Xem mẫu
- KhaùI nIeÄM
S˘ kh∏c bi÷t c¨ b∂n
GIÖÕA quy hoAïch TÆNh VAØ
quy hoAïch xAây dÖïNG TÆNh
PGS.TS.KTS. Löu Ñöùc cöôønG *, ThS.KTS. nGuyeãn Thaønh hönG **
ThS.KTS. nGuyeãn Xuaân anh ***
M aëc duø Luaät Quy hoaïch naêm 2017 coù raát nhieàu ñoaïn truøng laëp Luaät Xaây döïng naêm
2014, khieán cho khaùi nieäm Quy hoaïch Tænh (QH Tænh) coù veû nhö bao haøm ñöôïc
toaøn boä noäi dung Quy hoaïch xaây döïng Tænh (QHXD Tænh). Tuy nhieân, ñoù môùi chæ
laø caùch nhìn veà maët ngoân ngöõ. Töø Plan ñaõ ñöôïc dieãn giaûi hieåu theo moät nghóa duy nhaát laø
Quy hoaïch maø ñuùng ra coøn phaûi ñöôïc hieåu theo nghóa Keá hoaïch.
Coù nhöõng lyù do khieán khoâng theå khoûa laáp ñöôïc khoaûng caùch giöõa hai theå loaïi, hay ñuùng hôn
ñaây laø hai taàng baäc cuûa coâng taùc Keá hoaïch chieán löôïc cho moät laõnh thoå Tænh. Döï baùo neáu
khoâng toàn taïi QHXD Tænh thì coù theå xaûy ra 02 tröôøng hôïp sau:
Tröôøng hôïp 1: QH Tænh trôû thaønh moät khoái quyeát saùch khoång loà, moät daûi chính saùch töø lôùn
ñeán beù, ñöôïc cuï theå hoùa trong quyeát ñònh pheâ duyeät, coù theå trôû neân quaù cöùng nhaéc trong
thöïc teá, vaø khoù theå thay ñoåi theo bieán ñoäng thôøi cuoäc.
Tröôøng hôïp 2: QH Tænh trôû thaønh moät thöù cô sôû phaùp lyù töôïng tröng, khoâng coù hieäu quaû aùp
duïng thöïc tieãn, bôûi noù khoâng bao quaùt noåi ñeå phaân xöû nhöõng caïnh tranh phaùt trieån ña daïng
trong vuøng, ñaëc bieät lieân quan ñeán khoâng gian, ñaát ñai, moâi tröôøng.
Xin daãn chöùng nhö sau:
Khaùc veà taàng baäc chính saùch
Vieäc laäp chính saùch phaùt trieån cuûa moät tænh cuõng coù caùc taàng baäc roõ raøng. Taàng baäc kinh teá
toång hôïp ñöôïc baøn thaûo döïa treân caùc toång keát kinh teá ña ngaønh, vó moâ, ñoù laø lôùp chính saùch
phi vaät theå. Lôùp chính saùch ñoù mang tính quyeát ñònh toång quaùt, vöôït leân treân lôùp quyeát ñònh
cuï theå veà khoâng gian vaät chaát. Quy hoaïch Tænh laø coâng cuï phuïc vuï vieäc ra quyeát saùch ôû taàng
baäc ñoù - Ñaây laø quy hoaïch thieân veà chính saùch toång theå veà KT-XH phi vaät theå.
QHXD Tænh, ñoùng vai troø khaùc ñoù laø coâng cuï ñeå ra quyeát saùch cuï theå veà khoâng gian laõnh
thoå. Khoa hoïc quy hoaïch khoâng gian ñöôïc xaây döïng töø thöïc teá laø luoân coù caùc caïnh tranh
veà ñaát ñai trong quaù trình phaùt trieån, vì ñaát ñai laø thöù taøi nguyeân ñaét ñoû, höõu haïn, thöù khieán
caùc daân toäc phaûi gaây chieán, caùc taäp ñoaøn kinh teá caïnh tranh, cho ñeán caùc caù nhaân tranh
chaáp. Cho neân theå cheá quy hoaïch khoâng gian ñöôïc laäp ra nhaèm phaân ñònh tröôùc veà töông
lai cuûa ñaát ñai. Ñaát trong nhöõng ranh giôùi naøy ñöôïc ñònh tröôùc ñeå duøng cho caùc muïc ñích
coâng coäng nhö ñöôøng saù, tröôøng hoïc, beänh vieän. Ñaát trong nhöõng ranh giôùi khaùc ñeå phaùt
trieån nhaø ôû. Ñaát trong nhöõng ranh giôùi khaùc nöõa ñeå laøm coâng nghieäp, thöông maïi, du lòch,
laøm noâng laâm ngö nghieäp vaø baûo toàn thieân nhieân… Nhö vaäy, QHXD Tænh laäp ra laø ñeå phaân
ñònh cuï theå khoâng gian, ñaát ñai cho caùc lónh vöïc khaùc nhau, cuøng toàn taïi haøi hoøa vôùi nhau
trong töông lai, thay vì ñeå cho caïnh tranh xung ñoät. Quy hoaïch XD Tænh laø coâng cuï phuïc vuï
vieäc ra quyeát saùch cuï theå ôû lónh vöïc khoâng gian, ñaát ñai - Ñaây laø quy hoaïch thieân veà khoâng
gian vaät theå.
Ví duï: Ñeå ra quyeát saùch raèng trong 5-10 naêm tôùi, tænh seõ phaùt trieån öu tieân coâng nghieäp laøm
muõi nhoïn, caùi ñoù laø traùch nhieäm QH Tænh. Nhöng khoâng theå (hoaëc raát khoù khaû thi) duøng QH
Tænh ñeå xaùc ñònh phaûi ñaët caùc con ñöôøng cao toác vôùi höôùng tuyeán nhö theá naøo thì hôïp lyù?
Caùc khu coâng nghieäp boá trí ôû caùc vuøng naøo? Quy moâ lôùn nhoû ra sao? Caûng bieån nhö theá
naøo? Hình haøi, quy moâ ñoâ thò ra sao thì phuø hôïp? Hoà ñaäp lôùn coù dung tích bao nhieâu? Boá
trí quy ñònh cöï ly cho caùc khu daân cö theá naøo cho beàn vöõng ñeå vöøa phuïc vuï phaùt trieån coâng
nghieäp vöøa ñaûm baûo caùc vaán ñeà an sinh, xaõ hoäi, moâi tröôøng…
18 SË 94 . 2018
- K h ∏ i n i ÷ m
Moät ví duï raát deã hình dung ñoù laø: Moät vaät theå bò aûnh höôûng theá naøo trong taêng tröôûng ñoù. khoâng gian. Noù phaûi döïa treân caùc muïc tieâu
caøng to lôùn seõ caøng coàng keành, caøng khoù thay Sau ñoù noù ñeà xuaát tieáp caùc haønh ñoäng chính maø QH Tænh ñaõ chæ ra. Vaø noù laø moät neàn khoa
ñoåi, xoay chuyeån linh hoaït thích öùng. Moät vaät saùch caàn laøm ñeå ñaït ñöôïc caùc ñònh höôùng hoïc rieâng ñaõ ñöôïc xaây döïng hoaøn thieän töø theá
theå ñöôïc caáu truùc vôùi caùc modul trong moät theå cuûa töøng ngaønh kinh teá. Rieâng coâng vieäc ñoù giôùi tieán boä, coøn Vieät Nam chæ keá thöøa. Quy
thoáng nhaát seõ linh hoaït hôn raát nhieàu. ñaõ ñoøi hoûi moät khoái löôïng chuyeân gia coù taàm hoaïch khoâng gian coù caùch tieáp caän mang tính
hieåu bieát kinh teá vó moâ ñeå coù theå ñeà xuaát ñöôïc. ñònh löôïng, ñeå ñöa ra keát luaän coù tính logic
Khoái RUBIC laø moät khoái laäp phöông nhöng Söù maïng cuûa QH Tænh laø ñöa ra keá saùch phaùt chaët cheõ maø quy hoaïch phi vaät theå khoâng theå
seõ ñöôïc bieán hình, bieán maøu neáu chuùng trieån kinh teá toång hôïp treân toaøn tænh. laøm ñöôïc.
ta caàn thay ñoåi nhöng baûn chaát laø moät khoái
laäp phöông thì vaãn ñöôïc baûo toaøn. QH Tænh Töø keá hoaïch ñoù, coù theå daãn ñeán nhöõng ñoøi hoûi Chaúng haïn, baèng nhaän dieän khoâng gian,
ñöa ra ñònh daïng cho RUBIC laø moät khoái laäp toång quaùt veà phaân boå khoâng gian laõnh thoå, taøi ngöôøi ta nhìn ra caùc höôùng khoâng theå phaùt
phöông vaø QHXD ñöa ra keát caáu beân trong, nguyeân cho töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, khieán trieån do vöôùng nuùi, vöôùng khu vöïc nhaïy caûm
maøu saéc… ñeå khoái RUBIC ñoù moãi maët coù 1 quy hoaïch tænh phaûi coù caùc baûn ñoà chieán löôïc thieân tai. Hoaëc ngöôøi ta nhìn ra ñöôïc caùc
maøu hay ñuû 6 maøu tuøy choïn. coù xeùt ñeán khoâng gian. Song, ôû taàng baäc naøy höôùng tieàm naêng phaùt trieån do gaàn caùc haï
cuûa quyeát saùch, khoâng theå ñi quaù saâu vaøo lónh taàng saép xaây döïng. Töø ñoù, nhaø quy hoaïch vaät
Do vaäy, söï cuøng toàn taïi cuûa hai taàng baäc quy vöïc khoâng gian. Khoâng phaûi bôûi vì khoâng ñuû theå ñöa ra caùc thieát keá, maø chính giaù trò saùng
hoaïch naøy phaûn aùnh chính xaùc söï phaân taàng khaû naêng saûn xuaát ra caùc baûn ñoà khoâng gian, taïo cuûa thieát keá ñoù laøm neân giaù trò phaùt trieån
trong vieäc ra chính saùch. Ñieàu naøy chöùng hoaëc raát coù theå maéc sai laàm veà khoâng gian kinh teá.
minh raèng hai theå loaïi quy hoaïch naøy ñang neáu ñi töø Caáu truùc neàn kinh teá sang Caáu truùc
hoã trôï nhau moät caùch hieäu quaû. Taàng baäc roõ laõnh thoå. QH Tænh coù theå ñöa ra ñònh höôùng cho moät
raøng keøm theo taïo cô cheá linh hoaït laø caùch vuøng ven bieån laø “öu tieân phaùt trieån du lòch”.
thieát laäp theå cheá hieäu quaû phuø hôïp vôùi söï thay Ví duï: Vôùi ngaønh coâng nghieäp, coù söï suy Nhöng cuï theå öu tieân cho khu vöïc naøo, giaûi
ñoåi lieân tuïc cuûa kinh teá thò tröôøng, söï thay ñoåi dieãn tröïc tieáp töø dieän tích ñeán saûn löôïng coâng phaùp kyõ thuaät ra sao? Xöû lyù khoâng gian nhö
cuûa khoa hoïc coâng ngheä. nghieäp. Vôùi coâng nghieäp hieän ñaïi thì ñieàu naøy theá naøo ñeå caùc ngaønh öu tieân vaø ngaønh
ñaõ khoâng coøn ñuùng nöõa. Coâng nghieäp döïa khoâng öu tieân vaãn phaùt trieån haøi hoøa, khoâng
Khaùc veà baûn chaát khoa hoïc vaøo haï taàng vuøng ñeå phaùt trieån. Coâng nghieäp xung ñoät..., ñieàu naøy baét buoäc phaûi coù caùc
QH Tænh, maëc duø theo Luaät Quy hoaïch naêm caøng “ít naëng” caøng duøng ít ñaát vaø cho hieäu quy hoaïch khoâng gian vaät theå cuï theå, chi tieát
2017, coù raát nhieàu vaán ñeà veà khoâng gian laõnh quaû kinh teá cao. Vôùi du lòch, cuõng khoâng coù vôùi söï tham gia cuûa caùc kieán truùc sö, kyõ sö
thoå, song khoâng theå phuû nhaän baûn chaát cuûa gaïch noái naøo giöõa dieän tích vaø doanh thu. Vôùi giao thoâng, xöû lyù kyõ thuaät moâi tröôøng, kinh
noù laø moät Quy hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ caùc coâng ngheä 4.0, seõ khoâng theå tính ñöôïc. teá xaây döïng…
hoäi toång hôïp. Ñaàu tieân noù xaùc ñònh caùc muïc
tieâu taêng tröôûng, chæ tieâu taêng tröôûng chung. QHXD thì ngöôïc laïi, khoâng coù muïc tieâu kieán Ñoù laø söï khaùc bieät cuûa hai boä moân khoa hoïc
Sau ñoù nghieân cöùu xem caùc thaønh phaàn thieát neàn kinh teá cuûa tænh nöõa vì QH Tænh khaùc nhau gaén vôùi hai loaïi hình quy hoaïch.
kinh teá seõ phaân boå ñoùng goùp theá naøo, hoaëc ñaõ laøm, maø taäp trung vaøo kieán taïo caáu truùc Hai khoa hoïc naøy ñoøi hoûi söï tham gia cuûa hai
SË 94 . 2018 19
- K h ∏ i n i ÷ m
giôùi chuyeân gia khaùc nhau. Hoï coù theå cuøng laøm vieäc vôùi nhau Keát luaän:
nhöng vai troø khaùc nhau ôû moãi caáp ñoä. Neáu moät trong hai quy Söï khaùc bieät giöõa hai theå loaïi quy hoaïch naøy ñaõ ñöôïc chöùng
hoaïch, boû ñi söù maïng chính cuûa mình, maø oâm ñoàm söù maïng minh laø hieån nhieân. Sôû dó coù caùc yù kieán khaùc nhau trong thôøi
cuûa caùi kia, ruùt cuïc noù seõ khoâng laøm troøn ñöôïc traùch nhieäm gian vöøa qua laø vì söï höõu haïn cuûa ngoân ngöõ phaùp lyù tieáng Vieät
chính bôûi ñaõ töï laøm coàng keành traùch nhieäm cuûa mình, vaø ñaùnh khi dieãn giaûi töø goác “Plan”.
maát muïc tieâu ban ñaàu, laøm neân baûn chaát coâng vieäc cuûa noù.
QH Tænh hieåu ñuùng vôùi baûn chaát laø keá hoaïch 5-10 naêm phaùt
Khaùc bieät veà khung thôøi gian trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa tænh moät caùch toång theå. Keá hoaïch ñoù
Xöa nay, caùc keá hoaïch phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi coù chu kyø 5 coù phaûi ñöôïc laøm moät caùch tích hôïp ña ngaønh, phaûi coù söï hoã trôï
naêm, taàm nhìn 10 naêm. ÔÛ caùc nöôùc phöông Taây, chu kyø naøy cuûa khoa hoïc baûn ñoà ñeå coù theâm caùc ñònh tính veà khoâng gian...,
cuõng laø 3-5 naêm, hoaëc theo ñuùng nhieäm kyø laõnh ñaïo. Ñieàu naøy baûn chaát laø moät keá hoaïch kinh teá toång hôïp phi vaät theå, nhaèm hoã
khoâng phaûi khoâng coù caên cöù. Bôûi caùc keá hoaïch phaùt trieån kinh trôï quyeát saùch ôû taàng baäc cao nhaát trong quaûn lyù phaùt trieån moät
teá toång hôïp phaûi kòp thôøi thay ñoåi theo thôøi cuoäc. Chuùng cuõng tænh. QHXD laø quy hoaïch khoâng gian vaät theå, bôûi boä moân naøy
khoâng theå luaän ñoaùn quaù xa. Döï baùo cho thôøi kyø treân 5 naêm, vôùi ñöôïc phaùt minh ra laø ñeå gaén chính saùch vôùi caùc ranh giôùi khoâng
toác ñoä phaùt trieån cuûa coâng ngheä ngaøy nay laø ñieàu khoâng töôûng. gian coù theå vaïch leân maët ñaát.
QHXD, traùi laïi, phaûi döïa treân khung thôøi gian ñuû ñeå hoaøn thaønh Neáu QH Tænh traû lôøi ñöôïc caâu hoûi “Tænh ta choïn ñi ñeán ñaâu laø
caùc döï aùn xaây döïng haï taàng cô baûn, neân noù thöôøng coù thôøi haïn ñích?” thì QHXD seõ traû lôøi caâu hoûi tieáp theo “Laøm theá naøo söû
daøi hôn 10 naêm, taàm nhìn 20 naêm hoaëc hôn. Neáu ñaët khung duïng nguoàn taøi nguyeân veà khoâng gian, ñaát ñai, moâi tröôøng, caùc
thôøi gian quaù ngaén, thì khoâng ñöa noåi coâng cuoäc xaây döïng naøo vaät theå ñeå ñi ñeán ñích moät caùch beàn vöõng nhaát?”
vaøo quy hoaïch.
Töø “Quy hoaïch - Plan - Keá hoaïch” khi ñöôïc hieåu roõ veà baûn chaát,
Döï baùo taêng tröôûng kinh teá coù theå ñoaùn ñöôïc 5 naêm tôùi, öôùc ñoaùn vaø söû duïng ñuùng seõ laøm saùng toû hoaøn toaøn caùc baên khoaên veà
(raát ít chính xaùc) cho 10 naêm. Nhöng laïi döï baùo taêng tröôûng daân söï khaùc bieät giöõa Quy hoaïch Tænh vaø QHXD Tænh.
soá cho 20 naêm tieáp theo. Töø ñoù, phaûi phaân phoái taøi nguyeân cho
caùc ngaønh kinh teá trong 5 naêm hay 20 naêm? Neáu phaân phoái
cho 20 naêm thì coù theå phaïm caùc sai laàm lôùn. Neáu phaân phoái chæ
trong 5 naêm, thì laáy gì ñeå ra quyeát saùch laõnh thoå, xem duøng bao
nhieâu ñaát cho noâng nghieäp, coâng nghieäp, ñoâ thò, thöông maïi...
Söï khaùc bieät naøy, moät laàn nöõa cho thaáy, moät khi hai quy hoaïch
naøy phaân thaân ra ñeå hoâ öùng nhau nhö baøn tay traùi vôùi baøn tay
* Vieän tröôûng Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoâng quoác
phaûi, seõ giuùp cho caùc nhaø laõnh ñaïo quaûn trò deã daøng hôn, thay gia (VIUP)
vì goùi troïn caùc quyeát saùch vaøo moät tôø quyeát ñònh pheâ duyeät, maø ** Phoù Vieän tröôûng VIUP
moãi laàn caàn thay ñoåi, seõ phaûi chaïy moät quy trình coàng keành, daøi *** Phoù Tröôûng phoøng Quaûn lyù KHKT - VIUP
hôi, vaø phöùc taïp, quaù söùc giaûi quyeát cuûa heä thoáng.
20 SË 94 . 2018
nguon tai.lieu . vn
