Xem mẫu
- Quản trị Quốc gia - Một việc của toàn dân
Nguồn: fpe.hnue.edu.vn
(chungta.com) Quốc gia được quản trị không chỉ bởi
Chính phủ. Muốn phòng và chống tham nhũng, làm sạch và mạnh bộ máy nhà
nước, chí ít cần tới sự tham gia của một nền kinh tế với các công ty minh bạch,
một giới báo chí có trách nhiệm định hướng dư luận và ngàn vạn hiệp hội dân
sự giúp người dân nhận biết và học cách bảo vệ lợi quyền. Sau hai thập kỷ đổi
mới Việt Nam đã đi qua luật chơi mới giữa bốn tác nhân: Nhà nước, Thị
trường, Báo chí và Xã hội dân sự
Một nhà nước đang chuyển đổi
T ừ một nhà nước bao cấp, giữ mọi độc quyền kinh tế và quản lý xã hội toàn diện
thời kế hoạch hóa tập trưng, tư duy về một nhà nước nhỏ, nhưng mạnh và có năng
lực phản ứng đã ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam. Chính quyền hành pháp
Trung ương đã được thu nhỏ từ 39 xuống còn 26 bộ, Chính quyền địa phương cấp
tỉnh với 20-25 sở và chính quyền cấp quận huyện với không quá 15 phòng chuyên
môn. Từng bước tiến tới xã hội hóa dịch vụ công, đội ngũ công chức hành chính
đã tách dần khỏi khối sự nghiệp. Thêm nữa, Việt Nam (ra tiến hành tản quyền
nhanh chóng; các địa phương ngày càng có nhiều quyền tự chủ trong xây dựng và
thực thi ngân sách cũng như các chính sách kinh tế. Quy trình tham vấn, sự tham
gia của người dân trong xây dựng và giám sát thực thi chính sách gia tăng. Từ địa
phương tới Trung ương, cơ quan hành pháp tìm kiếm những kênh đa dạng nhằm
đối thoại với người dân, từ cộng đồng doanh nghiệp, các nhóm lợi ích đến cụm
dân cư. Tư duy lại nhà nước từ cai trị hướng tới phục vụ, quan chức và người dân
Việt Nam đang học cách xây dựng luật chơi bình đẳng như những đối tác trong
cuộc đối thoại gi ữ a công và tư.
Sức mạnh của Thị trường
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X
Chủ Đtảch đã ốề rhộphNguyễhướng,
của ị ng Quđ c a i ương n Phú
n rọng ụ p tục xây ện h và hoàn
Thiệm vvớtiiế“Hoàn thidựng ệ thống
thiện Nhà nước pháp quyền xã hội
Phủ nghật” trong đó nhấn mạnh yêu
c háp lu ĩa,
- Khu vực Kinh tế quốc doanh đang ngày
cầu phải hoàn thiện hệ thống pháp
càng nhường bước cho kinh tế tư nhân.
luật, tăng tính cụ thể, khả thi của các
Từ vài năm gần đây, nhà nước dường
quy định trong văn bản pháp luật, đổi
như đã chấm dứt việc thành lập DNNN
mới hơn nữa quy trình xây dựng
mới; chính quyền trung ương chỉ tập
luật. Việc xây dựng pháp luật trong
trung quản lý 19 tập đoàn quy mô lớn;
thời gian tới phải quán triệt các quan
các bộ, ngành trung ương và địa
điểm chỉ đạo của Đảng trong Nghị
phương đang từng bước chuyển dần
quyết Đại hội X. Tập trung ban hành
quyền quản lý phần vốn nhà nước trong
một hệ thống pháp luật đồng bộ,
khoảng 1.300 công ty cho Tổng công ty
thống nhất, khả thi, công khai và
Quản lý và kinh doanh vốn nhà nước
minh bạch, từng bước thiết lập
(SCIC), một công ty tính doanh vốn
khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh, khắc
phảng phất có những nét giống mô hình
phục rình trạng trang một số lĩnh vực
Tamasek của Singapore.
quan trọng chưa có luật điều chỉnh”
(Chủ tịch phát biểu với báo chí tại kỳ
Kinh tế dân doanh với 200.000 doanh
họp Quốc hội khóa XI ngày
nghiệp, hiện đã đóng góp khoảng 48%
26/6/2006)
GDP, đang được tạo những thuận lợi
ngày càng lớn bởi khung khổ pháp lý
thuận tiện hơn cho việc kinh doanh. Kinh tế thị trường đã được xác lập và ngày
càng có sức mạnh riêng của nó. Điều tất yếu đó khó có thể đảo ngược, nhà nước
không thể đẩy lùi sức mạnh thị trường, mà chỉ có thể tái định nghĩa phương thức
can thiệp để thích ứng với những luật chơi mới. Tuy nhiên, bên cạnh thị trường
công khai, dường như Việt Nam có một nền kinh tế ngầm đáng kể. Ngân hàng thế
giới cho rằng tình trạng minh bạch của các công ty Việt Nam là đáng báo động
trong năm 2006 (xếp thứ 170 trong số 175 quốc gia). Điều ấy không gây nên nhiều
ngạc nhiên, bởi cuộc cải cách quản trị công ty đã liên tục diễn ra từ vài năm nay;
số lượng các công ty niêm yết và sự phổ biến của các tiêu chuẩn quản trị công ty
hiện đại đang tăng dần.
Báo chí canh chừng và định hướng dư luận
Việt Nam đã và đang tạo cơ hội cho báo chí được hoạt động tự do, tích cực tham
gia phản biện, phê phán chính sách và hỗ trợ giám sát chính quyền. Tuy nhiên, cho
đến tận ngày nay, Việt Nam vẫn chưa có bất kỳ một tập đoàn báo chí nào đủ mạnh
có thể chống chọi lại cuộc xâm lăng ào ạt của các luồng thông tin dội vào từ bên
ngoài. Báo chí Việt Nam vẫn được tổ chức như các thiết chế công quản, đôi khi
được thiết kế tương tự như phòng ban trong cơ chế hành pháp, chứ chưa được tổ
chức và quản lý như các công ty truyền thống chuyên nghiệp. Dường như tờ báo
nào cũng có một cơ quan chủ quản, hoặc là một bộ, sở ban ngành thuộc khối hành
pháp, hoặc là một tổ chức xã hội trong hệ thống chính trị Việt Nam. Sự lệ thuộc,
chí ít vào cơ quan hành pháp và các cơ quan quản lý nhân sự khác trên thực tế là
rất khó tránh khỏi Mặc dù vậy, có được sự tự chủ về tài chính, báo chí ở Việt Nam
- buộc phải đối mặt với sức ép thị trường, và từ đó đối mặt với sức ép của dư luận.
Không hiếm khi đã xuất hiện những tờ báo tuy có cơ quan chủ quản, song có sự
góp vốn và tham gia điều hành đáng kể của tư nhân. Đóng góp của giới báo chí
trong chống tham nhũng có thể sẽ lớn hơn, nếu họ được tổ chức ngày một chuyên
nghiệp và có nhiều sự tự do hơn trong điều tra thông tin.
Hội đoàn dân sự ở Việt Nam
Việt Nam là một xứ nhiều hội hè. Hội
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với
đoàn không thiếu, song đường như thiếu
“Chính phủ hết lòng phục vụ
một ý niệm về xã hội dân sự trong hệ
nhân dân”
thống chính trị, ngoài 6 tổ chức chính trị
“Thủ tướng và Chính phủ tập trung
- xã hội (Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam,
sức đẩy mạnh cải cách toàn diện
Công đoàn, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh
nền hành chính quốc gia theo
niên, Hội cựu chiến binh, Hội nông dân
hướng xây dựng Nhà nước Pháp
tập thể), đã có trên dưới 300 hiệp hội
quyền và thực hiện dân chủ, xây
hoạt động trên quy mô toàn quốc. Ngoài
dựng hệ thống hành chính, trư ớc
ra tùy theo quy mô, hiệp hội dân sự có
hết là Chính phủ trong sạch, vững
thể được đăng ký tại chính quyền các
mạnh, sâu sát gắn bó với dân, hét
tỉnh. Hiệp hội của người kinh doanh vừa
lòng phục vụ nhân dân. Kiên quyết,
có khả năng tài chính, vừa có kênh quan
kiên trì thực hiện đồng bộ các giải
hệ, kinh nghiệm và kỹ năng vận động
pháp phòng chống tham nhũng, lãng
cho các chính sách có lợi cho mình, liên
phí, quan liêu, xem đây là một trọng
kết của các nhóm lợi ích dân sự ở Việt
tâm công tác của Chính phủ trong
Nam dường như còn rất mong manh. Họ
thời gian tới. Trong công việc thực
chưa biết cách gây quỹ, chưa biết cách
hiện chức trách của người đứng đầu
tạo dựng dư luận và vận động hành
Chính phủ, tôi trân trọng học tập, kế
lang. Một đạo luật về hội đã được khởi
thừa những kinh nghiệm quý báu
soạn từ 12 năm nay, song chưa được
của các Thủ tướng tiền nhiệm,
thông qua, có lẽ hần cũng bởi nhiều ý
nghiêm túc giữ vững nguyên tắc kỷ
niệm khác nhau về hội đoàn dân sự và
luật, kỷ cương, xây dựng một Chính
vai trò của họ trong xã hội tương lai.
phủ đoàn kết nhất trí”
(Thủ tướng Chính phủ phát biểu
Nâng đỡ niềm tin vào nơi kiến tạo
trước Quốc hội khi nhận chức Thủ
công lý
Tướng Chính phủ ngày 27/6/2006)
Trong cuộc công nghiệp hóa quy mô lớn
chưa từng có đang diễn ra, điều khó có thể tránh khỏi là hàng vạn, hàng triệu nông
dân phải nhường ruộng đất canh tác cho các cơ sở hạ tầng và khu công nghiệp
mọc lên. Xưng đột về lợi ích giữa nông dân nghèo chưa kịp chuyển nghề và các
nhóm doanh nghiệp cần được giải tỏa một cách hòa bình. Nơi kiến tạo công lý
giữa hành pháp, thị trường và các nhóm lợi ích là các Tòa án độc lập. Đường như
đây là một điều cần tới nhiều nỗ lực hơn nữa ở Việt Nam. Trong 5 năm qua, từ
- 2001 - 2005, 64 Tòa hành chính thuộc hệ thống. Tòa án nhân dân các tỉnh thụ lý
chưa đầy 300 vụ dân khởi kiện cơ quan hành chính, trong khi đó chỉ riêng một
năm 2003 có đến 17.300 khiếu nại, tố cáo đã được gửi tới ủy ban Dân nguyện và
các ủy ban khác của Quốc hội. Những con số so sánh có phần khập khiễng đó cho
thấy một nhu cầu cấp bách tái cơ cấu lại hệ thống Toà án có thể làm trung gian
kiến tạo hòa bình giữa các tác nhân tham gia cuộc đối thoại giữa công và tư.
nguon tai.lieu . vn
