Xem mẫu
- CH NG IV
TH C HI N PH NG PHÁP T NG H P CHO QUY HO CH
S D NG B N V NG NGU N TÀI NGUYÊN T AI
I. M C ÍCH
- Rà soát và phát tri n chính sách ÿ h tr cho nh ng s d ng ÿ t ÿai t t nh t
và qu n lý b n v ng ngu n tài nguyên ÿ t ÿai. Nh ÿã trình bày trong ph n
ÿ u, nh ng quy t ÿ nh trong s d ng ÿ t ÿai ÿ c th c hi n trên c s c a
nh ng nh n th c liên quan ÿ n t i ÿa hóa l i nhu n cho ng i s d ng và
c ng ÿ ng dân c . Nh ng nh n th c này ph i ÿ c liên quan ÿ n các l nh
v c xã h i, kinh t và lu t pháp. Chính sách và ch ng trình c a nhà n c
nh h ng ÿ n môi tr ng ÿó.
- C i thi n và ÿ y m nh h th ng quy ho ch, qu n lý và ÿánh giá cho ÿ t và
ngu n tài nguyên ÿ t ÿai. Nh ng h th ng này liên h ÿ n s thu th p và
ÿánh giá nh ng thông tin liên quan cho phép ng i xây d ng quy t ÿ nh có
th là ng i nông dân hay chính quy n ÿ t i u hóa vi c ÿ t ÿ n m c ÿích.
- y m nh c s ban ngành và các c ch ÿi u ph i cho ÿ t ÿai và ngu n tài
nguyên ÿ t ÿai, t ÿó có th hoàn toàn th c hi n ÿ y ÿ chính sách và h
th ng. C n thi t có nh ng s t ng tác v i nh ng ng i s d ng các c p
ÿ , s n xu t ra l ng l n l ng th c, nâng cao m c s ng có th ch p nh n,
qu n lý h sinh thái trên tính b n v ng và gi ÿ c tính ÿa d ng hóa sinh
h c.
- Thi t l p nên c ch b o ÿ m nh ng ho t ÿ ng bao g m và tham gia c a t t
c các ch th liên quan. c bi t là các c ng ÿ ng và ng i dân c p ÿ a
ph ng trong vi c quy t ÿ nh và qu n lý s d ng ÿ t ÿai.
có th ÿ t ÿ c thành công m c tiêu trong m t ch ng trình thì ÿòi h i hai thành
ph n chính:
- Th nh t là ph ng pháp bao g m nh ng ph ng th c có th tái s n xu t
b c k ti p, mà k t qu trong vi c chuy n ÿ i nh ng thông tin v các y u
t t nhiên, kinh t và xã h i cho vi c thu nh p ÿ c cao h n trên c s s
d ng ÿ t ÿai b n v ng.
- Th hai là khung c ch ÿ c c u trúc và t ch c nhân s theo cách có th
th c hi n nh ng quy trình m t cách thành công. Nh ng v n ÿ c a th gi i
trong vi c liên quan ÿ n nh ng yêu c u l ng th c cho dân s có th t ng
m c g p ÿôi trong n a th k t i và nh ng tác ÿ ng c a vi c thâm canh
ngu n tài nguyên ÿ t ÿai ÿã x y ra trong môi tr ng r t tr m tr ng, mà theo
th c t cho th y, không th có hai qu c gia có tình tr ng hoàn toàn gi ng
nhau, nên có nh ng kh n ng gi i pháp ÿ n gi n chung ÿ có th thành các
nguyên lý chung mang tính d hi u và d áp d ng trên toàn th gi i.
Trong th i gian qua, vi c áp d ng ph ng pháp t ng h p toàn di n ÿ ÿ t ÿ n
th a thu n trong vi c s d ng ÿ t ÿai b n v ng ÿòi h i r t nhi u công s c và th i gian.
Trong nh ng n m g n ÿây, m t s ph ng ti n k thu t và kinh t xã h i ÿã tr nên
124
- h u d ng cho vi c h tr các h th ng. Chúng s ÿ c mô t theo các ph n sau trong
ch ng này.
125
- II. PHÁT TRI N KHUNG XÂY D NG NH NG
QUY T NH
H th ng tr giúp quy t ÿ nh có th ÿ c mô t trong Hình 5.1. Các ph n v
thông tin và s li u khác c ng nh quy trình ÿánh giá ÿ t ÿai ÿã ÿ c trình bày trong
các ch ng tr c. Sau khi xác ÿ nh vi c ÿánh giá các ÿ n v b n ÿ ÿ t ÿai/ÿ n v
qu n lý ÿ t ÿai, m i ÿ n v ÿ c so sánh v i nh ng yêu c u môi tr ng c a nh ng cây
tr ng, s n ph m, hay nh ng l i ích có ÿ c t vi c s n xu t ÿó. M t “cây tr ng” thì có
th ÿ c tiêu th (bán), và bao g m không ch s n phâm cây tr ng và v t nuôi, mà còn
nh ng l i ích có t vi c s d ng nh du l ch hay b o v thiên nhiên mà có giá tr v xã
h i hay tài chính.
H th ng s n xu t, ki u s d ng ÿ t ÿai, hay ÿ n v qu n lý ÿ t ÿai c n ph i
ÿ c xác ÿ nh và xem nh là ph n quan tr ng nh h ng và ki m soát ÿ u ra và n ng
su t c a cây tr ng. Thí d nh n ng su t cây tr ng cao h n s ÿ c d ÿoán t h
th ng s n xu t bao g m vi c áp d ng phân bón hay h th ng t i có hi u qu . ánh
giá ti m n ng và hi n t i c a các lo i cây tr ng trên ÿ n v ÿ t ÿai và ÿ ng th i c ng
ph i tính toán ÿ n ti m n ng ÿ u ra hay n ng su t..
so sánh l i nhu n ti m tàng c a m i cách ch n l a, c n thi t ph i tính toán
chi phí s n xu t. Thông tin v lao ÿ ng và m c ÿ qu n lý c ng r t c n thi t ph i có vì
t ÿó s cho ra các s li u c b n trong m t h th ng s n xu t c ng nh chi phí ÿ u t
trong h th ng d li u tính toán. ng th i, c ng ph i xem xét nh ng nh h ng c a
các ki u s d ng ÿ t ÿai, ÿ c bi t là liên quan ÿ n môi tr ng. Nh ng nh h ng liên
quan ÿ n môi tr ng t nhiên bao g m luôn ÿ n s xoái mòn và ô nhi m, nh ng
nh ng nh h ng ÿ n kinh t xã h i thì quan tr ng h n. Do ÿó, trong ph n cu i c a
ti n trình ÿánh giá, ÿ u ra ph i bao g m m i liên h cho m i s n ph m có th có c a
s d ng ÿ t ÿai và tùy thu c vào t l ÿang th c hi n, thông tin v s n xu t, h th ng
s n xu t, n ng su t, r i ro, l i nhu n tài chính và tác ÿ ng môi tr ng.
Giai ÿo n sau cùng là ch n l c ra nh ng k t h p t t nh t c a s d ng ÿ t ÿai
phù h p v i nh ng m c tiêu ÿ ra. S k t h p “t t” ÿây có ngh a là s nh n di n ra
các m c tiêu ban ÿ u là ÿúng. M t cách c th , h th ng tr giúp quy t ÿ nh cho quy
ho ch s d ng ÿ t ÿai là ph ng pháp hai giai ÿo n v i ÿ u ra t các nhà khoa h c t
nhiên là các ch n l a s d ng ÿ t ÿai và c ng là ÿ u vào cho ÿánh giá kinh t xã h i.
Có th nh n m nh r ng trên ph ng pháp quan ÿi m và t ch c thì không ph i
bao hàm ch có thi t k s li u hay ph ng pháp tính toán n ng su t, hay phân tích
kinh t , nghiên c u tác ÿ ng kinh t hay nh ng ch ng trình ÿa m c tiêu, mà còn có
các ph ng pháp thích h p khác tùy theo t l ÿang th c hi n, s l ng và m c ÿ
chính xác c a các s li u chuyên môn. Do ÿó, khung c b n chung là ÿ c l p v i t l ,
và có th s d ng c p qu c gia hay c p nông trang hay các c p trung gian. i u này
có th ÿ c, th nh t là do nó ph n ánh ÿ c nh ng ti n trình thi t l p quy t ÿ nh t
nhiên, và th hai là do m c tiêu c a ch ng trình không xây d ng vào trong các mô
hình, nó ÿ c xác ÿ nh ÿ c l p. Mô hình b n thân nó ÿã trung hòa.
126
- ÁNH GIÁ T AI ÁNH GIÁ KINH T XÃ H I
1 2 3 4
C s d li u C s d li u C s d Các y u t
tài nguyên s d ng ÿ t li u kinh t xã h i
ÿ t ÿai ÿai
1. t 1. Yêu c u cây 1. Chi phí 1. M c ÿích
2. Khí h u tr ng ÿ ut 2. Ngu n tài
3. Y u t 2. H th ng 2. Giá bán nguyên con
khác s n xu t ng i
5
Nh n di n ÿ n v
qu n lý ÿ t ÿai
6
M i ÿ n v qu n lý ÿ t ÿai
c n xác ÿ nh:
i. S n ph m và cây tr ng có th
ii. H th ng s n xu t có th
iii. M c ÿ n ng su t;
iv. u t /thu h i
v. Nh ng y u t r i ro
vi. Tác ÿ ng môi tr ng
KH N NG CH N L A S D NG T AI
7. Th c hi n t i u hóa ÿa m c tiêu ÿ t i ÿa hóa
vi c ÿ t ÿ n m c tiêu mong c
8. CH N L C S D NG T AI
T T NH T
Hình 5.1: H th ng h tr quy t ÿ nh cho quy ho ch s d ng ÿ t ÿai
127
- III. PHÁT TRI N C S D LI U TH NG KÊ VÀ
NH V
FAO (1993) và Dalal-Clayton và Dent (1993; trong FAO, 1993) cung c p
nh ng gi i thi u ban ÿ u cho các c s d li u liên quan ÿ n vi c qu n lý ngu n tài
nguyên ÿ t ÿai và quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
1. C s d li u khí h u
T t c các qu c gia ÿ u có m ng l i các tr m khí t ng ÿ quan sát và thu
th p s li u khí h u và nh ng ÿi u ki n c a th i ti t. Trong các vùng quá xa khó ÿ n
ÿ c nh các vùng r ng nhi t ÿ i, vùng núi hay các vùng sa m c, thì kho ng cách các
tr m quan sát khá r ng, v i nh ng gi i h n trong vi c ghi nh n theo hàng n m và
th ng có nhi u kho ng h , hay nói chung v n có b s li u ÿ c tr ng ch a hoàn
ch nh. Do ÿó, c n thi t ph i ti n hành n i suy, ÿ c bi t là các Ban chuyên ngành c a
UN nh WMO (Weather Management Organization) và FAO có th h tr nh ng v n
ÿ gi i h n này.
M t trong nhi u c s d li u khí h u là METEO, mà FAO ÿã phát tri n v i
ph n m m b ng anh ng . Ph n m m này ÿ c thi t k cho vi c nh p tr c ti p s li u
khí h u vào hay s hóa vào nh dùng CLICOM. ây là c s d li u c a WMO ÿang
ÿ c s d ng ph c v cho nhi u qu c gia trên th gi i. METEO c ng h u d ng ÿ
tính toán ÿ b c h i ti m n ng và th c t .
2. C s d li u cho ÿ t và ÿ a hình
G n nh m i qu c gia ÿ u có làm nh ng ki m kê v tài nguyên ÿ t, nh ng m c
ÿ chi ti t và tiêu chu n phân lo i ÿ t thì r t khác nhau khi n cho vi c xác ÿ nh m i
liên quan v ÿ t gi a các qu c gia g p nhi u khó kh n. Thông th ng, thì không có s
n i k t l n nhau gi a ÿ t và ÿ a hình trong m t h sinh thái sinh c nh chung, là ÿi u
ki n tiên quy t ban ÿ u cho ph ng pháp toàn di n quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
liên quan ÿ n v n ÿ này FAO và UNESCO ÿã ch trì so n th o ra B n ÿ
ÿ t th gi i n m 1960 ÿ n 1970. FAO hi n nay ÿang trong ti n trình c p nh t hóa
nh ng thông tin th gi i này ÿ s d ng phát tri n thành c s d li u cho các ngành
trong các qu c gia. h tr cho ch ng trình này, n m 1989 FAO phát tri n thành
FAO/ISRIC c s d li u ph u di n ÿ t th gi i. Ch c n ng c a b ph n này là l u
tr , phân lo i và chu n hóa các s li u kh o sát bao g m luôn c v trí, mô t ph u di n
và s li u phân tích.
FAO, UNEP, ISSS và ISRIC ÿang h p tác trong vi c phát tri n c s d li u s
hóa ÿ a hình và ÿ t th gi i (SOTER: World SOil and TERrain Digital Databases)
(FAO, 1993c). C s này s cung c p ph ng pháp cho vi c mô t ÿ t ÿai và thành
ph n c a ÿ t theo sinh c nh mà ÿang ÿ c áp d ng trong các ÿi m th nghi m nhi u
qu c gia thu c kh i Châu M La Tinh, B c M và Châu Phi. Quy n h ng d n và
ph n m m cho ng i s d ng là SOTER. C s d li u c a ÿ t và ÿ a hình c ng ph i
bao g m luôn các thông tin v s nguy h i ÿ a ch t c a ÿ t ÿai nh l t, tr t ÿ t, l p
vùi do tro núi l a, c ng nh nh ng nguy h i hóa ÿ a ch t nh : ch t ÿ c h i, nh ng ÿ c
tính phóng x . Nh ng v n ÿ x y ra c a các khoáng s n hay v t li u xây d ng c ng
ph i ÿ c li t kê, ÿánh giá và t n tr , khi nó ÿ c x y ra trong ÿ t hay ÿ a hình mà ÿã
ÿ c s d ng cho c s d li u.
M t cách t ng quát, vi c thi t l p các c s d li u ngày nay ÿã ÿ c trang b
và ho t ÿ ng nh vào vi n thám và k thu t ÿ nh v toàn c u GPS. Nh h tr c a các
k thu t này mà nhi u qu c gia trên th gi i ÿã b t ÿ u ÿánh giá c p qu c gia theo các
128
- d ng khác nhau v s suy thoái ÿ t, mà ÿ c xây d ng và phát tri n t ph ng pháp
ánh giá toàn c u s suy thoái ÿ t c a UNEP/ISRIC (GLASOD)(ISRIC, 1990).
3. C s d li u ngu n tài nguyên n c
Ngo i tr các qu c gia phát tri n, s phát tri n c a c s d li u ngu n tài
nguyên n c và s d ng s li u này v n còn ch m so v i ÿ t và ÿ a hình. C s d
li u này ÿòi h i phân tích các s li u liên quan c a các tr m khí t ng, s ÿo l ng l p
l i nhi u l n v dòng ch y, ÿánh giá ti m n ng t n tr n c ng m thông qua vi c phân
tích các l gi ng khoan, và s l ng c ng nh lo i s d ng th t s c a các ngu n tài
nguyên n c. WMO, UNESCO, FAO, và UNDP ÿang tích c c ho t ÿ ng trong vi c
h tr cho thu th p các s li u v tài nguyên n c c p qu c gia, c p vùng và c p th
gi i. Các s li u thu th p ÿ c hi n nay FAO ÿang dùng ph n m m AQUASTAT ch y
trong ch ng trình xây d ng tài li u th y s n n i ÿ a.
4. C s d li u v che ph ÿ t ÿai và ÿa d ng hóa sinh h c
Trong t t c các qu c gia trên th gi i ÿ u có nh ng b n ÿ mô t các d ng che
ph m t ÿ t bao g m r ng, vùng hoang vu, và th c v t vùng ng p n c, nh ng nh ng
thông tin v trí ÿ a lý trên s ÿa d ng các loài th c v t và ÿ ng v t và giá tr c a nó thì
th ng không t p trung m t n i mà rãi rác các vi n tr ng khác nhau. UNESCO,
FAO và các trung tâm chuyên môn qu c t ÿang c g ng bù ÿ p cho v n ÿ này trong
vi c h tr cho các qu c gia hay các vùng nh Liên minh h p tác qu c gia Amazon.
Trong tr ng h p lâm nghi p, FAO ÿã th ng kê ÿ c các ngu n tài nguyên r ng trên
th gi i vào n m 1980 và 1990, ÿ ng th i c ng h tr cho Ch ng Trình Hành ng
Cho R ng Nhi t i Qu c Gia. ây là b t ÿ u cho li t kê có h th ng c a t t c các
lo i che ph m t ÿ t, trong s h p tác v i nh ng trung tâm qu c gia, b t ÿ u t nh ng
n c Châu Phi thông qua ÿ án AFRICOVER.
Trong nh ng vùng ÿ c bi t nh là vùng có giá tr v kh o c h c hay ph n
nh nh ng h th ng s d ng ÿ t ÿai ÿi n hình trong th i gian qua, c ng ÿ c bao g m
trong c s d li u che ph m t ÿ t hay ÿ c x lý riêng bi t.
5. C s d li u v s d ng ÿ t ÿai, h th ng cây tr ng và s n xu t
Trong t t c các qu c gia ÿ u có so n th o ra các thông tin c th v s d ng
ÿ t ÿai, nh ng thông th ng mô t c p huy n hay xã h n là có nh ng s li u c th
v v trí ÿ a lý. Thi u m t vài ph ng pháp th c hành, ÿ n gi n và thông d ng mô t
nh ng s d ng ÿ t ÿai và h th ng s n xu t (???). Hi n nay, ÿang ti n hành công vi c
h tr cho các c quan qu c gia trong vi c c i thi n c s d li u có v trí ÿ a lý trên
s d ng ÿ t ÿai. M i s d ng ÿ t ÿai ph i ÿ c ÿánh giá trên kh n ng b n v ng lâu
dài, trên c s c a các ch th b n v ng trong ph n tr c ÿã ÿ c p.
Nhi u qu c gia ÿã có nh ng thông tin c b n v yêu c u c a môi tr ng nh
nh ng ÿi u ki n khí h u, nh ng ÿi u ki n ÿ t và ÿ a hình, ch t l ng n c c a nh ng
cây l ng th c ÿ a ph ng, cây tr ng cho xu t kh u, nh ng ÿ n ÿi n, súc v t n i ÿ a
và th y s n cho tiêu th . Nhi u gi ng hay ch ng loài m i ÿang tr nên h u d ng thông
qua vi c lai t o b ng các k thu t sinh h c hay ch n l c gi ng và ÿ ng th i c ng có
nhi u thông tin h n v nh ng yêu c u c a nó c ng ÿã và ÿang ÿ c thu th p b i h
th ng CGIAR c a nghiên c u nông nghi p qu c t .
FAO s d ng nh ng thông tin cho vi c phát tri n c a c s d li u hai m c ÿ
t ng quát trên yêu c u cây tr ng và môi tr ng. M c ÿ th nh t, ECOCROP1, hi n
t i chi m kho ng 1200 loài và s cho k t qu nh ng thông tin trên các cây tr ng ch n
l c cho môi tr ng t nhiên và cho s d ng, và trên nh ng gi i h n v m t khí h u và
129
- ÿ t trong b n thân các lo i cây tr ng ÿó ÿ có th phát tri n ÿ c t t. C s d li u
m c ÿ hai là ECOCROP 2 thì ÿang ÿ c làm thành d li u mô hình trên nh ng ti n
trình c a cây tr ng theo các giai ÿo n sinh tr ng khác nhau.
130
- 6. C s d li u v nh ng ÿi u ki n xã h i và các liên quan
Nh ng thông tin d li u ch a các thông tin v các y u t xã h i ph i ÿ c xác
ÿ nh theo nh ng m c ÿích, ngu n tài nguyên và nh ng tr ng i c a m i c ng ÿ ng,
l p hay nhóm trong vùng ÿang phát tri n. Nh ng v n ÿ này có th thu ÿ c thông
qua ph ng pháp h th ng canh tác. M t nhân t c n thi t c a c s d li u xã h i là
thông tin trên h th ng hi n t i ÿ ng ký và s h u ÿ t ÿai, quy n s d ng ÿ t ÿai, th
tr ng ÿ t ÿai và các d ng khuy n khích và thu trong các vùng có liên quan nh ÿã
trình bày chi ti t trong ph n tr c, ÿ ng th i c ng ÿánh giá s trung th c và ÿ y ÿ
cho phát tri n b n v ng (Bruce, 1994). C s d li u ph i ch a ÿ ng các thông tin v
nh ng yêu c u s ng c a các nhóm ng i s d ng ÿ t ÿai khác nhau, gia t ng các c
mu n c a dân ÿ a ph ng, chi u h ng di dân ra và vào theo mùa hay v nh vi n, và
các ngu n lao ÿ ng trong và ngoài vùng. Các thông tin trên m c ÿ v xây d ng c s
h t ng, kh n ng ho t ÿ ng khuy n nông và nh ng kh n ng v nh ng tín d ng cho
các ho t ÿ ng c a nông dân và các c s công th ng nghi p khác c p ÿ a ph ng
c ng ph i ÿ c bao g m vào trong c s d li u này. Cu i cùng nh ng ÿi u ki n v
s c kh e ÿ a ph ng c ng ph i ÿ c li t kê và bao g m luôn trong ÿó các tác nhân
gây b nh và d ch trên các ÿ n v ÿ t ÿai khác nhau trong vùng nghiên c u.
7. C s d li u v chi u h ng kinh t
Chi phí ÿ u t và giá bán hi n t i cho ÿ u ra c ng ÿòi h i xác ÿ nh cho các ch c
l a và ch n l c ra các kh n ng ch c l a h n h p t t nh t ÿ ÿ t ÿ n các m c tiêu ÿ
ra. Nh ng thông tin này có th có ÿ c t các thông tin công c ng, và thi t k c s
d li u cho ÿ nh h ng t i. Tuy nhiên, c ng ph i ghi nh n r ng ÿ u vào và ÿ u ra v
kinh t thì r t bi n ÿ ng, liên quan ÿ n nh ng u tiên c a chính quy n trung ng, s
xu t hi n c a các k khô h n chính, ng p l hay nh ng nguy h i v các m t t nhiên
khác, và tình tr ng kh n c p c a nh ng tình tr ng xung ÿ t b t n trong qu c gia. S
phát tri n th ng m i qu c t , c h i cho ngành ngh lao ÿ ng, du l ch, tín d ng hay
các chu n b tr giúp cho các ch ng trình ÿi u ch nh c s t ch c, và s thay ÿ i
trong các thành ph n quy n l c, t t c ÿ u nh h ng ÿ n các ÿi u ki n kinh t xã h i,
t t ch c chính quy n trung ng ÿ n c p c ng ÿ ng làng xã. Trong khi các c s d
li u sinh h c t nhiên có th có th i gian giá tr s d ng t 20 ÿ n 30 n m, c s d
li u kinh t xã h i th ng ph i ÿi u ch nh th ng xuyên sau m i 5 ÿ n 10 n m.
IV. PHÁT TRI N NH NG PH NG TI N TH NG
NH T VÀ K T N I C S D LI U THEO KHÔNG
GIAN VÀ TH I GIAN
Các khoanh v c a m t di n tích ÿ c bao ph b i m t k ho ch s d ng ÿ t
ÿai có th ÿ c làm trên c s ranh gi i hành chính c a T nh, Huy n, Thành ph ,....
hay theo ranh gi i ÿ n v ÿ t ÿai t nhiên trong m t khu v c l u v c sông, ÿ n v ÿ a
m o, nh ng bán l u v c, hay nh ng ÿ n v sinh thái sinh c nh,... hay trên c s k t
h p các ph n trên.
D li u ÿ c ph i h p vào trong c s d li u thì có kh n ng trình bày d i
d ng b n ÿ , th ng kê và bi u b ng, do ÿó, nó ÿ c biên so n các d ng và t l khác
nhau. Nh ng mâu thu n nhau v m t không gian s gây nhi u khó kh n và t n th i
gian ÿ có ÿ c tính t ng h p cho ti n trình xây d ng các quy t ÿ nh vi c qu n lý
ngu n tài nguyên, ÿ c bi t là các ÿ n v sinh thái sinh c nh không ph i là nh ng ÿi m
kh i ÿ u c b n.
131
- V i s phát tri n liên t c c a các ph n c ng và m m máy tính, c ng nh giá c
phù h p s h tr nhi u cho các ch ng trình quy ho ch c p qu c gia, t nh c ng nh
các thành ph , nh ng ÿi u ki n này ÿang ÿ c c i thiên m t cách sâu s c. c bi t,
vi c phát tri n các ph n m m v H th ng thông tin ÿ t ÿai (LIS, Meyerinck và ctv.,
1988), và H th ng thông tin ÿ a lý (GIS) ÿã giúp cho vi c ÿ nh v các c s d li u
ÿ a lý t o thu n l i trong vi c t o nhi u l p thông tin d i d ng s hóa. M i l p thông
tin là m t b n ÿ ÿ n tính và có th ch ng l p hay tách l p ra m t cách ÿ c l p b t
k t l nào hay theo không gian nào.
S thi t l p các c s d li u c a GIS/LIS ÿ c trình bày trong hình 5.2. i
quy ho ch tài nguyên thiên nhiên ÿa ngành ÿòi h i ph i s d ng h th ng GIS/LIS nh
là m t ph ng ti n hi u qu trong vi c h tr cho quy ho ch s d ng ÿ t ÿai. Nó bao
g m các nhà ÿ a lý t nhiên, nhà nông h c, nhà mô hình khí h u-ÿ t-cây tr ng, nhà
tr c ÿ c, nhà tin h c, nhà kinh t , khoa h c gia xã h i h c, và c ng bao g m luôn các
nhà phát tri n d li u ÿ ÿ m b o r ng h th ng và s n ph m c a nó ÿ c truy n ÿi
thông su t ÿ n nh ng ng i s d ng nh các nhà xây d ng chính sách và các ch th
các c p ÿ khác nhau.
Hi n nay, v n còn nhi u h n ch v m t k thu t và t ch c trong vi c h u
d ng hóa k thu t GIS, ÿ c bi t là các n c kém và ÿang phát tri n (Sombroek va2
Antoine, 1994). B n h n ch quan tr ng là :
(i) Phân tích không ÿ y ÿ các v n ÿ th t c th nh nó ÿang x y ra trong
vi c qu n lý ÿ t ÿai ph c t p và v n ÿ b n v ng c p ÿ nông h , và
c ng nh nó bao g m trong vi c t ng h p nh ng v n ÿ liên quan ÿ n
sinh h c, kinh t xã h i và chính tr trong m t th chung toàn di n
(ii) Nh ng gi i h n trong kh n ng h u d ng c a s li u và ch t l ng s
li u t t c các t l , ÿ c bi t là các s li u này c n ph i có s kh o sát
th c t m t ÿ t
(iii) Thi u s trao ÿ i th ng xuyên các s li u, ÿ nh d ng và các ph n chính
c a h th ng
(iv) Nh ng ph ng ti n thông tin không ÿ y ÿ gi a các h th ng máy tính,
b ph n cung c p s li u và ng i s d ng thí d nh các vùng có m ng
l i ÿi n tho i còn nghèo nào ch a thông su t .
Nhìn chung, tình tr ng hi n t i là các k thu t thông tin s ÿang phát tri n
m c ÿ ngày càng nhanh ÿ t o ra các thông tin cho các ngành v tài nguyên thiên
nghiên c a các qu c gia ÿang phát tri n. ây là tri n v ng phát tri n chung cho h
th ng hòa nh p toàn c u c a các qu c gia này.
132
- C s d li u
x h i
chính tr ,
và kinh t
C s h t ng (thành ph , ....
Hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai
C s Th c v t/che ph ÿ t ÿai
d li u
tài nguyên Ngu n tài nguyên n c
thiên nhiên
t/d ng hình ÿ t ÿai
B nÿ n n
Hình 5.2 : H th ng thông tin ÿ a lý GIS s hóa
V. PHÂN TÍCH A M C TIÊU VÀ K THU T T I U
HÓA D LI U
Thông th ng, có nhi u m c ÿích ÿ c ÿ ra sau khi có s th a thu n trong
vi c qu n lý tài nguyên ÿ t ÿai. Nh ng m c ÿích này có th r ng hay h p và có ít
t ng h p ho c hoàn toàn không t ng h p v i nhau, nh ng th ng ÿ c s p x p
theo th t u tiên. Nh ng m c ÿích ph i ÿ c xác ÿ nh là “t t nh t” hay “t i u” và
ÿ c ÿ nh ngh a rõ trong s liên quan ÿ n s d ng ÿ t ÿai. Nh ng m c ÿích và tính
quan tr ng t ng ÿ i c a nó có th luôn ÿ c thay ÿ i theo kh n ng l a ch n. i u
này làm gi m tính lâu b n c a các b n ÿ thích nghi ÿ c in ra và nh ng b n ÿ này
ch ÿ c xem nh là nh ng k t qu t m th i, và có th nâng cao ch t l ng c a nó liên
t c theo c p nh t hóa s li u trong h th ng máy tính b ng các cách k t h p,và phân
lo i l i theo s li u c b n có ÿ c.
Kh n ng c ng có th xây d ng quy ho ch s d ng ÿ t ÿai m c ÿ ÿ a
ph ng theo các m c ÿích ÿ c x p h ng th t u tiên, nh ng th c t thì t i ÿa hóa
ÿa m c tiêu ch có th th c hi n ÿ c thông qua ch ng trình tuy n tính hay nh ng
ph ng pháp toán h c khác. M t vài ph n m m c a máy tính c ng ÿang ÿ c phát
tri n ra ÿ s d ng cho m c ÿích này.
B c ÿ u có th c l ng tr c nh t nh ng m c tiêu và m c ÿích c a chính
quy n và ng i s d ng ÿ t ÿai b ng cách là s d ng nh ng c s d li u kh n ng
133
- s n xu t c a ÿ t ÿai chung v i nh ng k t qu khác v phân vùng sinh thái nông nghi p
ÿ c l ng s phân b s d ng ÿ t ÿai trùng v i nh ng nh ng m c tiêu ÿó. Nh ng
ph ng pháp trong các ch ng trình tuy n tính ÿã và ÿang ÿ c s d ng ÿ cung c p
m t qui trình t i u hóa s d ng ÿ t ÿai trên c s các thông tin v phân vùng sinh thái
nông nghi p. Trong ch ng trình này, hay ch ng trình phi tuy n tính hay ph ng
pháp ÿa m c tiêu có th ÿ c s d ng ÿ hô tr cho các nhà quy ho ch c a chính
quy n, ng i s d ng ÿ t ÿai và nh ng ch th khác trong vi c th a thu n v i nhau v
s d ng ÿ t ÿai và trong ti n trình xây d ng quy t ÿ nh. K t qu này s cung c p s
phân b s d ng ÿ t ÿai k ti p nhau ÿ ÿáp ng nh ng m c tiêu và v n ÿ tr ng i ÿã
ÿ c th o lu n, ÿ n khi m t quy t ÿ nh ÿ c ÿ ra trên s ch n l c nh ng cái mà ÿ t
g n hay ÿúng v i nh ng m c ÿích.
S tính toán kh n ng s n xu t c a ÿ t ÿai ÿ y ÿ trong s d ng hi n t i và d
ÿoán kh n ng cung c p b ng s l ng có th th c hi n ÿ c thông qua các quan sát
th c t và ÿo ÿ m trong th i gian dài. Tuy nhiên, nh ng ng i s d ng ÿ t ÿai và các
chuyên gia khác có th c l ng kh n ng c a các s d ng ÿ t ÿai m i trên các lo i
chuyên bi t c a ÿ t ÿai trong vi c so sánh v i nh ng s d ng hi n có.
VI. NH NG PH NG TI N XÃ H I, KINH T VÀ
CHÍNH TR CHO XÂY D NG QUY T NH TRONG
S D NG T AI
Nh ng quy t ÿ nh s d ng ÿ t ÿai thì hi m khi ÿ c xây d ng b i các cá nhân
hay chính quy n riêng bi t. H u h t trong t t c các tr ng h p, s th a thu n trong s
d ng ÿ t ÿai ÿi tr c, và k ÿó là ÿ a ÿ n nh ng quy t ÿ nh. Nh ng k t qu ÿ t ÿ c
ho c có tri n v ng ÿ t ÿ n, hay các quy t ÿ nh ÿ a ÿ n nh ng kho ng cách l n hay
nh h n gi a các ch th trong s d ng ÿ t ÿai.
Trong ph ng pháp t ng h p, nh ng ÿ i tác và các ch th trong vi c th a
thu n cho s d ng ÿ t ÿai s có nh ng h tr k thu t h u hi u theo 3 h ng:
- Ngôn ng k thu t thông th ng, nh ng d ng ÿ c các nhóm khác nhau có
cùng cách hi u gi ng nhau;
- C b n ki n th c thông tin thông th ng, bao g m các ngu n tài nguyên ÿ t ÿai
và ngu n tài nguyên n c, ngu n tài nguyên th c v t và cây tr ng, c s h
t ng (ÿ ng, th tr ng c a s n ph m và ÿ u t ...) và nh ng ch ÿ nh s kh i
c a các m c tiêu chính t các nhóm khác nhau;
- Ch ng trình ph ng án s d ng ÿ t ÿai, s cung c p hi u qu nh ng b n ÿ
phân b s d ng ÿ t ÿai và nh ng thông tin ÿ c gi i ÿoán khác trên c s c a
các m c ÿích và s chuyên bi t hóa ÿ c quy ÿ nh b i nh ng thành ph n tham
gia các ÿi m khác nhau trong su t quá trình th a thu n.
Thu th p các c s d li u v sinh h c môi tr ng và kinh t xã h i, l u tr
trong h th ng GIS/LIS và phân tích d i d ng ÿa m c tiêu, và t i u hóa k t qu ki u
s d ng ÿ t ÿai trên các ti u vùng sinh thái nông nghi p, v n ÿ qu n lý ngu n tài
nguyên kinh t xã h i hay ÿ n v ÿ t ÿai t nhiên, s t n l i nh là nh ng bài t p lý
thuy t n u t t c các ch th không ÿ c bao g m ÿ y ÿ trong ÿó. S tham d tr c
tiên c a h là s quy t ÿ nh ÿ b t ÿ u cho vi c quy ho ch t ng h p ngu n tài nguyên
cho m t vùng ÿã xác ÿ nh (qu c gia, t nh, huy n, thành ph , làng xã). Giai ÿo n hai là
ti p xúc gi a các nhà quy ho ch và các ch th nh m ÿ c tính hóa các d ng hi n có
c a s d ng và che ph ÿ t ÿai và xác ÿ nh nh ng ki u s d ng ÿ t ÿai có ÿ c và h u
d ng cho t ng lai. i u này ÿ c th c hi n b ng cách kh o sát, ph ng v n và nghe
134
- t qu n chúng, và gom l i t ng m c theo các b c ÿã trình bày trong các ph n tr c
v ch t l ng và nh ng gi i h n c a ÿ t ÿai cho các s d ng khác nhau.
H u h t s tham gia c a các ch th thì ÿ c ÿ t trong t ng b c. ngh s
d ng ÿ t ÿai trên ÿ n v nh là k t qu c a k thu t t i u hóa ÿ c áp d ng cho các
b s li u v sinh h c môi tr ng và kinh t trong GIS so v i nh ng than phi n, nhu
c u, nh ng v n ÿ liên quan và môi tr ng s ng c a các ch th khác nhau. i u này
th ng ÿ a ÿ n nh ng mâu thu n và ÿòi h i ph i có di n ÿàn thích h p ÿ ÿ t ÿ n s
th a thu n (Roling, 1994) và nh ng quy t ÿ nh ÿ c ÿ ra theo t ng c p ÿ liên quan.
Có nhi u d ng di n ÿàn c p ÿ a ph ng làng xã, t nh ng s t v n không chính
th c gi a nh ng tr ng lão trong làng thông qua vi c b u ch n ra h i ÿ ng s d ng
ÿ t ÿai c p làng xã ÿ n h i ÿ ng quy ho ch c p huy n và ch ng trình quy ho ch phát
tri n và b o v qu c gia.
ho t ÿ ng quy ho ch s d ng ÿ t ÿai chuyên bi t c p huy n, hay c p t nh,
b n thân nôi t i nhóm quy ho ch c a các ch th và nh ng chuyên viên quy ho ch
ph i ÿ c thành l p g m m t ch t ch ÿ c l p và m t th ký có trình ÿ t t. Ch c
n ng cho t ng nhóm nh trong b n thân nhóm quy ho ch ph i ÿ c phân chia c th .
S tham gia c a m i ng i trong ti n trình quy ho ch có hai d ng b khuy t.
Th nh t là m c ÿ t ch c ban b , h tr k thu t có th cung c p cho m i ng i
ÿ giúp h sàn l c nhu c u c n thi t m t cách rõ ràng nh ng gì ÿã ÿ c li t ra tr c
ÿây. Th hai, k ho ch s d ng ÿ t ÿai ph i ÿ c ph n bi n và rà soát l i ÿ ÿ c s
ch p thu n c a m i ng i trong ki n th c t có c a h và nh ng h tr k thu t ÿã
ÿ c cung c p.
Ti n trình th a thu n và xây d ng quy t ÿ nh thì th ng kéo dài, b i vì trong
ph n mâu thu n gi a nhu c u v i ÿòi h i cho ÿ t ÿai và trong ph n thông qua các ti n
trình ch n l a s d ng ÿ t ÿai và các c h i c ng nh các tr ng i s ngày m t rõ ràng
h n cho m i ng i tham gia. y m nh và gia t ng s hi u bi t thông th ng cho m i
ng i, k t qu c a m i l t t i u hóa ti p theo s r t h u d ng cho các nhà quy ho ch
và ng i s d ng ÿ t ÿai trong vi c ÿáp ng v i nh ng m c ÿích và nh ng tr ng i
liên ti p mà h ÿã khám phá ra ÿ n khi nh ng k ho ch c th hay mong c ÿ t ÿ c.
Ph ng pháp h th ng m ng l i cho quy ho ch thì ch có ý ngh a c a t o ra
m t k ho ch s d ng ÿ t ÿai mà có s h p tác ÿ y ÿ nh t c a m i ban ngành trong
xã h i cho vi c th c hi n và nâng cao nh ng c h i t t nh t và thành công nh t.
Trong m t s ÿ i m i quy n s d ng ÿ t ÿai c p qu c gia bao g m luôn c vi c
ti n ÿ n vai trò ph n trong các ÿ án ÿ ng ký quy n s d ng ÿ t ÿai và th tr ng ÿ t
ÿai là v n ÿ u tiên c a qu c gia. Trong tình tr ng ÿó, c n thi t ph i thi t l p nên m t
nhóm v “Công vi c c th quy ÿ nh hóa ÿ t ÿai” bên c nh các b ph n quy ho ch s
d ng ÿ t ÿai thì có th thích h p nh t. V n ÿ này ph i ÿ i phó v i s h p nh t ÿ t
ÿai, ÿ a chính và s thi t l p hay t p trung hóa nh ng ngành qu n lý ÿ t ÿai có hi u
qu , kích thích s ÿ ng ký quy n s d ng ÿ t ÿai trong vi c h p tác v i nh ng c u trúc
v t ch c lu t.
135
- CH NG VI
K T QU I N HÌNH TRONG PH NG PHÁP XÂY D NG
PH NG ÁN CHO QUY HO CH S D NG T AI C P
HUY N NG B NG SÔNG C U LONG
I. PH N GI I THI U
1. Theo CV s 1814/CV-TC C, 1998
Các ph ng án QHSD ÿ t ÿai ÿ c xây d ng trên c s có s hi p th ng
(thông qua h i ngh , h i th o ÿ tho thu n và l y ý ki n ÿóng góp) v i các ban ngành
liên quan v nhu c u di n tích, lo i ÿ t và ph m vi phân b s d ng. Báo cáo thuy t
minh quy ho ch ÿ c so n th o theo ÿ c ng h ng d n vi t "Báo cao quy ho ch s
d ng ÿ t ÿai" do TC C quy ÿ nh (kèm theo CV s 1814/CV-TC C, ngày
12/10/1998).
Yêu c u c a ph ng án quy ho ch là:
- c các ban ngành ch p nh n
- Phù h p v i tình hình th c t và
- Có tính kh thi cao.
N i dung chính c a ph ng án quy ho ch là:
- B trí ÿ t ÿai v i c c u h p lý theo không gian b ng cách khoanh xác
ÿ nh các lo i ÿ t chính (ÿ t NN, ÿ t LN, ÿ t khu dân c nông thôn, ÿ t
ÿô th , ÿ t chuyên dùng và ÿ t ch a s d ng)
- nh tuy n l a ch n ÿ a ÿi m c th cho các d án, công trình, các khu
ÿ t s d ng theo t ng m c ÿích c th ÿ i v i s n xu t NN, LN....( c n
c vào yêu c u v v trí, ÿ a lý, ÿ a Hình, ÿ a m o, th nh ng, ch t
l ng ÿ t, ÿ a ch t th y v n, l l t, tiêu thoát n c, giao thông ÿi l i môi
tr ng....) và th i gian ( ÿ nh k th c hi n cho t ng m c ÿích s d ng
ÿ t).
K t qu ph n nh n i dung c a ph ng án quy ho ch ÿ c th hi n:
- B ng báo cáo thuy t minh, trong h th ng bi u cân ÿ i s d ng ÿ t ÿai
- Khoanh v trên b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
2. Theo Thông t 30-2004/BTNMT, 2004
Theo thông t 30-2004 c a B Tài Nguyên và Môi tr ng thì xây d ng ph ng
án quy ho ch s d ng ÿ t ph i theo các ÿi m sau:
Phân b qu ÿ t cho nhu c u phát tri n kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh
bao g m:
- Xác ÿ nh di n tích ÿ t ÿ phân b cho nhu c u phát tri n kinh t - xã h i,
qu c phòng, an ninh c a c n c, các ngành và các ÿ a ph ng g m ÿ t s n
134
- xu t nông nghi p (ÿ t tr ng cây lâu n m, ÿ t tr ng cây hàng n m trong ÿó
làm rõ di n tích ÿ t tr ng lúa n c); ÿ t lâm nghi p (ÿ t r ng s n xu t, ÿ t
r ng phòng h , ÿ t r ng ÿ c d ng, trong m i lo i r ng c n phân rõ di n tích
có r ng t nhiên, có r ng tr ng, di n tích khoanh nuôi ph c h i r ng và di n
tích tr ng r ng); ÿ t nuôi tr ng thu s n; ÿ t làm mu i; ÿ t nông nghi p
khác; ÿ t t i nông thôn, ÿ t t i ÿô th ; ÿ t chuyên dùng (ÿ t xây d ng tr
s c quan, công trình s nghi p; ÿ t s d ng vào m c ÿích qu c phòng, an
ninh; ÿ t s n xu t, kinh doanh phi nông nghi p; ÿ t s d ng vào m c ÿích
công c ng); ÿ t sông, ngòi, kênh, r ch, su i và m t n c chuyên dùng; ÿ t
tôn giáo, tín ng ng; ÿ t ngh a trang, ngh a ÿ a; ÿ t phi nông nghi p khác;
- i v i m i m c ÿích s d ng ÿ t quy ÿ nh t i ti t a ÿi m này c n xác
ÿ nh di n tích ÿ t không thay ÿ i m c ÿích s d ng so v i hi n tr ng s
d ng ÿ t; di n tích ÿ t t các m c ÿích khác chuy n sang trong k quy
ho ch, trong ÿó ph i xác ÿ nh rõ di n tích ÿ t ph i xin phép khi chuy n
m c ÿích s d ng và di n tích ÿ t d ki n ph i thu h i (n u có);
- Xác ÿ nh di n tích ÿ t ch a s d ng ÿ a vào s d ng cho m c ÿích s n
xu t nông nghi p; lâm nghi p, trong ÿó xác ÿ nh rõ di n tích ÿ t tr ng
r ng m i và di n tích khoanh nuôi tái sinh r ng; nuôi tr ng thu s n;
làm mu i; nông nghi p khác; phi nông nghi p;
- Vi c phân b di n tích các lo i ÿ t trong ph ng án quy ho ch nêu t i
ti t a, b và c ÿi m này ÿ c xác ÿ nh c th cho t ng vùng lãnh th .
Khoanh ÿ nh trên b n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t c a các vùng lãnh th ÿ i v i
các khu v c s d ng ÿ t theo quy ÿ nh t i ti t a, b và c ÿi m 8.1 kho n này mà có di n
tích trên b n ÿ t b n mi-li-mét vuông (4mm2) tr lên và t ng h p lên b n ÿ hi n
tr ng s d ng ÿ t c a c n c.
II. GI I THI U V VÙNG NGHIÊN C U
Huy n Cù Lao Dung bao g m 7 xã và 1 th tr n, hai nông tr ng 30/4 và 416.
Là vùng Cù lao l n nh t c a sông H u, n m sát bi n ông, b n m t ÿ c bao b c b i
sông n c.
- Phía ông giáp c a nh An phía huy n Trà Cú t nh Trà Vinh
- Phía Tây giáp sông H u
- Phía Nam giáp bi n ông
- Phía B c giáp C n M Ph c, huy n K Sách
V i di n tích ÿ t t nhiên là 25.488,44ha (n m 2002), trong ÿó ÿ t nông nghi p
là 13.295,09 ha, chi m 52.16% di n tích ÿ t t nhiên.
N m 2002, dân s vùng Cù Lao Dung là: 60.717 ng i, t c ÿ t ng dân s t
nhiên bình quân n m 2002 là 1.35%.
Do t p quán lâu ÿ i, ng i dân Cù Lao Dung nói riêng th ng ÿ nh c ven các
kênh r ch, ho c n i có ÿi u ki n giao thông ti n l i. Trong nh ng n m g n ÿây xu
h ng ÿ nh c các trung tâm kinh t , v n hóa, ch có t ng, ÿây là nguyên nhân làm
cho s phân b dân c v n ÿã không ÿ ng ÿ u l i càng không ÿ u.
V trình ÿ dân trí: do nh h ng c a chi n tranh và ÿ a bàn chia c t nên vi c
h c hành r t khó kh n, m t b ng dân trí c a ng i dân Cù Lao còn th p. T n m 1990,
135
- huy n ÿã tri n khai toàn b ch ng trình xoá mù ch và ph c p giáo d c ti u h c,
t ng c ng công tác giáo d c vùng sâu, vùng xa. Nh v y trình ÿ dân trí nâng lên
m t b c. Tuy nhiên, v n ch a ÿáp ng ÿ c nhu c u, toàn vùng ch có 30 ng i có
trình ÿ ÿ i h c (ÿa s ngành giáo d c, y t ). S ng i ÿào t o b c trung h c là 81
ng i. T l tr b h c gi a ch ng còn cao, m t s ít gia ÿình có ÿi u ki n v n ti p t c
cho con em ti p t c h c, nh ng t l h c sinh trong vùng vào các tr ng ÿ i h c còn
quá ít. ây chính là nguyên nhân d n ÿ n s h t h n l n v l c l ng khoa h c k
thu t có tay ngh t i khu v c.
Vùng Cù Lao Dung có t ng di n tích ÿ t t nhiên 25.488,44ha (n m 2002).
Trong ÿó ÿ t nông nghi p: 13.295,09 ha (chi m 52,50% DT t nhiên). t lâm nghi p:
1.091ha (chi m 4,37% DT t nhiên), ÿ t 215,0ha (chi m 0,86% DT t nhiên). t
b ng ch a s d ng: 1.044 ha. Tính ÿ n nay bình quân ÿ t nông nghi p/ h s d ng ÿ t
vùng Cù Lao là 10.061 m2.
V di n bi n s d ng ÿ t nông nghi p th i k 1997-2002: t tr ng cây hàng n m
hi n có: 10.170,42ha (gi m 4.373ha so v i n m 1997) trong ÿó ÿ t tr ng lúa/n m:
889,47ha (gi m: 659 ha so v i n m 1997); ÿ t tr ng cây công nghi p-màu-l ng th c-
th c ph m 9.280,95ha (gi m: 3.715 ha so v i n m 1997); ÿ t tr ng cây lâu n m:
2.506,09ha (t ng: 1.156 ha so v i n m 1997); ÿ t m t n c chuyên nuôi tr ng th y
s n: 618,58ha ch y u t p trung 2 Nông tr ng 30/4 và 416 ÿ c khai thác nuôi tôm
sú t 1997 ÿ n nay .
Vùng Cù Lao Dung có ti m n ng phát tri n nông-lâm-ng nghi p, ÿây là ngành
s n xu t chính trong su t th i gian qua và c th i k ÿ n n m 2010. Theo th ng kê ÿ t
n m 2000, di n tích s d ng vào m c tiêu s n xu t nông nghi p là 13.436,3 ha, chi m
53,87% di n tích t nhiên, ÿ n n m 2000, ÿóng góp 55,28% giá tr s n xu t và 65,39%
giá tr gia t ng trong c c u kinh t c a vùng .
Giá tr s n xu t (giá C 94), t ng t 151,057 t ÿ ng (n m 1995) lên 250,409 t
ÿ ng (n m 2000), t c ÿ t ng bình quân 5 n m 1996-2000 là 6,7%/n m. Trong ÿó, s n
xu t nông nghi p t ng 7,18%/n m, lâm nghi p 5,63%/n m, th y s n 2,67%/n m, k t
qu trên ph n ánh khá rõ nét trình ÿ s n xu t trong thâm canh t ng v ,chuy n ÿ i c
c u cây tr ng c ng nh t ch c, qu n lý s n xu t ÿ c nâng lên. C c u giá tr s n
xu t h u nh không thay ÿ i, t tr ng nông nghi p chi m t l l n t 87,07%, trong
khi t tr ng ngành lâm nghi p ch chi m kho ng 5,12%, t tr ng th y s n 7,81%, ch a
t ng x ng v i ti m n ng m t n c c a vùng .
III. K T QU XÂY D NG QUY HO CH S D NG
T AI S N XU T NÔNG-NG -LÂM NGHI P
HUY N CÙ LAO DUNG, T NH SÓC TR NG GIAI
O N 2005-2010
1. S c n thi t l p quy ho ch s d ng ÿ t
Cù Lao Dung là huy n m i ÿ c thành l p (trên c s ÿi u ch nh ÿ a gi i hành
chính huy n Long Phú), v trí n m gi a sông H u, sát bi n ông, b n m t ÿ c bao
b c b i sông n c, ÿ a hình tr i dài có hai c a sông chính là nh An và Tr n .
Huy n có 7 xã, 1 th tr n, di n tích ÿ t t nhiên 25.488,44ha, ông giáp t nh Trà Vinh,
Tây giáp sông H u, Nam giáp bi n ông, B c giáp huy n K Sách. Trong th i gian
qua, m c dù kinh t t ng tr ng khá, kh i l ng các s n ph m ch y u c a Huy n
136
- t ng, ÿ i s ng nhân dân các vùng nông thôn ÿ c c i thi n nh ng tình hình th c t ÿã
phát sinh nh ng v n ÿ b c xúc:
- N n kinh t t ng tr ng nh ng ch a v ng ch c. T c ÿ chuy n d ch c c u cây
tr ng, v t nuôi ch m, ch a có mô hình c th , m t s ti m n ng th m nh ch a
ÿ c t p trung khai thác ÿúng m c.
- C c u nông nghi p nông thôn ch a phù h p, ngành ch n nuôi, ngành thu s n
chi m t tr ng nh . Giá hàng nông s n, th c ph m không n ÿ nh, các chính
sách h tr ÿ phát tri n n n kinh t nhi u thành ph n tri n khai ch a ÿ n n i
ÿ n ch n. Kinh t h p tác, h p tác xã thi u tính n ng ÿ ng, nh y bén, ch a ÿ
s c thuy t ph c. S n xu t công nghi p còn manh múng, phân tán, s n l ng
ch bi n gi m sút, thu h p, giá tr t ng s n l ng th p.
- Ch a có chính sách c th ÿ khuy n kích nông dân chuy n ÿ i c c u s n
xu t. M t khác, trình ÿ s n xu t c a nông dân trong huy n v n còn th p so v i
nông dân trong khu v c.
- Khâu h tr ÿ u t v n s n xu t trên các l nh v c nh : tr ng tr t, ch n nuôi và
nuôi tr ng thu s n v n còn ch a ÿãm b o ÿ ph c v cho s n xu t.
- Tình hình giá c th tr ng m t hàng nông s n th c ph m không n ÿ nh ÿã làm
nh h ng ÿ n t c ÿ chuy n d ch c c u kinh t c a huy n.
- Thông tin th tr ng v các lo i s n ph m do nông dân làm ra còn r t h n ch ,
vì v y vi c chuy n ÿ i c c u nh : tr ng cây gì, nuôi con gì ÿ ÿ t hi u qu
kinh t cao trong s suy ngh c a ng i nông dân v n còn nhi u b t c p. ây là
n i tr n tr c a ngành nông nghi p.
- Nuôi tr ng th y s n trong nh ng n m g n ÿây cho th y có ti m n ng và cho thu
nh p cao, s n xu t có hi u qu , th tr ng tiêu th ngày càng m r ng và ÿa
d ng hóa.
2. Nh ng c n c th c hi n xây d ng quy ho ch
- Ch tr ng c a Chính ph t i v n b n s 527/CP-NN ngày 30/05/2000 v
vi c quy ho ch s n xu t Lúa, Tôm các t nh ng B ng Sông C u Long.
- Ngh quy t 09/2000/NQ-CP ngày 15/06/2000 c a Chính Ph v m t s ch
tr ng và chính sách v chuy n d ch c c u kinh t và tiêu th s n ph m
nông nghi p.
- Quy t ÿ nh s 224/TTg c a Th T ng chính ph v th c hi n ch ng trình
nuôi tr ng th y s n ÿ n n m 2010.
- C n c Quy ho ch t ng th phát tri n kinh t xã h i t nh Sóc Tr ng giai
ÿo n 2001-2010.
- Các c n c công v n KH07 c a UBND T nh Sóc Tr ng v vi c chuy n d ch
c c u kinh t t nh Sóc Tr ng ÿ n 2005.
- Các c n c công v n KH10 c a UBND T nh Sóc Tr ng v Công Nghi p
Hoá và Hi n ÿ i hoá nông thôn.
- C n c vào Ngh quy t i h i ng b huy n l n th IX, t p trung n i l c
và tranh th th i c kh c ph c các y u t không thu n l i ÿ ÿ t các ch tiêu
i h i ÿ ra.
137
- - C n c u quy ho ch phát tri n kinh t xã h i huy n Cù Lao Dung giai ÿo n
2002-2010.
- C n c u vào các s li u th ng kê, các báo cáo s k t, t ng k t c a các ngành
trong huy n và c a UBND huy n Cù Lao Dung cùng v i s li u c p nh t
m i nh t k t qu ÿi u tra th ng kê.
- C n c tình hình th c t c a s n xu t, tình hình tiêu th hàng hóa nông s n
và nguy n v ng c a nhân dân trong các vùng ÿang s n xu t nông nghi p
khó kh n nh ng có ÿi u ki n phát tri n nuôi tr ng th y s n n c m n, n c
ng t k t h p d ch v du l ch sinh thái.
3. Quan ÿi m và m c tiêu quy ho ch
3.1 Quan ÿi m quy ho ch
- Phát huy nh ng thành tích ÿ t ÿ c trong nh ng n m qua và nh ng ti m
n ng, th m nh s n có phát tri n kinh t toàn di n theo h ng s n xu t hàng
hóa phù h p v i ÿ nh h ng phát tri n kinh t c a t nh, ph n ÿ u ÿ a vùng
Cù Lao thoát kh i tình tr ng nghèo khó, v n lên ÿ t m c trung bình tr
lên. Chuy n ÿ i c c u kinh t theo h ng công nghi p hóa, hi n ÿ i hóa
nông nghi p nông thôn trên c s phát huy cao ÿ các th m nh c a vùng và
t ng ti u vùng. Phát tri n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n, nhanh chóng
t o ra các y u t bên trong v ng m nh, tranh th bên ngoài v thu hút v n
ÿ u t , công ngh m i, nâng cao ch t l ng, kh n ng c nh tranh c a s n
ph m và m r ng th tr ng tiêu th .
- Khai thác h p lý ti m n ng ÿ t ÿai, phát huy l i th so sánh c a t ng ti u
vùng s n xu t trong Huy n ( i u ki n ÿ t, ÿ a hình, ngu n n c...) ÿ b trí
cây tr ng v t nuôi và nôi tr ng th y s n phù h p, có hi u qu kinh t cao
trên m t ÿ n v di n tích.
- y m nh thâm canh, t ng n ng su t cây tr ng v t nuôi và nuôi tr ng th y
s n các ti u vùng sinh thái khác nhau c a Huy n.T ng b c chuy n d ch c
c u cây tr ng v t nuôi nh t là vùng s n xu t nông nghi p kém hi u qu sang
nuôi tr ng th y s n và các mô hình s n xu t khác trên c s ÿ m b o tính
hi u qu , tính n ÿ nh và b n v ng.
- n ÿ nh và phát tri n s n xu t nông nghi p, ÿ y nhanh m c ÿ t ng tr ng
nh m ÿ m b o cung c p nguyên li u cho công nghi p ch bi n và xu t
kh u.
- Phát tri n s n xu t ph i g n v i nhu c u c a th tr ng tiêu th , ÿ y m nh
s n xu t hàng hóa xu t kh u nh m t ng giá tr s n ph m, t ng hi u qu kinh
t trong s n xu t.
- Chuy n d ch c c u s n xu t h p lý t ch n ng v tr ng tr t nh t là cây lúa
sang ÿa canh hóa, ÿa d ng hóa các lo i cây tr ng v t nuôi có hi u qu kinh
t cao, có kh n ng c nh tranh trên th ng tr ng, gi i quy t t t m i quan
h gi a tr ng tr t và ch n nuôi, gi a Nông – Ng và Lâm nghi p, gi a s n
xu t nông nghi p và công nghi p.
- Xây d ng các ch ng trình, d án u tiên, các mô hình s n xu t có hi u qu
ÿ khai thác ÿ khai thác h p lý ti m n ng kinh t c a Huy n.
138
- - Phát tri n s n xu t trên c s ÿ m b o tính n ÿ nh, tính b n v ng c a môi
tr ng và h sinh thái.
3.2 nh h ng phân vùng quy ho ch
K t qu nghiên c u ÿ nh h ng phân vùng quy ho ch ÿ c chia ra làm 6 vùng
ÿ c trình bày trong B ng 6.1.
Qua k t qu B ng 6.1cho th y trong 6 vùng quy ho ch thì vùng I , II và vùng III
thiên v s d ng ÿ t ÿai c a ÿi u ki n sinh thái ng t có nhi m m n th i gian ng n, v i
kho ng 7.700 ha chi m kho ng 25% di n tích, trong khi ÿó thì vùng IV ÿã là vùng
trung gian gi a ng t và m n, l nên tính ÿa d ng mô hình canh tác cao. Di n tích vùng
này 5.248 ha, chi m kho ng 20% di n tích toàn vùng. Vùng V và VI thì thiên h n v
ÿ nh h ng quy ho ch cho vùng s d ng h p lý ngu n tài nguyên n c m n t c là có
th s d ng cho các mô hình th y s n n c m n, l . Di n tích c a 2 vùng này chi m
g n 6.000 ha v i kho ng 22% di n tích t nhiên. ây là vùng có ti m n ng phát tri n
th y s n r t l n vì th i gian m n trong 2 vùng này kéo dài và canh tác cây tr ng ch
ch y u d a vào n c m a. S phân b và di n tích các vùng ÿ c ch rõ trong Hình
6.1.
B ng 6.1: nh h ng phân vùng quy ho ch s d ng ÿ t ÿai huy n Cù Lao Dung.
Di n tích
Vùng Mô hình ÿ xu t
ha %
I - Cây n trái- Màu 1,372.03 5.43
- Cây n trái (múi)
- Vùng chuyên canh cây n trái/ Th y s n ng t
II 2,347.12 9.21
- Màu xen cây n trái- Th y s n ng t
- Màu- Mía/ Th y s n ng t
- Cây n trái.
III 2,168.11 8.51
- Màu- mía
- Cây n trái- màu- mía.
IV - Tôm CN-màu/ Cá l ng t. 5,248.89 20.59
- Tôm qu ng canh.
- Màu- mía.
V 2,992.02 11.74
- Chuyên tôm CN- Cá l
- Tôm CN- Cá.
VI 2,922.18 11.46
- Tôm qu ng canh- Màu
t qu c phòng 105.74 0.41
Sông r ch 8.332,35 32.65
139
- 25.488,44 100,00
T ng c ng
Hình 6.1: B n ÿ ÿ nh h ng phân vùng quy ho ch s d ng ÿ t ÿai huy n Cù Lao
Dung
140
- 3.3 M c tiêu phát tri n
3.3.1. M c tiêu t ng quát
- Ph n ÿ u t ng tr ng kinh t ÿ t m c t ng tr ng t 10% tr lên, bình quân
hàng n m giá tr t ng thêm (VA) t ng trên 9% vào n m 2005 và trên 10%
vào n m 2010, thu nh p bình quân ÿ u ng i ÿ n n m 2005 là 500
USD/ng i và n m 2010 là 600 USD/ng i.
- Thu ngân sách n m 2005 t 1,7 t ÿ n 2 t ÿ ng/n m, n m 2010 t 2 t ÿ n
3 t ÿ ng/n m.
- T c ÿ t ng tr ng kinh t 6,10% giai ÿo n 1996 - 2000; 9% giai ÿo n 2001
- 2005; 10% giai ÿo n 2006 - 2010. T ng h p th i k 2001 - 2010 t ng
tr ng bình quân 10,12%.
- Nông, lâm, ng nghi p (khu v c I): t ng 5,73% giai ÿo n 1996 -2000; 10%
giai ÿo n 2001 - 2005; 10% giai ÿo n 2006 - 2010. T ng h p c th i k
2001 - 2010, khu v c t ng 10%.
- Công nghi p và xây d ng (khu v c II): t c ÿ t ng tr ng ÿ t 6,66% giai
ÿo n 1996 - 2000; 4% giai ÿo n 2001 - 2005 và 6% giai ÿo n 2006-2010.
T ng h p c th i k 2001 - 2010, khu v c II t ng 5%.
- Các ngành d ch v (khu v c III): t c ÿ t ng tr ng 6,79% giai ÿo n 1996 -
2000, 13% giai ÿo n 2001 - 2005 và 15% giai ÿo n 2006 - 2010. T ng h p
c th i k 2001 - 2010, khu v c III t ng 14%.
- GDP/ng i qui ÿ i USD theo t giá (n m 1994) thì n m 2000 là 355 USD,
n m 2005 là 500 USD và ÿ n n m 2010 ÿ t 600 USD.
- n n m 2010, c c u kinh t chuy n d ch theo h ng gi m t tr ng nông
lâm th y t 65,44% n m 2000 xu ng còn 55,30% n m 2010, t ng t tr ng
công nghi p và xây d ng t 19,07% lên 23,63% n m 2010.
(Trích báo cáo t ng h p quy ho ch t ng th phát tri n kinh t xã h i huy n Cù
Lao Dung th i k ÿ n n m 2010, UBND t nh Sóc Tr ng, 2002)
3.3.2 M c tiêu c th
V nông nghi p:
Trong giai ÿo n 2003 - 2010 t p trung vào vi c qui ho ch l i s n xu t, b trí
cây tr ng phù h p v i tính ch t ÿ t ÿai - th y v n t ng vùng, hình thành vùng chuyên
canh cây n trái, cây công nghi p, cây l ng th c- th c ph m, chuy n giao khoa h c
k thu t nhanh cho nông dân ng d ng ÿ a vào s n xu t hi u qu kinh t cao:
- Xây d ng vùng chuyên canh cây n trái ÿ ÿ a lên t 2.200 ha n m 2005
ÿ n 2.500 ha n m 2010.
- Xây d ng vùng chuyên canh cây công nghi p, cây l ng th c - th c ph m
ÿ cây Mía n ÿ nh 2.500 ha ÿ n 3.000 ha n m 2010. Do di n tích ÿ t nông
nghi p ch chi m kh ang 13.295 ha, trong ÿó ch tiêu ÿ t cho cây n trái là
2.500 – 3.000 ha, và th y s n 5.500 – 6.000 ha, nên cây màu l ng th c -
th c ph m ch còn l i trên d i 1.000 ha, nên t p trung ch ÿ o h ng d n
canh tác các lo i màu có giá tr kinh t , ng n ngày, luân canh t ng v , ÿ a
di n tích gieo tr ng màu l ng th c - th c ph m lên 3.000 - 4.000 ha.
141
nguon tai.lieu . vn
