- Trang Chủ
- Quản lý Nhà nước
- Quá trình hình thành tư liệu nghiên cứu phương thức đổi mới cơ chế chính sách tiếp nhận đổi mới p1
Xem mẫu
- Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi,
kinh tÕ t nh©n gåm kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t b¶n
t nh©n ®· ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ níc gãp phÇn quan träng
vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt
kinh doanh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n
d©n t¨ng tÝch luü, gãp phÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x·
héi.
Tuy vËy, kinh tÕ t nh©n hiÖn nay ë níc ta cßn nhiÒu
h¹n chÕ, yÕu kÐm: quy m«, vèn Ýt, c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh
®é qu¶n lý thÊp, søc c¹nh tranh yÕu…
NghÞ quyÕt §¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh: "Thùc
hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu
lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c
vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai
trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy
cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n".
1
- Quá trình hình thành tư liệu nghiên cứu phương
thức đổi ®Ò tµi: "TiÕp tôc ®æi míi c¬tiếp nhận đổi mới
Chän mới cơ chế chính sách chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n" em muèn gãp
thªm tiÕng nãi nhá cña m×nh vµo viÖc nhËn thøc ®óng vai trß
vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ë
ViÖt Nam hiÖn nay.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o ®· gióp
®ì em trong viÖc hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2003
2
- PhÇn I
Quá trình hình thành tư liệu nghiên t nh©n ë
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cứu phương
thức đổi mới cơ chế chính sách tiếp nhận đổi mới
ViÖt Nam ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú
®æi míi
I. Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh
tÕ t nh©n ViÖt Nam
Kinh tÕ t nh©n trªn thùc tÕ cã søc sèng m·nh liÖt vµ ®·
cã nhiÒu ®ãng gãp cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt
níc, nhng cã thêi kú do nhËn thøc sai lÇm, nãng véi ®· coi
kinh tÕ t nh©n lµ ®èi tîng ph¶i c¶i t¹o kh«ng ®îc khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn, kh«ng ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Nh÷ng ngêi
ho¹t ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã ®Þa vÞ chÝnh trÞ
thÊp kÐm. S¶n xuÊt kinh doanh cña hä bÞ trãi buéc, k×m h·m,
chÌn Ðp. Ngay trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, kinh tÕ t nh©n c¸
thÓ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh thÕ ®øng cña m×nh.
N«ng nghiÖp lµ n¬i cã phong trµo hîp t¸c ho¸ m¹nh nhÊt,
triÖt ®Ó nhÊt, nhng lu«n lu«n tån t¹i kinh tÕ c¸ thÓ. Trong
c«ng nghiÖp, lao ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ë
miÒn B¾c tríc ngµy gi¶i phãng miÒn Nam vÉn thêng
3
- xuyªn chiÕm mét tû träng lao ®éng trªn 15% víi kho¶ng 50-
80 ngh×n ngêi. Khi gi¶i phãng miÒn Nam sè ngêi ho¹t
®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy rÊt lín.
1. Kinh tÕ t nh©n thêi kú phôc håi kinh tÕ 1955-1957
Sau 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, th¸ng 7-
1954 hoµ b×nh lËp l¹i trªn miÒn B¾c, nÒn kinh tÕ ®øng tríc
nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ do chiÕn tranh ®Ó l¹i, Bé ChÝnh trÞ
Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®· häp vµo th¸ng 9-1954 ®Ò ra
kÕ ho¹ch 3 n¨m (1955-1957) tËp trung kh«i phôc kinh tÕ,
hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh, tiÕp tôc hoµn thµnh c¶i c¸ch
ruéng ®Êt, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c ®a miÒn B¾c tiÕn lªn chñ
nghÜa x· héi.
Th¾ng lîi cña cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt lµ ®· chia 81 v¹n
ha ruéng vµ 74 ngh×n con tr©u bß cho 2,1 triÖu hé n«ng d©n.
Thñ tiªu chÕ ®é së h÷u phong kiÕn vÒ ruéng ®Êt, xo¸ bá
ph¬ng thøc bãc lét ®Þa t« vµ quan hÖ chñ ®Êt vµ t¸ ®iÒn.
N«ng d©n thùc hiÖn ®îc m¬ íc vÒ lµm chñ ruéng ®Êt, ®·
tÝch cùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn m¶nh ruéng cña m×nh
®em l¹i hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai tèt.
4
- Song song víi viÖc chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n , th¸ng
5-1955 ChÝnh phñ ®· ban hµnh 8 chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
s¶n xuÊt bao gåm:
(1) B¶o ®¶m quyÒn së h÷u ruéng ®Êt
(2) B¶o hé tµi s¶n n«ng d©n vµ c¸c tÇng líp kh¸c.
(3) KhuyÕn khÝch khai hoang, phôc ho¸ b»ng miÔn gi¶m
thuÕ 3 n¨m cho ruéng ®Êt khai hoang. Kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ
phÇn t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt.
(4) Tù do thuª mín nh©n c«ng, thuª mín tr©u bß, vay
vµ cho vay;
(5) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn tæ ®æi c«ng;
(6) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ phô vµ nghÒ thñ c«ng
trong n«ng d©n vµ n«ng th«n;
(7) B¶o hé vµ khuyÕn khÝch, khen thëng nh÷ng hé n«ng
d©n lµm ¨n giái;
(8) Nghiªm cÊm ph¸ ho¹i s¶n xuÊt;
5
- Thêi kú nµy lùc lîng kinh tÕ ngoµi quèc doanh cßn
nhá, kinh tÕ hîp t¸c cha ph¸t triÓn, tham gia lùc lîng s¶n
xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chñ yÕu lµ kinh tÕ t nh©n,
kinh tÕ c¸ thÓ.
Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, sau ba n¨m kh«i
phôc vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ, ®ång thêi
cñng cè vµ kh«i phôc c¸c c¬ së c«ng nghiÖp nÆng cÇn
thiÕt , c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi miÒn B¾c
®Òu ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng.
N«ng nghiÖp: 85% diÖn tÝch hoang ho¸ ®îc ®a vµo sö
dông; gi¸ trÞ tæng s¶n lîng n«ng nghiÖp n¨m 1957 t¨ng
16,7% so víi n¨m 1955; trong ®ã trång trät t¨ng 14,7%,
ch¨n nu«i t¨ng 27,7%. S¶n lîng l¬ng thùc quy thãc tõ
3.759 ngh×n tÊn n¨m 1955 lªn 4.293 ngh×n tÊn, n¨m 1957.
S¶n lîng hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ®Òu t¨ng kh¸ so
víi n¨m 1955. B«ng ®¹t 5,6 ngh×n tÊn, t¨ng 0,6%; chÌ bóp
kh« 2,9 ngh×n tÊn, t¨ng 11,5%; §Ëu t¬ng 7,6 ngh×n tÊn,
t¨ng 40,7%; l¹c 21,1 ngh×n Ên, t¨ng 75,8%; mÝa 422 ngh×n
tÊn, t¨ng gÊp 2,4 lÇn; thuèc lµ 1,4 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 2,3
lÇn; ®ay 4,9 ngh×n tÊn t¨ng gÊp 5,4 lÇn. §µn tr©u tõ 1.052
ngh×n con t¨ng lªn 1.237 ngh×n con.
6
- C«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 64,1%.
Trong ®ã c«ng nghiÖp trung ¬ng t¨ng 171,2%; c«ng nghiÖp
®Þa ph¬ng t¨ng 50,4%; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu s¶n
xuÊt t¨ng 53,4%, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu tiªu dïng t¨ng
67,7%.
Thµnh c«ng cña thêi kú kh«i phôc kinh tÕ (1955 - 1957)
kh«ng nh÷ng ®em l¹i nhiÒu biÕn ®æi s©u s¾c trong ®êi sèng
kinh tÕ x· héi miÒn B¾c mµ cßn ®Ó l¹i nhiÒu bµi häc quý gi¸
®ã lµ:
- §Æt n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµo ®óng vÞ trÝ, g¾n ®îc
søc lao ®éng víi t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña n«ng d©n lµ
ruéng ®Êt.
- Ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. Lóc nµy kinh tÕ quèc doanh chiÕm tû träng nhá bÐ,
nhng nh¬ ph¸t triÓn ®îc vai trß cña kinh tÕ t nh©n trªn c¬
së chÝnh s¸ch cña Nhµ níc nªn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng
híng v¬Ý tèc ®é cao.
2. Kinh tÕ t nh©n thêi kú c¶i t¹o x· héi nÒn kinh tÕ
(1958 - 1960) vµ tíi n¨m 1976.
7
- Trªn cã së th¾ng lîi cña kú kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh
tÕ (1955 - 1957), miÒn B¾c bíc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch 3
n¨m c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
ngoai quèc doanh. Th¸ng 4 - 1958 Quèc héi th«ng qua kÕ
ho¹ch 3 n¨m ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o kinh tÕ, ph¸t triÓn v¨n ho¸
(1958 - 1960).
Néi dung chñ yÕu cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ
nghÜa ®Æt ra trong thêi kú nµy lµ biÕn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn thµnh nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
Nªn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa gåm hai h×nh thøc së h÷u
chñ yÕu lµ quèc doanh vµ tËp thÓ. Kinh tÕ c¸ thÓ vµ kinh tÕ
t b¶n t doanh lµ ®èi tîng trùc tiÕp cña c«ng cuéc c¶i t¹o
nµy.
Néi dung ®a n«ng d©n vµo hîp t¸c x· coi lµ kh©u chÝnh.
C¶i t¹o ®èi víi c¸c hé c¸ thÓ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp,
th¬ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng vµ c¸c ngµnh
kh¸c còng rÊt khÈn tr¬ng. §èi víi c«ng th¬ng nghiÖp t
b¶n t doanh víi môc tiªu nhanh chãng xo¸ bá thµnh phÇn
kinh tÕ nµy ®îc tiÕn hµnh b»ng chÝnh s¸ch chuéc l¹i (tr¶
dÇn) vµ ¸p dông h×nh thøc c«ng t hîp doanh.
8
- KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®· cã: 40,4 ngh×n hîp t¸c x·
n«ng nghiÖp, chiÕm 85,5% tæng sè hé n«ng d©n vµ 68,1%
tæng dienÑ tÝch canh t¸c; 2.760 hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng
nghiÖp, 267 tæ s¶n xuÊt vµ 285 hîp t¸c x· nghÒ muèi. TÝnh
chung ®Õn n¨m 1960 sè x· viªn hîp t¸c x· chuyªn s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp lªn 72 ngh×n ngêi.
VÒ th¬ng nghiÖp ®· cã 65% trong sè 185 ngh×n tiÓu
th¬ng tham gia hîp t¸c x·. Hîp t¸c x· mua b¸n ®· ®îc
thµnh lËp ë hÇu hÕt c¸c x· phêng miÒn B¾c.
§Õn cuèi n¨m 1960 ®· c¶i t¹o xong toµn bé 729 hé t
b¶n c«ng nghiÖp, trong ®ã 661 hé theo h×nh thøc c«ng t hîp
doanh vµ 68 hé theo h×nh thøc xÝ nghiÖp hîp t¸c x·.
Toµn bé lùc lîng vËn t¶i c¬ giíi t nh©n gåm 1.602 «t«
vµ 132 ph¬ng tiÖn vËn t¶i thuû ®· chuyÓn thµnh 31 xÝ
nghiÖp c«ng t hîp doanh víi tæng são 2.610 c«ng nh©n.
Nh vËy miÒn B¾c ®Õn cuèi n¨m 1960 ®· hoµn thµnh c¶i
t¹o kinh tÕ ngoµi quèc doanh díi h×nh thøc hîp t¸c x· vµ
c«ng t hîp doanh, hoÆc c¸c ®¹i lý, kinh tiªu cña kinh tÕ nhµ
níc.
9
nguon tai.lieu . vn