Xem mẫu
- CH NG III
M TS CH D N V N I DUNG VÀ
PH NG PHÁP
L P QUY HO CH & K HO CH S D NG
T AI VI T NAM
I. QUY H ACH S D NG T AI THEO CV
1814/CV-TC C 1998
Quy ho ch s d ng ÿ t ÿai (QHSD ) theo ÿ n v hành chính các c p ÿ c
l p theo trình t các b c do T ng C c a Chính (nay là B Tài nguyên và Môi
tr ng) ban hành (Công v n s 1814/CV - TC C, ngày 12/10/1998).
th c hi n các b c và n i dung công vi c c th v QH và KH SD ÿ t ÿai
có th s d ng nhi u ph ng pháp khác nhau nh : phân tích ÿ nh tính k t h p ÿ nh
l ng; phân tích v mô k t h p vi mô; cân b ng t ng ÿ i; chuyên gia và kinh nghi m;
k th a; ÿi u tra dã ngo i; xây d ng ph ng án; ÿ nh m c; ch ng ghép b n ÿ ; th ng
kê; toán kinh t ; các ph ng pháp d báo...
1. Công tác chu n b và ÿi u tra c b n
1.1 Xây d ng, thông qua và phê duy t d án
xu t công tác l p QHSD ÿ t ÿai c a ÿ a ph ng; kh o sát và ÿi u tra s b ;
xác ÿ nh rõ m c tiêu, yêu c u và xin ý ki n ch ÿ o c a UBND và c quan ÿ a chính
c p trên m t c p ÿ ÿ a vào k ho ch và xác ÿ nh ngu n v n th c hi n; l p d án
QHSD ÿ t ÿai (theo ÿúng ÿ c ng h ng d n do TC C ban hành kèm CV s
1814/CV - TC C, ngày 12/10/1998).
C quan c p v n s l p H i ng th m ÿ nh ÿ xem xét thông qua d án sau
khi có ý ki n c a c quan ÿ a chính cùng c p. Sau ÿó ra quy t ÿ nh phê duy t d án và
phê duy t t ng d toán kinh phí.
1. 2 L p ban ch ÿ o, t ch c l c l ng và chu n b tri n khai
Sau khi d án ÿ c phê duy t, UBND các c p ra quy t ÿ nh thành l p ban ch
ÿ o quy ho ch, thành ph n g m:
- Ch t ch ho c Phó Ch t ch UBND các c p làm tr ng ban.
- Phó ban th ng tr c: Lãnh ÿ o c quan ÿ a chính cùng c p.
- Các y viên: Lãnh ÿ o các l nh v c, ban ngành liên quan nhi u ÿ n vi c s
d ng ÿ t ÿai.
Nhi m v c a ban ch ÿ o:
- Giúp UBND các c p ch ÿ o, theo dõi ti n ÿ , ÿ xu t các bi n pháp x lý
và gi i quy t nh ng v n ÿ phát sinh trong quá trình th c hi n d án.
26
- - T ch c l c l ng (ch n ÿ n v th u và th th c ph i h p các l c l ng làm
quy ho ch).
Nhi m v c a ÿ n v trúng th u th c hi n d án:
- Xây d ng k ho ch chi ti t và l ch tri n khai các n i dung công vi c trình
thông qua Ban ch ÿ o.
- Chu n b ph ng ti n máy móc thi t b , v t t , v n phòng ph m...
- Tri n khai các công vi c c a d án.
- Báo cáo ÿ nh k ti n ÿ th c hi n công vi c và các s n ph m theo quy ÿ nh
trong d án cho Ban ch ÿ o quy ho ch.
1.3 i u tra c b n
1.3.1 Công tác n i nghi p
Chu n b h th ng các bi u m u ÿi u tra; thi t k các bi u m u thích h p, thu n
ti n ÿ nh p và x lý các thông tin, s li u ph c v quy ho ch s d ng ÿ t ÿai trong
quá trình ÿi u tra.
Tùy tình hình và ÿi u ki n c th c a t ng ÿ a ph ng s ÿi u tra, thu th p các
tài li u, s li u liên quan ÿ n các ÿi u ki n t nhiên, tài nguyên, KTXH, hi n tr ng s
d ng ÿ t ÿai... (có t i xã, huy n, t nh và khi c n thi t c các B , Ngành TW) ph c v
quy ho ch s d ng ÿ t ÿai nh :
- Các s li u v ÿ c ÿi m ÿi u ki n t nhiên, các ngu n tài nguyên, c nh
quan, môi tr ng sinh thái trên ÿ a bàn quy ho ch.
- Tài li u v tình hình phát tri n KT-XH trong nh ng n m qua.
- Các ngh quy t (c a c quan ng, UBND, H ND các c p) liên quan ÿ n
các ch tiêu k ho ch phát tri n KTXH trong nh ng n m s p t i.
- S li u v s d ng ÿ t ÿai (theo các m u th ng kê do TC C quy ÿ nh) trong
5-15 n m qua.
- nh m c s d ng và giá ÿ t hi n hành c a ÿ a ph ng.
- Các tài li u s li u v ch t l ng ÿ t ÿai: ÿ c tính ÿ t ÿai, ÿánh giá phân
h ng ÿ t, m c ÿ r a trôi, xoái mòn d t, ÿ nhi m m n, nhi m phèn, úng
ng p, h n hán...
- Các tài li u s li u có liên quan t i quy ho ch.
- Các tài li u b n ÿ hi n có ph c v quy ho ch s d ng ÿ t ÿai nh : b n ÿ
n n ÿ a hình, b n ÿ ÿ t, b n ÿ ÿ d c, b n ÿ tài nguyên n c, b n ÿ
hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai, các lo i b n ÿ quy ho ch ÿã làm tr c ÿây và
các tài li u b n ÿ khác có liên quan...
- Các thông tin t li u ÿ c phân lo i và ÿánh giá; xác ÿ nh r ngu n g cÿ n
v , ph ng pháp n m xây d ng tài li u, ch t l ng tài liêu, n i dung và ÿ
tin c y c a thông tin tài li u...Trên c s k t qu n i nghi p s xây d ng k
ho ch công tác ngo i nghi p (xác ÿ nh c th các v n ÿ , ÿ a ÿi m và k
ho ch ki m tra, kh o sát t i th c ÿ a ÿ ch nh lý b sung).
1.3.2 Công tác ngo i nghi p
- Kh o sát và th c hi n ch nh lý b sung tài li u ngoài th c ÿ a (khoanh c
l ng, ph ng pháp giao h i, h ÿ ng vuông góc, ÿo ÿ ng th ng...)
27
- - Chu n hoá các thông tin, s li u và tài li u b n ÿ và vi t báo cáo ÿánh giá
v ch t l ng, kh n ng khai thác s d ng các tài li u thu th p ÿ c ÿ gi i
quy t c th t ng n i dung quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
2. Phân tích ÿi u ki n t nhiên và kinh t xã h i
2.1 Phân tích ÿ c ÿi m ÿi u ki n t nhiên
2.1.1 V trí ÿ a lý
V trí so v i các tr c giao thông chính, các trung tâm chính tr , kinh t v n hoá
quan tr ng trong khu v c; to ÿ ÿ a lý giáp ranh, các l i th h n ch v v trí ÿ a lý
trong vi c phát tri n KTXH và s d ng ÿ t ÿai (giao l u v n hoá kinh t , s c h p d n
ÿ u t trong và ngoài n c, các ÿ i tr ng, s c ép...)
2.1.2 c ÿi m ÿ a hình ÿ a m o
Ki n t o chung v ÿ a m o, xu h ng ÿ a hình, h ng c p ÿ d c... c ÿi m
phân ti u vùng theo y u t ÿ cao (tr ng, b ng, bán s n ÿ a, ÿ i, núi cao...). Các h n
ch l i th c a y u t ÿ a hình ÿ i v i s n xu t và s d ng ÿ t ÿai.
2.1.3 c ÿi m khí h u
c ÿi m vùng khí h u và các mùa trong n m, nhi t ÿ : trung bình n m, tháng
cao nh t, th p nh t, t ng tích ôn...; n ng: s ngày, gi n ng, trung bình n m, theo mùa,
tháng...; m a: mùa m a, l ng m a trung bình, n m tháng cao nh t, th p nh t...; ÿ
m: bình quân, cao nh t, th p nh t, trung bình n m tháng...; ÿ c ÿi m gió, giông b o,
l l t, s ng mu i s ng mù... Các u th h n ch c a y u t khí h u ÿ i v i phát
tri n s n xu t và s d ng ÿ t ÿai.
2.1.4 Ch ÿ th y v n
- H th ng l u v c, m ng l i sông su i, ao h , ÿ p, ÿi m ÿ u, ÿi m cu i,
chi u dài, chi u r ng, dung tích...
- Ch ÿ th y v n: th y tri u, l u l ng t c ÿ dòng ch y, quy lu t di n
bi n...
- Các u th , h n ch c a các y u t th y v n ÿ i v i phát tri n s n xu t
và s d ng ÿ t ÿai.
2.2 Phân tích các lo i tài nguyên và c nh quan môi tr ng
2.2.1 Tài nguyên ÿ t
Ngu n g c phát sinh và ÿ c ÿi m quá trình hình thành, ÿ c ÿi m phân b , m c
ÿ t p trung trên lãnh th , các tính ch t ÿ c tr ng v lý tính, hóa tính, kh n ng s
d ng theo tính ch t t nhiên và khi áp d ng các bi n pháp c n thi t, m c ÿ ÿã khai
thác s d ng các lo i ÿ t chính, m c ÿ xoái mòn ÿ t, ÿ nhi m m n, phèn... và các
bi n pháp c n th c hi n ÿ b o v , c i t o và nâng cao ÿ phì c a ÿ t...
2.2.2 Tài nguyên n c
Ngu n n c m t: v trí ngu n n c, ch t l ng n c, kh n ng khai thác s
d ng cho s n xu t và sinh ho t (theo mùa hay theo khu v c trong n m...); ngu n n c
ng m: ÿ sâu ch t l ng n c, kh n ng hi u qu kinh t khai thác s d ng cho s n
xu t và sinh ho t.
2.2.3 Tài nguyên r ng
Khái quát chung v ngu n tài nguyên r ng (di n tích, phân b , tr l ng các
lo i r ng...); ÿ c ÿi m th c v t, ÿ ng v t r ng, các lo i quý hi m và ÿ c ghi trong
28
- sách ÿ ; yêu c u b o v ngu n gen ÿ ng ,- th c v t r ng; kh n ng khai thác s d ng
theo quy trình lâm sinh...
2.2.4 Tài nguyên bi n
Các eo v nh và chi u dài b bi n; các ng tr ng, ngu n l i bi n, ÿ c ÿi m sinh
v t bi n; yêu c u b o v và khai thác s d ng...
2.2.5 Tài nguyên khoáng s n
Các lo i khoáng s n chính (các lo i qu ng, than ÿá...); ngu n v t li u xây d ng
(ÿá p lát, ÿá vôi, ÿá t ong, cát sét làm g ch ngói...); ngu n n c khoáng, than bùn...
i v i m i lo i tài nguyên khoáng s n c n ghi rõ v trí phân b , tình hình và kh n ng
khai thác s d ng (di n tích, s n l ng, ch t th i...).
2.2.6 Tài nguyên nhân v n
L ch s hình thành và phát tri n, v n ÿ tôn giáo, dân t c và các danh nhân; các
l h i và các phong t c, t p quán truy n th ng; các di tích l ch s , v n hoá; các ngành
ngh truy n th ng, t p quán s n xu t và kinh doanh....; yêu c u b o v , tôn t o và l i
th khai thác trong phát tri n KTXH.
2.2.7 C nh quan và môi tr ng
Khái quát chung v ÿ c ÿi m ÿi u ki n c nh quan (các lo i c nh quan, v trí
phân b , s bi n d ng, u th khai thác cho m c ÿích du l ch sinh thái, b o v thiên
nhiên và môi tr ng); tình tr ng môi tr ng chung, h sinh thái, các tác nhân và m c
ÿ ô nhi m môi tru ng không khí, ngu n n c ÿ t ÿai và các gi i pháp h n ch kh c
ph c...
2.3 Phân tích th c tr ng phát tri n KTXH
2.3.1 Th c tr ng phát tri n các ngành và l nh v c
Chuy n d ch c c u t c ÿ phát tri n bình quân, t ng thu nh p, n ng su t s n
l ng, lo i s n ph m và áp l c ÿ i v i vi c s d ng ÿ t ÿai... c a các ngành: Nông -
Lâm - Ng nghi p; Công nghi p, ti u th công nghi p - xây d ng; D ch v du l ch và
các ngành ngh khác.
2.3.2 c ÿi m v dân s , lao ÿ ng, vi c làm và m c s ng
- Dân s : t ng s dân, c c u theo nông nghi p - phi nônghi p, theo ÿô th
- nông thôn, ÿ c ÿi m phân b , t l t ng dân s , t ng t nhiên và c h c,
quy mô bình quân h ...
- Lao ÿ ng và vi c làm: t ng s lao ÿ ng, t l lao ÿ ng so v i t ng s
dân, c c u theo l nh v c - ÿ tu i - gi i - dân t c, ÿ c ÿi m phân b và
v n ÿ vi c làm...
- Thu nh p và m c s ng c a các lo i h : ngu n thu nh p, m c thu nh p
bình quân h ng n m c a h /ÿ u ng i, cân ÿ i thu chi...
- Áp l c ÿ i v i vi c s d ng ÿ t ÿai.
2.3.3 Th c tr ng phát tri n và phân b các khu dân c
Hình th c ÿ nh c , h th ng khu dân c (lo i, s l ng và ÿ c ÿi m phân b );
phân lo i khu dân c theo ý ngh a và vai trò, quy mô di n tích, s dân, s h và kh
n ng phát tri n, m r ng...; áp l c ÿ i v i vi c s d ng ÿ t ÿai.
2.3.4 Th c tr ng phát tri n c s h t ng
29
- Hi n tr ng các công trình c s h t ng: giao thông, th y l i, xây d ng c b n
và các công trình v du l ch, d ch v , th ng m i, v n hoá, giáo d c, th thao, y t , b u
chính vi n thông, n ng l ng, an ninh qu c phòng... (lo i công trình, ÿ c tính k thu t:
ch c n ng, c p, chi u dài, chi u r ng...; di n tích chi m ÿ t; v trí phân b ; m c ÿ
h p lý, hi u qu s d ng....); áp l c ÿ i v i vi c s d ng ÿ t ÿai.
3. Phân tích hi n tr ng và bi n ÿ ng ÿ t ÿai
Phân tích hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai chính là vi c ÿánh giá hi u qu s d ng ÿ t
ÿai, phát hi n nh ng t n t i, ÿ xu t các gi i pháp kh c ph c làm lu n c (c s ) cho
quy ho ch s d ng ÿ t ÿai. M c ÿích ch y u bao g m:
- Phát huy ÿ y ÿ ti m n ng ÿ t ÿai và nâng cao trình ÿ s d ng ÿ t ÿai
- Nâng cao hi u qu s d ng và hi u qu s n xu t c a ÿ t ÿai
- T o nh ng lu n c ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai
3.1 Phân tích lo i hình s d ng ÿ t ÿai
Lo i hình s d ng ÿ t ÿai ÿ c th ng nh t trong c n c (Theo ch tiêu th ng
kê trong bi u 01 TK và 02 TK do TC C ban hành - Quy t ÿ nh s 27 Q / C ngày
20/02/1995 ban hành m u bi u th ng kê di n tích ÿ t ÿai). Sau khi ÿi u tra phân lo i
hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai, tùy thu c vào t ng lo i hình s d ng ÿ t ÿai s phân tích
các ch tiêu sau:
- Di n tích, t l (%) so v i toàn b qu ÿ t, t ng di n tích ÿ t ÿang s
d ng và di n tích c a lo i ÿ t chính (ÿ t nông nghi p, ÿ t lâm nghi p,
ÿ t khu dân c nông thôn, ÿ t ÿô th , ÿ t chuyên dùng và ÿ t ch a s
d ng).
- c ÿi m phân b các lo i ÿ t trên ÿ a bàn lãnh th
- Bình quân di n tích lo i ÿ t trên ÿ u ng i (ch n ch tiêu phù h p).
3.2 Phân tích hi u qu s d ng ÿ t ÿai
Hi u qu s d ng ÿ t ÿai bi u th m c ÿ khai thác s d ng ÿ t ÿai và th ng
ÿ c ÿánh giá thông qua m t s ch tiêu sau:
¦ Di n tích ÿ t ÿai - Di n tích ÿ t ch a s
d ng
- T l s d ng ÿ t ÿai (%) = ---------------------------------------------------------
¦ Di n tích ÿ t ÿai
Di n tích c a lo i ÿ t (ÿ t NN, LN, CD...)
- T l SD lo i ÿ t (%) = ---------------------------------------------------
¦ Di n tích ÿ t ÿai
¦ Di n tích gieo tr ng trong n m
- H s SD (%) = --------------------------------------------------
Di n tích ÿ t cây hàng n m (ÿ t canh tác)
DT ÿ t LN có r ng + ÿ t cây lâu n m
30
- - che ph (%) = ----------------------------------------------
(Hi u qu v môi tr ng) ¦ Di n tích ÿ t ÿai
3.3 Phân tích hi u qu s n xu t c a ÿ t ÿai
Hi u qu s n xu t c a ÿ t ÿai bi u th n ng l c s n xu t hi n t i c a vi c s
d ng ÿ t ÿai (ph n ánh hi n tr ng s n xu t và hi u qu kinh t c a vi c s d ng ÿ t
ÿai). Các ch tiêu th ng dùng ÿ ÿánh giá hi u qu s n xu t c a ÿ t ÿai nh sau:
S nl ng (GTSL) m t lo i cây tr ng
- S n l ng (GTSL) c a = -----------------------------------------------
ÿ n v DT cây tr ng DT cây tr ng ÿó
Giá tr t ng s n l ng Nông Lâm Ng
- Giá tr t ng s n l ng = ---------------------------------------------
c a ÿ n v DT ÿ t NN DT ÿ t Nông nghi p
S n l ng (GTSL) cây tr ng
- S n l ng (GTSL) c a = ----------------------------------
n v DT gieo tr ng DT gieo tr ng
S n l ng (GTSL) s n ph m th y s n
- S n l ng (GTSL) c a = ---------------------------------------------
n v DT m t n c DT m t n c
T ng GTSL cây nông nghi p
- GTSL cây NN c a = ---------------------------------------
n v DT ÿ t ÿai DT ÿ t ÿai
Giá tr SL nông nghi p
- GTSL nông nghi p c a = ----------------------------
n v di n tích ÿ t ÿai DT ÿ t ÿai
Giá tr SL công nghi p
- GTSL công nghi p c a = ----------------------------
n v DT ÿ t ÿai DT ÿ t ÿai
3.4 Phân tích m c ÿ thích h p s d ng ÿ t ÿai
M c ÿ thích h p s d ng ÿ t ÿai bi u th s phù h p c a các thu c tính t
nhiên c a ÿ t ÿai v i m c ÿích ÿang s d ng (c n c h p lý c a vi c s d ng ÿ t ÿai).
t ÿai có nhi u công d ng khác nhau, tuy nhiên, khi s d ng ÿ t ÿai c n c n c vào
các tính ch t c a ÿ t ÿai ÿ l a ch n m c ÿích s d ng t t nh t và có l i nh t. ÿánh
giá m c ÿ thích h p s d a vào k t qu ÿánh giá m c ÿ thích nghi c a ÿ t ÿai.
31
- 3.5 Phân tích t ng h p hi n tr ng và bi n ÿ ng ÿ t ÿai
Nh ng v n ÿ t ng h p c n phân tích b sung ÿ i v i hi n tr ng s d ng ÿ t
ÿai bao g m:
- Tính h p lý v c c u s d ng ÿ t ÿai so v i vùng, quy lu t bi n ÿ i,
nguyên nhân và gi i pháp ÿi u ch nh
- T p quán khai thác s d ng ÿ t, m c ÿ phát huy ti m n ng ÿ t ÿai c a ÿ a
ph ng, nh ng mâu thu n gi a ng i và ÿ t.
- Hi u qu kinh t xã h i và môi tr ng c a vi c s d ng ÿ t ÿai, s th ng
nh t c a 3 l i ích, hi u qu cho tr c m t và lâu dài.
- Nh ng t n t i ch y u trong s d ng ÿ t ÿai, nguyên nhân chính, gi i pháp
kh c ph c, nh ng kinh nghi m và bài h c v s d ng ÿ t dai.
- M c ÿ r a trôi, xói mòn, các nguyên nhân và bi n pháp phòng ng a, ng n
ch n.
- M c ÿ ô nhi m ÿ t ÿai, ngu n n c, b u không khí, các nguyên nhân
chính và bi n pháp kh c ph c, h n ch .
- M c ÿ thích h p so v i yêu c u phát tri n KTXH hi n t i và t ng lai c a
các lo i ÿ t khu dân c , ÿ t xây d ng công nghi p và các công trình c s
h t ng nh : giao thông, th y l i, ÿi n n c...
- Trình ÿ v hi u qu s d ng ÿ t ÿai và hi u qu s n xu t so v i các vùng
t ng t , phân tích nguyên nhân.
- Bi n ÿ ng s d ng các lo i ÿ t ÿai c a th i k tr c quy ho ch t 5 - 10
n m: quy lu t, xu th và nguyên nhân bi n ÿ ng; bi n pháp b o v và gi n
ÿ nh di n tích ÿ t ÿai (ÿ c bi t là ÿ t canh tác).
- Bi n ÿ ng s n l ng nông nghi p, nguyên nhân và các gi i pháp kh c ph c.
- Quan h gi a ÿ u t và hi u qu thu ÿ c trong s d ng ÿ t ÿai, tình tr ng
v v n, v t t , ÿ u t v KHKT....
3.6 L p các bi u th ng kê hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai
Các bi u s li u v hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai ÿ c l p theo các ch tiêu th ng
kê trong bi u 01 TK và 02 TK do TC C quy ÿ nh (Quy t ÿ nh s 27 Q / C ngày
20./02/1995 ban hành m u bi u th ng kê ÿ t ÿai)
3.7 Biên so n b n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai
B n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai ÿ c xay d ng theo ÿúng h ng d n c a
TC C (Quy t ÿ nh s 407 Q / C ngày 07/06/1995 c a TC C, ban hành t m th i tài
li u h ng d n nghi p v ch nh lý và xây d ng b n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t ÿai; t p
ký hi u b n ÿ hi n tr ng và QHSD ÿ t ÿai nay th c hi n theo Thông t 24-2004/TT-
BTNMT).
4. ánh giá thích nghi ÿ t ÿai
Áp d ng ph ng pháp ÿánh giá thích nghi ÿ t ÿai c a FAO (1976). Xem giáo
trình ÿánh giá thích nghi ÿ t ÿai.
32
- 5. D báo dân s
Nhi m v tr ng tâm c a quy ho ch s d ng ÿ t ÿai là t ch c s d ng h p lý
ngu n tài nguyên ÿ t ÿai nh m gi i quy t t t mâu thu n gi a ng i s d ng và ngu n
tài nguyên ÿ t ÿai.
Dân s luôn gia t ng, cùng v i s gia t ng dân s là s gia t ng v nhu c u xã
h i và ÿòi h i nhu c u ÿ t ngày càng l n. Trong khi ÿó, di n tích và s c t i dân s c a
ÿ t ÿai l i có gi i h n, mâu thu n gi a ng i và ÿ t ÿai l i càng thêm gay g t. Vì v y,
d báo dân s có ý ngh a quan tr ng, là ti n ÿ c a quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
Do có s khác bi t gi a thành th và nông thôn v m c ÿ và nhu c u tiêu dùng
nông s n, v tình tr ng s d ng ÿ t ÿai. Vì v y, cùng v i vi c d báo t ng dân s c n
d báo rõ dân s phi nông nghi p, dân s nông nghi p c ng nh dân s t ng tr ng t
nhiên và t ng c h c (dân s t ng theo m c tiêu quy ho ch).
Quy mô dân s phi nông nghi p là ch tiêu quan tr ng ph n nh th c tr ng
KTXH và phát tri n c a các ÿô th . Trong quy ho ch s d ng ÿ t ÿai, dân s phi nông
nghi p ÿ c d báo ÿ kh ng ch v mô v quy mô dân s nh m ÿ m b o s phát tri n
b n v ng KTXH và phù h p v i trình ÿ ÿô th hóa. xác ÿ nh dân s phi nông
nghi p c n d a vào nh ng c n c sau:
- Trình ÿ hay m c ÿ ÿô th hoá n m ÿ nh hình quy ho ch.
- Các y u t t ng h p nh : s li u l ch s v dân s , tính ch t ÿô th , xu
th và quy mô phát tri n, tình hình phát tri n KTXH...
Th ng m i vùng ÿ u bao g m dân s c hai khu v c ÿô th và nông thôn,
ngay trong khu v c ÿô th ngoài dân s phi nông nghi p còn có c dân s nông nghi p.
T ng dân s , dân s phi nông nghi p, dân s nông nghi p th ng ÿ c d báo
theo ph ng pháp t ng t nhiên. Công th c tính nh sau:
Nn = No (1 + K )n
Trong ÿó:
Nn : S dân d báo n m ÿ nh Hình quy ho ch
No : S dân hi n tr ng ( th i ÿi m làm quy ho ch)
K : T l t ng dân s bình quân
n : Th i h n (s n m) ÿ nh Hình quy ho ch)
Giá tr K có th ÿ c xác ÿ nh theo ch tiêu kh ng ch v t l t ng dân s
(chính sách k ho ch hoá gia ÿình) qua các n m c a th i k ÿ nh hình quy ho ch ho c
d a vào ch tiêu th ng kê bình quân v l ch s phát tri n dân s c a vùng.
Bên c nh nhân t l ch s và chính sách k ho ch hoá gia ÿình, s gia t ng dân
s còn ch u nh h ng c a nhi u nhân t khác nh : di chuy n dân (nh p c ) t vùng
nông thôn vào thành th , t vùng này sang vùng khác, quy mô và t ÿ t ng tr ng
kinh t xã h i (phát tri n CN, DV..). Vì v y, c n chú ý ÿ n t l t ng c h c v dân s .
Công th c tính trong tr ng h p này nh sau:
Nn = No [1 + (K r D ) ] n
Trong ÿó:
Nn : S dân d báo n m ÿ nh Hình quy ho ch
No : S dân hi n tr ng ( th i ÿi m làm quy ho ch)
K : T l t ng dân s bình quân
33
- D : T l t ng dân s c h c v i d u (+) s dân nh p c cao h n s dân di
c ; v i d u (-) ng c l i.
n : Th i h n (s n m) ÿ nh Hình quy ho ch)
Ngoài ra, còn có th d báo dân s theo các ph ng pháp khác nh : ph ng
pháp cân ÿ i lao ÿ ng (d a trên c s tính toán tr c ti p nhu c u lao ÿ ng c n thi t c a
các ngành n m ÿ nh hình quy ho ch); ph ng pháp h i quy tuy n tính (c n c vào
s li u l ch s th ng kê dân s nhi u n m).
i v i d báo dân s ÿô th còn có th áp d ng ph ng pháp chuy n d ch lao
ÿ ng (trong ÿó có bi u th m i liên quan gi a gia t ng dân s ÿô th và s chuy n d ch
lao ÿ ng t khu v c nông thôn). V m t b n ch t, khi các ÿô th phát tri n s ÿòi h i
khá l n v nhu c u lao ÿ ng (g i là s c hút c a ÿô th ). Trong khi ÿó, khu v c nông
thôn dân s và lao ÿ ng c ng luôn t ng ÿã làm gi m bình quân di n tích ÿ t canh tác,
m t khác, vi c áp d ng các bi n pháp k thu t canh tác tiên ti n d n ÿ n trình tr ng d
th a l c l ng lao ÿ ng, t o s chuy n d ch ra thành ph vì công n vi c làm. Dân s
nông nghi p có th d báo tr c ti p b ng các ph ng pháp nêu trên, c ng có th s
d ng k t qu c a d báo t ng s dân và dân s phi nông nghi p (b ng hi u s ). Do ÿ c
ÿi m d báo mang tính trung và dài h n nên giá tr d báo dân s là ch tiêu kh ng
ch . Vì v y, c n áp d ng nhi u ph ng pháp ÿ tính toán, k t h p v i tình hình phân
tích c a ÿ a ph ng và ph i m r ng biên dao ÿ ng dân s d báo m t cách h p lý.
6. D báo nhu c u ÿ t dai
Nhu c u s d ng ÿ t ÿai c a các ngành ÿ c xác ÿ nh c n c vào m c tiêu, yêu
c u phát tri n c a t ng ngành, kh n ng ÿ u t trong các giai ÿo n và qu ÿ t hi n có
c a ÿ a ph ng (s l ng và ÿ c ÿi m tài nguyên ÿ t ÿai). Các ngành t d báo nhu
c u s d ng ÿ t c a mình s phù h p h n. Nh ng ng c l i, mang tính phi n di n, c c
b , d b ch ng chéo m c ÿích s d ng gi a các ngành trên cùng m t khu ÿ t.
Nhi m v c a quy ho ch s d ng ÿ t ÿai là c n c vào d báo nhu c u s d ng
ÿ t ÿai c a các ngành s t ng h p, ki m tra ch nh lý, ÿi u hòa và cân ÿ i qu ÿ t trong
n i b các ngành (nông nghi p, phi nông nghi p) và gi a các ngành (theo m c ÿích s
d ng) tùy theo ÿ c ÿi m qu ÿ t hi n có c a ÿ a ph ng.
Khi d báo nhu c u v s l ng s d ng ÿ t, c n l u ý:
- Ph ng pháp d báo ph i th t ÿ n gi n, d s d ng, mang tính th c ti n cao
(k t qu d báo ÿ t ÿ chính xác mà th c t ch p nh n ÿ c).
- Quy mô phát tri n s d ng các lo i ÿ t ph i ÿ c th hi n ÿúng v trí trên
b n ÿ hi n tr ng và b n ÿ quy ho ch.
- Di n tích các lo i ÿ t chuyên dùng nên tính theo t l chi m d ng h p lý so
v i di n tích ÿ t canh tác ho c di n tích ÿ t t nhiên ÿ i v i t ng vùng, t ng
khu v c.
- K t qu d báo ph i kèm theo các ph l c gi i trình nh ng c n c d báo
nh : quy ho ch phát tri n ngành, l nh v c; các s li u l ch s v s d ng ÿ t
ÿai; quy ho ch t ng th c a vùng, quy ho ch ÿô th ..., ph ng pháp d báo
ÿ c s d ng, phân tích k t qu d báo, ÿánh giá tính h p lý và tính kh thi
c a k t qu ...
6.1 D báo nhu c u ÿ t nông nghi p
Th c tr ng hi n nay ÿ t nông nghi p luôn có xu h ng gi m do nhi u nguyên
nhân khác nhau (l y làm ÿ t , chuy n sang m c ÿích chuyên dùng, b thoái hoá...).
Trong khi ÿó, dân s l i t ng quá nhanh, nh ng ti m n ng ÿ t ÿai có th khai thác ÿ a
34
- vào s n xu t nông nghi p l i r t h n ch . Vì v y, vi c d báo nhu c u ÿ t nông nghi p
tr c h t ph i c n c vào d báo l c l ng lao ÿ ng nông nghi p, hi u su t lao ÿ ng,
n ng su t cây tr ng v i m c tiêu ÿáp ng ÿ di n tích cho m t lao ÿ ng có kh n ng
t nuôi s ng mình và th c hi n ngh a v v i xã h i. M c khác ph i xem xét kh n ng
m r ng di n tích ÿ t nông nghi p và t ng v ÿ bù vào di n tích ÿ t nông nghi p b
chuy n ÿ i m c ÿích cho nhu c u xã h i.
Di n tích các lo i ÿ t nông nghi p d báo n m ÿ nh hình quy ho ch ÿ c tính
theo công th c:
SNQ = SNH - SNC + SNK
Trong ÿó:
SNQ : t nông nghi p n m quy ho ch
SNH : t nông nghi p n m hi n tr ng
SNC : t nông nghi p chuy n m c ÿích trong th i k quy h ach
SNK : t khai hoang ÿ a vào s n xu t nông nghi p trong th i k quy
ho ch.
Vi c khai hoang ÿ t ÿ a vào s n xu t nông nghi p do các y u t sau quy t
ÿ nh: di n tích có kh n ng khai hoang (theo k t qu ÿánh giá thích nghi c a ÿ t); nhu
c u m r ng và ÿ n bù di n tích; kh n ng th c t c a ng i s d ng ÿ t v v n và lao
ÿ ng; hi u qu kinh t c a vi c khai hoang (t ng thu nh p s n ph m, t ng lãi, th i h n
hoàn v n th p).
6.1.1 D báo di n tích ÿ t cây hàng n m
Di n tích ÿ t canh tác ÿ c d a vào 2 c n c :
- Hi n tr ng lo i cây tr ng (ch ng lo i nông s n), t ng s n l ng, n ng su t, di n
tích ÿã s d ng trong nh ng n m g n ÿây.
- S l ng các lo i nông s n c n ÿ t ÿ c theo các m c tiêu quy ho ch, d báo
n ng su t và di n tích ÿ t canh tác c n có.
Trình t d báo nhu c u di n tích ÿ t canh tác:
- Xác ÿ nh nhu c u v s l ng các lo i nông s n ch y u, bao g m t tiêu, làm
ng a v ÿ i v i nhà n c, ÿ gi ng, s n ph m hàng hoá...
- D báo n ng su t các lo i cây tr ng: N ng su t các lo i cây tr ng ÿ c d báo
c n c vào n ng su t l ch s , m c t ng tr ng bình quân hàng n m và kh n ng
ÿ u t KHKT...
- D báo các lo i cây tr ng theo công th c:
-
Wi
Si = -----------
Pi
Trong ÿó:
Si: : Di n tích cây tr ng i theo quy ho ch
Wi : Nhu c u nông s n i d báo theo quy ho ch
Pi : N ng su t cây tr ng i d báo theo quy ho ch
6.1.2 D báo di n tích cây lâu n m và cây n qu
35
- Nh ng c n c và ph ng pháp d báo nhu c u di n tích:
- K t qu ÿánh giá thích nghi ÿ t ÿai và s di n tích thích nghi v i cây lâu
n m nh ng ch a ÿ c khai thác s d ng.
- Nhu c u các lo i s n ph m cây lâu n m và cây n qu c a ÿ a ph ng, vùng
và bao tiêu s n ph m (tính nhu c u s n ph m nh nêu trên).
- N ng su t d báo ÿ c xây d ng c n c vào gi ng cây, ÿ tu i, trình ÿ
qu n lý và s n xu t kinh doanh.
- Di n tích cây lâu n m và cây n qu b ng t ng l ng s n ph m (hàng hoá)
chia cho n ng su t d tính.
6.1.3 D báo di n tích ÿ ng c ch n th
Di n tích ÿ ng c ch n th d báo d a vào nh ng c n c và k t qu ÿánh giá
thích nghi c a ÿ t và di n tích ÿ t có th dùng làm ÿ ng c trong s ÿ t ch a s d ng,
nhu c u v l ng s n ph m gia súc trong và ngoài vùng (s n ph m hàng hóa).
Nhu c u s n ph m quy t ÿ nh b i t p tính sinh ho t, m c ÿ tiêu dùng và thông
tin t th tr ng tiêu th ... T l ng nhu c u s n ph m s tính ÿ c s ÿ u con gia súc.
Cùng v i s c t i s l ng con gia súc trên m t ÿ n v di n tích s tính ÿ c nhu c u
di n tích ÿ ng c ch n th . S c t i gia súc có th tính nh sau:
S n l ng c (kg/ha) * T l s d ng (%)
S c t i gia súc (con/ha) = ----------------------------------------------------------
S ngày ch n th * L ng th c n (kg/con/ngày)
Ho c theo công th c:
S ngày ch n th * L ng th c n (kg/con/ngày)
S c t i gia súc = ------------------------------------------------------------------
S n l ng c (kg/ha) * T l s d ng (%)
6.1.4 D báo nuôi tr ng th y s n
Di n tích nuôi tr ng th y s n ÿ c xác ÿ nh c n c vào ÿi u ki n t nhiên và
di n tích m t n c thích h p v i vi c nuôi tr ng th y s n (theo k t qu c a ÿánh giá
thích nghi ÿ t ÿai). Ngoài ra còn tính ÿ n nhu c u v lo i s n ph m này.
M c dù hi u qu kinh t nuôi tr ng th y s n ÿôi khi cao h n nhi u so v i hi u
qu kinh t ngành tr ng tr t, nhi u n i ÿã ÿào ao ÿ phát tri n ngh này. Tuy nhiên,
không nên phát tri n quá m c do nuôi tr ng th y s n th ng ch u tác ÿ ng c a nhi u
y u t , ÿ c bi t là s h n ch v m c k thu t và phòng tr b nh cho th y s n. Vì v y,
di n tích nuôi tr ng th y s n nên xác ÿ nh d a vào ÿ c ÿi m c a ngu n tài nguyên ÿ t
ÿai c a ÿ a ph ng, yêu c u c a th tr ng, gi ng, ÿi u ki n nuôi d ng và n ng su t.
6.1.5 D báo nhu c u ÿ t lâm nghi p
Di n tích ÿ t lâm nghi p d a vào 2 c n c sau:
- K t qu ÿánh giá tính thích nghi và kh n ng t n d ng các lo i ÿ t hi n ch a
ÿ c s d ng.
36
- - Yêu c u phát tri n KTXH (nhu c u v lâm s n) k t h p v i b o v ÿ t ÿai và
môi tr ng sinh thái.
Di n tích ÿ t lâm nghi p c n phát tri n ÿ c xem xét c th ÿ i v i t ng lo i
r ng (r ng ÿ c d ng, r ng phòng h , r ng s n xu t) và ÿ c d báo theo công th c
sau:
SRQ = SRH - SRC + SRT
Trong ÿó:
SRQ : Di n tích r ng n m quy ho ch
SRH : Di n tích r ng n m hi n tr ng
SRC : Di n tích r ng chuy n m c ÿích trong th i k
SRT : Di n tích r ng tr ng m i và khoanh nuôi tái sinh trong th i k .
D báo di n tích r ng ÿ c d ng ph thu c vào ÿ c ÿi m c a khu v c. C n c
vào yêu c u b o v ngu n gen ÿ ng th c v t và t l che ph thích h p ÿ b o v môi
tr ng sinh thái s hình thành các khu r ng qu c gia, r ng c m, vùng ÿ m và các khu
ÿ c d ng khai thác...
R ng b o v g m r ng phòng h ÿ u ngu n, r ng phòng h ven bi n, r ng
phòng h ven ÿ ng giao thông, xung quanh công trình, khu dân c , ÿai r ng phòng
h ÿ ng ru ng. V i m c ÿích ch y u là b o v ngu n n c ÿ t ÿai, cây tr ng, công
trình; phòng gió cát tránh ô nhi m... Di n tích lo i r ng này ÿ c xác ÿ nh c n c vào
m c ÿích phòng h và ÿi u ki n t nhiên c th c a khu v c.
D báo di n tích r ng s n xu t ph i d a trên yêu c u v các lo i lâm s n nh :
g nguyên li u cho công nghi p, g ph c v cho xây d ng, làm ÿ g tiêu dùng, ch ng
lò, c i ÿun... cho vùng, c ng nh ngoài vùng c n c theo ch tiêu k ho ch ho c yêu
c u c a th tr ng bên ngoài. T nhu c u s n ph m lâm s n và n ng su t c a ÿ n v
di n tích r ng (xác ÿ nh b i gi ng cây, chu k s n xu t, trình ÿ qu n lý...) có th d
báo ÿ c di n tích r ng c n thi t.
Do ÿi u ki n t nhiên c a các vùng ÿ t khác nhau, vì v y, di n tích r ng ÿ c
xác ÿ nh ph i phù h p v i tình hình c th c a khu v c. i v i nh ng vùng di n tích
gò ÿ i, núi cao chi m t l l n trong t ng di n tích t nhiên, vi c phát tri m lâm
nghi p là con ÿ ng có hi u qu nh t d làm giàu và nâng cao ÿ i s ng dân c .
vùng ÿ ng b ng, di n tích r ng và di n tích ÿ t có kh n ng tr ng r ng r t nh , tuy
nhiên, c ng không th thi u ÿ c ngh r ng. M c ÿích phát tri n ngành lâm nghi p
ÿây không ph i vì l i ít kinh t , mà gì hi u qu môi tr ng, hi u qu xã h i. Phát tri n
lâm nghi p giúp c i thi n môi tr ng và ÿ u t g n v i phát tri n du l ch nh m tho
mãn các nhu c u sinh ho t v tinh th n c a nhân dân.
6.2 D báo nhu c u ÿ t phi nông nghi p
6.2.1 D báo nhu c u ÿ t phát tri n ÿô th
Có nhi u y u t nh h ng ÿ n vi c xác ÿ nh nhu c u ÿ t ÿ phát tri n ÿô th
nh : s dân và m t ÿ dân s , trình ÿ phát tri n KTXH, ÿi u ki n c s h t ng (giao
thông, c p ÿi n, n c....), tính l ch s , ÿ c ÿi m các t ÿi m dân c , các ÿi u ki n ÿ a
hình, ÿ a ch t, th y v n....
Khi dân s t ng, nhu c u ÿ t dùng ÿ phát tri n ÿô th c ng t ng. xác ÿ nh,
thông th ng s d ng ph ng pháp ch tiêu ÿ nh cho m t nhân kh u (bao g m c ÿ t
, ÿ t xây d ng c s h t ng, công trình phúc l i công c ng, ÿ t công viên cây
xanh...) ÿ c quy ÿ nh ÿ i v i t ng c p, lo i ÿô th . T ng nhân kh u có th s d ng
37
- k t qu d báo dân s ho c các ch tiêu kh ng ch theo k h ach hoá gia ÿình, kh ng
ch m t ÿ dân s ...
Nh v y nhu c u ÿ t phát tri n ÿô th ÿ c xác ÿ nh theo công th c sau:
Z=NxP
Trong ÿó:
Z : Di n tích ÿ t phát tri n ÿô th
N : S dân thành th
P : nh m c dùng ÿ t cho m t kh u ÿô th n m quy ho ch.
Nh theo ÿ nh m c ÿô th c a Vi t Nam ÿ i v i ÿô th lo i III và là 70 - 80 m2
/ng i, c c u xây d ng ÿ t ÿô th :
- t CN-TTCN : 12 -14%
- t các trung tâm công c ng : 3 - 4%
- t khu dân c : 45 - 48%
- t giao thông : 12 - 13%
- t khu TDTT, công viên, cây xanh : 20 - 23%
Trong ph m vi ranh gi i hành chính c a ÿô th ÿôi khi còn có các lo i ÿ t nông
nghi p, lâm nghi p, sông h và ÿ t dùng cho các m c ÿích ÿ c thù khác.
Ngoài ra, quy mô di n tích ÿ t phát tri n các ÿô th còn ÿ c xác ÿ nh c n c
vào quy mô dân s l ch s , m c ÿ t ng quan, phù h p gi a hi n tr ng dân s và di n
tích ÿ t ÿang s d ng, kh n ng gi i t a, ÿi u ti t bình quân di n tích ÿang s d ng
c a các h dân, kh n ng m r ng và phát tri n ÿô th c a các khu ÿ t n m ti p giáp ÿô
th ... Di n tích m i gia t ng b ng t ng nhu c u di n tích tr ÿi di n tích hi n tr ng.
Di n tích ÿ t dùng cho xây d ng nhà trong ÿô th ph thu c vào quy ho ch
chi ti t ÿô th v ph m vi các khu , c u trúc các ki u nhà (cao t ng, chung c , h ÿ c
l p, bi t th ...)... i v i các ÿô th nh khi c n xác ÿ nh di n tích ÿ t dùng xây d ng
nhà cho dân (d ng bi t l p), có th c n c vào s h có nhu c u và ÿ nh m c di n
tích ÿ t cho m t nông h . S h m i gia t ng trong th i k quy ho ch b ng s dân gia
t ng chia cho s kh u bình quân trong h .
6.2.2 D báo nhu c u ÿ t khu dân c nông thôn
T ng di n tích ÿ t dân c nông thôn (bao g m di n tích ÿ t , ÿ t xây d ng các
công trình ph c v s n xu t, sinh ho t cho dân c nông thôn) n m ÿ nh hình quy
ho ch (hay c a t ng giai ÿo n d báo) ÿ c xác ÿ nh cho toàn ÿ n v xã ho c tính
riêng cho t ng khu dân c . Công th c tính t ng quát nh sau:
P = P1 + P2
P1 = ( ¦aH + ¦RN ) K
P2 = ¦mQ
Trong ÿó:
P : T ng di n tích ÿ t khu dân c nông thôn
P1 : Di n tích ÿ t và các công trình hành chính - phúc l i công c ng
P2 : Di n tích ÿ t xây d ng các công trình ph c v s n xu t n m trong ranh gi i khu
dân c .
A : nh m c ÿ t cho t ng lo i h c a ÿ a ph ng
H : S h theo t ng lo i n m quy ho ch
38
- R : nh m c di n tích các công trình công c ng và cây xanh cho m t ng i dân
N : S dân trong khu dân c n m quy ho ch
K : Ty l di n tích h p lý di n tích chi m ÿ t làm ÿ ng ÿi trong khu dân c
M : S ÿ n v tính cho công trình xây d ng (t ng s n ph m, con gia súc, d n v công
su t ... )
Q : nh m c di n tích cho m t ÿ n v tính
Trong m i khu dân c nông thôn di n tích ÿ t có ý ngh a quan tr ng, th ng
chi m t l l n và do các y u t sau quy t ÿ nh:
- S dân hi n t i và theo d báo
- S h hi n t i và theo d báo (ÿ xác ÿ nh s h phát sinh).
- S h n m trong vùng gi i t a
- S nóc nhà (m , khuôn viên), s h s ng chung trong m t nhà (ÿ xác ÿ nh s
h t n ÿ ng).
- Di n tích ÿ t c a m t nhà (ÿ xác ÿ nh s h có kh n ng t dãn).
- nh m c di n tích ÿ t cho m t h c a ÿ a ph ng
- S nam gi i ÿ tu i k t hôn, t l l p gia ÿình
- S ph n nh thì, di n chính sách.
- Phong t c chung s ng các th h , th a k ÿ a ph ng (ÿ xác ÿ nh t l tách
h )
Trong th c t vi c phân b ÿ t khu dân c th ng d a trên các ÿi m dân c ÿã
hình thành. V n ÿ ÿ t ra là xác ÿ nh nhu c u di n tích ÿ t m i ÿ m r ng ho c phát
tri n khu dân c .
Di n tích ÿ t m i ph thu c vào s h c n ÿ c c p ÿ t (g m s h phát
sinh có nhu c u ÿ t ; s h gi i t a; s h t n ÿ ng; s h có kh n ng t dãn) và
ÿ nh m c c p cho m t h . Có th tính theo công th c sau:
P = ( HP + HG + Ht - Htÿ )
Trong ÿó:
P : Nhu c u di n tích ÿ t m i c a khu dân c
Hp : S h phát sinh có nhu c u ÿ t trong th i k quy ho ch
HG : S h gi i to do thu h i ÿ t
Ht : S h t n ÿ ng (s ph n l thì, các h thu c di n chính sách ch a ÿ c c p
ÿ t , các h chung s ng trong m t nhà v i di n tích ÿ t không v t quá m c tiêu
chu n 1 h )
Htd : S h có kh n ng t dãn (s h ÿ c th a k ho c có di n tích ÿ t v t
nhi u so v i tiêu chu n quy ÿ nh c a ÿ a ph ng)
: nh m c c p ÿ t cho m t h theo ÿi u ki n c a ÿ a ph ng
6.2.3 D báo nhu c u ÿ t phát tri n công nghi p
Các lo i hình công nghi p khá ÿa d ng nh : khu c m công nghi p, khu công
ngh cao, khu ch xu t, các khu công nghi p ÿ c thù v khai thác qu ng, d u m , than
39
- ÿá, luy n kim, ÿi n l c các công trình, d án phát tri n công nghi p, các xí nghi p nhà
máy bi t l p... n m trong ho c n m ngoài khu dân c .
D báo nhu c u s d ng ÿ t cho các khu công nghi p ÿ c l p, các công trình,
d án công nghi p n m xen k trong các khu dân c ... ÿ c xác ÿ nh c n c theo quy
ho ch công nghi p do các ÿ n v chuyên ngành th c hi n.
C n c theo yêu c u s d ng ÿ t ghi trong d án ti n kh thi ÿã ÿ c c quan
nhà n c có th m quy n ch p thu n, các ngành s t xác ÿ nh nhu c u di n tích ÿ t
c n thi t d a vào ÿ nh m c (tiêu chu n) di n tích xây d ng hi n hành và m t ÿ xây
d ng ÿ i v i quy mô phát tri n t ng lo i công trình c a ngành.
Quy ho ch s d ng ÿ t ÿai s ti n hành t ng h p d báo nhu c u s d ng ÿ t
c a các ngành, ki m tra theo ÿ nh m c quy ÿ nh, b sung, ÿi u hoà và cân ÿ i chung
qu ÿ t cho phát tri n công nghi p và các m c ÿích s d ng khác trên ÿ a bàn.
6.2.4 D báo nhu c u ÿ t phát tri n giao thông
Nhu c u ÿ t giao thông bao g m ÿ t dùng ÿ xây d ng ÿ ng s t, ÿ ng b ,
sân bay, h i c ng... do các ÿ n v chuyên ngành l p d báo c n c vào quy ho ch phát
tri n c a ngành, ch y u là s d ng các quy ÿ nh v ch tiêu ÿ nh m c chi m ÿ t c a
t ng ngành. Các ch tiêu ÿ nh m c s d ng ÿ t ÿ c xác ÿ nh cho t ng ÿ n v chi u
dài c a ÿ ng (s di n tích chi m ÿ t/1km) và quy ÿ nh c th theo lo i ÿ a hình (vùng
ÿ ng b ng di n tích chi m ÿ t ít h n so v i vùng ÿ i núi), ÿ c ÿi m khu v c t ng cung
ÿ ng (ch y qua ÿ t b ng, qua thành ph , khu dân c , ch ph i ÿào, ÿ p n n ÿ ng).
i v i ÿ ng s t theo lo i và kh c a ÿ ng (ÿ ng ÿ n, ÿ ng kép, kh r ng h p).
i v i ÿ ng b theo c p k thu t và c p qu n lý c a ÿ ng (ÿ ng cao t c, ÿ ng
c p I, II, III, IV...) ÿ ng qu c l , t nh l , huy n l , liên xã, liên thôn, ÿ ng n i b ...).
M i lo i và c p k thu t c a ÿ ng ÿ u có các thông s k thu t và ch tiêu v
chi u r ng m t ÿ ng, n n ÿ ng, ch gi i an toàn giao thông.... C p k thu t ÿ c
xác ÿ nh c n c vào m c ÿích ý ngh a và l u l ng v n t i (s xe ch y qua trong ngày)
c a t ng cung ÿ ng.
Di n tích ÿ t c n dùng cho phát tri n giao thông c ng có th ÿ c xác ÿ nh vào
m i t ng quan thu n gi a l u l ng hàng hoá v n chuy n trong n m và di n tích
chi m ÿ t c a m ng l i ÿ ng.
Nhu c u ÿ t dành cho ngành hàng không ÿ c xác ÿ nh c n c vào ÿ ng c p
sân bay (ÿ ng bay qu c t , trong n c; ÿ ng bay dài, trung bình, ng n).
6.2.5 D báo nhu c u ÿ t phát tri n th y l i
Di n tích ÿ t dùng cho th y l i ÿ c xác ÿ nh c n c vào quy ho ch và d báo
nhu c u ÿ t c a ngành. Ngoài ra có th tính d a theo các s li u th ng kê bình quân t
l ÿ t th y l i ÿ c tr ng cho t ng khu v c trong nhi u n m; theo tiêu chu n, b c c và
di n tích chi m ÿ t c a các công trình th y l i hi n có.
7. Xây d ng và lu n ch ng ph ng án quy ho ch s d ng ÿ t ÿai
7.1 Xây d ng ph ng án QHSD
Các ph ng án QHSD ÿ t ÿai ÿ c xây d ng trên c s có s hi p th ng
(thông qua h i ngh , h i th o ÿ tho thu n và l y ý ki n ÿóng góp) v i các ban ngành
liên quan v nhu c u di n tích, lo i ÿ t và ph m vi phân b s d ng.
Yêu c u c a ph ng án quy ho ch là:
- c các ban ngành ch p nh n
40
- - Phù h p v i tình hình th c t và
- Có tính kh thi cao.
N i dung chính c a ph ng án quy ho ch là:
- B trí ÿ t ÿai v i c c u h p lý theo không gian b ng cách khoanh xác
ÿ nh các lo i ÿ t chính (ÿ t NN, ÿ t LN, ÿ t khu dân c nông thôn, ÿ t
ÿô th , ÿ t chuyên dùng và ÿ t ch a s d ng)
- nh tuy n l a ch n ÿ a ÿi m c th cho các d án, công trình, các khu
ÿ t s d ng theo t ng m c ÿích c th ÿ i v i s n xu t NN, LN... ( c n
c vào yêu c u v v trí, ÿ a lý, ÿ a hình, ÿ a m o, th nh ng, ch t
l ng ÿ t, ÿ a ch t th y v n, l l t, tiêu thoát n c, giao thông ÿi l i môi
tr ng....) và th i gian ( ÿ nh k th c hi n cho t ng m c ÿích s d ng
ÿ t).
K t qu ph n nh n i dung c a ph ng án quy ho ch ÿ c th hi n:
- B ng báo cáo thuy t minh, trong h th ng bi u cân ÿ i s d ng ÿ t ÿai
- Khoanh v trên b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
Báo cáo thuy t minh quy ho ch ÿ c so n th o theo ÿ c ng h ng d n vi t
"Báo cáo quy ho ch s d ng ÿ t ÿai" do TC C quy ÿ nh (kèm theo CV s 1814/CV-
TC C, ngày 12/10/1998).
7.2 Cân ÿ i và ÿi u ch nh các ch tiêu SD
7.2.1 M c ÿích
Nh m ÿi u hòa 3 m i quan h sau ÿây:
- Quan h gi a ÿ t nông nghi p và ÿ t phi nông nghi p
- Quan h gi a các ngành s d ng ÿ t thu c khu v c I: Nông-Lâm-Ng
- Quan h gi a các ngành s d ng ÿ t phi nông nghi p (theo các m c ÿích
chuyên dùng).
7.2.2 Nhi m v ch y u
- xu t ph ng án cân ÿ i; ÿi u ch nh s d ng các lo i ÿ t
- Xác ÿ nh các ch tiêu kh ng ch s d ng các lo i ÿ t phi nông nghi p.
- xu t ph ng án phân ph i, ÿi u ch nh s d ng ÿ t cho c p d i.
7.2.3 Ph ng pháp cân ÿ i các ch tiêu SD
- Ph ng pháp cân b ng ch tiêu s d ng ÿ t: B n ch t c a ph ng pháp là
ÿ a ra d th o các ch tiêu s d ng ÿ t (c n c vào m c tiêu, nhi m v , kh
n ng phát tri n và nhu c u v di n tích, ÿ c tính c a ÿ t, lo i ÿ t s d ng và
v trí phân b c c b c a các ban ngành), ti n hành hi p th ng (thông qua
h i ngh , h i th o), sau ÿó ÿi u ch nh. Quá trình ÿ c l p l i nhi u l n cho
ÿ n khi th ng nh t ÿ c các ch tiêu khung và ch tiêu s d ng các lo i ÿ t
c a các ban ngành.
- Ph ng pháp cân ÿ i t ng h p: Là xác ÿ nh m t c c u lo i hình s d ng
ÿ t ÿai h p lý trên c s cân ÿ i v i t ng di n tích ÿ t hi n có (có s cân
nh c, tính toán m t cách h p lý, tho ÿáng di n tích t ng gi m các lo i ÿ t
trong khuôn kh gi i h n qu ÿ t ÿai c a ÿ a ph ng). Nh ng v n ÿ c n
l u ý c a ph ng pháp:
41
- - Xác ÿ nh các lo i hình s d ng ÿ t có tr ng ÿi m và toàn di n (theo
th t u tiên và t m quan tr ng, nh ng không ÿ c coi nh các
ngành khác).
- Tuân th nguyên t c u tiên dành ÿ t t t cho s n xu t nông nghi p
(ÿ c bi t là ÿ t canh tác).
- m b o ÿi u hoà t i ÿa yêu c u s d ng ÿ t theo d báo cho các
ngành c n c vào ti m l c, kh n ng v v n, lao ÿ ng, thi t b , quy
trình,... và kh n ng cung c p c a qu ÿ t (v s l ng, ch t l ng, v
trí phân b và ÿi u ki n s n xu t...).
7.2.4 i u ch nh các ch tiêu s d ng ÿ t
L ng cung (v i s l ng ÿ t ÿai, ÿ c ÿi m tính ch t, và v trí phân b hi n t i)
và c u (v di n tích kèm theo yêu c u ÿ c tính và v trí phân b nh t ÿ nh) các lo i ÿ t
c a k quy ho ch ÿ c xác ÿ nh c n c vào k t qu ÿánh giá tính thích nghi c a ÿ t
ÿai và nhu c u d báo s d ng ÿ t c a các ngành. Trên c s phân tích, so sánh l ng
cung c u ÿ t ÿai có tính ÿ n kh n ng ÿ t và trình ÿ KHKT s ÿi u ch nh các lo i ÿ t
nh sau:
- t nông nghi p: Di n tích t ng lo i ÿ t NN n m ÿ nh hình quy ho ch
b ng di n tích hi n có c ng v i di n tích t ng thêm (do khai hoang, c i
t o, ph c hoá...), tr ÿi di n tích gi m trong k quy ho ch (chuy n sang
m c ÿích chuyên dùng, chuy n ÿ i c c u ÿ t nông nghi p, thoái hoá, b
hoang do thiên tai...). ÿáp ng yêu c u các lo i s n ph m tr ng tr t,
ch n nuôi, th y s n c n xác ÿ nh ÿ di n tích ÿ t NN c b n c n c vào
nhu c u n m dân s t ng cao nh t và n ng su t d tính.
- t ngh r ng (bao g m c ÿ t cây lâu n m, ngh làm v n): B ng di n
tích n m hi n tr ng tr ÿi di n tích chuy n ÿ i m c ÿích và c c u c ng
v i di n tích m i khai hoang trong k quy ho ch. Các l ai ÿ t này ph i
m t nhi u n m m i cho s n ph m và có hi u ích b o v môi tr ng sinh
thái, vì v y, c n chú ý ÿ n ph ng th c khai thác s d ng và c i t o
ngay c trong nh ng ÿi u ki n bình th ng.
- t phi nông nghi p (bao g m c ÿ t ): Lo i ÿ t này th ng dùng ÿ
xây d ng, ÿ c tính b ng t ng di n tích ÿ t ÿai tr ÿi di n tích ÿ t nông-
lâm nghi p và các ÿ t ch a s d ng không thích h p cho xây d ng, c ng
v i di n tích lo i ÿ t này hi n có. Xu h ng c a các lo i ÿ t chuyên
dùng là t ng liên t c hàng n m theo yêu c u phát tri n KT-XH, vì v y
c n chú ý s d ng ti t ki m và khai thác h t ti m l c c a ÿ t ÿai (kh
n ng t ng t ng, ÿ nh m c h p lý, t ng m t ÿ xây d ng...), h n ch l y
vào ÿ t nông nghi p, ÿ c bi t là ÿ t lúa, lúa-màu và các lo i ÿ t cho n ng
su t cao.
- t ch a s d ng: Lo i ÿ t này th ng có xu th gi m d n hàng n m do
nhu c u ngày càng t ng v khai thác ÿ a vào s d ng cho các m c ÿích
khác nhau. Qua phân tích kh n ng ch a ÿ c khai thác và s d ng s
tính ÿ c di n tích ÿ t ch a s d ng.
7.2.5 L p bi u cân ÿ i các ch tiêu s d ng ÿ t (bi u chu chuy n ÿ t ÿai):
Sau khi ÿi u ch nh nhu c u v s l ng và c c u s d ng ÿ t ÿai cho các
ngành s l p bi u cân ÿ i các ch tiêu s d ng ÿ t (bi u chu chuy n m c ÿích hay công
d ng c a ÿ t dai). ây là tài li u g c làm c s ÿ phân tích, ÿánh giá bi n ÿ ng s
42
- d ng các lo i ÿ t ÿai trong th i k quy ho ch, ph c v vi c ÿ xu t các gi i pháp phù
h p h n trong khai thác s d ng và qu n lý ÿ t ÿai.
- C u t o bi u: Ngoài ph n c b n (tên bi u, các ch tiêu, mã s , ng i l p
bi u...), n i dung bi u ÿ c c u t o b i ph n chính và ph n t ng h p.
- Ph n chính c a bi u: Là các ô ch tiêu lo i ÿ t ÿ c gi i h n b i
các hàng, c t. Theo chi u ngang ph n nh bi n ÿ ng gi m c a các
ch tiêu s d ng ÿ t trong th i k quy ho ch (di n tích gi m c a
m t lo i ÿ t ÿ chuy n sang m c ÿích khác). Theo chi u d c bi u
th h ng ÿi u ch nh t ng c a các lo i ÿ t n m ÿ nh hình quy
ho ch (di n tích t ng c a m t lo i ÿ t t các lo i ÿât khác). Các ô
c a cùng m t ch tiêu (ÿóng khung ÿ m) là ph n di n tích còn l i
(không thay ÿ i m c ÿích s d ng) c a lo i ÿ t ÿó sau th i k quy
ho ch.
- Ph n t ng h p c a bi u: Là 3 c t cu i (c ng gi m, bi n ÿ ng, di n
tích n m quy ho ch ÿ ki m tra). Cách tính s li u c a ph n t ng
h p nh sau:
Ch tiêu "c ng t ng": T ng s li u có ô theo c t (tr ô ÿóng khung ÿ m).
Ch tiêu "c ng gi m": T ng s li u các ô theo hàng (tr ô ÿóng khung ÿ m).
Ch tiêu "bi n ÿ ng": S li u c ng t ng tr ÿi s li u c ng gi m theo t ng l ai ÿ t (khi
c ng t ng l n h n c ng gi m l y d u +, ng c l i l y d u -).
Di n tích c a t ng lo i ÿ t n m ÿ nh hình quy ho ch ÿ c xác ÿ nh b ng hai
cách: theo c t cu i - di n tích n m hi n tr ng c ng v i s li u bi n ÿ ng; theo hàng
cu i tr di n tích còn l i (s li u ô ÿóng khung ÿ m) c ng v i s li u c ng t ng.
x Yêu c u ki m tra s li u:
- Di n tích quy ho ch c a t ng lo i ÿ t c t cu i và hàng cu i ph i gi ng
nhau.
- Khi t ng di n tích t nhiên không thay ÿ i trong th i k quy h ach thì ÿ i
v i các lo i ÿ t chính: T ng di n tích c ng t ng b ng t ng di n tích c ng
gi m và t ng ÿ i s s li u bi n ÿ ng b ng không.
Trên c s k t qu cân ÿ i c a bi u chu chuy n ÿ t ÿai s l p bi u t ng h p các
ch tiêu s d ng ÿ t ÿai theo quy ho ch. i v i quy ho ch s d ng ÿ t ÿai t c p
Huy n tr lên s phân b ch tiêu không ch s d ng các lo i ÿ t ÿ n t ng ÿ n v hành
chính c p d i m t c p (c n c ÿ n t nh, t nh ÿ n huy n, huy n ÿ n xã) và xây d ng
bi u kh ng ch các ch tiêu ÿ t ÿai theo quy ho ch. Ngoài ra, ÿ i v i t ng lo i ÿ t s
d ng theo m c ÿích phi nông nghi p c n l p bi u ch tiêu kh ng ch các lo i ÿ t cho
t ng d án trong th i k quy ho ch, trong ÿó nêu rõ di n tích chi m d ng các lo i ÿ t
cho m c ÿích phi nông nghi p, ÿ c bi t là ÿ t canh tác lúa và lúa - màu.
7.3 ánh giá và lu n ch ng ph ng án quy ho ch
C n c theo các m c tiêu khác nhau, kh n ng và m c ÿ có th ÿ u t s xây
d ng m t vài ph ng án quy ho ch s d ng ÿ t ÿai. Trong nh ng tr ng h p nh v y,
c n l y ý ki n c a các b , ban ngành và ti n hành ÿánh giá t ng h p, so sánh v tính
kh thi, các lo i hi u ích và các u khuy t ÿi m ÿ l a ch n ph ng án t t nh t. N i
dung ch y u c a ÿánh giá ph ng án quy ho ch là: ÿánh giá kh thi v k thu t; ÿánh
giá tính kh thi v t ch c; ÿánh giá t ng h p 3 hi u ích: KT-XH-MT.
7.3.1 ánh giá tính kh thi v k thu t
43
- N i dung ÿánh giá tính kh thi v k thu t bao g m: xem xét tính chính xác, ÿ
tin c y c a các thông tin, s li u và tài li u c b n ÿ c s d ng ÿ xây d ng ph ng
án quy ho ch; m c ÿ ÿ y ÿ v c n c dùng ÿ ÿi u ch nh các lo i s d ng ÿ t; ch t
l ng cân b ng quan h cung c u v ÿ t ÿai ÿ th c hi n các m c tiêu quy h ach; kh
n ng ÿi u ti t t t các yêu c u s d ng ÿ t c a các ban ngành; m c ÿ phù h p c a các
ch tiêu ÿ t ÿai v i quy ho ch s d ng ÿ t ÿai c a c p trên; m c ÿ x lý các m i quan
h gi a c c b và t ng th , gi a tr c m t và lâu dài, gi a qu c gia và ÿ a ph ng,
gi a t p th và cá nhân...
7.3.2 ánh giá tính kh thi v t ch c
N i dung ÿánh giá bao g m: M c ÿ tr ng c u ý ki n c a các ÿ i t ng s
d ng ÿ t trong ph ng án quy ho ch và t p h p ý ki n c a công chúng; m c cân ÿ i
gi a trình ÿ , kh n ng ÿ u t và các ÿi u ki n ÿ m b o cho ph ng án quy ho ch
th c hi n ÿ c; m c ÿ nhi u ít v ngu n ÿ t ÿai d phòng cho quá trình th c hi n
quy ho ch; tính h p lý, hi u qu , ti n ít ÿ i v i s n xu t và ÿ i s ng dân sinh c a
ph ng án quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
7.3.3 ánh giá t ng h p 3 hi u ích: KT-XH-MT
- Hi u qu kinh t : Ch y u là so sánh d báo giá tr s n l ng c a m t
ÿ n v di n tích ÿ t ÿai theo ph ng án quy ho ch, c ng nh m i quan
h gi a ÿ u t và s n l ng ÿ i v i s phát tr en b n v ng kinh t . L i
ích kinh t th hi n thông qua hi u qu ÿ u t , m c ÿ ti t ki m ÿ t ÿai
trong s d ng; giá thành s n ph m; s l ng và ch t l ng s n ph m; giá
tr l i nhu n....
- Hi u qu xã h i: M c ÿ nâng cao ÿ i s ng c a dân theo m c tiêu hàng
ÿ u là "có c m n, áo m c và ch "; m c ÿ tho mãn các yêu c u v
ÿ t ÿai cho các ngành kinh t qu c dân; kh n ng ÿáp ng cung c p
l ng th c, rau và các lo i nông s n khác cho dân c thành ph v i vi c
thay ÿ i di n tích canh tác; m c ÿ tho mãn yêu c u v ÿ t xây d ng ÿô
th và khu dân c nông thôn, các công trình công nghi p giao thông và
th y l i, n ng l ng, b u chính vi n thông và các công trình phúc l i
công c ng khác... theo nguyên t c "có tr ng ÿi m, nh ng ÿ m b o phát
tri n toàn di n".
- Hi u qu môi tr ng sinh thái: ánh giá hi u ích môi tr nh sinh thái
ch y u là xem xét các kh n ng c i thi n ÿi u ki n môi tr ng sinh thái;
nâng cao ÿ phì nhiêu và tính s n xu t c a ÿ t; gi n c trong ÿ t; b o
v tài nguyên ÿ t ÿai, t ng di n tích các lo i r ng; phòng ng a ô nhi m;
nâng cao kh n ng phòng ch ng và h n ch tác ÿ ng c a thiên tai...
7.4 Biên so n b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai
B n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai là thành qu quan tr ng c a quá trình l p
QHSD . Trên ÿó ph n nh toàn b ph ng h ng và n i dung s d ng ÿ t ÿai trong
t ng lai. Là c n c , c s và ch d a c b n ÿ ÿiêu hành v mô v qu n lý, s d ng
ÿ t ÿai.
- Ngu n tài li u chính: Tài li u chính dùng ÿ biên t p b n ÿ quy ho ch s d ng
ÿ t ÿai g m có:
- B n ÿ hi n tr ng th i ÿi m l p quy ho ch
- B n ÿ ÿánh giá thích nghi c a ÿ t ÿai
44
- - Các b n ÿ quy ho ch chuyên ngành, l nh v c.
- Các tài li u có liên quan ÿ n n i dung quy ho ch s d ng ÿ t ÿai.
- N i dung th hi n: Trên b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai ph i th hi n các n i
dung sau:
- Các y u t ÿ a lý ch y u nh ÿi m cao kh ng ch , m ng l i th y v n,
m ng l i ÿ ng xá, ranh gi i hành chính.
- Hi n tr ng các lo i ÿ t c th theo t ng m c ÿích s d ng.
- Các lo i ÿ t chính theo quy ho ch bao g m: ÿ t nông nghi p, ÿ t lâm
nghi p, ÿ t khu dân c nông thôn, ÿ t ÿô th , ÿ t chuyên dùng và ÿ t
ch a s d ng. Th hi n chi ti t, c th ÿ i v i các d án và công trình
nh : ÿ t xây d ng trong các khu dân c (các công trình phúc l i công
c ng), ÿ t dành cho công tr ng xí nghi p khai thác ÿ c l p, ÿ t xây
d ng giao thông, th y l i, ÿ t dành cho du l ch và vùng b o v t
nhiên...
- V và th hi n trên b n ÿ : Chuy n v lên b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai
di n tích, ph m vi, v trí quy ho ch s d ng các lo i ÿ t (ÿ a vào b n ÿ ph n
di n tích t ng, gi m sau khi so sánh các lo i s d ng ÿ t th i ÿi m hi n tr ng
và theo quy ho ch).
Các n i dung th hi n trên b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿai (nh : ranh gi i,
lo i ÿ t, bi u ÿ ký hi u, màu s c, ki u ch và b c c b n ÿ ...) th c hi n theo ÿúng
h ng d n c a T ng C c a Chính (T p ký hi u b n ÿ hi n tr ng và quy ho ch s
d ng ÿ t ÿai ban hành kèm theo quy t ÿ nh s 407 Q / C ngày 07/06/1995 c a
TC C).
C n l u ý: Khi ranh gi i s d ng các lo i ÿ t gi a hi n tr ng và quy ho ch không
trùng kh p nhau, trên b n ÿ quy ho ch s dùng ÿ ng n i ÿ t ÿo n ÿ bi u th các
ranh gi i quy ho ch. Khi quy ho ch chuy n m c ÿích s d ng c a m t m nh ÿ t nào
ÿó, v n gi l i ranh gi i theo hi n tr ng m nh nh m ph n ánh tình hình thay ÿ i c a
m nh ÿ t ÿó theo quy ho ch so v i hi n tr ng.
II. QUY HO CH S D NG T AI VÀ LU T T
AI 2003
1. B n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t và b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t
i u 20. B n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t và b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t
1. B n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t ÿ c l p n m n m m t l n g n v i vi c ki m
kê ÿ t ÿai quy ÿ nh t i i u 53 c a Lu t này ÿ ph c v cho vi c qu n lý quy ho ch,
k ho ch s d ng ÿ t.
2. B n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t ÿ c l p m i n m m t l n g n v i k quy
ho ch s d ng ÿ t quy ÿ nh t i i u 24 c a Lu t này.
B n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t c a xã, ph ng, th tr n ÿ c l p trên b n ÿ ÿ a
chính g i là b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t chi ti t.
3. B Tài nguyên và Môi tr ng ch ÿ o vi c kh o sát, ÿo ÿ c, l p và qu n lý
b n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t, b n ÿ quy ho ch s d ng ÿ t trong ph m vi c n c và
t ch c th c hi n vi c l p b n ÿ hi n tr ng s d ng ÿ t, b n ÿ quy ho ch s d ng
ÿ t c a c n c.
45
nguon tai.lieu . vn
