chi phí giao dòch vaø ruûi ro cao do phuïc vuï nhöõng khoaûn cho vay vaø tieàn guûi nhoû cuûa hoï. Ví duï, NGO ôû Pakistan vaø caùc nöôùc khaùc choáng ñoái laõi suaát cao ñaõ söû duïng chi phí aån ñeå giuùp trang traûi chi phí cho vay. Tieát kieäm taøi chính cuõng lieân quan ñeán ruûi ro. Caùc toå chöùc taøi chính ñoái maët vôùi söï maát caân xöùng tieàm naêng veà tính thanh khoaûn khi huy ñoäng caùc khoaûn cho vay ngaén haïn ñeå thöïc hieän caùc khoaûn cho vay daøi haïn. Hoï ñoái maët vôùi söï suïp ñoå tieàm naêng khi khaû naêng thanh khoaûn cuûa moät toå chöùc taïo ra söï hoang mang cho ngöôøi göûi tieàn vaø sau ñoù ñoàng loaït ruùt tieàn ôû taát caû caùc toå chöùc khaùc, nhö ñaõ töøng xaûy ra gaàn ñaây trong cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chính ôû Chaâu AÙ. Ngöôøi göûi tieàn phaûi ñöông ñaàu vôùi khaû naêng maát tieàu göûi ôû nhöõng toå chöùc khoâng coù baûo ñaûm. Ngay caû khi caùc khoaûn tieàn göûi ñöôïc baûo ñaûm, ngöôøi göûi tieàn coù theå phaûi ñôïi raát laâu tröôùc khi hoï thöïc söï nhaän laïi ñöôïc soá tieàn moät khi nhaân haøng bò vôõ nôï. Ruûi ro tieàm taøng cuûa ngöôøi ngheøo trong vieäc maát nhöõng khoaûn tieát kieäm laø moät vaán ñeà chính saùch lôùn ôû Bangladesh vaø nhieàu nöôùc khaùc, nôi maø caùc NGO khoâng bò kieåm soaùt bôûi caùc ñieàu luaät trong vieäc huy ñoäng tieàn göûi tieát kieäm. Caùc toå chöùc ñòa phöông nhoû coù nhieàu Richard L. Meyer et al. 8 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  9. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets baát lôïi so vôùi caùc toå chöùc lôùn coù maïng löôùi phaân taùn roäng khaép, do trong tröôøng hôïp xaûy ra moät vaán ñeà coù tính ñòa phöông nhö haïn haùn, ngöôøi tieát kieäm chæ muoán ruùt tieàn vaøo thôøi ñieåm maø ngöôøi vay muoán vay (Binswanger vaø McIntire, 1987). Chính phuû coù theå thöïc hieän nhieàu bieän phaùp ñeå giaûm thieåu chi phí thoâng tin vaø ruûi ro cho vay. Ví duï, taêng cöôøng caùc yeâu caàu keà keá toaùn vaø kieåm toaùn seõ caûi thieän chaát löôïng thoâng tin veà caùc doanh nghieäp lôùn. Taïo ra caùc vaên phoøng tín duïng seõ giuùp ích cho söï trao ñoåi thoâng tin veà ngöôøi vay. Ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng giao thoâng vaø thoâng tin lieân laïc seõ giaûm chi phí thu thaäp vaø chia xeû thoâng tin. Döï baùo thoâng tin veà giaù caû caùc haøng hoùa vaø caùc cô hoäi thò tröôøng laø ñaëc bieät coù lôïi cho ngöôøi cho vay noâng nghieäp – ngöôøi phaûi coù keá hoaïch veà khaû naêng hoaøn traû cuûa ngöôøi vay. Söï ñieàu tieát vaø giaùm saùt thaän troïng ñoái vôùi caùc toå chöùc taøi chính seõ laøm giaûm ruûi ro cho ngöôøi göûi tieàn vaø traùnh ñöôïc nhöõng ruûi ro coù tính heä thoáng cho toaøn boä heä thoáng taøi chính. Caùc keá hoaïch ñaûm baûo nôï thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå giaûm nhöõng ruûi ro cho vay, nhöng nhö chuùng ta ñaõ thaáy ôû AÁn Ñoä vaø Philippines, chuùng thöôøng khoâng hieäu quaû trong vieäc giaûm thieåu ruûi ro vaø thöôøng chæ thöïc hieän ñöôïc khi coù moät löôïng trôï caáp lôùn (Meyer vaø Nagarajan, 1996). Chæ trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå caùc keá hoaïch naøy môùi toû ra hieäu quaû trong vieäc môû roäng cho vay ôû khu vöïc noâng thoân (Gudger, 1998). Nhöõng chi phí vaø ruûi ro cao ôû khu vöïc noâng thoân Khu vöïc noâng thoân toû ra laø nôi coù nhieàu vaán ñeà khoù khaên vaø toán keùm trong vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính (FAO/GTZ, 1998). Khaùch haøng cuûa caùc ngaân haøng noâng nghieäp coù tính phaân taùn hôn so vôùi khaùch haøng ôû thaønh thò vaø thöôøng coù caùc khoaûn vay vaø tieàn göûi nhoû, taïo ra chi phí giao dòch treân ñôn vò cao cho caùc toå chöùc taøi chính. Chi phí thoâng tin cao cho ngöôøi cung caáp vaø söû duïng dòch vuï cuõng cao do cô sôû haï taàng veà giao thoâng vaø lieân laïc thöôøng keùm phaùt trieån. Caùc khoaûn vay noâng nghieäp thöôøng ñöôïc coi laø coù tính ruûi ro coá höõu do nhöõng ruûi ro trong saûn xuaát vaø marketing noâng nghieäp. Hôn nöõa, lôïi nhuaän cuûa caùc khoaûn ñaàu tö trong noâng nghieäp thöôøng thaáp do nhöõng chính saùch noâng nghieäp öu tieân cho thaønh thò. Vieäc hoaøn traû voán vay coøn coù theå phuï thuoäc vaøo tình traïng thoûa maõn hay chöa cuûa caùc nhu caàu tieâu duøng trong gia ñình. Nhieàu khaùch haøng tieàm naêng ít coù taøi saûn theá chaáp coù theå chaáp nhaän ñöôïc, vaø quyeàn sôû höõu ñaát caàm coá coù theå khoâng chaéc chaén vaø khoù maø buoäc caùc beân tuaân thuû. Maëc duø caùc noâng hoä tham gia nhieàu hoaït ñoäng, söï taäp trung cuûa caùc caây troàng, vaät nuoâi trong moät vuøng ñòa lyù daãn ñeán haäu quaû laø söï ñoàng bieán cao trong thu nhaäp cuûa caùc hoä gia ñình, vaø laøm cho caùc toå chöùc taøi chính ñòa phöông deã bò thöông toån ñoái vôùi nhöõng thaûm hoïa ôû ñòa phöông. Nhaän thöùc ñaày ñuû nhöõng chi phí vaø ruûi ro naøy seõ cung caáp moät lyù do cô baûn cho chính phuû vaø caùc nhaø taøi trôï can thieäp vaøo thò tröôøng taøi chính noâng thoân. Tuy vaäy, söï can thieäp naøy thöôøng taäp trung vaøo trieäu chöùng cuûa caùc vaán ñeà hôn laø nguoàn goác saâu xa cuûa chuùng. Haàu heát caùc chính phuû ñaõ ñaùnh giaù thaáp nhöõng khoù khaên, caùc chi phí vaø ruûi ro cuûa vieäc cung caáp dòch vuï taøi chính noâng thoân. Hôn nöõa, nhö ñaõ löu yù trong tröôøng hôïp nghieân cöùu, caùc nhaø chính trò laïi duøng caùc chính saùch can thieäp Richard L. Meyer et al. 9 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  10. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets nhö laø moät caùch ñeå laáy loøng caùc cöû tri. Tình huoáng naøy theå hieän roõ raøng nhaát trong caùc tröôøng hôïp nghieân cöùu ôû Bangladesh vaø AÁn Ñoä. DIEÃN BIEÁN CAÙC CHÍNH SAÙCH VAØ CAÙCH TIEÁP CAÄN TAØI CHÍNH NOÂNG THOÂN: CHUYEÅN DÒCH TÖØ MEÄNH LEÄNH SANG THÒ TRÖÔØNG Söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo caùc thò tröôøng taøi chính Caùc chính phuû caùn thieäp vaøo thò tröôøng taøi chính baèng nhieàu caùch. Veà maët lòch söû, hoï ñaõ kieåm soaùt caùc phöông tieän thanh toaùn ñeå baûo ñaûm söï vöõng chaéc vaø naém ñöôïc ñaëc quyeàn phaùt haønh tieàn † (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Gaàn ñaây hôn, hoï ñaõ coá gaéng gaây aûnh höôûng qua phaân phoái tín duïng. Ñaây seõ laø ñeà taøi seõ ñöôïc thaûo luaän trong phaàn tieáp theo. Söï quan taâm chuû yeáu cuûa hoï thöôøng laø ñaûm baûo caùc ngaân haøng hoaït ñoäng moät caùch thaän troïng. Taùc ñoäng cuûa söï vôõ nôï cuûa caùc ngaân haøng laø ñaëc bieät quan troïng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån bôûi vì caùc nöôùc naøy coù raát ít nguoàn taøi chính cho caùc doanh nghieäp vaø hoä gia ñình. Khuûng hoaûng taøi chính coù theå xaûy ra khi söï ñieàu tieát cuûa chính phuû thaát baïi nhö ñaõ xaûy ra trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chính vaø tieàn teä ôû Chaâu AÙ. Ngöôøi göûi tieàn maát loøng tin vaøo heä thoáng ngaân haøng trong nhöõng tình huoáng nhö theá. Do ñoù chính phuû ñaõ ñöa ra baûo hieåm tieàn göûi vaø chöùc naêng cho vay nhö laø cöùu caùch cuoái cuøng cuûa caùc ngaân haøng, vaø baûo laõnh cho caùc toå chöùc vôõ nôï nhaèm traùnh söï suïp ñoå cuûa heä thoáng ngaân haøng, giaûm thieåu maát maùt cuûa ngöôøi göûi tieàn vaø khoâi phuïc loøng tin ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng. Ví duï, do thieáu loøng tin vaøo ngaân haøng trong cuoäc khuûng hoaûng baét ñaàu vaøo naêm 1997, ngöôøi Indonesia ñaõ chuyeån caùc khoaûn tieàn göûi sang caùc ngaân haøng nhaø nöôùc vaø nöôùc ngoaøi maø hoï cho laø maïnh hôn (McLeod, 1998). Chính phuû cuoái cuøng ñaõ phaûi ñoàng yù baûo veä taát caû nhöõng ngöôøi göûi tieàn nhaèm xoa dòu thò tröôøng. Caùc chính phuû aûnh höôûng toác ñoä taêng cuûa löôïng cung tieàn vaø laõi suaát nhö laø moät phaàn cuûa chöùc naêng quaûn lyù kinh teá vó moâ. Nhöõng thuû tuïc ñieàu tieát vaø giaùm saùt thaän troïng ñaõ ñöôïc thöïc thi nhaèm ngaên chaën gian laän vaø söï chaáp nhaän ruûi ro quaù möùc cuûa caùc toå chöùc taøi chính. Chuùng bao goàm yeâu caàu voán toái thieåu, cheá ñoä baùo caùo vaø kieåm toaùn vaø söï giôùi haïn trong danh muïc ñaàu tö. Khoù khaên cuûa vieäc quaûn lyù laø ñaûm baûo söï caân baèng giöõa hieäu quaû vaø ñoåi môùi, voán ñoøi hoûi söï töï do haønh ñoäng, vaø tính oån ñònh, voán ñoøi hoûi söï ñieàu tieát. Moät vaán ñeà ñöôïc quan taâm gaàn ñaây laø vaán ñeà taâm lyù yû laïi khi caùc ngaân haøng khoâng ñöôïc pheùp phaù saûn. Neáu caùc oâng chuû vaø nhaø quaûn lyù ngaân haøng khoâng bò buoäc phaûi traû giaù cho nhöõng sai laàm cuûa hoï, hoï coù theå thöïc hieän nhöõng cuoäc ñaàu tö maïo hieåm trong töông lai khi bieát raèng chính phuû vaø caùc toå chöùc quoác teá seõ gaùnh chòu nhöõng khoaûn loã cuûa hoï. † Thuaät ngöõ naøy chæ lôïi nhuaän thu ñöôïc baèng caùch phaùt haønh tieàn. Richard L. Meyer et al. 10 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  11. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Tín duïng tröïc tieáp (Directed Credit) Haàu heát caùc nöôùc Chaâu AÙ coi söï kieåm soaùt taøi chính laø moät phöông tieän quan troïng ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån coâng nghieäp, môû roäng xuaát khaåu, khuyeán khích caùc doanh nghieäp nhoû, choáng ñoùi ngheøo vaø ñaûm baûo nguoàn cung löông thöïc reû cho khu vöïc thaønh thò. Thay vì döïa vaøo caùc toå chöùc taøi chính ñeå söû duïng cô cheá thò tröôøng nhaèm huy ñoäng tieàn tieát kieäm vaø phaân phoái nguoàn löïc, hoï can thieäp vaøo thò tröôøng ñeå höôùng tín duïng vaøo caùc muïc tieâu cuï theå. Naêm hình thöùc can thieäp chính ñaõ ñöôïc söû duïng: nhöõng yeâu caàu vaø haïn möùc cho vay baét buoäc ñoái vôùi caùc ngaân haøng, caùc keá hoaïch taùi taøi trôï (refinance), cho vay vôùi laõi suaát öu ñaõi, tín duïng coù ñaûm baûo vaø cho vay cuûa caùc toå chöùc phaùt trieån. Nhöõng hoaït ñoäng naøy nhaèm taêng löôïng cho vay ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng hoaëc khu vöïc öu ñaõi baèng caùch giaûm chi phí vaø ruûi ro. Nhöõng chöông trình xoùa nôï cuõng ñöôïc söû duïng ñeå giaûm bôùt gaùnh naëng cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc öu tieân vay. Caùc cô quan taøi trôï ñaõ thöïc hieän nhieàu khoaûn ñaàu tö quan troïng trong caùc döï aùn ñònh höôùng tín duïng vaø phaùt trieån noâng nghieäp vôùi nhieàu thaønh phaàn tín duïng. ADB ñaõ duyeät 72 döï aùn töø 1970 ñeán 08/1991 vôùi toång ñaàu tö 1,4 tyû ñoâ la. Hôn 1 tyû ñoâ la ñöôïc giaûi ngaân cho caùc döï aùn cung caáp tín duïng cho noâng daân vaø hôïp taùc xaõ ñeå ñaàu tö vaø trang thieát bò. Hôn 60% caùc döï aùn tín duïng ñaõ trieån khai ôû 13 nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng trong khu vöïc (ADB, 1993). Ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu veà taøc ñoäng cuûa tín duïng tröïc tieáp nhöng khoâng coù nghieân cöùu naøo coù theå chæ ra moät caùch chính xaùc nhöõng taùc ñoäng trong moät tình huoáng cuï theå. Maëc duø caùc ngaønh coâng nghieäp vaø doanh nghieäp ñöôïc öu ñaõi coù theå nhaän ñöôïc nhieàu khoaûn vay hôn so vôùi tröôøng hôïp khoâng coù tín duïng tröïc tieáp, seõ raát khoù khaên trong vieäc xaùc ñònh taêng tröôûng chung bò taùc ñoäng nhö theá naøo. Vaán ñeà laø trôï caáp tín duïng khoâng phaûi laø mieãn phí maø ai ñoù phaûi gaùnh chòu nhöõng chi phí naøy. Neáu caùc quy ñònh taïo ra söï töông trôï giöõa caùc ngaân haøng, nhöõng ngöôøi vay khoâng öu tieân seõ phaûi traû moät phaàn chi phí do laõi suaát cao hôn. Chuû ngaân haøng cuõng coù theå chòu möùc lôïi nhuaän treân voán ñaàu tö thaáp hôn. Hôn nöõa, phaân phoái tín duïng coù theå laøm toài teä hôn söï phaân phoái thu nhaäp neáu tín duïng voâ tình hay coá yù thieân vò caùc doanh nghieäp lôùn. Taùc ñoäng roõ raøng nhaát ñaõ ñöôïc quan saùt qua nhöõng thieät haïi maø tín duïng tröïc tieáp giaùng vaøo heä thoáng taøi chính (Ngaân haøng Theá giôùi, 1989). Nhieàu tín duïng tröïc tieáp trôû thaønh caùc khoaûn nôï khoù ñoøi coù möùc laõi suaát thaáp ñaõ khuyeán khích nhöõng khoaûn ñaàu tö khoâng coù lôïi. Trong moät soá tröôøng hôïp ngöôøi vay coá tình vôõ nôï vì hoï tin raèng chính phuû seõ xoùa nôï cho hoï, hoaëc seõ khoâng coù nhöõng haønh ñoäng choáng laïi ngöôøi vôõ nôï thuoäc lónh vöïc öu tieân. Kyû luaät taøi chính bò toån thöông vaø caùc ñònh cheá trung gian seõ bò suy yeáu. Vaán ñeà ñaëc bieät nghieâm troïng cho caùc toå chöùc taøi chính phaùt trieån ôû Chaâu AÙ vaø nhieàu toå chöùc khoâng traû ñöôïc nôï, bò ñoùng cöûa hoaëc phaûi ñöôïc taùi caáp voán, ñoâi khi dieãn ra nhieàu laàn. Caùc keá hoaïch taùi caáp voán seõ khoâng khuyeán khích huy ñoäng voán, laøm suy giaûm vai troø trung gian taøi chính. Do Richard L. Meyer et al. 11 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  12. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets ñoù, baát keå neàn kinh teá ñöôïc lôïi nhö theá naøo, tín duïng tröïc tieáp cuõng seõ buoäc heä thoáng taøi chính phaûi chòu moät chi phí raát cao‡. Nhöõng nghi ngôø veà moâ hình tín duïng tröïc tieáp cho noâng nghieäp Caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch trong thaäp nieân 1950 vaø 1960 ñaõ giaû ñònh raèng noâng daân thieáu khaû naêng tieáp caän tín duïng, raèng nhöõng ngöôøi cho vay phi chính thöùc laáy möùc laõi suaát caét coå vaø raèng nhöõng khoaûn vay ngaén haïn phi chính thöùc vôùi laõi suaát cao laø khoâng thích hôïp cho ñaàu tö saûn xuaát voán ñöôïc coi laø caàn thieát cho söï thay ñoåi veà coâng ngheä vaø phaùt trieån noâng thoân beàn vöõng. Do ñoù, caùc chính saùch cung caáp tín duïng tröïc tieáp cho noâng nghieäp ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå khaéc phuïc nhöõng khieám khuyeát neâu treân cuûa thò tröôøng taøi chính. Moät vai troø quan troïng ñaõ ñöôïc giao cho caùc toå chöùc taøi chính ñeå giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà kinh teá vaø xaõ hoäi. Moâ hình naøy ñöôïc döïa treân moät yù töôûng sai laàm raèng söï ngheøo ñoùi ôû noâng thoân coù theå ñöôïc giaûi quyeát chæ baèng tín duïng (Adam, 1998). Caùc nhaø taøi trôï ñaõ giuùp phaùt bieåu moät caùch coù heä thoáng nhöõng yù töôûng naøy vaø taøi trôï nhieàu döï aùn môû roäng dòch vuï taøi chính vaø marketing ôû khu vöïc noâng thoân (Meyer vaø Larson, 1997). Toång keát muøa xuaân cuûa USAID vaø hoäi thaûo cuûa FAO Hai söï kieän lôùn ñaõ thu huùt söï quan taâm veà moâ hình tín duïng tröïc tieáp ñöôïc söû duïng ñeå hôïp lyù hoùa caùc döï aùn tín duïng noâng nghieäp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån:Toång keát muøa xuaân naêm 1972/73 cuûa Cô quan phaùt trieån quoác teá Myõ (USAID) vaø Hoäi thaûo theá giôùi veà Tín duïng cho noâng daân ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñöôïc toå chöùc taïi toång haønh dinh taïi Rome cuûa Toå chöùc Löông noâng (FAO) cuûa Lieân hieäp quoác. Toång keát muøa xuaân laø moät baøi dieãn thuyeát ñoà soä. Khoaûn 60 baùo caùo veà caùc chöông trình tín duïng noâng thoân ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ ñöôïc soaïn thaûo vaø 20 baøi phaân tích ñaõ ñöôïc thöïc hieän. Baûng toång keát toång coäng leân tôùi 6000 trang. Baûng toång keát ñaõ taïo ra ñöôïc söï tranh luaän giöõa caùc taùc giaû caùc nhaø nghieân cöùu, nhaân vieân USAID vaø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch trong caùc cuoäc hoäi thaûo toå chöùc ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø cuoäc hoäi thaûo cuoái cuøng toå chöùc taïi Washington DC. Cuoái cuøng, moät cuoán saùch ñaõ ñöôïc xuaát baûn toùm taét nhöõng keát quaû phaân tích vaø thaûo luaän (Donald, 1976). Hoäi thaûo cuûa FAO baét ñaàu baèng moät nghieân cöùu thöïc hieän bôûi moät nhoùm caùc nhaø nghieân cöùu goàm nhaân vieân cuûa FAO vaø Cassa di Risparmio delle Provincie Lombarde (CARIPLO) (FAO/CARIPLO, 1975). Noäi dung cuûa baùo caùo naøy ñaõ ñöôïc thaåm ñònh taïi caùc cuoäc hoäi thaûo ku vöïc veà tín duïng noâng nghieäp, vaø ñaõ trôû thaønh taøi lieäu thaûo luaän chính taïo Hoäi thaøo FAO. ‡ Cuoái thaäp nieân 1980, Egaitsu (1988) ñaõ keát luaän raèng tín duïng tröïc tieáp cho noâng nghieäp ñaõ taïo ra taùc ñoäng tích cöïc trong vieäc môû roäng taàm hoaït ñoäng nhöng cuõng nhaän thöùc ñöôïc raèng khaû naêng duy trì hoaït ñoäng thaät söï laø vaán ñeà. Richard L. Meyer et al. 12 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  13. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Nhöõng phaùt hieän chuû yeáu cuûa hai söï kieän naøy laø nhöõng thaùch thöùc tieàm aån cuûa bieän phaùp ñònh höôùng tín duïng. Hai söï kieän naøy ñaõ môû roäng taàm nhìn qua 10 ñieåm then choát: • Caùc döï aùn tín duïng cho noâng daân nhoû laø moät phaàn cuûa thò tröôøng voán noâng thoân §. Nhöõng ngöôøi noâng daân nhoû coù xu höôùng tieáp caän nhieàu hôn ñeán nguoàn voán phi chính thöùc, vaø phaàn lôùn söï gia taêng trong nguoàn taøi chính chính thöùc seõ veà tay nhöõng ngöôøi noâng daân lôùn. • Vieäc ñöa ra caùc chöông trình tín duïng noâng nghieäp ñaëc bieät ñöôïc trôï caáp ngaên caûn nhöõng ngöôøi cho vay thöông maïi môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng ôû khu vöïc noâng thoân. Ñieàu naøy seõ duy trì söï toàn taïi vónh vieãn cuûa tính hai maët voán vaãn hieän dieän treân thò tröôøng taøi chính noâng thoân. • Laõi suaát thaáp (caû danh nghóa laãn thöïc) laø vaán ñeà raéc roái nhaát. Nhieàu nhaø phaân tích laäp luaän raèng chính saùch duy trì laõi suaát thaáp laø nhaân toá quan troïng boùp meùo söï phaân phoái nguoàn voán. • Laõi suaát öu ñaõi cho noâng daân nhoû ñaëc bieät baát lôïi cho vieäc tieáp caän nguoàn tín duïng chính thöùc, vaø khoâng phaûi laø moät bieän phaùp hieäu quaû ñeå thöïc hieän caùc khoaûn chuyeån nhöôïng cho noâng daân nhoû. • Laõi suaát thaáp goùp phaàn quan troïng trong vieäc quyeát ñònh khaû naêng trang traûi caùc chi phí vaø ruûi ro hôn laø taùc ñoäng ñeán nhu caàu vay voán cuûa noâng daân. Ñaàu tö coù laõi vaø coâng ngheä môùi, nguoàn cung caùc ñaàu vaøo cho noâng nghieäp vaø giaù caû maø ngöôøi saûn xuaát noâng nghieäp nhaän ñöôïc laø quan troïng trong quyeát ñònh vay voán hôn laø möùc laõi suaát thaáp. • Khi laõi suaát vaø caùc khoaûn trôï caáp khaùc ñöôïc cung caáp, chuùng seõ ñöôïc duøng ñeå xaây döïng ñònh cheá hôn laø chuyeån cho noâng daân döôùi daïng caùc khoaûn vay coù laõi suaát thaáp. Huy ñoäng tieàn tieát kieäm neân ñöôïc chuù yù hôn trong chính saùch taøi chính. Möùc laõi suaát thaáp traû cho caùc khoaûn tieát kieäm seõ huûy hoaïi khaû naêng huy ñoäng tieàn tieát kieäm ôû noâng thoân. • Tyû leä nôï quaù haïn seõ cao vaø ñoøi hoûi söï quan taâm nhieàu hôn, nhöng baûo hieåm muøa maøng vaø tín duïng vaø baûo ñaûm cho caùc khoaûn vay khoâng phaûi laø giaûi phaùp toát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. • Chi phí quaûn lyù nôï vay seõ cao vaø ñoøi hoûi caùc bieän phaùp ñoåi môùi nhaèm giaûm thieåu chi phí nhö caùc chi nhaùnh dòch vuï ngaân haøng cuïc boä, ngaân haøng löu ñoäng, nhaân vieân ngaân haøng ôû caáp laøng xaõ vaø söï thaønh laäp cuûa caùc ngaân haøng noâng thoân. Vieäc cho vay theo nhoùm goùp phaàn giaûm chi phí nhieàu hôn laø caûi thieän khaû naêng thu hoài nôï. § Khaùi nieäm thò tröôøng voán ñöôïc söû duïng laàn ñaàu tieân trong phaàn thaûo luaän veà tín duïng noâng nghieäp. Sau ñoù, khaùi nieäm thò tröôøng taøi chính môùi baét ñaàu ñöôïc söû duïng roäng raõi. Richard L. Meyer et al. 13 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  14. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets • Khoâng coù moät hình thöùc toå chöùc toát duy nhaát naøo coù khaú naêng cung caáp caùc dòch vuï taøi chính toát nhaát. Caùc ngaân haøng thöông maïi, ngaân haøng phaùt trieån noâng nghieäp vaø hôïp taùc xaõ ñeàu coù nhöõng thaønh coâng vaø thaát baïi trong vieäc phuïc vuï noâng nghieäp. • Lôïi ích cuûa caùc döï aùn tín duïng cho noâng daân nhoû coù theå khoâng buø ñaép noåi chi phí. Khi nhöõng ñieàu kieän ñeå moät döï aùn tín duïng thaønh coâng khoâng ñöôïc ñaùp öùng, caùc chöông trình khaùc coù theå naâng cao phuùc lôïi cuûa noâng daân vôùi moät chi phí thaáp hôn. Trong nhöõng naêm sau ñoù, nhieàu nghieân cöùu tieáp theo ñaõ ñöôïc thöïc hieän cho thò tröôøng taøi chính noâng thoân. nhìn chung, caùc keát quaû nghieân cöùu coù khuynh höôùng uûng hoä nhöõng nhaän ñònh cuûa Baûn toång keát vaøo muøa xuaân vaø Hoäi thaûo cuûa FAO. Hieäp hoäi tín duïng noâng nghieäp Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông (APRACA) ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 10 naêm 1977. Döôùi söï baûo trôï cuûa noù, nhieàu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong khu vöïc vaø nhieàu lôùp taäp huaán veà caùc chính saùch vaø chöông trình tín duïng noâng nghieäp ñaõ ñöôïc toå chöùc. Nhieàu nghieân cöùu quan troïng ñaõ ñöôïc toùm taét vaø phaùt haønh cho caùc khoùa taäp huaán cuûa Vieän nghieân cöùu phaùt trieån kinh teá cuûa Ngaân haøng theá giôùi (Von Pischke, Adams vaø Donald, 1983). Taát caû nhöõng noã löïc naøy ñaõ goùp phaàn thu huùt söï quan taâm trong vieäc suy xeùt laïi moâ hình cuõ. Hoäi thaûo chuyeân ñeà veà taøi chính noâng thoân Söï kieän quan troïng tieáp theo ñoù veà caùc chính saùch vaø chöông trình tín duïng noâng thoân ñaõ ñöôïc tranh luaän bôûi caùc nhaø nghieân cöùu vaø hoaïch ñònh chính saùch laø Hoäi thaûo chuyeân ñeà veà taøi chính noâng thoân ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp ñöôïc taøi trôï bôûi USAID vaø Ngaân haøng theá giôùi taïi Washington DC naêm 1981. Moät aán phaåm phaùt haønh toùm taét nhöõng phaùt hieän ñöôïc trình baøy taïi hoäi thaûo chuyeân ñeà ñaõ trôû thaønh troïng taâm cho caùc cuoäc thaûo luaän vaø tranh luaän treân toaøn theá giôùi (Adams, Graham vaø Von Pischke, 1984). Nhöõng phaùt hieän naøy ñaõ cuûng coá caùc luaän ñieåm cuûa thaäp nieân tröôùc vaø cung caáp nhieàu kieán thöùc saâu saéc môùi meû. Chuû ñeà trung taâm laø “nhöõng quan nieäm truyeàn thoáng thöôøng daãn ñeán caùc chính saùch toán keùm vaø ñoâi khi phaûn taùc duïng vaø thò tröôøng taøi chính coù theå ñoùng goùp nhieàu hôn cho söï phaùt trieån noâng thoân neáu nhöõng thay ñoåi trong chính saùch ñöôïc thöïc hieän” (trang 6). Nhöõng vaán ñeà then choát goàm (trang 1 – 7): • Tín duïng noâng nghieäp khoâng phaûi laø moät ñaàu vaøo tröïc tieáp cho saûn xuaát noâng nghieäp, nhöng laïi ñöôïc cung caáp nhö laø keát quaû cuûa quaù trình trung gian taøi chính. Caùc dòch vuï taøi chính cuõng quan troïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp phi noâng nghieäp ôû noâng thoân cuõng nhö ñoái vôùi noâng nghieäp. • Tín duïng laø coù theå thay theá ñöôïc vaø seõ raát toán keùm vaø khoù khaên ñeå ñònh höôùng ñöôïc moät caùch hieäu quaû ngöôøi tieâu duøng cuoái cuøng. • Duy trì laõi suaát thöïc döông laø yeáu toá quan troïng nhaát ñeå caûi thieän hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng taøi chính noâng thoân. Richard L. Meyer et al. 14 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  15. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets • Cho vay vöôït quaù tieát kieäm seõ laøm giaûm hoaëc xoùa boû moái quan heä ñôõ ñaàu ñang toàn taïi giöõa ngöôøi vay, caùc theå cheá trung gian taøi chính vaø caùc nhaø quaûn lyù taøi chính. • Giaûm thieåu söï phuï thuoäc vaøo nguoàn voán nöôùc ngoaøi seõ laøm giaûm söï chính trò hoùa thò tröôøng taøi chính noâng thoân. • Môû roäng caùc trung gian taøi chính seõ laøm taêng söï caïnh tranh giöõa ngöôøi cho vay chính thöùc vaø phi chính thöùc vaø laøm giaûm lôïi nhuaän do nhöõng ñoäc quyeàn coù theå ñang toàn taïi. • Söï phaân tích neân nhaém vaøo vieäc xaây döïng moät söï hieåu bieát toát hôn veà caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc taøi chính hôn laø coá gaéng ño löôøng nhu caàu tín duïng hoaëc ño löôøng taùc ñoäng cuûa tín duïng ñoái vôùi noâng nghieäp. • Nhöõng caûi caùch trong caùc chính saùch veà thò tröôøng taøi chính thöôøng bò ngaên chaën bôûi nhöõng trôû ngaïi veà chính trò hôn laø caùc yeáu toá kinh teá. Nhieàu keát luaän cuûa hoäi thaûo ñaõ töông ñoàng vôùi keát luaän cuûa nhöõng thaûo luaän 10 naêm tröôùc cuûa USAID vaø FAO moät caùch ñaùng chuù yù. Tuy nhieân, coù 2 ñoùng goùp lôùn cuûa cuoäc hoäi thaûo naøy lieân quan ñeán caùc chi phí vaø hoaït ñoäng chính trò. Nhieàu nghieân cöùu ñöôïc trình baøy veà ño löôøng chi phí giao dòch do ngöôøi vay vaø ngöôøi cho vay gaùnh chòu, vaø caùc taùc giaû ñaõ giaûi thích nhöõng chi phí naøy taùc ñoäng ñeán haønh vi cuûa caû hai nhö theá naøo. Nhieàu nghieân cöùu khaùc cuõng ñaõ trình baøy veà vieäc baèng caùch naøo maø caùc chöông trình tín duïng ñöôïc trôï caáp laïi laø moät phaàn cuûa heä thoáng quyeàn löïc chính trò , vaø taïi sao laõi suaát öu ñaõi cho noâng daân laïi thaát baïi trong vieäc buø ñaép söï thieân leäch cuûa caùc chính saùch khaùc baát lôïi cho noâng nghieäp. Ñaùng tieác laø nhöõng yù kieán saùng suoát trình baøy trong caùc nghieân cöùu naøy vaø ñöôïc phoå bieán taïi hoäi nghò ñaõ khoâng gaây ñöôïc söï chuù yù cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch ôû Chaâu AÙ, do ñoù caùc döï aùn tín duïng trong khu vöïc vaãn tieáp tuïc ñöôïc thieát keá vaø thöïc thi theo moâ hình ñònh höôùng tín duïng. Cuoäc caùch maïng taøi chính vi moâ: Xu höôùng vaø Nhöõng nguyeân taéc cô baûn Baét ñaàu vaøo thaäp nieân 1970, moät söï phaùt trieån môùi veà taøi chính ñaõ xuaát hieän ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ laøm thay ñoåi quan nieäm veà chieán löôïc thích hôïp phaùt trieån thò tröôøng taøi chính noâng thoân. Ñoù laø söï xuaát hieän cuûa taøi chính vi moâ, chuû yeáu cung caáp caùc khoaûn cho vay nhoû, baét ñaàu nhö laø moät thí nghieäm nhoû vaø nhanh choùng trôû thaønh moät xu höôùng phaùt trieån môùi nhaát. Nhieàu toå chöùc, ñaëc bieät laø caùc NGO, ñaõ thöïc hieän caùc khoaûn cho vay nhoû nhö laø moät phaàn trong caùc chöông trình cuûa hoï nhaèm taïo coâng aên vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi ngheøo, cung caáp cöùu trôï khaån caáp sau caùc thaûm hoïa vaø xung ñoät, vaø caûi thieän tình traïng söùc khoûe, giaùo duïc vaø dinh döôõng. Nhöõng kinh nghieäm cuûa Bangladesh vaø Indonesia vaø ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï hình thaønh cuûa taøi chính vi moâ. Phaàn naøy seõ trình baøy toùm taét nhöõng ñieåm Richard L. Meyer et al. 15 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  16. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets noåi baät cuûa caùch tieáp caän môùi naø trong vieäc môû roäng nhöõng giôùi haïn trong taøi chính, vaø ruùt ra caùc baøi hoïc cho thò tröôøng taøi chính noâng thoân. Nguoàn goác cuûa taøi chính vi moâ Caùc chính saùch tín duïng noâng nghieäp baét nguoàn töø mong muoán caûi thieän coâng ngheä trong noâng nghieäp vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng trong noâng nghieäp. Lyù do cô baûn cuûa vieäc cung caáp caùc khoaûn cho vay nhoû naûy sinh töø 3 saùng kieán phaùt trieån khaùc nhau (Churchill, 1998). Moät laø nhieàu nöôùc ñaõ thuùc ñaåy söï hình thaønh cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû (SME) vaø nhieàu döï aùn taøi trôï ñaõ ñoùng goùp cho muïc tieâu naøy. Raát nhieàu trong soá caùc döï aùn naøy ñaõ gaët haùi thaønh coâng nhaát ñònh vaø söï beàn vöõng vuûa vieäc cung caáp caùc dòch vuï naøy cho doanh nghieäp ñaõ laø moät vaán ñeà thaâm caên coá ñeá. Theo thôøi gian, moät bieän phaùp ñaõ naûy sinh giuùp hoã trôï söï phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp nhoû thoâng qua caùc khoaûn cho vay nhoû, coù hoaëc khoâng coù söï huaán luyeän keøm theo bôûi vì ñaây laø moät caùch beàn vöõng ñeã hoã trôï caùc doanh nghieäp nhoû. Hai laø, cho vay nhoû baét nguoàn töø caùc döï aùn xoùa ñoùi ngheøo. Muïc ñích cuûa caùc döï aùn naøy thöôøng laø taïo thu nhaäp chöù khoâng phaûi laø phaùt trieån doanh nghieäp. Caùc kieåm ñònh veà thu nhaäp trung bình vaø nhieàu tieâu chí khaùc ñaõ ñöôïc aùp duïng ñeå xaùc ñònh nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo, vaø xaùc ñònh caùc nhoùm muïc tieâu chính. Moät laàn nöõa, caùc khoaûn vay nhoû cho ngöôøi ngheøo ñaõ ñöa ra moät höùa heïn cho söï beàn vöõng trong boái caûnh caùc khoaûn trôï caáp bò caét giaûm daàn. Ngaân haøng Grameen vaø UÛy Ban phaùt trieån noâng thoân Bangladesh ñöôïc xem laø nhöõng nhaø tieân phong ôû Chaâu AÙ trong xu höôùng naøy. Moät vaøi toå chöùc ñaõ coá gaéng töï trang traûi caùc phí toån cho dòch vuï tín duïng cuûa hoï trong khi tìm kieám trôï caáp cho giaùo duïc, ñaøo taïo vaø caùc hoaït ñoäng hoã trôï kyõ thuaät. Ba laø, nhieàu toå chöùc taøi chính vi moâ (MFO) ñaõ ra ñôøi, cung caáp caùc dòch vuï taøi chính cho nhöõng doanh nghieäp vaø hoä gia ñình maø khu vöïc taøi chính truyeàn thoáng khoâng phuïc vuï. ASA ôû Bangladesh vaø heä thoáng unit desa cuûa Ngaân haøng Rakyat Indonesia (BRI) thuoäc nhoùm naøy. Hoï chuyeân moân hoùa vaøo caùc khoaûn cho vay nhoû vaø caùc dòch vuï taøi chính khaùc, nhöng khoâng taäp trung vaøo nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát voán laø nhöõng ngöôøi coù theå caàn nhieàu voán hôn ñeå thaønh laäp vaø vaän haønh thaønh coâng moät doanh nghieäp nhoû (ADB, 1997f). Nhöõng ngöôøi cho vay nhoû ñaàu tieân ra ñôøi vaøo cuoái nhöõng naêm 70, vaø nhöõng noã löïc cuûa hoï ñaõ taïo ñöôïc söùc maïnh trong suoát nhöõng naêm 80. Vaøo khoaûn tröôùc giöõa nhöõng naêm 80 nhöõng nhaø nghieân cöùu baét ñaàu ñaùnh giaù nhöõng kinh nghieäm naøy moät caùch coù heä thoáng, nhöõng kieán nghò veà nhöõng caùch thöùc nhaát ra ñôøi, nhieàu nhaø cho vay tieân phong ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû cao hôn nhieàu so vôùi nhöõng döï aùn tín duïng noâng nghieäp tröôùc ñaây xeùt veà maët tính vöôït troäi vaø khoâi phuïc voán vay thaäm chí ôû nhieàu quoác gia nhö Bangladesh, nôi maø caùc ñieàu kieän khoâng thuaän lôïi thöôøng xaûy ra cho hoïat ñoäng tín duïng. Richard L. Meyer et al. 16 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  17. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa taøi chính vi moâ: caùc baøi hoïc veà taøi chính noâng thoân Phaân tích kinh nghieäm veà taøi chính vi moâ laø raát quan troïng vì noù cho caùc baøi hoïc coù theå phuïc vuï cho vieäc thaønh laäp heä thoáng taøi chính noâng thoân beà vöõng. Söï thaät raèng phöông phaùp taøi chính vi moâ ñem laïi nhieàu keát quaû sieâu vieät hôn so vôùi nhieàu döï aùn tín duïng noâng nghieäp theo moâ hình cuõ ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc phaùt trieån moät moâ hình môùi. Caùc toå chöùc taøi chính vi moâ (MFOs) tìm caùch phaùt trieån nhöõng caûi tieán quan troïng maø laøm cho chuùng coù theå môû roäng giôùi haïn taøi chính ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Thoaït ñaàu, soá löôïng lôùn nhöõng ngöôøi ngheøo vay möôïn nhoû tieáp caän ñöôïc caùc dòch vuï taøi chính chính thöùc vì nhöõng caûi tieán nhö theá naøy laøm giaûm chi phí vaø ruûi ro khi cho vay, vaø cho pheùp MFOs phuïc vuï caùc khaùch haøng ngheøo maø khoâng caàn theá chaáp nhö caùc ngaân haøng thöôøng yeâu caàu. Caùc kyõ thuaät goùp phaàn vaøo söï thaønh coâng cuûa hoï goàm coù **: • Quy moâ cho vay – caùc khoaûn tieàn cho vay coù quy moâ nhoû, vaø ñöôïc thöïc hieän chæ trong vaøi tuaàn hay vaøi thaùng cho caùc muïc ñích voán löu ñoäng. • Caùc khoaûn cho vay laïi – nhieàu ñoäng cô khuyeán khích ñöôïc ñöa ra cho caùc khaùch haøng nhaèm duy trì caùc hoà sô hoaøn traû toát baèng caùch thöôûng hoï vôùi caùc khoaûn cho vay laïi. Ñoái vôùi moät soá ngöôøi cho vay, quy moâ caùc khoaûn cho vay ban ñaàu vaø caùc khoaûn cho vay laïi (repeat loans) ñöôïc thöïc hieän theo moät coâng thöùc ñöôïc quy ñònh tröôùc. • Keá hoaïch traû voán vay – ñoøi hoûi caùc khoaûn traû thöôøng xuyeân, thöôøng laø haøng tuaàn hay haøng thaùng, ñeå coù theå giaùm saùt kyõ hoaït ñoäng cuûa ngöôøi ñi vay. • Laõi suaát – caùc möùc laõi suaát vaø phí cao, thöôøng cao hôn nhieàu so vôùi möùc maø nhöõng ngöôøi cho vay thöôøng, vaø thöôøng laø döông (tính theo laõi suaát thöïc). • Hieäu quaû caùn boä cho vay – caùc caùn boä cho vay thöôøng höôùng daãn/ñieàu haønh caùc nhoùm vay töø 75 ñeán 100 ngöôøi ñi vay hay 200 ñeán 500 ngöôøi vay rieâng leû. Keá hoaïch khuyeán khích taøi chính ñoái vôùi caùc nhaân vieân seõ khích leä möùc hieäu quaû cao. • Theá chaáp vay möôïn – nhieàu toå chöùc taøi chính vi moâ söû duïng kyõ thuaät cho vay lieân quan ñeán thoâng tin nhoùm muïc tieâu vaø giaùm saùt muïc tieâu nhö moät caùch thay theá cho vieäc theá chaáp cho vay thoâng thöôøng ñeå giaûm chi phí giao dòch vaø ruûi ro. Caùc toå chöùc taøi chính vi moâ caøng söû duïng coâng ngheä cho vay caù nhaân nhieàu hôn chaáp nhaän nhö haøng hoùa hoä gia ñình laø theá chaáp vaø caùc taøi saûn khaùc coù giaù trò cao ñoái vôùi khaùch haøng. ** Khoâng theå coù moät danh saùch caùc baøi hoïc duy nhaát naøo hay nhöõng thoâng leä toát nhaát naøo toàn taïi. Nhieàu ñieåm lieät keâ ôû ñaây ñaõ ñöôïc thaûo luaän trong Chaves vaø Gonzalez-Vega (1996), Christen et al. (1995), Churchill (1999), Donor Working Group (1995), Otero vaø Rhyne (1994), Rhyne vaø Roblatt (1994) vaø Yaron et al. (1997). Richard L. Meyer et al. 17 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  18. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets • Caùc thuû tuïc cho vay ñöôïc giaûm thieåu – caùc thuû tuïc kieåm tra nhöõng ngöôøi noäp ñôn vay vaø xöû lyù caùc khoaûn cho vay raát ñôn giaûn, vôùi söï töï quaûn ñaùng keå ñöôïc giao cho caùc caùn boä tín duïng, nhöõng ngöôøi naøy yeâu caàu duy trì hôïp ñoàng vôùi caùc khaùch haøng cuûa mình. • Caùc khoaûn vay khoâng traû ñuùng kyø haïn vaø caùc khoaûn loã – ngöôøi cho vay thöôøng baùo caùo khoaûng 95% hoaëc hôn caùc khoaûn voán vay ñöôïc hoøan traû. Caùc heä thoáng vi tính hoùa thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieäc caùc baùo caùo hoaøn traû haøng ngaøy vì theá caùc caùn boä tín duïng coù theå thöïc hieän chính xaùc ngay khi nhaän ra moät söï trì treä khoâng ñöôïc giaûi thích trong hoà sô thanh toaùn cuûa khaùch haøng. Moät soá toå chöùc thöïc hieän vieäc giaûm laõi suaát cho nhöõng ai traû ñuùng thôøi haïn hay tröôùc thôøi haïn, vaø moät soá khaùc ñöa möùc laõi suaát phaït ñoái vôùi caùc khoaûn thanh toaùn treã. Caùc kyõ thuaät naøy hoaøn toaøn ngöôïc laïi vôùi caùc döï aùn tín duïng noâng nghieäp theo moâ hình cuõ, vaø chuùng ñaõ goùp phaàn vaøo söï thaønh coâng cuûa taøi chính vi moâ. Tuy nhieân, coù moät vaøi haïn cheá trong vieäc aùp duïng caùc kyõ thuaät cho vai nhoûi vaøo taøi chính noâng thoân. Thöù nhaát, nhöõng kyõ thuaät naøy döôøng nhö phuø hôïp nhaát ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ôû thaønh thò hay caùc hoä gia ñình phi noâng nghieäp ôû noâng thoân vaø caùc coâng ty coù nguoàn thu tieàn maët thöôøng xuyeân. Chuùng chöa ñöôïc kieåm nghieäm chaët cheõ ñoái vôùi tröôøng hôïp caùc chuû trang traïi coù caùc doøng ngaân löu mang tính thôøi vuï cao hay ñoái vôùi caùc khoaûn cho vay trung vaø daøi haïn. Thöù hai, chi phí giao dòch cho caùc ñònh cheá taøi chính vaø caùc khaùch haøng ôû noâng thoân coù theå cao hôn so vôùi thaønh thò. Khaùch haøng phaân taùn nhieàu hôn neân chi phí ñi laïi cao hôn ñoái vôùi caùc caùn boä cho vay vaø khoù phuïc vuï moät löôïng khaùch haøng lôùn. Moät soá toå chöùc taøi chính vi moâ giaûm chi phí giao dòch thoâng qua vieäc cho vay nhoùm, nhöng caùch laøm naøy seõ taêng chi phí giao dòch cuûa ngöôøi ñi vay. Hôn nöõa, aùp löïc nhoùm coù theå khoâng hieäu quaû trong nhöõng vuøng daân cö thöa thôùt nôi maø caùc thaønh vieân nhoùm coù ít thoâng tin veà nhau vaø vieäc giaùm saùt nhoùm thì toán keùm hôn. Haïn cheá thöù ba trong vieäc cho vay nhoû laø, ngoaïi tröø moät vaøi nôi ôû thaønh thò, caùc thò tröôøng taøi chính cho ngöôøi ngheøo bò phaân khuùc raát cao vôùi moãi ngöôøi cho vay nhoû thöôøng chæ phuïc vuï moät khuùc thò tröôøng nhoû. Caùc toå chöùc taøi chính vi moâ nhoû coù caùc haïn cheá töông töï nhö haàu heát nhöõng ngöôøi cho vay nhoû phi chính thöùc trong vieäc phuïc vuï duy nhaát moät nhoùm khaùch haøng ñòa phöông vì chi phí giao dòch vaø chi phí thoâng tin cao khoâng khuyeán khích caïnh tranh vaø giôùi haïn hoï khoâng theå môû roäng ñeå phuïc vuï khaùch haøng vaø caùc khu vuïc khaùc. Bò giôùi haïn trong caùc thò tröôøng ñòa phöông neân hoï taäp trung vaøo caùc danh muïc ñaàu tö vôùi möùc ruûi ro lôùn. Thöù tö, haàu heát caùc toå chöùc taøi chính vi moâ ít ñeå yù ñeán vieäc cung caáp caùc dòch vuï tieán kieäm, tuy nhieân moät nôi an toaøn ñeå gôûi tieàn tieát kieäm coù theå quan troïng hôn tín duïng cho caùc noâng hoä muoán coù möùc tieâu duøng ñeàu ñaën khi khoâng coù caùc thò tröôøng baûo hieåm. Nhieàu toå chöùc taøi chính vi moâ ñaït ñöôïc nguoàn löïc qua caùc nguoàn trôï caáp, khoâng coù kinh nghieäm trong vieäc huy ñoäng voán, vaø cho raèng chi phí huy ñoäng caùc nguoàn löïc töø khaùch haøng cao. Richard L. Meyer et al. 18 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  19. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets Do lónh vöïc taøi chính vi moâ khaù môùi meû ñoái vôùi caùc toå chöùc laâu ñôøi nhaát vôùi chæ 10 ñeán 20 naêm kinh nghieäm, nhieàu vaán ñeà veà thieát keá caàn phaûi giaûi quyeát. Ví duï, taøi chính noâng thoân phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc khaùch haøng vôùi nhöõng ruûi ro coù tính heä thoáng nhö luõ luït, haïn haùn, vaø beänh dòch, nhöng chaúng ai bieát ñöôïc naêng löïc cuûa caùc toå chöùc taøi chính vi moâ khi phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc tai hoïa nhö vaäy. Luït vaøo naêm 1998 ôû Bangladesh gaây ra vaán ñeà maát khaû naêng thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc taøi chính vi moâ. Haàu heát caùc toå chöùc naøy khoâng coù voán vaø phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn taøi trôï hay töø chính phuû ñeå buø loã vaø cung caáp nguoàn tieàn maët cho thanh toaùn. Caùc tieán trình khaån caáp ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy phaûi ñöôïc vaïch ra tröôùc ñeå caùc toå chöùc taøi chính vi moâ coù theå hoaït ñoäng ôû nhöõng nôi coù ruûi ro cao nhaèm leân keá hoaïch möùc döï tröõ phuø hôïp. Caùc dòch vuï phi taøi chính cuõng theå hieän moät thaùch thöùc. Chæ caùc dòch vuï taøi chính thì khoâng ñuû hoã trôï ngöôøi ngheøo thoaùt khoûi ngheøo ñoùi maø vieäc trang traûi chi phí cho caùc dòch vuï naøy cho thaáy moät vaán ñeà heát söùc nghieâm troïng. Moät soá ngöôøi ngheøo khoâng ñuû tö caùch gia nhaäp vaøo caùc hoaït ñoäng taøi chính döïa treân cô sôû nhoùm vaø coù leõ phaûi ñoøi hoûi coù moät quaù trình trung gian xaõ hoäi ñeå noái keát hoï vaøo caùc thò tröôøng taøi chính (Bennett, Goldberg, vaø Von Pischke, 1998). Thay ñoåi moâ hình cho vieäc hình thaønh caùc thò tröôøng taøi chính noâng thoân Nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån vaãn tieáp tuïc söû duïng phöông phaùp tín duïng tröïc tieáp truyeàn thoáng trong noâng nghieäp, nhöng moät söï thay ñoåi ñaùng keå ôû quan ñieåm ñang dieãn ra ôû moät vaøi quoác gia ñang phaùt trieån. Moâ hình cuõ veà vieäc cho vay theo muïc tieâu vaø bao caáp ñang daàn daàn bò thay theá baèng moät moâ hình môùi theo höôùng hieäu quaû thò tröôøng taøi chính (Robinson, 1997; Vogel vaø Adams, 1997; Adams, 1998). Thaát baïi cuûa haàu heát caùc nöôùc muoán phaùt trieån moät heä thoáng taøi chính noâng thoân beàn vöõng söû duïng moâ hình tín duïng noâng nghieäp theo kieåu cuõ, cuøng vôùi söï thaønh coâng cuûa caùc toå chöùc taøi chính vi moâ, goùp phaàn cho vieäc ra ñôøi cuûa moät moâ hình môùi. Ôû Chaâu AÙ, caùc kinh nghieäm cuûa heä thoáng ñôn vò desa cuûa BRI ôû Indonesia, cuûa Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Hôïp taùc xaõ noâng nghieäp ôû Thaùi Lan, vaø cuûa Ngaân haøng Grameen ôû Bangladesh, ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng cho quan ñieåm môùi. Caùc ñaëc ñieåm chính cuûa moâ hình cuõ vaø môùi ñöôïc toùm taét trong Hoäp III.1. caùc chính saùch ñöôïc thöïc thi ôû nhieàu nöùôc ñang phaùt trieån ngaøy nay phaûn aùnh moät söï dòchh chuyeån töø phöông phaùp tín duïng tröïc tieáp truyeàn thoáng sang caùc dòch vuï taøi chính theo höôùng xuaát phaùt töø caàu thò tröôøng. Moâ hình môùi: Tieáp caän theo moâ hình thò tröôøng taøi chính Caùc haïn cheá cuûa caùc chöông trình tín duïng noâng nghieäp muïc tieâu ñaõ ñöôïc neâu ra raát ñaày ñuû (ví duï nhö Adams, Graham, vaø Von Pischke, 1984; Meyer vaø Larson, 1997; FAO/GTZ, 1998) vaø ñaõ ñöôïc toùm taét ôû treân. Caùc keát quaû cuûa nhöõng ñaùnh giaù tieâu cöïc cuøng vôùi hieän töôïng thaát thoaùt taøi chính maø caùc chöông trình ñöôïc bao caáp gaây khoù khaên cho nguoàn quyõ cuûa chính phuû ñaõ ñöa ñeán moät söï dòch chuyeån daàn trong caùc chính saùch taøi chính ôû nhieàu nöôùc baét ñaàu vaøo ñaàu nhöõng naêm 1980. Thaønh coâng ban ñaàu cuûa moät vaøi döï aùn taøi chính vi moâ, nhöõng döï aùn naøy döïa treân caùc giaû Richard L. Meyer et al. 19 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
  20. Fulbright Economics Teaching Program Rural Development Rural Financial Markets in Asia Chapter 3: Development of Rural Financial Markets thieát khaùc nhau vaø vôùi caùc böôùc thöïc hieän khaùc nhau, ñaõ ñoùng goùp vaøo söï thay ñoåi moâ hình (Otero vaø Rhyne, 1194). Moâ hình thò tröôøng taøi chính môùi keá thöøa quan ñieåm thò tröôøng taøi chính vaø giôùi haïn vai troø cuûa chuùng ñoái vôùi trung gian taøi chính hôn laø moät coâng cuï nhaèm kích thích saûn xuaát, buø ñaép nhöõng bieán daïng treân caùc thò tröôøng khaùc, vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo. Nhöõng keát quaû naøy hy voïng xaûy ra nhö moät keát quaû töï nhieân cuûa trung gian taøi chính hieäu quaû chöù khoâng phaûi do caùc chöông trình ñöôïc uûy thaùc cuï theå naøo caû. Nhöõng caûi tieán nhaèm giaûm chi phí giao dòch vaø töï do xaùc ñònh laõi suaát ñuû cao ñeå buø ñaép caùc chi phí ñoùng vai troø raát quan troïng. Ngöôøi vay möôïn vaø ngöôøi tieát kieäm khoâng ñöôïc coi laø nhöõng ngöôøi höôûng lôïi maø laø nhöõng khaùch haøng quan troïng vôùi nhöõng ai muoán nuoâi döôõng moái quan heä nhaèm ñaït söï taêng tröôûng trong daøi haïn. Söï oån ñònh theå cheá, phaïm vi vaø möùc ñoä cuûa söï phaïm vi hoaït ñoäng, vaø chaát löôïng caùc dòch vuï ñöôïc cung caáp ñöôïc nhaán maïnh nhö caùc thöôùc ño thaønh quaû chuû yeáu (Adams, 1998). Hoäp III.1 Caùc ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa moâ hình cuõ vaø moâ hình môùi Ñaëc ñieåm Moâ hình tín duïng tröïc tieáp Moâ hình thò tröôøng taøi chính Xaùc ñònh vaán ñeà Giaûi quyeát nhöõng thaát baïi thò Giaûm thieåu ruûi ro vaø chi phí tröôøng giao dòch Vai troø cuûa thò tröôøng taøi chính Khuyeán khích coâng ngheä môùi Laøm trung gian dòch chuyeån caùc nguoàn löïc hieäu quaû hôn Kích thích saûn xuaát Thöïc thi caùc keá hoaïch cuûa chính phuû Trôï giuùp ngöôøi ngheøo Quan ñieåm cuûa ngöôøi söû duïng Ngöôøi vay laø nhöõng ngöôøi Ngöôøi vay vaø ngöôøi göûi laø höôûng lôïi ñöôïc löïa choïn baèng nhöõng khaùch haøng löïa choïn vieäc ñònh höôùng dòch vuï taøi chính thích hôïp Trôï caáp Löôïng trôï caáp lôùn thoâng qua Ít trôï caáp laõi suaát vaø nôï quaù haïn Taïo ra nhöõng toå chöùc ñoäc laäp Taïo ra söï phuï thuoäc vaøo trôï caáp Nguoàn quyõ Chính phuû vaø caùc nhaø taøi trôï Chuû yeáu laø ngöôøi göûi tieàn töï nguyeän Heä thoáng thoâng tin hoã trôï Ñöôïc thieát keá cho nhaø taøi trôï Ñöôïc thieát keá cho nhaø quaûn lyù Söï beàn vöõng Haàu nhö khoâng ñöôïc quan taâm Laø vaán ñeà quan taâm chính Ñaùnh giaù Taùc ñoäng cuûa tín duïng ñoái vôùi Tình traïng hieäu quaû cuûa caùc toå ngöôøi höôûng lôïi chöùc taøi chính Nguoàn: Ruùt ra töø Adams (1998) Richard L. Meyer et al. 20 Dòch vaø Hieäu ñính: Nguyeãn Troïng Hoøai
nguon tai.lieu . vn
Quản lý dự án Quản lý Nhà nước Tiêu chuẩn - Qui chuẩn Kinh tế học Luật học Quy hoạch - Đô thị Hoá học Quản trị kinh doanh Kiến trúc - Xây dựng