Xem mẫu
- Lêi nãi ®Çu.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt
kinh doanh ®Òu cã mét môc tiªu chung lµ lîi nhuËn vµ chÝnh l¬in nhuËn lµ
thíc ®ao ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp, ®Ó cã lîi nhuËn cao ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt trong ®o
nguån lùc con ngêi ®ãng vai trß quan träng quyÕt ®Þnh. Cïng víi sù ph¸t
triÓn cña khoa häc kü thuËt, cña c«ng nghÖ th«ng tin th× yÕu tè con ngêi
còng lu«n ph¶i ®îc n©ng cao, lu«n ph¶i ®îc ph¸t triÓn vÒ mÆt trÝ tuÖ.
HiÖn nay cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp Marketingi mª víi ®æi míi kü
thuËt c«ng nghÖ mµ quªn ®i mét nhiÖm vô rÊt quan träng lµ cÇn ph¶i ®µo t¹o,
båi dìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cña m×nh. §ã chÝnh lµ mét trong nhnghx
lý do chñ yÕu dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thÊp.
V× lý do ®ã em chän ®Ò tµi: ''C«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc ë c¶ng KhuyÕn L¬ng'' nh»m ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c«ng
t¸c nµy ë C¶ng vµ th«ng qua ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng ®Þnh híng, gi¶i ph¸p gióp
C¶ng KhuyÕn l¬ng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c båi dìng nguån nh©n lùc ®Ó ®¹t
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao.
KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò nµy gåm 3 phÇn:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
PhÇn II: Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc ë c¶ng KhuyÕn L¬ng.
PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®µo t¹o,
båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë C¶ng KhuyÕn
L¬ng.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c Sü NguyÔn Thu Thuû - ngêi ®· tËn
t×nh híng dÉn em vµ c¸m ¬n toµn thÓ c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña C¶ng, ®Æc
biÖt lµ phßng nh©n chÝnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp em thùc tËp tèt.
1
- PhÇn I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
I. N«i dung vµ t¸c dông cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t
triÓn nguån nh©n lùc.
1. Néi dung.
C«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ nh÷ng ho¹t
®éng cã tæ chøc ®îc thùc hiÖn trong nh÷ng kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh nh»m
®em ®Õn sù thay ®æi trong hµnh vi nghÒ nghiÖp cña ngêi lao ®éng. Cã ba lo¹i
ho¹t ®éng kh¸c nhau theo ®Þnh nghÜa nµy:
§µo t¹o: lµ qu¸ tr×nh häc tËp lµm cho ngêi lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn
c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô cã hiÖu qu¶ h¬n trong c«ng t¸c cña hä. §µo t¹o lµ
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã môc ®Ých, cã tæ chøc nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ
thèng tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o, th¸i ®é hµnh vi… cña mçi c¸ nh©n, t¹o tiÒn ®Ò
cho hä cã thÓ thù hiÖ mét c¸ch cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc c«ng
t¸c cña hä.
Gi¸o dôc: lµ qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó chuÈn bÞ con ngêi cho t¬ng lai, gi¸o
dôc lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn cµ rÌn luyÖn n¨ng lùc (tri thøc, kü
n¨ng) vµ phÈm chÊt (niÒm tin, ®¹o ®øc, t c¸ch…) cho ngêi lao ®éng ®Ó hä
cã ®îc n¨ng lùc hoµn thiÖn h¬n.
Ph¸t triÓn: lµ qu¸ tr×nh häc tËp nh»m më ra cho c¸ nh©n nh÷ng c«ng
viÖc míi dùa trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h]íng t¬ng lai cña tæ chøc. Ph¸t triÓn
lµqu¸ tr×nh cËp nhËp kiÕn thøc cßn thiÕu hoÆc ®· l¹c hËu, ®µo t¹o thªm hoÆc
cñng cè c¸c kü n¨ng nghÒ nghiÖp theo c¸c chuyªn ®Ò, c¸c ho¹t ®éng nµy
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng cñng cè vµ më mang mét c¸ch cã hÖ
2
- thèng nh÷ng tri thøc, kü n¨ng, chuyªn m«n nghiÖp vô s½n cã ®Ó hä thùc hiÖn
c¸c c«ng viÖc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. Trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng
ph¸t triÓn bao gåm båi dìng n©ng bËc ®èi víi c«ng nh©n kü thuËt vµ båi
dìng c¸n bé qu¶n lý.
§ã chÝnh lµ c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc,
nã rÊt cÇn thiÕt cho sù thµnh c«ng cña tæ chøc vµ sù ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc v× c¸c lý do sau ®©y:
- §Ó chuÈn bÞ bï ®¾p vµo nh÷ng chç bÞ thiÕu, bÞ bá trèng. Sù bï ®¾p vµ
bæ sung nµy diÔn ra thêng xuyªn nh»m duy tr× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
- §Ó chu¶n bÞ cho ngêi lao ®éng thùc hiÖn ®îc tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖm
vô míi do sù thay ®æi trong tæ chøc nhngx thay ®æi vÒ c¬ cÊu, vÒ luËt ph¸p,
vÒ kü thuËt c«ng nghÖ.
- §Ó hoµn thiÖn kh¶ n¨ng cña ngêi lao ®éng, ®Ó cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn
nh÷ng nhiÖm vô hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n.
2. ý nghÜa vµ t¸c dông cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
2.1. ý nghÜa cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc.
§µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan ®èi víi doanh nghiÖp, víi tõng ngêi lao ®éng c«ng viÖc nµy cã ý nghÜa
to lín.
- §èi víi doanh nghiÖp: ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
sÏ ®¶m b¶o cho nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp cã thÓ thÝch øng vµ theo s¸t
sù tiÕn ho¸ vµ ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ®¶m b¶o cho
doanh nghiÖp cã mét lùc lîng lao ®éng giái, hoµn thµnh th¾ng lîi c¸c môc
tiªu cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi thÕ giíi ®ang dÇn
3
- chuyÓn sang mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi, hïng hËu h¬n tríc ®©y, nÒn kinh
tÕ ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i th× ph¶i thÝch øng tèt ®èi víi m«i
trêng kinh doanh vµ ph¶i ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c¹nh tranh. §µo t¹o vµ
ph¸t triÓn nguån nh©n lùc sÏ cµng cao tay nghÒ, n©ng cao kü n¨ng vµ c«ng t¸c
nµy cßn lµm c¶i thiÖn ®îc mèi quan hÖ gi÷a cÊp trªn vµ cÊp díi xo¸ á ®îc
sù thiÕu hiÓu biÕt, sù tranh chÊp, sù ng¨n chÆn sù cang th¼ng m©u thuËn t¹o ra
bÇu kh«ng khÝ ®oµn kÕt th©n ¸i cïng phÊn ®Êu ph¸t triÓn. §Ó ®¹t ®îc hiÖu
qu¶ cao h¬n vµ kh¶ n¨ng c«ng t¸c tèt h¬n.
- §èi voÝ ngêi lao ®éng: trong ®iÒu kiÖn sù ph¸t triÓn cña khoa häc
c«ng nghÖ, ngêi lao ®éng lu«n ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ nghÒ
nghiÖp chuyªn m«n ®Ó kh«ng bÞ tôt h©u. §µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc sÏ gióp hä n©ng cao kiÕn thøc vµ tay nghÒ gióp hä tù tin h¬n
lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. Ph¸t huy kh¶ n¨ng, kh¸m ph¸ kh¶ n¨ng cña tõng
ngêi, trë nªn nhanh nhÑn ®¸p øng sù thay ®æi cña m«i trêng.
Ngoµi ra c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cong
cã ý nghÜa rÊt to lín ®èi víi x· héi, nhê co ho¹t ®éng nµy mµ ngêi lao ®éng
kh«ng nh÷ng n©ng cao ®îc tay nghÒ mµ cßn t¨ng sù hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt.
§©y m¹nh sù hîp t¸c vµ ph¸t triÓn trong ®oµn thÓ vµ gãp phÇn c¶i thiÖn ®îc
th«ng tin gi÷a c¸c nhãm vµ c¸ nh©n trong x· héi, lµm cho x· héi ngµy cµng tèt
®Ñp h¬n, c¸c doanh nghiÖp cã vÞ trÝ hÊp dÉnh¬n. ChÝnh v× vËy, mµ ngµy nay
c¸c nhµ qu¶n lý giái kh«ng chØ dõng l¹Ø c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cã tÝnh chÊt
®èi phãmµ hä cã nh·n quan nh¹y c¶m, nh×n xa tr«ng réng trong nhiÒu n¨m
tíi. §Ó chuÈn bÞ cho nh÷ng thay ®æi trong t¬ng lai, thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh
nh÷ng doanh nghiÖp nµo thÝch øng mét c¸ch n¨ng ®éng víi nh÷ng thay ®æi th×
nhÊt ®Þnh sÏ thµnh c«ng.
§µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã nhiÒu t¸c dông, nã
gi¶m bít ®îc sù gi¸m s¸t. V× ®èi víi ngõi lao ®éng ®îc ®µo t¹o hä cã thÓ tù
gi¸m s¸t. Gi¶m bít ®îc nh÷ng tai n¹n lao ®éng, bëi v× nhiÒu tai nh¹n xaye ra
lµ do nh÷ng h¹n chÕ cña con ngêi lµ do nh÷ng h¹n chÕ cña trang thiÕt bÞ hay
nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc.
4
- Sù æn ®Þnh vµ n¨ng ®éng cña tæ chøc t¨ng lªn, chóng ®¶m b¶o gi÷ v÷ng
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ngay c¶ khi thiÕu nh÷ng ngêi chñ chèt
do cã nguån ®µo t¹o dù tr÷ ®Ó thay thÕ.
2.2. Chi phÝ ®Çu t trong c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
Nh÷ng lîi Ých cña mét C«ng ty cã thÓ ®îc b¾t nguån tõ ®Çu t trong
ph¸t triÓn nh©n lùc vËy chi phÝ mµ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nµy th× doanh
nghiÖp xö lý nh thÕ nµo. Chi phÝ thùc tÕ cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån
nh©n lùc kh«ng ph¶i chØ cã vÒ tµi chÝnh - ®ã lµ nh÷ng chi phÝ vÒ tiÒn tÖ, nhng
c¶ nh÷ng chi phÝ vÒ c¬ héi n÷a. Tuy nhiªn v× con sè cña nh÷ng chi phÝ c¬ héi
lµ khã x¸c ®Þnh vµ c¸ch nµy sÏ kh«ng hoµn toµn thùc tÕ ®èi víi mét tæ chøc
kinh doanh nµo muèn lµm râ chi phÝ ®µo t¹o ta ph¶i hiÓu râ hai lo¹i chi phÝ
díi ®©y.
Thø nhÊt, nh÷ng chi phÝ vÒ häc tËp - nh÷ng chi phÝ ph¶i tr¶ trong qu¸
tr×nh ngêi lao ®éng häc viÖc, chi phÝ vÒ ®å dïng sö dông trong qu¸ tr×nh häc
tËp, gi¸ trÞ b¸n hµng ho¸ do gia c«ng kh«ng ®óng khi thùc tËp, gi¸ trÞ s¶n
lîng bÞ gi¶m xuèng do hiÖu qu¶ lµm viÖc thÊp cña häc sinh häc nghÒ.
Thø hai:m nh÷ng chi phÝ vÒ ®µo t¹o, tiÒn l¬ng cña nh÷ng ngêi qu¶n
lý trong thêi gian hä qu¶n lý bé phËn häc viÖc, tiÒn thï ao cho gi¸o viªn hay
nh©n viªn ®µo t¹o vµ bé phËn gióp viÖc cña hä. Chi phÝ bÊt biÕn vµ chi phÝ kh¶
biÕn (chiÕu s¸ng, th«nggiã, ®iÒu kiÖn lao ®éng, cña mé trung t©m ®µo t¹o,
nh÷ng dông cô gi¶ng d¹y nh m¸y chiÕu phim, tµi liÖu, s¸ch, bµi kiÓm tra,
ch¬ng tr×nh häc tËp vµ nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶ c¸c thï lao cho cè vÊn, nh÷ng tæ
chøc liªn quan vµ bé phËn bªn ngoµi kh¸c.
5
- II. Môc tiªu vµ nh÷ng nguyªn t¾c ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
1. Môc tiªu, môc ®Ých cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
Môc ®Ých lµ sö dông tèi ®a nguån nh©n lùc. §µo t¹o, båi dìng lµ mét
qu¸ tr×nh häc tËp nh»m môc ®Ých n©ng cao tay nghÒ vµ kü n¨ng cña nh©n viªn
®èi víi c«ng viÖc hiÖn hµnh hay tríc m¾t. Môc ®Ých cña c«ng t¸c ®µo t¹o lµ
nh»m chuÈn bÞ cho nh©n viªn theo kÞp víi sù thay ®æi c¬ cÊu cña tæ chøc khi
cã sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn trong t¬ng lai.
Ph¸t triÓn tæ chøc hay gäi t¾t lµ OD (organization development) lµ mét
biÖn ph¸p hÖ thèng, tæng hîp cã kÕ ho¹ch nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña
doanh nghiÖp, nã ®îc x©y dùng nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ang c¶n trë
tÝnh hiÖu qu¶ trong t¬ng lai cña mäi cÊp. Nh÷ng vÊn ®Ò nh vËy cã thÓ lµ
thiÕu hîp t¸c ph©n quyÒn qu¸ møc vµ thiÕu liªn l¹c tèt.
Tríc kia trong chÕ ®é cò ngêi ta kh«ng mÊy chó träng ®Õn chÊt lîng
lao ®éng viÖc nhËn ngêi vµo lµm lµ do quan hÖ than thuéc quen biÕtvµ chØ
tiªu ph©n bæ cña nhµ níc dÉn ®Õn h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn lµm
viÖc kh«ng hiÖu qu¶, bÞ ®éng. MÆt kh¸c c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t
triÓn c¸n bé nh©n viªn trong doanh nghiÖp kh«ng mÊy ®îc tiªns hµnh. Nhng
ngµy nay tríc sù ®ßi hái bøc xóc cña c¬ chÕ thÞ trêng còng nh môc tiªu
kinh doanh cña doanh nghiÖp th× c«ng t¸c nµy lµ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch
kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo. Trong thêi ®¹i mµ khoa
häc, c«ng nghÖ tiÕn bé nhanh nh vò b·o. Mét doanh nghiÖp muèn thµnh ®¹t,
mét ®Êt níc muèn t¨ng trëng, ph¸t triÓn nhanhth× ph¶i t¹o ra mét nguån
nhan lùc cã tr×nh ®é tay nghÒ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n t¬ng xøng nh vËy ®µo
t¹o cã vai trß ®Þnh híng cho viÖc ph¸t triÓn cña tæ chøc vµ lµ ch×a kho¸ cña
sù thµnh c«ng.
6
- Môc ®Ých cuèi cïng cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc lµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ tæ chøc v× vËy ph¸t triÓn vµ
®µo t¹o nguån nh©n lùc liªn quan ch¾t chÏ ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tæ chøc
nh÷ng môc tiªu cña ph¸t triÓn tæ chøc.
N©ng cao thµnh tÝch cña tæ chøc th«ng qua nh÷ng chØ tiªu nh sù ®æi
míi vÒ lîi nhuËn, quay vßng vèn, thÞ trêng chiÕm lÜnh ®îc.
T¨ng sù thÝch nghi cña tæ chøc víi mäi hoµn c¶nh, kÓ c¶ ý thøc tù gi¸c
cña mäi thµnh viªn trong tæ chøc, ®¬ng ®Çu víi mäi khã kh¨n vµ t×m nh÷ng
gi¶i ph¸p s¸ng t¹o, phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n ®ã mét c¸ch hiÖu
qu¶ nhÊt. Nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nnh©n lùc
trong mét doanh nghiÖp.
X©y dùng vµ thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña toµn
doanh nghiÖp b»ng nh÷ng ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o cã tæ chøc nh÷ng
nhãm khac nhau thùc hiÖn, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o cña mäi ngêi
lao ®éng ë mäi tr×nh ®é.
ChuÈn bÞ chuyªn gia vÒ qu¶n lý, ®iÒu khiÓn vµ ®¸nh nh÷ng ch¬ng tr×nh
ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o.
X©y dùng mét ph¬ng ¸n nghÒ nghiÖp vµ mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trong
thêi kú nhÊt ®Þnh, phï hîp víi tiÒm n¨ng cña C«ng ty s¾p xÕp theo thø tù nghÒ
chñ yÕu.
Nghiªn cøu vÒ nh©n lùc chuÈn bÞ nh÷ng sè liÖu vÒ c¬ cÊu lao ®éng vµ
liÜnh vùc cã liªn quan. T¹o thuËn tiÖn cho th«ng tin néi bé gi÷a nh÷ng bé phËn
qu¶n lý vµ ngêi lao ®éng, th«ng tin ngîc liªn quan ®Õn bé phËn, ®éng c¬
cña ngêi lao ®éng.
2. Nguyªn t¾c cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc.
Nguyªn t¾c mét: Con ngêi sèng hoµn toµn cã n¨ng lùc ®Ó ph¸t triÓn,
mäi ngêi trong tæ chøc ®Òu cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ sÏ cè g¾ng thêgn
7
- xuyªn ph¸t triÓn ®Ó gi÷ v÷ng sù t¨ng trëng cña doanh nghiÖp còng nh c¸c c¸
nh©n. Con ngêi lu«n lu«n cã sù thÝch nghi cao ®èi víi ®iÒu kiÖn, khi ngo¹i
c¶nh liªn tôc thay ®æi, tri thøc khoa häc ph¸t triÓn th× nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ
mÆt trÝ tuÖ cña con ngêi lµ tÊt yÕu.
Nguyªn t¾c 2: Mçi ngêi ®Òu cã gi¸ trÞ riªng v× vËy mçi ngêi lµ mét
con ngêi cô thÓ, kh¸c víi ngêi kh¸c vµ ®Òu cã kh¶ n¨ng ®ãng gãp s¸ng
kiÕn.
Nguyªn t¾c 3: lîi Ých cña ngêi lao ®éng vµ nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc
cã thÓ kÕt hîp ®îc víi nhau, nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc bao gåm: ®éng viªn, khuyÕn khÝch mäi thµnh viªn cè g¾ng t¨ng
cíngù ®ãng gãp cña hä cho tæ chøc, thu hót vµ sö dông tèt nh÷ng ngêi cã
®ñ n¨ng lùc tr×nh ®é ®¹t ®îc gi¸ trÞ lín nhÊt th«ng qua nh÷ng s¶n phÈm cña
ngêi lao ®éng lµm ra ®Ó bï l¹i nh÷ng chi phÝ bá ra cho ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn
hä. MÆt kh¸c nh÷ng mong muèn cña ngêi lao ®éng qua ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn
lµ: æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn, cã nh÷ng c¬ héi tiÕn bé, th¨ng chøc, cã nh÷ng vÞ trÝ
lµm viÖc thuËn lîi mµ ë ®ã cã thÓ ®ãng gãp, cèng hiÕn ®îc nhiÒu nhÊt, ®îc
cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ ®µo t¹o cã liªn quan ®Õn hä. Khi nhu cÇu c¬ b¶n
cña hä ®îc thõa nhËn vµ b¶o ®¶m. C¸c thµnh viªn trong tæ chøc sÏ phÊn khëi
lµm viÖc.
Nguyªn t¾c 4: Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ®µo t¹o ngêi lao ®éng lµ
mét sù ®Çu t sÏ sinh lîi ®¸ng kÓ v× ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguoßn nh©n lùc lµ
nh÷ng ph¬ng tiÖn ®Ó ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn tæ chøc cã hiÖu qu¶ nhÊt.
3. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
§µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét ho¹t ®éng r©Êt
cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Song ho¹t ®éng nµy cÇn nhiÒu chi phÝ, thêi
gian vµ tèn nhiÒu c«ng søc cho nªn cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch, kh«ng thÓ thùc hiÖn
trµn lµn kh«ng cã ph¬ng ph¸p khoa häc, ®iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn sù l·ng phÝ vÒ
thêi gian, tiÒn b¹c chóng ta ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng yªu cÇu sau:
8
- a. Ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc dùa trªn
c¬ së kÕ ho¹ch chung vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cho chóng ta biÕt c¸c môc tiªu
phÊn ®Êu vµ cÇn ph¶i ®¹t ®îc cña doanh nghiÖp nh doanh thu, lîi nhuËn, c¸c
môc tiªu vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, thÞ trêng. KÕ ho¹ch nguån nh©n
lùc sÏ cho chóng ta biÕt t×nh tr¹ng d thõa hay thiÕu hôt vÒ sè lîng vµ chÊt
lîng cuña nguån lao ®éng hiÖn t¹i còng nh trong t¬ng lai, tõ ®ã cã thÓ biÕt
®îc thùc tr¹ng vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng.
S¬ ®å 1:
KÕ ho¹ch ho¸ nguån nh©n lùc
Dù b¸o nhu cÇu So s¸nh gi÷a nhu cÇu Kh¶ n¨ng s½n cã
vµ kh¶ n¨ng s½n cã vÒ nh©n lùc
X¸c ®Þnh sù d thõa hay thiÕu hôt vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng
- H¹n chÕ tuyÓn dông. §µo t¹o vµ
TuyÓn tõ Bè trÝ s¾p
- VÒ hu sím. ph¸t triÓn
thÞ trêng xÕp l¹i
- NghØ t¹m thêi
b. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn cÇn ®¸nh gÝ tÝnh kh¶ thi vÒ tµi chÝnh, thêi gian
vµ nh©n lùc. Kh¶ thi vÒ tµi chÝnh lµ kÕ ho¹ch ph¶i phï hîp víi quü ®µo t¹o vµ
ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ph¶i cã tÇm quan träng t¬ng xeøng víi chi phÝ
bá ra. Kh¶ thi vÒ thêi gian lµ thêi gian cña ch¬ng tr×nh ®µo t¹o ph¶i phï hîp
kh«ng ®îc lµm x¸o trén tæ chøc ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Kh¶ thi vÒ mÆt nh©n lùc lµ dù tÝnh sè häc viªn, ®èi
tîng ®i häc kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng b×nh thêng cña doanh
nghiÖp, nã ®¶m b¶o chÊt lîng cña kho¸ l·nh ®¹o.
9
- 4. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
a. Sù quan t©m cña l·nh ®¹o
- VÒ mÆt kh¸ch quan c«ng t¸c nµy cÇn ph¶i diÔn ra thêng xuyªn vµ
liªn tôc. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ l¹i phô thuéc vµo ý thøc
chñ quan cña ban l·nh ®¹o vµ doanh nghiÖp. Râ rµng mçi ban l·nh ®¹o c¸c
doanh nghiÖp kh¸c nhau sÏ cã c¸c nhËn thøc kh¸c nhau vÒ c¸c vÊn ®Ò ®µo t¹o
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §iÒu nµy ®a ®Õn hµnh ®éng kh¸c nhau cña c¸c
ban l·nh ®¹o trong vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn lµ hoµn toµn khacs nhau. ThËm
chÝ cßn ®èi lËp nhau ®iÒu ®ã cµng khiÕn ta kh¼ng ®Þng r»ng: ý thøc vµ sù nç
lùc chñ quan cña ban l·nh ®¹o cã mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng vµ quyÕt ®Þnh
®Õn tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
Trªn gãc ®é réng, ban l·nh ®¹o C«ng ty cuïng víi thiÕt lý qu¶n trÞ kinh
doanh sÏ lµ nh÷ng tiªn ®Ò ®Ó thÓ hiÖn sù quan t©m chó träng ®Õn vÊn ®Ò nh© sù
hay kh«ng. Sù quan t©m cña l·nh ®¹o C«ng ty ®îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt.
Trong tõng vÊn ®Ò cô thÓ ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc, tõ nh÷ng vÞ trÝ nhá nhÊt nh khuyÕn khÝch vËt chÊt, tinh thÇn
cho ngõi ®i häc cho ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò trang bÞ c¬ së h¹ tÇn kü thuËt phôc vô
cho c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng. VÊn ®Ò ®Çu tiªn chóng ta ®Ò cËp ®Õn lµ chi
phÝ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ®ã lµ c¸c khon chi phÝ nh häc phÝ tiÒn l¬ng tr¶ cho
ngêi ®µo t¹o, c¸c kho¶n chi phÝ cho bé m¸y lµm c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t
triÓn. Tuú thuéc vµo quy m« cña doanh nghiÖp mµ c¸c chi phÝ nµy nhiÒu hay
Ýt. Tuy nhiªn chi ®óng, chi ®ñ ®¶m b¶o ph¸t huy hiÖu qu¶ tõ nguån chi ®ã. Sù
quan t©m cña ban l·nh ®¹o cßn thÓ hiÖn ë c¸c trang thiÕt bÞ c¬ së vËt chÊt cho
c«ng t¸c nµy. C¬ së vËt chÊt kü thuËt bao gåm: Nhµ xëng, trêng häc, m¸y
mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn kü thuËt phôc vô cho viÖc ®µo t¹o. C«ng ty cã thÓ
mau ngoµi, tù thiÕt kÕ cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt, ®Æc thï cña
C«ng ty, ®¶m b¶o c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô tèt nhÊt cho c«ng t¸c ®µo t¹o
®ång thêi n©ng cao ®îc tr×nh ®é cña c¸n bé c«ng nh©n viªn phï hîp víi ®iÒu
kiÖn míi. Sù quan t©mcña l·nh ®¹o cßn thÓ hiÖn ë c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch víi
10
- ®éi ngò gi¸o viªn c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn nh»m khuyÕn khÝch hä trong
viÖc hoµn thµnh tèt c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
b. CÇn cã kÕ ho¹ch theo s¸t thùc tÕ.
ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc bëi v× ho¹t ®éng nµy cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cho nªn viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o,
båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ xuÊt ph¸t Trung quècõ ý tthøc chñ
quan cña ban l·nh ®¹o nã ph¶i phï hîp víi thùc tÐe vµ ®¸p øng tèt ®îc nh÷ng
sù thay ®æi cña m«i trêng, ®Ó ®¶m b¶o ®îc tÝnh hiÖu qu¶, viÖc x©y dùng kÕ
ho¹ch ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i theo s¸t víi thùc
tÕ nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, ®óng víi chu trëng ®êng lèi cña §¶ng. Trong ng¾n h¹n C«ng
ty cã thÓ c¨n cø vµo thùc tr¹ng nh©n sù cña m×nh, c¸c yªu cÇu vÒ c«ng viÖc,
quy m« vµ triÓn väng thÞ trêng ®Çu ra cña C«ng ty ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo
t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, trùc tiÕp ®· n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, th× kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ph¶i khoa häc, ®µo t¹o
®óng ngêi ®óng lÜnh vùc chuyªn m«n . Trong dµi h¹n th× dùa trªn c¬ së
nghiªn cøu ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cuña ®Êt níc, xu híng ph¸t
triÓn cña khoa häc kü thuËt c¨n cø vµo chiÕn lîc dµi h¹n cña C«ng ty, c¨n cø
vµo tiÒm lùc tµi chÝnh cña m×nh ®Ó ®a ra ®îc mét kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi
dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc hîp lý.
c. Sö dông lao ®éng sau ®µo t¹o.
VÊn ®Ò nµy cã vai trß rÊt quan träng. Nã lµ sù biÓu hiÖn râ nhÊt tÝnh
hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Víi ngêi
lao ®éng sau khi ®îc ®µo t¹o th× hä n©ng cao ®îc kü n¨ng, ®îc trang bÞ c¸c
kiÕn thøc míi, hä cã kh¶ n¨ng vµ s½n sµng ®¶m nhiÖm nhiÖm vô míi. V× vËy
cÇn ph¶i bè trÝ c«ng viÖc phï hîp cho hä. ViÖc bè trÝ ®ïng ngêi, ®óng chç,
®óng kh¶ n¨ng tr×nh ®é mµ hä ®îc ®µo t¹o sÏ khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng
ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng. Nhê ®ã mµ n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn, hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh t¨ng lªn, ®ång thêi viÖc bè trÝ ngêi lao ®éng vµo vÞ trÝ phï
11
- hîp víi tri×nh ®é vµ ngµnh nghÒ ®îc ®µo t¹o còng sÏ gióp chóng ta t×m ®îc
nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt yÕu cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc. Nhng ngîc l¹i nÕu bè trÝ ngêi lao ®éng lµm viÖc kh«ng ®óng
chç, kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña hä th× hoÆc lµ hä kh«ng hoµn
thµnh nhiÖm vô cña m×nh hoÆc lµ kh«ng khia th¸c ®îc hÕt kh¶ n¨ng cña
hä,do ®ã sÏ g©y ra t×nh tr¹ng l·ng phÝ vÒ lao ®éng, l·ng phÝ c«ng søc còng nh
tiÒn b¹c bá ra ®µo tao hä.
III. Nh÷ng chiÕn lîc vµ tæ chøc ph¸t triÓn, ®µo t¹o vµ båi dìng
nguån nh©n lùc.
1. ChiÕn lîc.
§Ó t¹o kh«ng khÝ quan t©m v tham gia ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng cÇn
khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸ nh©n. Nh÷ng chiªÕn lîc díi ®©y ®îc
xem nh cã quan hÖ ba mÆt vÒ c¬ cÊu, c«ng nghÖ vµ con ngêi.
ChiÕn lîc vÒ c¬ cÊu: tËp trung vµo môc ®Ých cña c¬ cÊu chÝnh thøc,
nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ vÒ tæ chøc th«ng qua c¸c vÊn ®Ò nh ®Þnh râ quyÒn
lùc vµ quyÒn h¹n ®Ó t¹o ra nh÷ng quan hÖ cÊp bËc, cã mèi quan hÖ ph¶i b¸o
c¸o cho nhau. Ph©n tÝch vÒ t¸c phong l·nh ®¹o chÝnh thøc vµ kh«ng chÝnh thøc
vµc¸ch c xö cña ngêi l·nh ®¹o, nghiªn cøu vÒ hµnh vi ®Ó nhËn biÕt râ sù
kh¸c nhua vÒ c¶m nhËn ''ngêi qu¶n lý c¶m nhËn kh¸c ngêi c«ng nh©n viªn
nªn hµnh vi cña hä kh«ng gièng nhau''.
Nh÷ng chiÕn lîc vÒ c«ng nghÖ lµ nh÷ng chiÕn lîc mµ ngêi qu¶n lý
dùa vµo chóng ®Ó ®¶m b¶o mét m«i trêng, mét hoµn c¶nh thuËn lîi cho c«ng
viÖc, lµm t¨ng thµnh tÝch vµ kh¶ n¨ng cña ngêi lao ®éng, hai yÕu tè trong lý
thuyÕt t¹o ®éng lùc cña Fredereb Herzberg chØ ra lµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng bªn
ngoµi ®ã lµ nh÷ng yÕu tè kü thuËt, tiÒn l¬ng, c«ng viÖc, an toµn vµ nh÷ng yÕu
tè nh ®¸nh gi¸ c«ng viÖc, tiªu chuÈn vÒ thµnh tÝch, nh÷ng sù khuyÕn khÝch,
tiÒn l¬ng vµ xÐt n©ng bËc l¬ng, ®¸nh gi¸ thµnh tÝch vµ hái ý kiÕn…
12
- ChiÕn lîc vÒ con ngêi hay vÒ ®èi xö: nh»m t¸c ®éng ®Õn hµnh vi cña
mçi c¸ nh©n hay cña tæ, nhãm nh»m lµm th¸i ®é, tiªu chuÈn vµ gi¸ trÞ c¸ nh©n
hµi hoµ víi nh÷ng môc tiªu vµ gi¸ trÞ cña tæ chøc ®iÒu ®ã liªn quan ®Õn nh÷ng
vÊn ®Ò díi ®©y nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn x©y dùng tæ, nhãm, x©y dùng lßng
tin th«ng qua viÖc tham gia vµo qu¶n lý, gi¶i quyÕt xung ®ét vµ t¨ng cêng
hîp t¸c cã tæ chøc th«ng tin liªn l¹c.
Ba chiÕn lîc nµy cã mèi liªn hÖ phô thuéc, t¬ng hç cho nhau chiÕn
lîc vÒ con ngêi ph¶i phô thuéc vµo chiÕn lîc vÒ c«ng nghÖ vµ chiÕn lîc
c¬ cÊu nã lµ 3 bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo.
2. Tæ chøc c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
2.1. Bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm.
ViÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ trinh
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp thêng bè trÝ mét
phßng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tån t¹i ®éc lËp víi c¸c phßng kh¸c. ë c¸c
doanh nghiÖp lín n¬i mµ chøc n¨ng ®µo t¹o chÝnh s¸ch tÇm quan träng bé
phËn nµy thêng liªn hÖ trùc tiÕp víi phã gi¸m ®èc qu¶n trÞ. V× vËy, ph¸t triÓn
vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®îc t¸ch ra tõ chøc n¨ng qu¶n trÞ nguån nh©n
lùcnhng chuyªn vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®îc gäi lµ: nh÷ng ngêi qu¶n
lý nguån nh©n lùc, ngêi qu¶n lý ph¸t triÓn søc lao ®éng, ngêi ®µo t¹o,
chuyen gia ®µo t¹o hä ph¶i cã nh÷ng ngêi cã kiÕn thøc, s¸ng t¹o, suy nghÜ
réng biÕt phèi hîp hµnh ®éng, ham hiÓu biÕt vµ th«ng minh. Hä lµ nh÷ng
ngêi giái vÒ quan hÖ víi con ngêi, cã tÝnh thÇn tËp thÓ, cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng
vÒ qu¶n lý, vÒ kü thuËt, vÒ t©m lý häc.
2.2. C«ng t¸c x©y dùng vµ c¸c bíc cña ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi
dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
§Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶, ®¹t ®îc môc ®Ých cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi
dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ta cÇn ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch kü lìng,
mét c¸ch khoa häc. C¸ch thøc tæ chøc ®µo t¹o, båi dìng, ph¸t triÓn thÕ nµo
13
- cho phï hîp víi ®èi tîng häc viªn. KiÕn thøc phï hîp, tiÕt kiÖm ®îc thêi
gian vµ chi phÝ cho ®µo t¹o, x©y dùng mé quy tr×nh hîp lý, tr¸nh l·ng phÝ.
Chóng ta ph¶i thùc hiÖn c¸c bíc mét c¸ch cã tuÇn tù. Theo s¬ ®å díi ®©y.
S¬ ®å 2: X©y dùng tiÕn tr×nh ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn.
M«i trêng bªn ngoµi
M«i trêng bªn trong
X¸c ®Þnh râ nhu cÇu vµ môc tiªu cña
®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn
X¸c ®Þnh ®èi tîng ®µo t¹o, båi
dìng vµ ph¸t triÓn
X¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p ®µo t¹o, båi
dìng vµ ph¸t triÓn
Thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
C¸ch thøc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
Bíc 1: X¸c ®Þnh râ nhu cÇu, môc tiªu cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
X¸c ®Þnh râ nhu cÇu cña viÖc ®µo t¹o, bèi dìng vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc nã tuú thuéc vµo chiÕn lîc, môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp trong tõng thêi kú nã phôc thuéc vµo c¸c nguån sau:
Nguån 1: Dùa vµo nhu cÇu vÒ qu¶n lý dù kiÕn nguån nh©n lùc, mçi mét
doanh nghiÖp khi ®Ò ra chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh th× hä cã chiÕn lîc vÒ
nh©n lùc, tõ ®ã ta tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ bªn trong hoÆc ngoµi cho phï hîp.
14
- Nguån 2: lµ dùa vµo mong muèn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn do sù thay
®æi cña khoa häc c«ng nghÖ, sù th¨ng tiÕn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn cã nhu
cÇu ®µo t¹o, båi dìng vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô hay më mang tri thøc.
Nguån 3: lµ dùa vµo ph©n tÝch c«ng viÖc vµ kh¶ n¨ng cña nh©n viªn khi
mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n tÝch c«ng viÖc vµ kiÓm tra tr×nh ®é chuyªn
m«n, nghiÖp vô cña nhan viªn th× nhu cÇu ®µo t¹o båi dìng vµ ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc ®îc ph¸t sinh.
Nguån 4: ngêi ta dùa vµo c«ng thøc tÝnh to¸n vÒ lao ®éng nh sau:
Nhu cÇu Nhu cÇu cÇn cã Sè ®· cã
= -
bæ sung n¨m kÕ ho¹ch n¨m b¸o c¸o
Trªn c¬ së nhu cÇu bæ sung ngêi ta thùc hiÖn ch¬ng tr×nh nµy mét
c¸ch cã hiÖu qu¶.
Môc tiªu cña c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
phô thuéc vµo môc ®Ých cña ngêi ®îc ®µo t¹o hay lµ sù chØ ®Þnh cña cÊp
trªn, vÝ dô môc tiªu cô thÓ lµ cö ®i häc ®Ó n©ng cao chuyªn m«n ngiÖp vô, cö
®i häc ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. NÕu ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty nµo tèt th× c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng
vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¬îc chó träng h¬n ho¹t ®éng nµy ë nh÷ng
doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶.
Bíc 2: X¸c ®Þnh ®èi tîng ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn.
Trªn c¬ së x¸c ®Þnh râ nhu cÇu vµ môc tiªu cña ®µo t¹o, båi dìng vµ
ph¸t triÓn, doanh nghiÖp lËp ra doanh nghiÖp ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho phï
hîp. Sau ®ã doanh nghiÖp tiÕn hµnh lùa chän ®èi tîng ®Ó ®µo t¹o, ®©y lµ mét
bíc rÊt quan träng, nã x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi
dìng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ®óng ®èi tîng cÇn ®îc ®µo t¹o trªn
c¬ së phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ kh¶ n¨ng cña hä, nÕu
chóng ta tiÕn hµnh lùa chän kh«ng kü th× hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nµy kh«ng
15
- cao nã sÏ gay ra sù l·ng phÝ thêi gian vµ tiÒn cña, c«ng søc cña ngêi tham gia
®µo t¹o.
Trong mét doanh nghiÖp th× ®èi tîng cña ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ ph¸t
triÓn gåm cã c¸n bé qu¶n lý, chuyªn viªn, c«ng nh©n s¶n xuÊt. Nguån nh©n
lùc cña mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ nãi lµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nÕu nh mét
trong hai ®èi tîng nµy ho¹t ®éng kh«ng tèt.
Bíc 3: X¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc.
Sau khi x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu, môc tiªu vµ ®èi tîng cÇn ®îc ®µo t¹o,
th× nh÷ng ngêi phô tr¸ch vÒ c«ng viÖc nµy cÇn ph¶i lùa chän ra mét ch¬ng
tr×nh ®µo t¹o cho phï hîp, ch¬ng tr×nh nµy ph¶i ®¶m b¶o ®îc môc tiªu ®Æt
ra, vÒ néi dung ph¶i phï hîp, vÒ thêi gian ph¶i hîp lý. VÒ ph¬ng ph¸p s
ph¹m ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña ngµnh nghÒ, cña ®èi
tîng ®îc ®µo t¹o. Sù lùa chän ®óng ph¬ng ph¸p ®µo t¹o cã mét vai trß rÊt
quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy vµ ®èi víi hiÖu qu¶ cña c«ng
viÖc cña ngêi ®îc ®µo t¹o, sau khi ®µo t¹o. Trªn thÕ giíi hiÖn nay th× ngêi
ta ®· sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn cho phï hîp
víi tõng ®èi tîng trong ph¹m vi ®Ò tµi em xin nªu mét sè ph¬ng ph¸p sau
tuú thuéc vµo tõng ®èi tîng.
a. §èi víi c¸n bé qu¶n lý vµ chuyªn viªn.
Trong doanh nghiÖp th× ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ chuyªn viªn cã mét
vai trß rÊt quan träng, nã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña
doanh nghiÖp, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña ®éi ngò nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Bëi v× hä chÝnh lµ ngêi ®a
ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ qu¶n trÞ, ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cña hä, mét C«ng ty
mµ kh«ng cã éi ngò l·nh ®¹o giái th× khã mµ tån t¹i ®îc. V× vËy mµ chóng ta
ph¶i thêng xuyªn ®µo t¹o, båi dìng ®éi ngò nµy ®Ó n©ng cao tr×nh ®é,
chuyªn m«n nghiÖp vô gióp hä ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ cã hµm lîng
16
- chÊt x¸m cao. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p mµ níc ta vµ trªn thÕ giíi ®ang
¸p dông ®èi víi ®éi ngò nµy.
1) Ph¬ng ph¸p d¹y kÌm.
§©y lµ mét ph¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i chç ®Ó ph¸t triÓn cÊp qu¶n trÞ, theo
ph¬ng ph¸p nµy ngêi häc viªn ®îc gi¸o viªn lµ c¸c c¸n bé chuyªn m«n
giái kÌm cÆp. Ngoµi c¬ héi quan s¸t, häc viªn cßn ph¶ithùc hµnh ngay vµ cßn
®îc chØ ®Þnh mét sè c«ng viÖc quan träng ®ßi hái kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh.
2) Trß ch¬i kinh doanh: C¸c trß ch¬i kinh doanh hay cßn ®îc gäi lµ
c¸c trß ch¬i qu¶n trÞ lµ sù m« pháng c¸c t×nh huèng yÕu tè ®îc lùa chän theo
mét m« h×nh, mét t×nh huèng nµo ®ã trong thùc tÕ. C¸c m« pháng nµy cè g¾ng
lÆp l¹i c¸c yÕu tè ®îc lùa chän theo mét m« h×nh, mét t×nh huèng nµo ®ã,
ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái c¸c häc viªn ph¶i suy nghÜ, c©n nh¾c vµ ra quyÕt
®Þnh cô thÓ ®èi víi c¸c t×nh huèng. Cuèi cïng c¸c nhãm sÏ tranh luËn vµ gi¸o
viªn chÊm.
3) Ph¬ng ph¸p héi nghÞ héi th¶o.
§©y la ph¬ng ph¸p ®îc sö dông r«ng r·i, trong ®ã c¸c häc viªn tham
gia vµo mét cuéc th¶o luËn ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò x¸c ®Þnh. Th«ng thêng
cã mét ngêi chñ tr×, th¬ng lµ mét c¸n bé qu¶n lý, ngêi nµy sÏ chñ tr× vµ
®iÒu khiÓn cho cuéc th¶o luËn diÔn ra s«i næi tr«i ch¶y vµ kh«ng bÞ l¹c ®Ò.
4) Ph¬ng ph¸p lu©n phiªn c«ng viÖc.
Môc ®Ých cña lu©n phiªn c«ng viÖc lµ më réng c«ng viÖc cho ngêi ®µo
t¹o, ngêi häc sÏ t×m kiÕm vÒ c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. Lý
thuyÕt hç trî cho c«ng t¸c lu©n chuyÓn c«ng t¸c lµ rÊt hay, nhng cßn cã
nh÷ng khã kh¨n trong mét vµi ch¬ng tr×nh lu©n chuyÓn c«ng viÖc do nh÷ng
ngêi tham gia kh«n thËt sù cã quyÒn qu¶n lý, hä quan s¸thoÆc trî gióp ngêi
qu¶n lý trùc tuyÕn, tuy nhiªn hä kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®¸ng lÏ ra ph¶i
chÞu nÕu hä thùc sù lµm c«ng t¸c qu¶n lý. Ngay c¶ trong viÖc lu©n chuyÓn tíi
c¸c c¬ng vÞ qu¶n lý, ngêi tham dù c¸c ch¬ng tr×nh chøng tá tÝnh ho¹t ®éng
cã kÕt qu¶ trong t¬ng lai cña hä víi t c¸ch lµ ngêi qu¶n lý. H¬n n÷a khi
17
- ch¬ng tr×nh lu©n chuyÓn nµy hoµn thµnh hä vÉn kh«ng cã ®îc nh÷ng c¬ng
vÞ thÝch hîp.
5) M« h×nh øng xö.
Ph¬ng ph¸p m« h×nh øng xö sö dông b¨ng video ghi l¹ic¸c t×nh huèng
®iÓn h×nh ®· ®îc cÊp qu¶n trÞ gi¶i quyÕt mét c¸ch cô thÓ. C¸c häc viªn theo
dâi vµ liªn hÖ víi th¸i øng xö ®èi víi c«ng viÖc cña m×nh. §©y lµ ph¬ng ph¸p
nh»m ph¸t triÓn kü n¨ng øng xö vµ giao tiÕp cña c¸c häc viªn. Ph¬ng ph¸p
nµy tuy míi ®îc ¸p dông nh÷ng hiÖn nay rÊt ph¸t triÓn.
6) Ph¬ng ph¸p thùc tËp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy c¸c häc viªn sau khi ®· ®îc nghiªn cøu c¸c lý
thuyÕt ph¶i ®i thùc tËp t¹i mét c¬ së hoÆc mét doanh nghiÖp nµo ®ã ®Ó quan
s¸t vµ häc hái c¸ch lµm viÖc. C¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cô thÓ cña c¸c c¸n bé
giái vµ nh©n viªn cã tr×nh ®é lµnh nghÒ còng nh tiÕn hµnh thùc tËp c¸c lý
thuyÕt ®· häc ®îc.
7) §Ò b¹t t¹m thêi.
Mäi ngêi thêng ®îc giao nhiÖm vô lµ ngêi cã ''quyÒn'' qu¶n lý. VÝ
dô nh khi ngêi qu¶n lý ®¬ng chøc nghØ phÐp bÞ èm, hay ®i c«ng t¸c dµi
ngµy, thËm chÝ c¶ khi vÞ trÝ bÞ khuyÕt. Nh vËy viÖc ®Ò b¹t t¹m thêi lµ mét
biÖn ph¸p ph¸t triÓn còng nh lµ mét c¸ch lµm quen thuéc víi doanh nghiÖp.
8) Ph¬ng ph¸p ®äc.
§äc lµ mét ph¬ng ph¸p ®µo t¹o kh¸c ®ã lµ chóng ta ®a ra nh÷ng tµi
liÖu mét c¸ch cã hÖ thèng va phï hîp víi häc viªn. §©y lµ mét qu¸ tr×nh tù
ph¸t triÓn, ngõi qu¶n lý cã thÓ ®îc bé phËn ®µo t¹o hç trî thªm, bé phËn nµy
thêng ®îc x©y dùng s½n mét danh môc c¸c tµi liÖu gi¸ trÞ cÇn tham kh¶o.
C¸ch häc tËp kinh nghiÖm nµy cã thÓ cã kÕt qu¶ h¬n viÖc th¶o luËn vÒ c¸c bµi
b¸o vµ cuèn s¸ch v¬Ý nh÷ng ngêi qu¶n lý kh¸c vµ víi cÊp trªn.
b. C¸c h×nh thøc ®µo t¹o c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp.
ViÖc ®µo t¹o c«ng nh©n s¶n xuÊt hay nh©n viªn nghiÖp vô v¨n phßng
thêng ®¬ngi¶n h¬n. trong c¬ chÕ thÞ trêng th× ®éi ngò c«ng nh©n s¶n xuÊt cã
18
- mét vai trß hÕt søc quan träng nã quyÕt ®Þnh chÊt lîng vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, dÞch vô. Cho nªn viÖc ®µo t¹o båi dìng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c«ng
nh©n cã vai trß rÊt quan träng chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh ®µo t¹o ë trong doanh
nghiÖp hoÆc ë ngoµi doanh nghiÖp.
9) §µo t¹o nghÒ.
§©y lµ ph¬ng ph¸p kÕt hîp gi÷a lý thuyÕt vµ ph¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i
chç. Ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu ¸p dông víi c¸c nghÒ thñ c«ng hoÆc ®èi víi
c¸c nghÒ ®ßi hái sù khÐo tay nh thî nÒ, thî hµn, c¬ khÝ. Thêi gian häc ng¾n
hay dµi phô thuéc vµo tõng lo¹i nghÒ. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm h¬n
ph¬ng ph¸p häc t¹i chç.
10) Ph¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i chç.
§µo t¹o t¹i chç ngay trong løc lµm viÖc lµ ph¬ng ph¸p ®µo t¹o mµ
ngêi c«ng nh©n ®îc giao cho ngêi thî cã kinh nghiÖm h¬n d¹y kÌm.
Ngêi c«ng nh©n võa ®îc lµm b»ng c¸ch quan s¸t nghe c¸c lêi chØ dÉn vµ
lµm theo cho ®Õn khi tù lµm ®îc. Ph¬ng ph¸p nµy thêng chØ ¸p dông vµo
nghÒ gi¶n ®¬n sè lîng häc viªn Ýt.
¦u ®iÓm: tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ ®µo t¹o vµ kh«ng ®ßi hái trêng líp,
c¸c gi¸o viªn chuyªn m«n, ngêi häc cã thÓ võa häc võa tham gia vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
Nhîc ®iÓm : PhÇn häc hái lý thuyÕt kh«ng cã hÖ thèng, thiÕu ph¬ng
ph¸p s ph¹m vµ ®«i khi cßn b¾t chíc cã ph¬ng ph¸p cßn cha khoa häc
cña ngêi d¹y kÌm.
11) §µo t¹o xa n¬i lµm viÖc t¹i c¸c trêng d¹y nghÒ.
H×nh thøc nµy thêng chÝnh quy thêi gian ®µo t¹o dµi h¬n, sè lîng häc
viªn lín h¬n.
¦u ®iÓm: häc viªn ®îc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng kÓ c¶ mÆt lý
thuyÕt vµ thùc hµnh, c¸c giê lý thuyÕt vµ thùc hµnh ®îc xen kÏ mét c¸ch hîp
lý.
19
- Nhîc ®iÓm: chØ ®µo t¹o mét sè nghÒ c¬ b¶n vµ chi phÝ ®µo t¹o thêng
cao h¬n chi phÝ ®µo t¹o ta¹i doanh nghiÖp.
B¶ng sè 3: §èi tîng vµ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn.
Ph¬ng ph¸p ¸p dông cho Thùc hiÖn t¹i
C¸n bé qu¶n lý C«ng N¬i lµm Ngoµi n¬i
vµ chuyªn viªn nh©n viÖc lµm viÖc
1. Day kÌm X X X O
2. Trß ch¬i kinh doanh X O O X
3. Héi nghÞ héi th¶o X O O X
4. Lu©n phiªn c«ng viÖc X X X O
5. M« h×nh øng xö X O O X
6. Thùc tËp X X X O
- §µo t¹o häc nghÒ O X X O
- §µo t¹i t¹i chç O X X O
- §Ò b¹t t¹m thêi X O X O
- §µo t¹o xa n¬i lµm viÖc O X O X
t¹i c¸c trung t©m häc nghÒ
- §äc X O X O
Ghi chó: X: ¸p dông O: kh«ng ¸p dông
Bíc 4: Thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi dìng vµ ph¸t triÓn ngußo
nh©n lùc.
Sau khi chóng ta ®· thùc hiÖn c¸c bíc trªn chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®îc
nhu cÇu, môc tiªu vµ ®èi tîng vµ lùa chän ®îc ph¬ng ph¸p ®µo t¹o. Trong
giai ®o¹n thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o th× chóng ta tæ chøc c¸c lîp ®µo t¹o
vµ båi dìng, triÓn khia néi dung ®µo t¹o, theo dâi néi dung vµ tiÕn ®é ®µo
t¹o, ®Þnh kú tæ chøc kiÓm tra c¸c häc viªn vµ gÆp gì c¸c gi¸o viªn, ®Ó cã ®îc
nh÷ng sù ®iÒu chØnh cÇn thiÕt.
Bíc 5: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn.
20
nguon tai.lieu . vn
