Xem mẫu
- THEÁ GIÔÍ
QUY HOAÏ C H
QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ CÖÏC LÔÙN & KIEÁN TRUÙC
MOÄT SOÁ BAØI HOÏC TÖØ KINH NGHIEÄM CUÛA
THAØNH PHOÁ BANGKOK - THAÙI LAN
TS.KTS. HOAØNG NGOÏC LAN
THS.KTS. LEÂ THÒ BÍCH NGOÏC
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, caùc ñoâ thò cöïc lôùn hoaëc caùc vuøng ñaïi ñoâ thò luoân coù moät vai troø
quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa quoác gia. Haàu heát caùc ñaïi ñoâ thò naøy ñoùng vai troø laø ñaàu taøu
phaùt trieån kinh teá cuûa moät ñaát nöôùc. Tuy nhieân, quaù trình phaùt trieån luoân gaëp nhieàu thaùch thöùc
veà caùc vaán ñeà kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng naûy sinh trong quaù trình taêng tröôûng nhanh choùng cuûa
vuøng ñaïi ñoâ thò. Do ñoù, haàu heát caùc ñoâ thò naøy ñeàu ñöôïc laäp caùc ñoà aùn quy hoaïch töø caáp vuøng
cho tôùi caáp ñoä ñoâ thò ñeå ñònh höôùng cho söï phaùt trieån khoâng gian kinh teá - xaõ hoäi trong töøng thôøi
kyø theo caùc muïc tieâu cuûa töøng giai ñoaïn phaùt trieån.
Thaønh phoá Bangkok, Thaùi Lan laø moät ñoâ thò cöïc lôùn thuoäc vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok, coù nhieàu ñieåm
töông ñoàng veà boái caûnh phaùt trieån vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM) trong vuøng TP.HCM.
Caùc thaønh phoá naøy cuõng naèm trong heä thoáng ñoâ thò cöïc lôùn cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ noùi rieâng,
theá giôùi noùi chung. Baøi vieát naøy xem xeùt caùc giaûi phaùp quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok qua
töøng thôøi kyø phaùt trieån ñeå tìm ra nhöõng ñieåm töông ñoàng, nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho vieäc
ñònh höôùng phaùt trieån moät ñoâ thò cöïc lôùn. Caùc giai ñoaïn quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok seõ
ñöôïc trình baøy töø boái caûnh daãn ñeán caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua ñoà aùn ñeå ruùt ra moät soá
baøi hoïc kinh nghieäm trong vieäc giaûi quyeát caùc baát caäp vaø ñoùn ñaàu caùc cô hoäi do söï taêng tröôûng
nhanh choùng cuûa TP.HCM, goùp phaàn cho coâng taùc ñieàu chænh Quy hoaïch chung TP.HCM saép
tôùi cuûa chính quyeàn thaønh phoá.
Keywords: ñoâ thò cöïc lôùn, vuøng ñaïi ñoâ thò, Bangkok,heä thoáng quy hoaïch
70 SË 95+96 . 2018
- Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi
Môû ñaàu quy ñan xen, laøm cho ñoâ thò phaùt trieån manh Giôùi thieäu thaønh phoá Bangkok – Thaùi Lan
Khaùi nieäm veà ñoâ thò cöïc lôùn ñöôïc ñöa ra töø muùn, khoâng ñoàng boä theo caùc ñònh höôùng Bangkok laø thuû ñoâ vaø laø thaønh phoá lôùn nhaát
giöõa theá kyû 20, khôûi ñaàu laø thaønh phoá New ñaõ ñeà xuaát. Do ñoù, ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa Vöông quoác Thaùi Lan. Chính quyeàn
York, moät ñoâ thò cöïc lôùn duy nhaát treân theá giôùi cuûa ñoâ thò cöïc lôùn thoâng qua caùc giaûi phaùp quaûn lyù cuûa Thaùi Lan chia laøm ba caáp: Chính
vaøo naêm 1950. Quaù trình phaùt trieån kinh teá quy hoaïch, caàn raø soaùt laïi quaù trình phaùt trieån quyeàn Trung öông, Chính quyeàn Tænh vaø
maïnh meõ trong suoát giai ñoaïn sau cuûa theá kyû cuûa caùc ñoâ thò thoâng qua caùc giai ñoaïn quy Chính quyeàn Ñòa phöông, trong ñoù Vuøng
20 vaø ñaàu theá kyû 21, ñeán naêm 2014, soá löôïng hoaïch. Döôùi ñaây laø moät soá toùm taét cuûa ñoà aùn ñoâ thò Bangkok laø moät daïng Toå chöùc Chính
ñoâ thò cöïc lôùn vôùi daân soá treân 10 trieäu ngöôøi ñaõ quy hoaïch thaønh phoá Bangkok, moät ñoâ thò quyeàn Ñòa phöông ñaëc bieät nhö caáp quaûn lyù
laø 30 thaønh phoá, trong ñoù coù 17 thaønh phoá taïi cöïc lôùn tieâu bieåu cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ ñeå moät tænh ñoäc laäp.
chaâu AÙ, ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc phaùt trieån nhö coù caùi nhìn chung veà caùch thöùc giaûi quyeát
Trung Quoác, AÁn Ñoä vaø vuøng Ñoâng Nam AÙ. vaán ñeà ñoâ thò. Thuû ñoâ Bangkok thuoäc Vuøng ñaïi ñoâ thò
Bangkok (Greater Bangkok), bao goàm
thaønh phoá Bangkok vaø 5 tænh laân caän. Trong
ñoù, Bangkok laø ñoâ thò trung taâm vaø laø cöûa ngoõ
giao thöông ñöôøng bieån quoác gia vaø quoác teá
taïi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ töø Vònh Thaùi Lan.
Daân soá Bangkok xaáp xæ 10 trieäu ngöôøi, laø
ñoâ thò ñoâng daân lôùn thöù chín cuûa Ñoâng AÙ vaø
laø vuøng ñoâ thò coù dieän tích lôùn thöù naêm cuûa
Ñoâng AÙ vaø ñöùng thöù saùu veà GDP taïi Chaâu AÙ.
Lòch söû phaùt trieån ñoâ thò
Lòch söû phaùt trieån ñoâ thò Bangkok baét ñaàu töø
moät laøng nhoû treân bôø taây soâng Chao Phraya
vaøo theá kyû 15, ñeán theá kyû 16 trôû thaønh thuû ñoâ
vaø ñeán ñaàu theá kyû thöù 18, thaønh phoá chính
thöùc trôû thaønh moät ñôn vò quaûn lyù haønh chính
Hình 1: Caùc ñoâ thò cöïc lôùn hieän taïi vaø töông lai töø naêm 2015 ñeán 2030
caáp quoác gia.
(nguoàn: World Urbanization Propects: The 2014 Revision)
Trong boái caûnh toaøn caàu hoaù hieän nay, moät
loaït caùc ñoâ thò cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù
xu höôùng phaùt trieån theo höôùng taêng tröôûng
nhanh, daãn ñeán vieäc gia taêng daân soá moät caùch
nhanh choùng taïi caùc ñoâ thò lôùn. Ñaây laø moät yeáu
toá chính trong vieäc hình thaønh caùc ñoâ thò cöïc
lôùn taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñaëc bieät
laø taïi chaâu AÙ noùi chung, vuøng Ñoâng Nam AÙ
noùi rieâng, quaù trình ñoâ thò hoaù coù nhöõng ñieåm
töông ñoàng veà möùc ñoä phaùt trieån kinh teá, yeáu
toá coäng ñoàng xaõ hoäi vaø söï taêng tröôûng nhanh.
Tuy nhieân, do boái caûnh vaø caùc theå cheá chính
trò khaùc nhau daãn ñeán söï khaùc nhau cuûa
heä thoáng quy hoaïch. Ñieàu naøy laøm cho caùc
ñònh höôùng quy hoaïch khoâng gian cuûa caùc
ñoâ thò cöïc lôùn vaø caùc chính saùch töông öùng
nhaèm giaûi quyeát caùc baát caäp trong quaù trình
ñoâ thò hoaù nhanh choùng seõ khaùc nhau. Maët
khaùc, caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua heä
thoáng ñoà aùn quy hoaïch cuõng coù nhieàu vaán
ñeà trong quaù trình thöïc thi quy hoaïch. Moät soá
khu vöïc cuûa ñoâ thò seõ phaùt trieån hoaëc khoâng
phaùt trieån theo quy hoaïch, hoaëc phaùt trieån
ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa chính quyeàn. Caùc Hình 2: Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok (phaàn noäi thò vaø phaàn môû roäng) vaø nhöõng tænh laân caän
khoâng gian phaùt trieån chính quy vaø phi chính (Nguoàn: Australian National University)
SË 95+96 . 2018 71
- Quaù trình phaùt trieån cuûa thaønh phoá theo daïng lan toaû töø truïc baéc nam
doïc hai beân bôø soâng Chao Phraya - con soâng daøi vaø lôùn nhaát Thaùi
Lan sang höôùng ñoâng - taây vaø doïc caùc truïc giao thoâng keát noái vôùi caùc
tænh laân caän.
Hình 4: Ba caáp cô baûn cuûa Heä thoáng Quy hoaïch taïi Thaùi Lan
(Nguoàn: George G. van der Meulen)
Quy hoaïch caáp quoác gia vaø vuøng bao goàm Quy hoaïch quoác gia,
Quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi (caáp quoác gia), Quy hoaïch
phaùt trieån khoâng gian quoác gia (caáp quoác gia vaø vuøng), quy hoaïch
vuøng. Quy hoaïch caáp tænh vaø ñòa phöông bao goàm quy hoaïch
tænh, quy hoaïch khoâng gian caáp ñoâ thò/ñòa phöông, cuï theå laø quy
hoaïch toaøn dieän (Comprehensive Plan) hoaëc quy hoaïch toång theå
(General Plan), quy hoaïch chi tieát, quy hoaïch noâng thoân.
Tröôùc 1960, quy hoaïch khoâng gian taïi Thaùi Lan noùi chung vaø
Bangkok noùi rieâng ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc kieán truùc sö coâng trình
vaø laø neàn taûng cho phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Naêm 1960, quy hoaïch
Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok vôùi yù töôûng quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò
vôùi thôøi haïn 30 naêm laø baûn quy hoaïch chung ñaàu tieân ñöôïc thöïc
hieän bôûi Lichfiled - nhoùm tö vaán quy hoaïch Hoa Kyø. Noäi dung bao
goàm phaân vuøng söû duïng ñaát vaø ñònh höôùng phaùt trieån, taäp trung
vaøo quy hoaïch khoâng gian vaät theå cuûa ñoâ thò.
Naêm 1990, daân soá ñoâ thò taêng nhanh töø 4.5 trieäu leân 6.5 trieäu khieán
ñoà aùn quy hoaïch cuõ khoâng coøn hôïp thôøi nöõa. Chính quyeàn Bangkok
nhaän thaáy vai troø cuûa heä thoáng giao thoâng, ñaëc bieät laø giao thoâng
coâng coäng hieän ñaïi (taøu ñieän ngaàm, ñöôøng saét treân khoâng) ñoái vôùi
vieäc phaùt trieån cuûa ñoâ thò neân ñeán naêm 1994, quy hoaïch chung heä
thoáng giao thoâng coâng coäng (ña phöông tieän phoái hôïp) cho Vuøng
ñaïi ñoâ thò Bangkok (M-MAP) ra ñôøi.
Vôùi toác ñoä phaùt trieån daân soá nhanh, Chính phuû vaø Chính quyeàn
Bangkok ñaõ sôùm nhaän ra vai troø quan troïng cuûa giao thoâng ñoái vôùi
vieäc ñònh höôùng phaùt trieån vaø quy moâ ñoâ thò. Caùc tuyeán cao toác ñaàu
tieân hoaøn thaønh vaøo nhöõng naêm 1980 tieáp tuïc cho ñeán nhöõng naêm
1990. Ñaàu nhöõng naêm 1990, Bangkok ñaõ baét ñaàu ñeà xuaát heä thoáng
giao thoâng coâng coäng nhö moät giaûi phaùp cho vaán ñeà giao thoâng,
ñoàng thôøi ñònh höôùng phaùt trieån cuûa thaønh phoá theo ñònh höôùng
cuûa giao thoâng (TOD). Tuy nhieân vieäc tieáp tuïc môû roäng vaø phaùt
trieån naêng löïc giao thoâng ñöôøng boä vaãn khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu
Hình 3: Söï phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò Bangkok giao thoâng cuûa ñoâ thò.
(Nguoàn: Moâ hình hoaù Söï môû roäng cuûa Vuøng ñaïi ñoâ thò Bangkok söû
duïng döõ lieäu kinh teá-daân cö thoâng qua caùc moâ hình Cellular Automata-
Markov Chain vaø Maulti-Layer Perceptron-Markov Chain) Naêm 1999, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok (baûn söûa ñoåi laàn
1) ra ñôøi vôùi ñeà xuaát phaùt trieån theo moâ hình phaân cöïc (Polycentric
Heä thoáng quy hoaïch - ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò Bangkok Model - ña trung taâm) keát hôïp TOD nhaèm giaûm taûi cho khu vöïc
Heä thoáng quy hoaïch taïi Thaùi Lan phaân chia ba caáp: caáp quoác gia, caáp trung taâm cuõ vaø taïo ñoäng löïc phaùt trieån cho caùc khu vöïc khaùc
vuøng/ tænh vaø caáp ñòa phöông/thaønh phoá, vôùi yeâu caàu Quy hoaïch caáp cuûa ñoâ thò. Caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa ñoâ thò seõ ñöôïc phaân taùn veà
döôùi phaûi tuaân thuû Quy hoaïch caáp treân; Quy hoaïch caáp ñòa phöông/ caùc trung taâm môùi ñeå haïn cheá caùc doøng daân cö ñi vaøo trung taâm
thaønh phoá chòu traùch nhieäm thöïc thi theo caùc quy ñònh trong “Luaät Bangkok ñeå laøm vieäc hay tìm kieám nhöõng dòch vuï cao caáp. Coù toång
Quy hoaïch ñoâ thò” naêm 1975. coäng 5 trung taâm, naèm raûi gaàn caùc tuyeán giao thoâng nhanh ñoâ thò.
72 SË 95+96 . 2018
- Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi
Heä thoáng caùc baûn ñoà quy hoaïch:
+ Quy hoaïch söû duïng ñaát: khoáng cheá phaùt trieån theo töøng khu vöïc
cuï theå
+ Quy hoaïch heä thoáng giao thoâng: phaùt trieån 3 heä thoáng giao thoâng
nhanh ñoâ thò bao goàm ñöôøng cao toác, giao thoâng coâng coäng vaø giao
thoâng coâng coäng chuyeån tieáp.
+ Quy hoaïch heä thoáng khoâng gian môû: cho vui chôi giaûi trí, baûo veä
moâi tröôøng vaø phoøng choáng ngaäp luït.
Naêm 2006, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok ñeán 2035 (baûn söûa
ñoåi laàn 2) ra ñôøi ñeà xuaát moâ hình phaùt trieån ña cöïc. Caùc khu daân cö,
coâng nghieäp vaø thöông maïi dòch vuï seõ di dôøi vaø phaùt trieån ra caùc
höôùng vaø tænh xung quanh ñoâ thò Bangkok. Caùc baûn ñoà quy hoaïch:
Hình 5: Quy hoaïch Caáu truùc phaùt trieån cuûa Bangkok vaø vuøng phuï caän + Quy hoaïch söû duïng ñaát vaø caùc quy ñònh
Nguoàn: Sôû Quy hoaïch thaønh phoá Bangkok
+ Quy hoaïch heä thoáng giao thoâng
+ Quy hoaïch khoâng gian môû vaø khoâng gian xanh
+ Thöïc thi quy hoaïch
Naêm 2013, ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok B.E.2556 (baûn söûa
ñoåi laàn 3)
Ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän ñoâ thò cöïc lôùn Bangkok (naêm 2013)
Boái caûnh chung:
Vôùi toác ñoä taêng daân soá choùng maët (trung bình 1,84%), thuû ñoâ Bangkok
cuõng nhö caùc ñoâ thò cöïc lôùn khaùc treân theá giôùi ñang phaûi ñoái maët vôùi
nhöõng vaán ñeà ñoâ thò nhö heä thoáng haï taàng xaõ hoäi vaø haï taàng kyõ thuaät
khoâng kòp phaùt trieån ñeå ñaùp öùng vôùi löôïng daân soá môùi. Caùc vaán ñeà
giao thoâng, oâ nhieãm moâi tröôøng, chaát thaûi, ngaäp luït, nöôùc saïch, dòch
vuï vaø tieän ích coâng coäng, caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö: baát bình ñaúng xaõ hoäi,
cheânh leäch giaøu ngheøo… laø caùc vaán ñeà tieâu bieåu cuûa haàu heát caùc ñoâ thò
cöïc lôùn taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån daãn ñeán söï phaùt trieån thieáu kieåm
soaùt cuûa thaønh phoá Bangkok. Veà maët thöïc thi quy hoaïch theo caùc ñoà
aùn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät, söï thieáu hieäu quaû trong thieát keá vaø kieåm soaùt
cuûa ñoà aùn ñaõ laøm naûy sinh caùc vaán ñeà veà giao thoâng. Caáu truùc taàng
baäc cuûa giao thoâng khoâng roõ raøng vaø ñaëc bieät laø heä thoáng giao thoâng
coâng coäng chöa ñaùp öùng vôùi söï phaùt trieån quaù nhanh cuûa thaønh phoá.
Töø ñoù, ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch thaønh phoá Bangkok ra ñôøi naêm
2013 nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân.
Taàm nhìn vaø muïc tieâu phaùt trieån ñoâ thò
5 taàm nhìn:
1. Laø ñoâ thò coù nhöõng baûn saéc vaên hoaù vaø ngheä thuaät daân toäc;
2. Laø ñoâ thò coù maïng löôùi giao thoâng hoaøn chænh;
3. Laø ñoâ thò trung taâm veà lónh vöïc kinh teá vaø coâng ngheä cuûa Ñoâng
Nam AÙ;
4. Laø ñoâ thò trung taâm veà haønh chính, caùc toå chöùc xaõ hoäi lôùn vaø caùc toå
chöùc coâng ty quoác teá;
5. Laø ñoâ thò laønh maïnh vôùi moâi tröôøng töï nhieân ñöôïc baûo toàn.
12 muïc tieâu:
1. Höôùng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng toát hôn cho cö daân Bangkok
baèng vieäc cung caáp nhöõng dòch vuï xaõ hoäi ñaày ñuû vaø coù tieâu chuaån;
2. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm kinh doanh, thöông maïi
vaø dòch vuï cuûa quoác gia vaø Ñoâng Nam AÙ baèng vieäc cung caáp nhöõng
Hình 6: Ñònh höôùng Söû duïng ñaát Bangkok ñeán naêm 2035 tieän ích phuø hôïp ñeå taêng tính caïnh tranh cuûa Bangkok vôùi nhöõng ñaïi
(Nguoàn:Sôû QH ñoâ thò vaø noâng thoân vaø Coâng ích (DPT), 2007) ñoâ thò khaùc;
SË 95+96 . 2018 73
- 3. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm du lòch, cöûa ngoõ cuûa Thaùi a) Quy hoaïch söû duïng ñaát:
Lan vaø caùc nöôùc ASEAN khaùc baèng vieäc phaùt trieån nhöõng nguoàn löïc Quy hoaïch söû duïng ñaát ñöôïc ñònh hình theo phöông phaùp phaân vuøng
vaø dòch vuï du lòch; chöùc naêng ñoâ thò. Töông töï nhö nhöõng Quy hoaïch toaøn dieän tröôùc ñoù
cuûa thaønh phoá, Quy hoaïch söû duïng ñaát 2013 xaùc ñònh toång coäng 10
4. Höôùng Bangkok trôû thaønh moät trung taâm haønh chính vaø ñòa ñieåm nhoùm quaûn lyù ñaát:
cho nhöõng toå chöùc quoác gia vaø quoác teá baèng vieäc phaùt trieån nhöõng - Khu daân cö maät ñoä thaáp
khu vöïc ñaëc bieät daønh cho nhöõng toå chöùc chính phuû vaø caùc toå chöùc - Khu daân cö maät ñoä trung bình
quoác teá; - Khu daân cö maät ñoä cao: taäp trung chuû yeáu taïi khu vöïc trung taâm
Bangkok
5. Höôùng ñeán nhöõng loaïi hình giao thoâng thuaän tieän, nhanh vaø an - Khu thöông maïi
toaøn baèng vieäc phaùt trieån nhöõng heä thoáng giao thoâng phoái hôïp vaø heä - Khu coâng nghieäp
thoáng giao thoâng vaän chuyeån hoaøn chænh; - Khu kho taøng
- Khu noâng nghieäp ñöôïc baûo veä
6. Ñaûm baûo caân baèng veà vieäc laøm vaø nhaø ôû baèng vieäc phaùt trieån, caûi - Khu noâng thoân
thieän vaø baûo ñaûm nhöõng khu vöïc daân cö vaø caùc trung taâm coäng ñoàng - Khu baûo veä ngheä thuaät vaø vaên hoaù Thaùi
ôû vuøng ngoaïi oâ; - Khu caùc cô quan haønh chính Chính phuû vaø tieän ích coâng coäng
7. Taêng cöôøng chaát löôïng moâi tröôøng baèng vieäc ñònh höôùng phaùt trieån
nhöõng khu coâng nghieäp coâng ngheä cao vôùi coâng nhaân tay ngheà cao,
khoâng oâ nhieãm moâi tröôøng;
8. Baûo ñaûm saûn xuaát cuûa nhöõng khu noâng nghieäp hieän höõu baèng vieäc
quaûn lyù ñoâ thò hoaù taïi Bangkok theo yù töôûng phaùt trieån ñoâ thò neùn;
9. Höôùng ñeán moät Bangkok vaø Thaùi Lan coù ñaëc tröng baèng vieäc baûo
toàn vaø phuïc hoài vaên hoaù vaø ngheä thuaät baûn xöù bao goàm caùc giaù trò
kieán truùc ñaëc tröng, lòch söû vaø nhaân chuûng;
10. Baûo toàn nguoàn taøi nguyeân moâi tröôøng vaø töï nhieân baèng vieäc duy
trì, phuïc hoài vaø baûo veä;
11. Taêng cöôøng an toaøn cuûa caù nhaân vaø taøi saûn baèng vieäc phoøng
Hình 8: Quy hoaïch söû duïng ñaát thaønh phoá Bangkok theo ñoà aùn naêm 2013
choáng vaø giaûm nheï nhöõng haäu quaû do thieân tai hoaëc tai naïn do con (Nguoàn: Sôû quy hoaïch thaønh phoá Bangkok)
ngöôøi gaây ra;
Trong moãi nhoùm ñaát ñöôïc quaûn lyù treân ñöôïc chia thaønh toång coäng
12. Höôùng ñeán nhöõng giaûi phaùp cho hieän töôïng noùng daàn cuûa traùi ñaát 26 loaïi khu vöïc nhoû hôn vôùi nhöõng qui ñònh ñi keøm, raát cuï theå cho
baèng vieäc môû roäng caùc khu vöïc xanh nhaèm giaûm hieän töôïng nhaø kính. vieäc kieåm soaùt vaø quaûn lyù söû duïng ñaát. Trong ñoù neâu cuï theå caùc
noäi dung:
Nhöõng noäi dung cuûa Quy hoaïch toaøn dieän 2013 - Quaûn lyù veà hoaït ñoäng: cho pheùp, caám vaø coù ñieàu kieän.
- Quaûn lyù veà xaây döïng: Heä soá söû duïng ñaát; Heä soá khoâng gian môû;
Kích thöôùc loâ ñaát toái thieåu; Chieàu cao toái ña; Khoaûng luøi coâng trình.
Quy hoaïch söû duïng ñaát 2013 so vôùi 2006, nhìn chung khoâng coù quaù
nhieàu thay ñoåi, chæ ñieàu chænh nhoû dieän tích ñaát cuûa moät soá thaønh
phaàn nhö: ñaát ñoâ thò taêng khoaûng 10%, ñaát noâng nghieäp giaûm 10%,
dieän tích maët nöôùc taêng 3%…
b) Heä thoáng giao thoâng ñoâ thò
Heä thoáng giao thoâng coâng coäng:
- Quy hoaïch döï kieán xaây döïng môû roäng theâm 32km cho caùc tuyeán
ñöôøng saét treân khoâng.
- Ñöôøng metro döï kieán ñeán naêm 2020 seõ xaây döïng theâm 28km vôùi
toång coäng 19 traïm döøng.
- Tieáp tuïc keùo daøi moät soá tuyeán ñöôøng saét keát noái trung taâm ñeán
Hình 7: Caùc noäi dung chính cuûa baûn ñieàu chænh
QH toaøn dieän Bangkok 2013 caùc khu vöïc phía Baéc, Nam, Ñoâng Nam vaø Taây Baéc, vôùi toång soá
(Nguoàn: Sôû quy hoaïch thaønh phoá Bangkok) 65 traïm.
74 SË 95+96 . 2018
- Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi
Toaøn boä heä thoáng giao thoâng coâng coäng döï kieán ñeán naêm 2029 seõ Quaûn lyù Maät ñoä, Khoái coâng trình vaø Khoâng gian môû:
tieáp tuïc môû roäng ñeå ñaït ñöôïc toång 500km cho toaøn heä thoáng, phuïc vuï - Heä soá söû duïng ñaát: laø coâng cuï giuùp quaûn lyù söû duïng ñaát vaø caân baèng
cho 60% nhu caàu di chuyeån cuûa cö daân (hieän taïi laø 40%). giöõa maät ñoä phaùt trieån vaø tieän ích coâng coäng. Trong ñoù coù quy ñònh 5
tröôøng hôïp cuï theå coù theå ñöôïc ñaëc caùch ñieàu chænh Heä soá söû duïng ñaát
Döï kieán ñeán 2029 seõ xaây döïng 176km ñöôøng saét vaän chuyeån haønh nhaèm khuyeán khích chuû ñaàu tö vaø nhaø phaùt trieån phaùt trieån caùc döï aùn
khaùch (hieän nay laø 36,4km), 217km heä thoáng giao thoâng coâng coäng coù lôïi cho coäng ñoàng: Caùc döï aùn phaùt trieån nhaø ôû cho ngöôøi thu nhaäp
ñoâ thò (hieän nay laø 43km) vaø 102km ñöôøng saét nheï. thaáp, khoâng gian môû xanh trong ñoâ thò, khoâng gian ñoã xe coâng coäng
trong caùc coâng trình coâng coäng, cung caáp khoâng gian môû xanh vaø tröõ
c) Heä thoáng tieän ích coâng coäng ñoâ thò nöôùc möa, xaây döïng coâng trình xanh.
Noäi dung Quy hoaïch tieän ích coâng coäng ñoâ thò, cuï theå laø quy hoaïch heä - Heä soá khoâng gian môû vaø yeáu toá maûng xanh treân maùi:nhaèm giaûm
thoáng haï taàng kyõ thuaät (caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi vaø heä thoáng thoaùt bôùt taùc haïi cuûa hieäu öùng aám daàn cuûa traùi ñaát vaø taêng cöôøng dieän tích
chaát thaûi) laø noäi dung môùi ñöôïc ñöa vaøo trong Quy hoaïch toaøn dieän thoaùt nöôùc beà maët.
cuûa Bangkok naêm 2013. Ñieàu naøy cho thaáy söï caáp thieát cuûa vieäc quaûn - Kích thöôùc loâ ñaát toái thieåu: phoøng ngöøa söï phaùt trieån quaù ñoâng cuûa
lyù vaø hoaïch ñònh ñoái vôùi nhieàu vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng, caùc coäng ñoàng daân cö, ñaëc bieät taïi caùc khu vöïc maät ñoä thaáp vaø baûo veä moâi
nguy cô tieàm taøng vaø chaát löôïng soáng cuûa ñoâ thò Bangkok ñaëc bieät laø tröôøng cho khu noâng nghieäp.
nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán caáp thoaùt nöôùc, maät ñoä daân cö taêng taïo - Chieàu cao coâng trình toái ña vaø khoaûng luøi xaây döïng: laø coâng cuï kieåm
aùp löïc lôùn leân heä thoáng haï taàng hieän höõu. Ngaäp uùng taïi Bangkok cuõng soaùt khoâng gian caûnh quan ñoâ thò.
laø moät nguyeân nhaân ñaùng chuù yù khi hieän nay nhieàu nôi treân Bangkok
ghi nhaän suït luùn ñeàu haøng naêm vôùi cao ñoä neàn ñang laø 1m ñeán 2m so Toång hôïp heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch cuûa thaønh phoá Bangkok
vôùi maët nöôùc bieån. Hieän taïi toaøn boä ñoâ thò Bangkok phuï thuoäc raát nhieàu
vaøo söï che chaén cuûa heä thoáng ñeâ keø. Moät loaïi caùc döï aùn lieân quan ñeán
thoaùt nöôùc ñoâ thò, caùc döï aùn ñöôøng haàm choáng ngaäp cuõng nhö naïo veùt
keânh raïch ñöôïc ñònh höôùng cho nhöõng naêm saép tôùi.
d) Quaûn lyù thöïc thi
Quaûn lyù söû duïng ñaát:theo 3 nhoùm
- Nhöõng khu vöïc ñöôïc cho pheùp xaây döïng: ñöôïc lieät keâ vôùi chöùc naêng
cho pheùp naèm trong moät phaân vuøng cuï theå, bao goàm nhöõng chöùc
naêng chính vaø chöùc naêng phuï trôï (ví duï: nhaø ôû ñôn laäp vaø khu daân cö
maät ñoä thaáp, chöùc naêng phuï trôï laø caùc cöûa haøng baùn leû qui moâ nhoû,
nhaø döôõng laõo vaø tröôøng hoïc).
- Nhöõng khu vöïc bò caám: ñöôïc lieät keâ cuï theå cho töøng khu vöïc, thöôøng
bò caám do gaây haïi ñeán moâi tröôøng soáng xung quanh (ví duï: caùc coâng
trình quy moâ quaù lôùn trong khu vöïc daân cö maät ñoä thaáp hay coâng trình
coâng nghieäp).
- Nhöõng khu vöïc cho pheùp coù ñieàu kieän: ñöôïc lieät keâ cuï theå cho töøng
khu vöïc (ví duï: caùc coâng trình quaù lôùn caàn xaây döïng caùch caùc tieän ích Hình 9: Thay ñoåi cuûa noäi dung quy hoaïch toaøn hieän theo thôøi gian
giao thoâng coâng coäng 500m). Nguoàn: Sôû quy hoaïch Bangkok
SË 94+95 . 2018 75
- Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm töø quy hoaïch ñoâ thò cöïc lôùn Bangkok Phaùt trieån giao thoâng coâng coäng laø ñieàu caáp thieát nhaát ñoái vôùi ñoái
Maëc duø Bangkok ñaõ nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa quy hoaïch töø raát vôùi moät ñoâ thò cöïc lôùn. Chính quyeàn Bangkok ñaõ nhaän thaáy taàm
sôùm, nhöng vieäc laäp ñoà aùn quy hoaïch, thöïc thi vaø quaûn lyù phaùt trieån quan troïng cuûa heä thoáng giao thoâng coâng coäng töø raát sôùm vaø cho
theo ñoà aùn vaãn coøn nhieàu trôû ngaïi lôùn. Haàu heát caùc döï aùn phaùt trieån ñeán nay vaãn khoâng ngöøng coá gaéng phaùt trieån. Heä thoáng giao thoâng
cuûa thaønh phoá chæ giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà tröôùc maét, ñoâi khi ñi taïi ñoâ thò naøy vaãn luoân khoâng ngöøng môû roäng vaø naâng caáp ñeå ñaùp
leäch nhöõng chieán löôïc daøi haïn. Tuy nhieân, khoâng theå phuû nhaän ñöôïc öùng vôùi daân soá vaø phöông tieän giao thoâng caù nhaân ñang taêng haøng
nhöõng keát quaû maø thaønh phoá ñaõ ñaït ñöôïc ñeå coù moät Bangkok vôùi taàm naêm. Beân caïnh vieäc phaùt trieån giao thoâng boä, giao thoâng thuyû cuõng
phaùt trieån cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ. laø moät giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát vaán ñeà taéc ngheõn giao thoâng cuûa
Bangkok. Tuy nhieân vôùi söï oâ nhieãm naëng cuûa cuûa heä thoáng keânh
Töø ñoà aùn quy hoaïch toaøn dieän Bangkok chænh söûa laàn 1 naêm 1999 raïch nhö hieän nay thì giaûi phaùp naøy coøn phaûi ñôïi theâm nhieàu haønh
vôùi ñònh höôùng phaùt trieån ña trung taâm vaø moâ hình phaùt trieån TOD ñeå ñoäng nöõa.
cuoái nhöõng naêm 1990 vaø ñaàu 2000 caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng
nhö ñöôøng saét treân khoâng, taøu ñieän ngaàm vaø caùc tuyeán vaän chuyeån Töø nhöõng boái caûnh vaø heä thoáng quy hoaïch neâu treân, coù theå thaáy
nhanh ñoâ thò daàn hình thaønh. Tuy nhieân, quy hoaïch söû duïng ñaát cuûa Bangkok vaø TP.HCM coù nhieàu ñieåm töông ñoàng. Söï phaùt trieån töï
Bangkok vaãn chöa phuø hôïp vôùi ñònh höôùng TOD, moät phaàn do söï phaùt theo daïng lan toaû trong thôøi kyø ñaàu cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù
phaùt trieån lan toaû ngay töø tröôùc naêm 1992. Tröôùc thôøi ñieåm naøy, phaàn thaønh phoá cöïc lôùn, söï gia taêng nhanh choùng cuûa daân soá vaø caùc
lôùn Bangkok phaùt trieån khaù maát kieåm soaùt do khoâng coù caùc quy ñònh phöông tieän giao thoâng caù nhaân gaây aùp löïc maïnh cho heä thoáng
cuï theå nhö phaân vuøng, tieâu chuaån cho caùc coâng trình hay quy hoaïch haï taàng cuõ kyõ cuûa thaønh phoá. Heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch vôùi maët
tieän ích coâng coäng. baèng toång theå, quy hoaïch söû duïng ñaát, quy hoaïch giao thoâng... vaø
kieåm soaùt söï phaùt trieån thoâng qua caùc chính saùch ñeå thöïc thi quy
Quy hoaïch toaøn dieän Bangkok hieän nay laø coâng cuï quaûn lyù quy hoaïch hoaïch. Tuy nhieân, söï thieáu ñoàng boä cuûa heä thoáng naøy cuõng laø moät
ñoâ thò coù tính chaát chieán löôïc treân dieän roäng. Tuy nhieân TOD laïi caàn caûn trôû lôùn trong thöïc thi quy hoaïch, maø Bangkok laø moät tröôøng
coù nhöõng keá hoaïch vaø quy hoaïch raát cuï theå, nhö caàn coù quy hoaïch hôïp cuï theå. Caùc moâ hình phaùt trieån ñoâ thò töøng thôøi kyø ñaõ ñöôïc cuï
söû duïng ñaát theo TOD. Hieän nay taïi Bangkok, caùc khu ñaát doïc caùc theå hoaù baèng caùc ñoà aùn quy hoaïch theo muïc tieâu vaø taàm nhìn ñeå
tuyeán giao thoâng coâng coäng ñöôøng saét hieän vaãn chöa coù quy hoaïch ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng nhöng ñaõ phaùt sinh ra nhieàu
cuï theå naøo ñeå khai thaùc heát giaù trò tieàm naêng cuûa vò trí vaø giaù trò cuûa baát caäp nhö söï thieáu ñoàng boä trong quy hoaïch söû duïng ñaát theo
nhöõng ñaàu moái giao thoâng coâng coäng. moâ hình TOD hoaëc moâ hình ña cöïc. Ñieàu naøy coù theå thaáy ôû ñoà aùn
76 SË 94+95 . 2018
- Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi
quy hoaïch chung TP.HCM naêm 2008 vôùi moâ hình phaùt trieån ña cöïc ñeán nay vaãn chæ coù cöïc
phía ñoâng phaùt trieån maïnh nhaát. Beân caïnh ñoù, moâ hình TOD maø thaønh phoá ñang ñònh höôùng
ñeán cuõng caàn coù böôùc nghieân cöùu vaø quy hoaïch chaët cheõ ñeå traùnh tình traïng nhö ôû thaønh phoá
Bangkok.
Keát luaän- kieán nghò
Quaù trình phaùt trieån cuûa ñoâ thò cöïc lôùn laø luoân gaëp nhieàu thaùch thöùc veà caùc vaán ñeà kinh teá, xaõ
hoäi, moâi tröôøng xaûy ra do söï taêng tröôûng nhanh, ñaët bieät laø taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Do
ñoù ñeå caùc ñoâ thò naøy phaùt trieån beàn vöõng thì caàn coù caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoâng qua heä
thoáng ñoà aùn quy hoaïch laøm coâng cuï ñeå kieåm soaùt phaùt trieån. Boái caûnh hieän nay cuûa TP.HCM
ñang trong quaù trình nghieân cöùu ñeå laäp ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch laàn 3, caàn xem xeùt laïi
caùc baøi hoïc cuûa caùc ñoâ thò cöïc lôùn trong vuøng Ñoâng Nam AÙ coù boái caûnh töông ñoàng ñeå ruùt ra
baøi hoïc kinh nghieäm cho vieäc laäp vaø thöïc thi quy hoaïch. Ngoaøi thaønh phoá Bangkok, cuõng caàn
nghieân cöùu theâm moät soá ñoâ thò cöïc lôùn khaùc trong vuøng Ñoâng Nam AÙ nhö Manila - Philippine
vaø Jakarta - Indonesia, keå caû moät ñoâ thò cöïc lôùn taêng tröôûng nhanh tieâu bieåu cuûa chaâu AÙ laø
thaønh phoá Thöôïng Haûi. Ñaây laø ñieàu caàn thieát cho vieäc nghieân cöùu ñoà aùn quy hoaïch chung cuûa
TP.HCM trong giai ñoaïn tôùi.
Taøi lieäu Tham khaûo:
1. Chudech Losiri, Masahiko Nagai, Sarawut Ninsawat vaø Rajendra P. Shrestha (2016) Modeling Urban Expansion
in Bangkok Metropolitan Region Using Demographic–Economic Data through Cellular Automata-Markov Chain and
Multi-Layer Perceptron-Markov Chain Models
2. Chaweewan Denpaiboon, Hidehiko Kanegae (2006), compact city strategy of Bangkok mega city.
3. SôûQuyhoaïch Bangkok:http://cpd.bangkok.go.th/eng-map.html
4. http://www.nationmultimedia.com/detail/national/30343622Borkakati R.P., Virmani S.S. (1997), Genetics of
thermosensitive genic male sterility in Rice, Euphytica 88, pp. 1-7.
5. http://www.nationmultimedia.com/national/Cabinet-set-to-consider-Bt35-bn-Chao-Phraya-promen-30296183.html
6. https://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/761692/bangkok-canal-cleanup-begins
7. https://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/718552/b6-9bn-khlong-saen-saep-clean-up-plan-detailed
8. http://cpd.bangkok.go.th/eng-map2.html
SË 94+95 . 2018 77
nguon tai.lieu . vn
