Xem mẫu
- Diễn đàn khoa học - công nghệ
Nước cho tất cả - không để ai bị bỏ lại phía sau
“Nước cho tất cả - không để ai bị bỏ lại phía sau” là chủ đề của Ngày nước thế giới (22/3) năm nay.
Mặc dù Việt Nam có mạng lưới sông ngòi dày đặc, song lại là một quốc gia bị rơi vào tình trạng thiếu
nước sạch. Nhân Ngày nước thế giới, chúng ta hãy cùng nhìn lại tình hình nước trên thế giới cũng
như ở Việt Nam để có những hành động phù hợp hơn trong sử dụng nước.
N
ước là một phần thiết sạch và vệ sinh (SDG6). Theo tật và nhiều người khác - thường
yếu của cuộc sống. đó, không để ai bị bỏ lại phía bị bỏ qua, và đôi khi phải đối mặt
Tuy nhiên, hiện nay sau trong tiến trình toàn thế giới với sự phân biệt đối xử, khi họ cố
chúng ta đang phải hướng đến các mục tiêu cụ thể gắng tiếp cận và quản lý nước an
đối mặt với cuộc khủng hoảng về nước - “Dù bạn là ai, dù bạn toàn mà họ cần.
nghiêm trọng liên quan đến ở đâu, nước là quyền của con
nguồn nước trên phạm vi toàn người bạn”. Mục tiêu là như vậy, Nước và những con số
cầu. Chủ đề Ngày nước thế giới nhưng ngày nay, hàng tỷ người Theo báo cáo của Ủy ban về
năm 2019 được Liên hợp quốc lựa vẫn sống mà không có nước an nước (Liên hợp quốc) tại Diễn
chọn là “Nước cho tất cả - không toàn - hộ gia đình, trường học, nơi đàn nước thế giới (Brasil, 2018),
để ai bị bỏ lại phía sau” nhằm làm việc, trang trại và nhà máy hiện có khoảng 2,1 tỷ người
hướng tới việc thực hiện cam kết của họ đang phải vật lộn để tồn không được tiếp cận các dịch vụ
trong Chương trình nghị sự 2030 tại và phát triển. Các nhóm bị về nước uống bảo đảm an toàn,
(SDG) vì sự phát triển bền vững. thiệt thòi - phụ nữ, trẻ em, người tị khoảng 1,9 tỷ người sống trong
Mục tiêu thứ 6 của SDG là Nước nạn, người bản địa, người khuyết các khu vực khan hiếm nước.
27
Soá 3 naêm 2019
- Diễn đàn Khoa học - Công nghệ
Đến năm 2050, con số này có Sự khan hiếm nước, chất lượng tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch chỉ
thể tăng lên khoảng 5 tỷ người. nước kém và vệ sinh không đầy đạt con số rất thấp. Có thể nói
Dự báo, đến năm 2050, dân số đủ đã và đang ảnh hưởng tiêu cực tại Việt Nam, mức độ ô nhiễm
thế giới sẽ tăng thêm khoảng đến an ninh lương thực, lựa chọn và khan hiếm nguồn nước đang
2 tỷ người và nhu cầu về nước sinh kế và cơ hội giáo dục cho các trong tình trạng báo động.
toàn cầu có thể tăng thêm 30% gia đình nghèo trên toàn thế giới.
Những hệ lụy về thiếu nước
so với hiện nay. Nông nghiệp Cuộc sống của hàng triệu trẻ em
sạch đang ảnh hưởng trực tiếp
hiện sử dụng khoảng 70% lượng bị đe dọa vì thiếu nước sạch. Đối
đến đời sống người dân. Dưới
nước toàn cầu, chủ yếu là để tưới với trẻ em dưới 5 tuổi, các bệnh
đây là một vài con số về thực
tiêu - con số này sẽ tăng lên ở liên quan đến nước và vệ sinh là
trạng nước sạch tại Việt Nam:
các vùng có áp lực nước cao và một trong những nguyên nhân
theo thống kê của Viện Y học lao
mật độ dân số cao. Ngành công hàng đầu gây tử vong. Mỗi ngày,
động và Vệ sinh môi trường, hiện
nghiệp chiếm 20% tổng nhu cầu có hơn 800 trẻ em tử vong vì các
có khoảng 17,2 triệu người Việt
sử dụng nước, chủ yếu là dùng bệnh do chất lượng nước kém và
Nam (tương đương 21,5% dân
trong ngành công nghiệp năng thiếu vệ sinh.
số) đang sử dụng nguồn nước
lượng và sản xuất, 10% còn lại sử sinh hoạt từ giếng khoan, chưa
Việt Nam là một trong những quốc gia
dụng cho sinh hoạt. được kiểm nghiệm hay qua xử
thiếu nước
Trong 100 năm qua, nhu cầu lý. Trung bình mỗi năm Việt Nam
Việt Nam là một quốc gia bị rơi có khoảng 9.000 người tử vong vì
sử dụng nước đã tăng gấp 6 lần vào tình trạng thiếu nước, mặc dù
và tiếp tục tăng trưởng ở mức 1% nguồn nước và điều kiện vệ sinh
có mạng lưới sông ngòi dày đặc kém. Hàng năm, có gần 200.000
mỗi năm. Đặc biệt, nhu cầu này và có nhiều ao hồ. Số liệu thống
sẽ tăng rất nhanh ở các nước người mắc bệnh ung thư mới
kê của Hiệp hội tài nguyên nước phát hiện, mà một trong những
đang phát triển. Trong bối cảnh quốc tế (IWRA) cho thấy, nguồn
biến đổi khí hậu, xu hướng này nguyên nhân chính bắt nguồn từ
nước nội địa của Việt Nam đạt ô nhiễm môi trường nước. Trong
sẽ gia tăng áp lực cho các nguồn trung bình thấp, ở mức 3.840
cấp nước khi nhiều vùng khô hạn khi đó, 30% người dân chưa nhận
m3/người/năm, thấp hơn 400 m3/ thức được tầm quan trọng của
trên thế giới ngày càng khô hạn người/năm so với mức bình quân
hơn, vùng ẩm ướt thì ngày càng nước sạch. Thực trạng khan hiếm
toàn cầu. Dự báo đến năm 2025, nước sạch cũng như ý thức bảo
ẩm ướt hơn. Các chuyên gia tài con số này sẽ giảm chỉ còn một vệ nguồn tài nguyên nước của
nguyên nước cũng cho rằng, nửa. người dân Việt Nam chưa cao.
hạn hán được cho là mối đe dọa
Cho đến thời điểm hiện nay, vẫn Thậm chí có một thời gian dài,
lớn nhất do biến đổi khí hậu và
còn trên 60% dân số nông thôn ở Việt Nam không quan tâm đúng
thách thức sẽ ngày càng trở nên
Việt Nam chưa có nước sạch để mức đến việc tái sử dụng nước
nghiêm trọng hơn trong tương lai.
dùng. Nước mặt ở các sông, hồ, thải vì cho rằng Việt Nam giàu
Từ năm 1900 đến nay, khoảng suối, ao phần lớn đã nhiễm bẩn, nguồn nước, không cần thiết phải
64-71% diện tích đất ngập nước nhiễm mặn. Tình hình khô hạn, tái sử dụng nước thải.
tự nhiên đã biến mất do các hoạt thiếu nước sản xuất đang diễn
động của con người. Hậu quả là Nước cho tất cả mọi người và hành
ra gay gắt. Thông tin từ Ban Chỉ
đang có khoảng 1,8 tỷ người bị động của mỗi cá nhân
đạo quốc gia Chương trình nước
ảnh hưởng bởi sự suy thoái đất và sạch và vệ sinh môi trường cho Ngày nước thế giới năm nay
sa mạc hoá khi ít nhất 65% diện biết, cả nước có khoảng 43.729 hướng đến việc giải quyết cuộc
tích đất đã bị mất hoặc ở trạng hộ (215.720 người) thiếu nước khủng hoảng nước bằng cách
thái thoái hoá do thiếu nước. Hơn sinh hoạt. Trong đó Đắk Lắk có giải quyết những lý do tại sao rất
80% nước thải do hoạt động của 12.580 hộ (126.610 người), Gia nhiều người bị bỏ lại phía sau.
con người được thải ra sông hoặc Lai 6.752 hộ (33.760 người), Ninh Điều kiện vệ sinh và nguồn nước
biển mà không được xử lý để loại Thuận 11.720 hộ (58.600 người). an toàn là nền tảng cho sức khỏe
bỏ ô nhiễm. Tại các vùng núi, vùng thưa dân, cộng đồng, điều này là rất quan
28
Soá 3 naêm 2019
- Diễn đàn khoa học - công nghệ
nguồn nước sinh hoạt phục vụ nhiễm môi trường, đặc biệt là môi
chống hạn cho vùng núi cao, trường nước.
vùng khan hiếm nước; phòng
Hai là, tiết kiệm nước sạch,
chống hạn hán, xâm nhập mặn
giảm sự lãng phí: nên tắt vòi nước
và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Công tác quy hoạch tài nguyên khi bạn đang đánh răng, kiểm tra
nước giai đoạn 2020-2035 trên và bảo dưỡng, cải tạo lại những
địa bàn các tỉnh, thành phố trong đường ống dẫn nước hay những
cả nước cũng đang được xây bể chứa nước nhằm chống thất
dựng và hoàn thiện. Việt Nam đã thoát nước. Nên sử dụng những
chuyển hướng tiếp cận từ quản lý nguồn nước từ thiên nhiên như
đơn ngành sang quản lý tổng hợp nước mưa vào việc cọ rửa, tưới
tài nguyên nước với việc đề xuất cây, tránh sử dụng nguồn nước
thành lập 4 Ủy ban lưu vực sông máy rất lãng phí.
(Hồng - Thái Bình, Bắc Trung Bộ, Ba là, chú trọng việc xử lý rác
Nam Trung Bộ và Đồng Nai) và
sinh hoạt và chất thải khác: cần
triển khai hiệu quả các hoạt động
có những phương tiện chứa rác
hợp tác với các quốc gia thành
Ngày Nước thế giới 2019 hướng sự có nắp đậy kín, đủ sức chứa, nhất
viên thuộc Ủy hội sông Mê Kông
quan tâm vào việc đảm bảo quyền tiếp là rác hữu cơ ở gia đình, khu tập
quốc tế. Tám vùng đất ngập nước
cận nước sạch của tất cả mọi người. thể cũng như nơi công cộng.
đã được công nhận là các khu
Ramsar; 45 vùng đất ngập nước Bốn là, quan tâm tới xử lý nước
trọng đối với sự phát triển bền được quy hoạch thiết lập khu bảo thải: cần có hệ thống xử lý nước
vững vì một thế giới ổn định và tồn vùng nước nội địa; 47 vùng đất thải sinh hoạt (cống ngầm kín)
thịnh vượng. Chúng ta không thể ngập nước được quy hoạch thành trước khi đổ ra hệ thống cống
tiến lên toàn cầu hóa trong khi rất khu bảo tồn đất ngập nước... chung, tránh tình trạng xả tràn
nhiều người đang sống mà không Tuy nhiên với tình hình thực tế, lan gây ô nhiễm. Nước thải công
có nguồn nước sử dụng an toàn. thì mục tiêu đặt ra tại SDG6 đối nghiệp, y tế cần phải xử lý theo
Các mục tiêu cụ thể của chủ đề với Việt Nam vẫn được đánh giá quy định về môi trường trước khi
Ngày nước thế giới năm nay là: là đầy thách thức và nguy cơ khó thải ra cộng đồng ?
nước cho phụ nữ; nước cho nơi đạt được ở mức cao. Chính vì vậy,
làm việc, sản xuất; nước cho Tú Phương (tổng hợp)
trong thời gian tới, bên cạnh các
nông thôn; nước cho người tị nạn; chính sách vĩ mô, mỗi cá nhân TÀI LIỆU THAM KHẢO
nước cho các bà mẹ; nước cho trẻ cũng phải nâng cao nhận thức và 1. http://www.worldwaterday.org/.
em; nước cho học sinh, sinh viên; có những hành động cụ thể, hàng
nước cho những người bản địa, ngày để góp phần giải quyết vấn 2. http://www.monre.gov.vn/Pages/
thiểu số; nước cho người khuyết ngay-nuoc-the-gioi-2019-nuoc-cho-
đề nước sạch cho chính mình và
tật; nước cho cộng đồng người tat-ca---khong-de-ai-bi-bo-lai-phia-
cho cộng đồng:
sau.aspx.
đồng tính…
Một là, phải cùng nhau giữ 3.2http://dwrm.gov.vn/index.php?
Nhằm thực hiện các cam kết sạch nguồn nước: cần tuyên language=vi&nv=news&op=Nhin-ra
trong Chương trình SDG, thời truyền nâng cao ý thức cộng -The-gioi/Ngay-Nuoc-the-gioi-2018-
gian qua Việt Nam đã có nhiều đồng về việc không vứt rác thải Nuoc-va-nhung-so-lieu-thong-
nỗ lực. Trong đó, để đảm bảo bừa bãi, không thải rác trực tiếp ke-6894.
việc sử dụng nước được hiệu vào nguồn nước, không dùng 4.2https://moitruong.net.vn/5-giai-
quả, bền vững, công tác điều tra phân tươi làm phân bón; nên sử phap-ve-bao-dam-nguon-nuoc-sach/.
tài nguyên nước mặt, nước ngầm dụng thuốc trừ sâu theo đúng
đã được chú trọng và tăng cường. hướng dẫn. Cần hạn chế tối đa
Chính phủ đã tập trung tìm kiếm việc sử dụng các hóa chất gây ô
29
Soá 3 naêm 2019
nguon tai.lieu . vn
