Xem mẫu
- QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG THÍCH ÖÙNG VÔÙI NGAÄP LUÏT
TAÏI VUØNG NOÂNG THOÂN TÆNH QUAÛNG TRÒ
ThS.KTS. HOAØNG ÑÖÙC ANH VUÕ, ThS.KTS. ÑOAØN THÒ LAN
Giaûng vieân Phaân hieäu Ñaïi hoïc Hueá taïi Quaûng Trò
Ñaët vaán ñeà
ÑA NGAØNH
Quaûng Trò laø moät tænh naèm ôû vuøng Baéc Trung Boä, coù khí haäu khaéc nghieät, chòu aûnh höôûng
cuûa haàu heát caùc loaïi thieân tai thöôøng xaûy ra ôû Vieät Nam nhö luõ luït, baõo, aùp thaáp nhieät ñôùi, luõ
queùt, haïn haùn, saït lôû ñaát, trieàu cöôøng... Trong ñoù, xaûy ra nhieàu vaø thöôøng xuyeân haøng naêm
laø baõo vaø luõ luït gaây ra ngaäp uùng treân dieän roäng, ñe doïa cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân vaø aûnh
höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.
Theo soá lieäu Cuïc Thoáng keâ Quaûng Trò, naêm 2017, Quaûng Trò coù daân soá laø 627.276 ngöôøi,
vôùi 70,03% daân soá ôû noâng thoân. Vuøng noâng thoân Quaûng Trò phaàn lôùn coù ñòa hình thaáp,
truõng, heä thoáng soâng ngoøi daøy ñaëc ngaén vaø doác, caùc ñieåm daân cö haàu heát naèm trong vuøng
ngaäp luït. Trong khi ñoù, coâng taùc quy hoaïch xaây döïng noâng thoân hieän nay ôû Quaûng Trò chöa
chuù troïng ñeán caùc giaûi phaùp cuï theå cho vieäc thích öùng ngaäp luït ñòa phöông. Do ñoù, khi xaûy
ra ngaäp luït, vuøng noâng thoân laø nôi chòu haäu quaû naëng neà nhaát veà ngöôøi vaø taøi saûn.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, do bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu, soá löôïng côn baõo vaø luõ luït xaûy ra
vôùi taàn suaát ngaøy caøng nhieàu hôn, cöôøng ñoä lôùn hôn. Töø naêm 1999 trôû laïi ñaây, Quaûng Trò
xaûy ra nhieàu ñôït luõ lôùn, keùo daøi nhieàu ngaøy gaây ngaäp luït naëng. Ñieån hình laø traän luõ lòch söû
thaùng 11 naêm 1999, möa lôùn keát hôïp trieàu cöôøng do aùp thaáp töø bieån Ñoâng vaøo laøm nöôùc
daâng cao, gaây ngaäp luït treân dieän roäng vaø keùo daøi, laøm 56 ngöôøi cheát, 43 ngöôøi bò thöông,
59.936 nhaø bò ngaäp, caùc coâng trình cô sôû haï taàng vaø saûn xuaát kinh doanh bò thieät haïi naëng,
vôùi toång thieät haïi hôn 564 tyû ñoàng. Gaàn ñaây nhaát laø traän luõ thaùng 11 naêm 2017, möa lôùn keùo
daøi ñaõ gaây ngaäp luït ôû caùc huyeän Haûi Laêng, Trieäu Phong, Cam Loä… laøm gaàn 1.000 ngoâi nhaø
bò ngaäp, toác maùi, haøng chuïc heùc ta hoa maøu, caây laâm nghieäp bò gaõy ñoå vaø haøng traêm ngaøn
96 SË 93 . 2018
- ß a n g µ n h
meùt ñeâ keø, coâng trình thuûy lôïi, keânh möông, bò ngaäp. Moät soá vuøng ngaäp saâu töø 1,5 - 4m. n Naêm 2009, côn baõo soá 9 dieãn ra töø cuoái
ñöôøng saù bò saït lôû, aûnh höôûng raát lôùn ñeán thaùng 9 ñeán ñaàu thaùng 10 khoâng ñoå boä tröïc
quaù trình khoâi phuïc saûn xuaát vaø ñôøi soáng n Naêm 2006, côn baõo soá 6 tuy khoâng ñoå tieáp, nhöng ñaõ gaây ra gioù lôùn vaø möa to gaây
cuûa ngöôøi daân. boä tröïc tieáp treân ñòa baøn tænh nhöng ñaõ gaây ngaäp luït saâu treân dieän roäng.
ra gioù lôùn vaø möa to gaây luõ luït vaø ngaäp uùng
treân dieän roäng laøm ngaäp 73 xaõ, phöôøng, thò n Thaùng 10 naêm 2016, möa lôùn keùo daøi
traán cuûa 9 huyeän, thò xaõ vôùi möùc ngaäp töø cuøng vôùi ñaäp Baûo Ñaøi xaû luõ treân thöôïng
0,5 - 3m. nguoàn veà laøm gaàn 1.000 nhaø daân thuoäc 3
xaõ Vónh Laâm, Vónh Thuûy, Vónh Long thuoäc
n Naêm 2007, luõ lôùn keùo daøi nhieàu ngaøy laøm huyeän Vónh Linh bò coâ laäp.
nhieàu vuøng noâng thoân ngaäp treân 25 ngaøy,
ñaëc bieät laø caùc vuøng thaáp truõng ôû huyeän n Thaùng 11 naêm 2017, do möa lôùn keùo
Trieäu Phong, huyeän Haûi Laêng vaø vuøng ven daøi ñaõ gaây ngaäp luït ôû caùc huyeän Haûi Laêng,
soâng Thaïch Haõn. Trieäu Phong, Cam Loä...
Hình 1: Xaõ Haûi Taân, huyeän Haûi Laêng bò
ngaäp saâu trong traän luõ thaùng 11/2017
Coù theå thaáy raèng vaán ñeà ngaäp luït ôû noâng
thoân laø moät trong nhöõng thaùch thöùc nghieâm
troïng ñoái vôùi tænh Quaûng Trò trong vieäc thöïc
hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng. Do
ñoù, nghieân cöùu ñöa ra caùc giaûi phaùp quy
hoaïch xaây döïng thích öùng vôùi ngaäp luït taïi
vuøng noâng thoân laø caáp thieát, nhaèm giaûm
thieät haïi khi xaûy ra ngaäp luït, ñaûm baûo söï
phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng cho noâng
thoân Quaûng Trò.
Thöïc traïng ngaäp luït taïi caùc vuøng Hình 2: Baûn ñoà ngaäp luït lòch söû naêm 1999 ôû huyeän Gio Linh vaø huyeän Cam Loä
noâng thoân tænh Quaûng Trò
Muøa luõ luït ôû Quaûng Trò thöôøng xaûy ra töø giöõa
thaùng 9 ñeán ñaàu thaùng 12 haøng naêm. Tuy
nhieân, nhöõng naêm gaàn ñaây, do aûnh höôûng
bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu neân treân ñòa baøn
thöôøng xaûy ra luõ sôùm vaøo giöõa thaùng 8 ñeán
ñaàu thaùng 9 vaø luõ muoän töø cuoái thaùng 12
ñeán ñaàu thaùng 1.
Caùc traän ngaäp luït lôùn ñieån hình:
n Thaùng 10 naêm 1985, côn baõo Cecil vôùi
gioù maïnh caáp 12 keát hôïp vôùi möa to ñaõ gaây
ngaäp luït lôùn.
n Thaùng 11 naêm 1999, möa lôùn keát hôïp
trieàu cöôøng do aùp thaáp töø bieån Ñoâng vaøo
laøm nöôùc daâng cao, gaây neân traän ngaäp luït
“lòch söû” treân dieän roäng vaø keùo daøi.
n Thaùng 10 naêm 2005, ñôït luõ treân löu vöïc
soâng Beán Haûi laøm 40 xaõ, phöôøng, thò traán Hình 3: Baûn ñoà ngaäp luït lòch söû naêm 1999 ôû huyeän Haûi Laêng
SË 93 . 2018 97
- Hình 4: Caùc nguyeân nhaân gaây ngaäp luït
Nguyeân nhaân gaây ngaäp luït Laäp baûn ñoà caùc khu vöïc coù cao ñoä an toaøn, n Quy hoaïch, xaây döïng caùc khu vöïc traùnh
Nguyeân nhaân chính gaây ngaäp luït taïi vuøng caùc khu vöïc baát lôïi deã bò ngaäp luït ôû tænh baõo, traùnh luõ, xaây döïng caùc vuøng ñeäm, vaønh
noâng thoân Quaûng Trò laø do nôi ñaây thöôøng Quaûng Trò. Töø ñoù ñònh höôùng quy hoaïch xaây ñai xanh.
xuyeân chòu aûnh höôûng cuûa baõo vaø möa lôùn döïng phaùt trieån phuø hôïp, beàn vöõng.
keùo daøi. Trong khi ñaëc ñieåm heä thoáng soâng Quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät:
ngoøi ôû Quaûng Trò nhieàu nhöng ngaén, löu Quy hoaïch phaân khu chöùc naêng thích öùng Ñaùnh giaù, löïa choïn vò trí caùc coâng trình ñaàu
vöïc nhoû, loøng soâng heïp vaø coù ñoä doác lôùn, ngaäp luït: moái giao thoâng quan troïng taïi nhöõng khu vöïc
neân khi coù löôïng möa lôùn, keùo daøi seõ deã gaây n Boá trí ñieåm daân cö noâng thoân môùi taïi caùc an toaøn tröôùc taùc ñoäng cuûa luõ luït, ngaäp uùng.
ra luõ lôùn. Nöôùc luõ leân raát nhanh, traøn qua bôø khu ñaát coù ñòa theá cao raùo, baèng phaúng, an
soâng, chaûy vaøo nhöõng choã truõng vaø gaây ra toaøn khi xaûy ra ngaäp luït. Quy hoaïch caùc Traùnh xaây döïng phaùt trieån heä thoáng haï taàng
ngaäp luït treân dieän roäng. ñieåm daân cö ñaûm baûo caùc ñieàu kieän phaùt giao thoâng chaén ngang doøng thoaùt nöôùc,
trieån kinh teá gia ñình, di daân töø caùc vuøng laøm aûnh höôûng tôùi khaû naêng tieâu thoaùt nöôùc
Ngoaøi ra, coøn moät soá nguyeân nhaân khaùc ngaäp luït naëng leân nôi ôû môùi. cuûa khu vöïc.
gaây ra ngaäp luït:
n Nöôùc bieån daâng: Möïc nöôùc bieån coù daáu hieäu n Boá trí khu trung taâm xaõ taïi khu vöïc ít bò taùc Xaây döïng caùc caàu giao thoâng vöôït luõ, toân
daâng cao vôùi toác ñoä 3-5mm/naêm töø vaøi thaäp ñoäng bôûi ngaäp luït. cao caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng noâng thoân
nieân gaàn ñaây do bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu.
n Luõ thöôïng nguoàn: Do khaû naêng ñieàu tieát
keùm cuûa caùc hoà chöùa thöôïng nguoàn.
n Tình traïng phaù röøng treân löu vöïc laøm taêng
doøng chaûy luõ.
n Vieäc khai thaùc böøa baõi caùt soûi ôû caùc doøng
soâng laøm cho nhieàu ñoaïn bôø soâng bò suït lôû
nghieâm troïng. Vieäc suït lôû caùc bôø soâng cuõng
nhö vieäc boài laáp caùc cöûa soâng caûn trôû vieäc Hình 5: Phaân vuøng öu tieân naâng coát neàn
thoaùt luõ, laøm cho luõ luït lôùn hôn vaø laâu hôn.
n Heä thoáng haï taàng choáng ngaäp khoâng ñaûm
baûo: ñeâ bao, traïm bôm xuoáng caáp, thieáu heä
thoáng tieâu thoaùt nöôùc.
n Chöa coù nhöõng giaûi phaùp thích öùng ngaäp
luït trong quy hoaïch xaây döïng noâng thoân.
Giaûi phaùp quy hoaïch xaây döïng
noâng thoân thích öùng vôùi ngaäp luït
Laäp baûn ñoà nguy cô ngaäp luït: Hình 6: Moät soá giaûi phaùp thích öùng ngaäp luït
98 SË 93 . 2018
- ß a n g µ n h
ñeå thuaän tieän ñi laïi trong muøa möa luõ.
Xaây döïng haønh lang thoaùt luõ, naâng caáp ñeâ ñieàu, bôø keø doïc caùc con soâng; thieát keá keânh daãn nöôùc ra khoûi
vuøng troïng ñieåm trong tröôøng hôïp luõ luït; naâng caáp, môû roäng heä thoáng thoaùt nöôùc.
Xaây döïng caùc hoà ñieàu tieát taïi nhieàu khu vöïc coù chöùc naêng thu nöôùc khi möa lôùn vaø phaân taùn nöôùc khi
coù trieàu cöôøng leân cao.
Caáu truùc laïi bôø soâng:
Loaïi boû caùc vaät caûn, töï nhieân hoùa soâng ngoøi traû laïi moâi tröôøng töï nhieân cho caùc con soâng.
Taêng ñoä che phuû cuûa röøng ñaàu nguoàn:
Khoâi phuïc, troàng môùi, baûo veä röøng ñaàu nguoàn; taêng ñoä che phuû cuûa röøng ñaàu nguoàn ñeå ñieàu tieát luõ vaø
laøm giaûm luõ vuøng haï löu.
Xaây döïng coâng trình thích öùng ngaäp luït:
Naâng neàn coâng trình cao hôn möïc nöôùc ngaäp toái ña.
Vaän ñoäng ngöôøi daân xaây nhaø kieân coá, xaây gaùc löûng, taàng 2 traùnh luõ; ban haønh caùc maãu nhaø noâng thoân
thích hôïp vôùi vuøng ngaäp luït vaø ñöa ra höôùng daãn cuï theå, chi tieát veà keát caáu nhaø choáng ngaäp luït ñeå aùp
duïng tuøy theo ñòa hình, khu vöïc.
Keát luaän
Tröôùc nhöõng taùc ñoäng khoù löôøng cuûa dieãn bieán thieân tai vaø bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu, trong thôøi gian
tôùi, tình traïng ngaäp luït ôû noâng thoân Quaûng Trò seõ dieãn ra caøng nghieâm troïng hôn. Do ñoù, caùc caáp caùc
ngaønh caàn quan taâm hôn nöõa ñeán coâng taùc quy hoaïch xaây döïng thích öùng vôùi ngaäp luït, loàng gheùp
caùc giaûi phaùp quy hoaïch xaây döïng thích öùng vôùi ngaäp luït trong quy hoaïch xaây döïng noâng thoân môùi
nhaèm giaûm thieät haïi khi xaûy ra ngaäp luït, ñaûm baûo söï phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng cho noâng thoân
Quaûng Trò.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Löu Ñöùc Cöôøng, Nguyeãn Huy Duõng (2015), ÖÙng phoù bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng töø quy hoaïch xaây döïng. Taïp chí Kieán truùc
Vieät Nam, soá 10 - 2015.
2. Nguyeãn Quang Höng (2015), Ñaùnh giaù tính bò deã toån thöông luõ luït caùc löu vöïc soâng Thaïch Haõn vaø Beán Haûi. Taïp chí Khoa hoïc Töï
nhieân vaø Coâng ngheä, taäp 31.
3. Quyeát ñònh soá 38/2008/QÑ-UBND ngaøy 28/11/2008 cuûa UBND tænh Quaûng Trò, Chöông trình, keá hoaïch haønh ñoäng thöïc hieän chieán
löôïc quoác gia phoøng choáng vaø giaûm nheï thieân tai ñeán naêm 2020 cuûa tænh Quaûng Trò.
SË 93 . 2018 99
nguon tai.lieu . vn
