Xem mẫu
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY
TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL
ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY
Số 72 (06/2020) No. 72 (06/2020)
Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/
NHỮNG THÁCH THỨC ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN
NGUỒN NHÂN LỰC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Challenges to human resource development in Ho Chi Minh City
TS. Nguyễn Minh Trí
Trường Đại học Công nghệ TP.HCM
TÓM TẮT
Phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quyết định thành bại trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền
vững ở Thành phố Hồ Chí Minh. Đây được coi là một trong bảy chương trình đột phá, góp phần phá vỡ
những “điểm nghẽn” đang cản trở sự phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Điều đó đòi hỏi
phải có một hệ thống các giải pháp đồng bộ nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu
cầu phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh, yếu tố quyết định thành công trong quá trình công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, tạo lợi thế cạnh tranh của Thành phố hiện nay.
Từ khóa: nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực
ABSTRACT
Human resource development is a decisive factor in the success of sustainable socio-economic
development in Ho Chi Minh City. It is considered one of the seven groundbreaking programs,
contributing to breaking down the "bottlenecks" that are hindering the development of Ho Chi Minh
City today. That requires a comprehensive system of solutions to develop high-quality human resources
to meet the development requirements of Ho Chi Minh City, guaranteeing the success in the process of
industrialization and modernization and creating a competitive advantage of the City today.
Keywords: human resources, human resource development
1. Mở đầu năng đã được đào tạo vào trong quá trình
Phát triển nguồn nhân lực về thực chất, sản xuất nhằm đem lại năng suất lao động
là tăng cường, hoàn thiện cho người lao với chất lượng và hiệu quả cao. Đó là
động có trình độ lành nghề về chuyên môn, những người làm chủ tri thức khoa học và
kỹ thuật, ứng với mỗi ngành nghề cụ thể, công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có
theo tiêu thức phân loại lao động về trình kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công
độ chuyên môn, kỹ thuật nhất định; có kỹ nghiệp, có tính tổ chức và kỷ luật; có sức
năng chuyên môn giỏi và khả năng thích khỏe, đóng góp tích cực, hiệu quả vào sự
ứng với những thay đổi nhanh chóng của nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ là
công nghệ sản xuất và kinh doanh; có sức những “cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, đội
khỏe và phẩm chất tốt; có khả năng vận ngũ chuyên gia, quản trị doanh nghiệp giỏi,
dụng sáng tạo những tri thức, những kỹ lao động lành nghề và cán bộ khoa học
Email: nm.tri@hutech.edu.vn
41
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 72 (06/2020)
công nghệ đầu đàn” (Đảng Cộng sản Việt thách thức trong việc phát triển nguồn nhân
Nam, 2011, tr.130). Có thể nói, nguồn lực ở TP.HCM trong giai đoạn hiện nay, từ
nhân lực chất lượng cao là nguồn lực chính đó đưa ra những giải pháp nhằm phát triển
quyết định quá trình tăng trưởng và phát nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng
triển kinh tế - xã hội. Tại Đại hội XI, Đảng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở
ta đã chỉ rõ: “Phát triển, nâng cao chất TP.HCM trong thời gian tới.
lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân 2. Những thách thức đối với phát
lực chất lượng cao là một trong những yếu triển nguồn nhân lực ở Thành phố Hồ
tố quyết định sự phát triển nhanh và bền Chí Minh hiện nay
vững” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011, TP.HCM là đô thị đặc biệt, một trung
tr.41). tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và
Là đầu tàu kinh tế của cả nước, Thành đào tạo, khoa học và công nghệ, đầu mối
phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) tạo ra khoảng giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, có
1/4 tổng sản phẩm quốc nội, 1/3 giá trị sản sức thu hút và lan tỏa đối với vùng kinh tế
lượng công nghiệp, đóng góp khoảng 28% trọng điểm phía Nam, có vị trí chính trị
tổng thu ngân sách quốc gia, hơn 18% tổng quan trọng của cả nước. Điều đó góp phần
kim ngạch xuất, nhập khẩu, thu hút 1/3 làm cho nguồn nhân lực của Thành phố rất
tổng số dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài dồi dào đã góp phần tích trong phục vụ quá
(FDI) của cả nước và luôn đóng vai trò trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cũng
quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm như quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở
phía Nam. Để thực hiện tinh thần chỉ đạo Thành phố.
của Bộ Chính trị, Nghị quyết Đại hội đại Một là, về số lượng lao động/tình
biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ X, nhiệm trạng sức khỏe:
kỳ 2015 - 2020, đề ra mục tiêu: “Nâng cao Những năm gần đây, dân số TP.HCM
chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tăng trưởng với tốc độ khá cao và liên tục,
tranh của kinh tế thành phố, gắn tăng nên nguồn bổ sung vào lực lượng lao động
trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, xây rất lớn. Năm 2017, dân số của TP.HCM là
dựng con người, thực hiện tiến bộ, công 8.643.044 người, tăng 2,38% so với năm
bằng xã hội, bảo vệ môi trường” (Ðảng bộ 2016, trong đó dân số ở thành thị chiếm
TP.HCM, 2015, tr.119). Thế nhưng, những 80,9%, dân số nông thôn chiếm 19,1%.
năm qua, khi tiến hành triển khai thực hiện Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt
chủ trương này trong thực tiễn, Thành phố 4.538.195 người, chiếm 52,5% tổng dân
phải đối mặt với những thách thức lớn, số; lực lượng lao động trực tiếp
chất lượng nguồn nhân lực hiện nay còn khoảng 4.223.996 người chiếm 97,4% số
nhiều bất cập cả về thể lực, trình độ chuyên lực lượng lao động và chiếm 50% so với
môn cũng như ý thức, tác phong, kỷ luật tổng dân số (Cục Thống kê TP.HCM,
lao động, năng lực cạnh tranh… đã và đang 2018, tr.47). Lực lượng lao động từ 20 tuổi
ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế - đến 44 tuổi chiếm 68,6% trong các nhóm
xã hội TP.HCM, trước tác động của cuộc tuổi tham gia lao động, nhóm tuổi 20-24
cách mạng 4.0 và quá trình hội nhập kinh chiếm 10,0%, nhóm tuổi 25-29 chiếm
tế quốc tế hiện nay. 16,3%, nhóm tuổi 30-34 chiếm 15,0%,
Bài viết trình bày nghiên cứu về những nhóm tuổi 35-39 chiếm 14,1%, nhóm tuổi
42
- NGUYỄN MINH TRÍ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
40-44 chiếm 13,2% (Cục Thống kê tốt nghiệp cao đẳng đại học năm sau cao
TP.HCM, 2018, tr.61). So với các địa hơn năm trước, góp phần tăng tỷ lệ lao
phương khác trong cả nước, chỉ số về sức động qua đào tạo tăng từ 40% (năm 2005)
khỏe của nguồn nhân lực TP.HCM đã có lên 77,5% (năm 2017), trong đó lao động
nhiều cải thiện, cụ thể: chiều cao trung đang làm việc chuyên môn kỹ thuật bậc sơ
bình của các bạn trẻ từ 18 tuổi trở lên là cấp 26,69%; lao động đang làm việc
168,1m, vượt 4,1cm so với mức trung bình chuyên môn kỹ thuật bậc cao chiếm
cả nước (1,64m), song nhìn chung, chỉ số ở 18,81%; chuyên môn kỹ thuật bậc trung
mức trung bình so với các nước trong khu chiếm 5,81%; chuyên môn cao đẳng
vực và thế giới. Đến nay, chiều cao trung 5,38%; chuyên môn đại học trở lên chiếm
bình của thanh niên TP.HCM thấp hơn 20,81% (Cục Thống kê TP.HCM, 2018,
2cm so với chuẩn quốc tế (1,70m) (Huy tr.420), ngày càng đáp ứng nhu cầu nhân
Thịnh, 2017). Lực lượng lao động dồi dào, lực theo mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở
khá trẻ và có sức khỏe là điều kiện thuận TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía
lợi trong quá trình thu hút đầu tư nước Nam. Đồng thời, Thành phố đã có nhiều
ngoài, cũng như tiếp thu các thành tựu chương trình đào tạo nguồn nhân lực chất
khoa học - công nghệ và linh hoạt trong lượng cao như: đào tạo 300 tiến sĩ, thạc sĩ
việc chuyển đổi nghề nghiệp phục vụ quá quản lí nhà nước và quản trị kinh doanh;
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, song đào tạo 300 tiến sĩ, thạc sĩ ngành giáo dục
phần lớn nguồn nhân lực ở TP.HCM chưa đào tạo. Các chương trình này đã cung cấp
đáp ứng được cường độ làm việc công cho Thành phố một lực lượng cán bộ có
nghiệp cũng như sử dụng máy móc thiết bị năng lực, có trình độ chuyên môn, đáp ứng
theo chuẩn quốc tế. một phần đáng kể nhu cầu nhân lực cao
Hai là, về chất lượng lao động: trong quản lí hành chính, giáo dục, đào tạo
Trình độ học vấn phổ thông của và nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, nguồn
nguồn nhân lực ở TP.HCM đã có những nhân lực chưa đáp ứng mục tiêu phát triển
bước phát triển vượt trước so với trình nhanh và bền vững của thành phố. Mặc dù
độ phát triển kinh tế. lao động qua đào tạo nghề ở thành phố khá
TP.HCM đã hoàn thành phổ cập giáo cao, song thực tế “tỷ lệ lao động bài bản
dục trung học cơ sở (năm 2002) và được (đào tạo từ 3 tháng trở lên và có chứng chỉ
công nhận đạt chuẩn phổ cập bậc trung học công nhân kết quả) chỉ đạt 22%, số còn lại
(năm 2008); hiện tỷ lệ biết chữ ở độ tuổi 15 đào tạo theo kiểu “cầm tay chỉ việc”,
- 35 tuổi đạt 99,98%; độ tuổi 36 trở lên đạt truyền nghề, đào tạo “dăm bữa, nửa tháng”
99,69% (Cục Thống kê Thành phố Hồ Chí đủ kỹ năng để người lao động đứng vào
Minh, 2018, tr.420); tỷ lệ tốt nghiệp bổ túc dây chuyền sản xuất giản đơn” (Kỷ yếu hội
hàng năm đều cao hơn bình quân cả nước; thảo cấp Thành phố, 2019, tr.478) và theo
Thành phố đang phấn đấu nâng cao hơn Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và
nữa trình độ bình quân tốt nghiệp trung học thông tin thị trường lao động TP.HCM cho
phổ thông vào năm 2020. rằng, tồn tại lớn nhất trong vấn đề đào tạo
TP.HCM là một trong những địa hiện nay là cơ cấu đại học, cơ cấu trung
phương đi đầu trong cả nước về giáo dục - cấp đang có sự khập khiễng giữa đào tạo
đào tạo với số lượng sinh viên theo học và và nhu cầu: bậc đại học đào tạo số lượng
43
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 72 (06/2020)
nhiều hơn so với nhu cầu, lực lượng công quan, kịp thời sự biến động của thị trường
nhân giỏi cần nhiều lại đào tạo ít hơn. Về lao động; chưa đưa ra được các dự báo
lĩnh vực ngành nghề, những ngành chủ lực trung và ngắn hạn về thị trường lao động
phát triển của thành phố như ngành cơ khí, và tính hiệu quả chưa cao của hoạt động
hóa, chế biến thực phẩm, điện tử chỉ mới dịch vụ việc làm đã góp phần làm gia tăng
đáp ứng khoảng 30% nhu cầu tuyển dụng. xu hướng này.
Mặt khác, theo khảo sát của Trung tâm Dự Ba là, về ý thức, tác phong, kỷ luật lao
báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị động:
trường lao động “chỉ có 80% sinh viên, học Người Việt Nam nói chung, TP.HCM
viên tốt nghiệp tại TP.HCM tìm được việc nói riêng được các đối tác và nhà đầu tư
làm, 20% không tìm được việc. Trong số nước ngoài đánh giá là có khả năng thích
tìm được việc chỉ có 50% là có việc làm ứng nhanh, dễ hòa nhập, có kỹ năng sử
phù hợp với năng lực, sở thích” (Huyền dụng các công nghệ hiện đại, nhanh nhạy
Bình, 2013). hơn nhiều so với các nước khác trong khu
Doanh nghiệp không tìm được người vực, song thiếu kỹ năng làm việc nhóm, kỹ
lao động như mình mong muốn và trên năng giải quyết vấn đề; yếu kém về ngoại
50% sinh viên ra trường khó khăn trong tìm ngữ, tin học; tác phong trong công việc và
kiếm việc làm (Huyền Bình, 2013). Việc ý thức tổ chức kỷ luật, kỷ cương; tinh thần
đào tạo nặng lý thuyết, ít thực hành như hợp tác trong sản xuất còn thấp, một bộ
hiện nay khiến nhiều doanh nghiệp phải phận không nhỏ người lao động vừa yếu và
đào tạo lại, đào tạo thêm cho nhân công sau thiếu văn hóa nghề, được biểu hiện ở việc
tuyển dụng. Chưa kể, với thiết bị cũ kĩ, lạc tùy tiện, cẩu thả, vô tổ chức, vô kỷ luật, vô
hậu ở nhiều trường như hiện nay, học viên trách nhiệm; thiếu trung thực, thiếu tự giác,
sau tốt nghiệp cũng hoàn toàn bỡ ngỡ với chưa yêu nghề; tự ti, tự phụ, thiếu tính
những máy móc thiết bị hiện đại trong thực cộng đồng, tính nhân văn, tự đánh mất
tế. Bên cạnh đó, những hiện tượng tiêu cực mình, đây chính là những rào cản cho việc
trong giáo dục - đào tạo chưa được ngăn đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế sang
chặn (“học giả”, “bằng thật”); học phí và sản xuất dịch vụ, công nghệ cao, xuất khẩu
các khoản liên quan đến giáo dục trên địa lao động cũng như tham gia vào chuỗi giá
bàn Thành phố ngày càng gia tăng, là gánh trị toàn cầu (Nguyễn Minh Trí, 2019,
nặng đối với các hộ gia đình, đặc biệt là gia tr.130).
đình nghèo (bình quân mỗi người dân ở Bốn là, về năng lực sáng tạo, năng
Thành phố chi cho giáo dục hàng tháng là suất lao động:
166.200 ngàn đồng trên tổng mức chi tiêu). Thời gian qua, mặc dù lãnh đạo
Đại hội Đảng bộ lần thứ X (2015 – 2020) TP.HCM đã có nhiều nỗ lực trong công tác
đã nhìn nhận những yếu kém của ngành chỉ đạo điều hành nhằm tạo điều kiện thuận
giáo dục, đó là: “chất lượng giáo dục - đào lợi cho các doanh nghiệp thuộc các thành
tạo và nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu phần kinh tế, song nhìn chung đánh giá của
cầu phát triển và hội nhập quốc tế” (Ðảng doanh nghiệp về môi trường đầu tư, kinh
bộ TP.HCM, 2015, tr. 102). doanh chưa được cải thiện rõ nét. Theo xếp
Bên cạnh đó, hệ thống thông tin thị hạng chỉ số PCI 2018 được Phòng Thương
trường lao động chưa phản ánh khách mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI)
44
- NGUYỄN MINH TRÍ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
công bố vào tháng 3, TP.HCM đứng thứ 10 Việc kiểm định, đánh giá chất lượng
với 65,34 điểm, giảm 2 bậc so với năm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với
2017 và xếp sau loạt tỉnh, thành khác như cơ sở đào tạo cũng còn nhiều bất cập, các
Hà Nội, Quảng Ninh, Bình Dương, Đồng tiêu chí đánh giá còn nhiều định tính và
Tháp, Đà Nẵng.v.v. (Thanh Huyền, 2017). nặng về đánh giá đầu vào, chưa xây dựng
Năng suất lao động của TP.HCM gấp 2,7 và thống nhất được hệ thống chuẩn đầu ra
lần bình quân của cả nước (Ủy ban Nhân cho các loại hình đào tạo để làm cơ cở cho
dân TP.HCM, 2016, tr.281), nhưng so với việc đánh giá chất lượng đào tạo ở Thành
các nước trong khu vực và thế giới vẫn còn phố. Bên cạnh đó, Trung tâm Dự báo nhu
thấp; trình độ tay nghề thấp, tác phong làm cầu nhân lực và thông tin thị trường lao
việc còn yếu, chưa bắt kịp yêu cầu phát động TP.HCM dù đã có nhiều cố gắng
triển. Tính theo sức mua tương đương trong công tác dự báo, phân tích nhu cầu
(PPP), năng suất lao động của TP.HCM chỉ lao động của Thành phố, song còn hạn chế
cao hơn cao hơn Campuchia, Myanmar và trong dự báo cụ thể, chính xác về số lượng
Lào nhưng chỉ bằng 6% của Singapore, ngành nghề, trình độ phân tích nhu cầu
15% của Malaysia, 37% của Thái Lan, nhân lực của nhà tuyển dụng vẫn chưa đáp
54% của Philippines và 55% của Indonesia ứng các đòi hỏi thực tiễn, dẫn đến công tác
(Thanh Huyền, 2017). đào tạo chưa thật sự gắn với yêu cầu của
Nhìn chung, chất lượng nguồn nhân thị trường lao động.
lực của TP.HCM đang bị đánh giá khá thấp Hai là, hệ thống giáo dục từ phổ thông
và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế đến sau đại học là nòng cốt của sự nghiệp
- xã hội. Chất lượng nguồn nhân lực của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực vẫn
Thành phố còn hạn chế cả về thể lực, trí còn nhiều hạn chế, ít có sự kết nối giữa các
lực và đạo đức… để có thể bắt kịp được cơ sở đào tạo với hệ thống doanh nghiệp,
đòi hỏi của thị trường lao động trong thời đặc biệt là các trường công lập, từ đó dẫn
kỳ cách mạng khoa học và công nghệ 4.0. đến nguồn nhân lực được đào tạo không
Sở dĩ sự phát triển nguồn nhân lực ở đáp ứng yêu cầu của thị trường. Ngoài ra,
TP.HCM còn những thách thức như trên quá trình hợp tác và hội nhập quốc tế trong
là do: lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực của các
Một là, tư duy về quản lý phát triển cơ sở đào tạo cũng chưa theo kịp tiến trình
nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế, bất cập. hội nhập kinh tế, văn hóa, xã hội ngày càng
Việc quy hoạch các đơn vị sự nghiệp cung sâu rộng của Thành phố. Nhìn chung, hệ
cấp các dịch vụ giáo dục – đào tạo chưa sát thống giáo dục chưa bắt kịp mô hình giáo
với thực tiễn cả về số lượng, quy mô và cơ dục – đào tạo nguồn nhân lực tiên tiến của
cấu ngành nghề. Chưa có sự gắn kết rõ các nước trong khu vực và thế giới.
ràng giữa quy hoạch phát triển nguồn nhân Ba là, chất lượng cơ sở đào tạo,
lực với các quy hoạch phát triển kinh tế - chương trình và phương pháp đào tạo còn
xã hội khác, như quy hoạch phát triển các lạc hậu, chậm đổi mới, chưa gắn với thực
ngành nghề của Thành phố. Việc thực hiện tiễn và xu thế phát triển xã hội; bên cạnh
các quy hoạch phát triển nguồn nhân lực đó, cơ cấu đào tạo chưa thật hợp lý giữa
trong thực tế còn mang tính hình thức, các lĩnh vực và ngành nghề đào tạo; chất
phong trào, chất lượng chưa cao. lượng giáo dục chưa được quan tâm đúng
45
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 72 (06/2020)
mức, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu TP.HCM cần làm tốt công tác xây
của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại dựng, kế hoạch phát triển giáo dục và đào
hóa; phần lớn sinh viên tốt nghiệp ra tạo, xác định đúng đắn chiến lược phát
trường lại chưa đủ chuyên môn, trình độ triển nguồn nhân lực, trên cơ sở thực hiện
ngoại ngữ, kỹ năng mềm để tiếp cận công tốt công tác dự báo nhu cầu và thị trường
việc, nhất là các kỹ năng mà thị trường lao lao động, cùng với việc làm tốt công tác
động cần (Nguyễn Minh Trí, 2019, tr.176). quy hoạch mạng lưới trường đại học, cao
Đây cũng là một trong những rào cản đối đẳng và dạy nghề, nhằm đào tạo nguồn
với việc nâng cao chất lượng dạy học cũng nhân lực theo lĩnh vực và bậc đào tạo, phù
như tăng cường hoạt động nghiên cứu của hợp với nhu cầu của xã hội, phục vụ hiệu
các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực trên địa quả cho chiến lược phát triển kinh tế - xã
bàn TP.HCM. hội của Thành phố.
3. Một số giải pháp nhằm phát triển Hai là, nâng cao trình độ chuyên môn,
nguồn nhân lực ở Thành phố Hồ Chí kỹ năng của nguồn nhân lực. Đây là nhiệm
Minh hiện nay vụ then chốt, giải pháp trọng yếu để xây
Trong những năm tới, để phát triển dựng, phát triển nguồn nhân lực nói chung,
nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nói riêng
kinh tế - xã hội ở TP.HCM cần phải thực đáp ứng đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình
hiện đồng bộ các giải pháp sau: tăng trưởng, hội nhập kinh tế. Cần tập
Một là, cần phải xác định rằng, nguồn trung vào các biện pháp: đổi mới nội dung,
nhân lực là tài nguyên quý nhất trong giai chương trình, phương pháp dạy học ở các
đoạn hiện nay ở TP.HCM. Muốn vậy, phải cấp học, bậc học và phương thức đánh giá
làm cho mọi người nhận thức một cách đầy chất lượng.
đủ và sâu sắc hơn vai trò, tầm quan trọng Đối với cấp học phổ thông ở Thành
trong việc đào tạo và sử dụng nhân lực là phố, bảo đảm cho mọi người dân trong độ
làm cho chất lượng nguồn nhân lực của tuổi đi học được đến trường, đặc biệt là ở
Thành phố trở thành lợi thế cạnh tranh so vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa của
với các nước trong khu vực và quốc tế. Thành phố; tập trung phát triển trí tuệ, thể
Đây là nhiệm vụ của toàn xã hội, là trách chất, hình thành phẩm chất, năng lực công
nhiệm của các cấp lãnh đạo, quản lý của dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu,
mỗi cơ sở giáo dục - đào tạo, mỗi doanh định hướng nghề nghiệp cho học sinh phù
nghiệp, mỗi gia đình cũng như bản thân hợp với tính đặc thù của Thành phố. Cần
người lao động. Đồng thời, gắn chiến lược sử dụng một cách phổ biến và triệt để các
phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phương pháp giáo dục tiên tiến, theo hướng
chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo với kết hợp hiện đại với truyền thống, sao cho
chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và thị kích thích và phát huy được tốt nhất tính
trường lao động của TP.HCM. Có như vậy, tích cực, chủ động, sáng tạo của người học.
nguồn cung nhân lực chất lượng cao mới Làm tốt công tác hướng nghiệp, tạo sự gắn
đáp ứng nhu cầu nhân lực của nền kinh tế, kết chặt chẽ giữa các trường phổ thông
thị trường lao động cả về trình độ học vấn, với các trường đại học, cao đẳng, trung
trình độ chuyên môn kỹ thuật, cơ cấu nhân cấp và các trường dạy nghề trên địa bàn
lực và năng lực phẩm chất. Thành phố.
46
- NGUYỄN MINH TRÍ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
Đối với hệ thống giáo dục nghề một quá trình khá lâu dài và theo những
nghiệp, cần tăng nhanh quy mô đào tạo cao hướng sau đây:
đẳng nghề, trung cấp nghề cho các khu Giáo dục từ trong nhà trường đến
công nghiệp, các vùng kinh tế động lực và doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Trong quá
cho việc xuất khẩu lao động; mở rộng trình giáo dục nghề nghiệp, các cơ sở giáo
mạng lưới cơ sở dạy nghề, phát triển trung dục bên cạnh rèn luyện kỹ năng nghề
tâm dạy nghề quận, huyện; nâng cao trình nghiệp cũng cần tăng cường bồi dưỡng ý
độ học vấn, trình độ tay nghề, tính kỷ luật, thức kỷ luật cho người lao động. Các
phẩm chất đạo đức của người lao động, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất ngay từ khâu
trước hết tại các khu công nghiệp, khu chế tuyển dụng, ngoài các thông tin yêu cầu
xuất, các doanh nghiệp có nhiều lao động công việc, mức lương, cần đưa thêm thông
của Thành phố. Đồng thời, cần tập trung tin về nội quy, quy chế, hình thức thưởng
đào tạo kỹ năng, chuyên môn cho người và phạt khi người lao động vi phạm kỷ
lao động, dựa trên nhu cầu thực tế của mỗi luật, hợp đồng lao động.
địa phương khác nhau trên địa bàn Thành Tăng cường vai trò của tổ chức công
phố, thông qua các hình thức tự đào tạo và đoàn, đoàn thanh niên qua việc đẩy mạnh
liên kết đào tạo. công tác giáo dục, tuyên truyền, các phong
Đối với giáo dục đại học, tập trung đào trào thi đua lao động, nhất là bồi dưỡng
tạo lao động có trình độ phù hợp với quá kiến thức pháp luật, giúp người lao động
trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế; trong đó, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm,
tập trung nguồn nhân lực cho những ngành rèn luyện tác phong công nghiệp, từng
có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng bước đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thị
cao, đảm bảo nhu cầu lao động có chất trường lao động.
lượng cao cho 9 ngành dịch vụ, 4 ngành Thưởng, phạt phải kịp thời, đúng
công nghiệp vốn là thế mạnh của Thành người, đúng việc. Nếu thực hiện tốt biện
phố, từng bước chủ động tham gia tích cực pháp này sẽ tạo môi trường công bằng,
và hiệu quả thị trường lao động kỹ thuật bình đẳng, giúp người lao động điều chỉnh
cao trong khu vực và quốc tế, trước hết là 8 hành vi chưa đúng, phát huy những mặt
ngành nghề (gồm nha khoa, điều dưỡng, kỹ mạnh của mình, từng bước hoàn thiện bản
thuật, xây dựng, kế toán, kiến trúc, khảo sát thân, hình thành ý thức, tác phong, kỷ luật
và du lịch) được tự do chuyển dịch trong lao động công nghiệp.
Cộng đồng kinh tế ASEAN. Các trường đại Ba là, nâng cao thể lực cho nguồn
học, cao đẳng tự chủ tuyển sinh theo nhân lực. Thể lực là điều kiện cho việc
nguyện vọng của học sinh sau khi tốt phát triển trí lực và tâm lực. Đây là vấn đề
nghiệp trung học phổ thông. có ý nghĩa chiến lược lâu dài. Vì vậy, nâng
Kết hợp các biện pháp kinh tế, hành cao thể lực cần các biện pháp cơ bản sau:
chính với giáo dục để hình thành tác nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc sống,
phong, kỷ luật lao động mới cho người lao chăm sóc y tế đối với người lao động và
động. Việc hình thành tác phong, kỷ luật thế hệ trẻ, xây dựng mạng lưới y tế đến các
lao động mới cho người lao động là đòi hỏi vùng ven ngoại thành, bảo đảm cho mọi
thiết yếu song không thể hoàn thành một người được tiếp cận dịch vụ y tế; TP.HCM
sớm một chiều được mà tiến hành trong cần thường xuyên tổ chức điều tra khảo sát
47
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 72 (06/2020)
tình trạng dinh dưỡng, mức độ hoạt động thực hiện phong trào thể dục thể thao trong
thể lực, đặc điểm lối sống, tình trạng thiếu cơ quan, doanh nghiệp hay đoàn thể.
hụt vitamin, khoáng chất và các yếu tố Bốn là, cần có dự báo chính xác, kịp
nguy cơ liên quan đến sức khỏe của từng thời nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng
nhóm tuổi khác nhau như phụ nữ mang cao của các ngành nghề trong tương lai.
thai, trẻ sơ sinh, học sinh các khối lớp. Từ Làm tốt công tác dự báo nhu cầu nguồn
đó, xây dựng thực đơn dinh dưỡng, tổ chức nhân lực chất lượng cao là vấn đề mang
truyền thông dinh dưỡng, tổ chức mô hình tính quyết định trong việc đào tạo và phân
điểm hướng dẫn thực hiện chế độ ăn, chăm bổ nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế
sóc sức khỏe cho từng nhóm đối tượng - xã hội ở TP.HCM. Để có thể dự báo
riêng biệt. Đặc biệt, TP.HCM sẽ xây dựng chính xác, cần tiến hành điều tra, khảo sát
phần mềm ứng dụng cho thiết bị di động thường xuyên về nhân lực và chất lượng
dùng trong đánh giá, theo dõi tình trạng nguồn nhân lực ở tất cả các ngành, các cấp,
dinh dưỡng và chế độ ăn uống. Bên cạnh các quận huyện trên địa bàn TP.HCM; bảo
đó, triển khai chương trình sữa học đường đảm cân đối cung - cầu nguồn nhân lực để
đối với học sinh mẫu giáo, tiểu học. Đồng phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố
thời, nâng cao thu nhập cho người dân. Khi nói riêng và vùng Đông Nam bộ nói chung.
thu nhập được đảm bảo thì con người mới 4. Kết luận
quan tâm đến tình trạng dinh dưỡng cũng Phát triển nguồn nhân lực chất lượng
như chăm sóc y tế, rèn luyện sức khỏe. Do cao là một xu hướng và đòi hỏi tất yếu ở
đó, cần phân định rõ đối tượng để có biện TP.HCM hiện nay. Điều đó không chỉ tạo
pháp phù hợp, cụ thể: đối với những người tiền đề, cơ sở vật chất - kỹ thuật để phát
thu nhập từ lương, cải cách chế độ tiền triển kinh tế - xã hội nói chung mà còn để
lương theo hướng tính lương theo vị trí tiếp tục đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong
công việc, tính đúng, tính đủ giá trị sức lao bối cảnh cách mạng khoa học công nghệ
động, khuyến khích trọng dụng, đãi ngộ lần thứ 4 đang tác động mạnh mẽ đến các
nhân tài; đối với thành phần khác cần đa quốc gia, dân tộc. Để phát triển nguồn
dạng hóa ngành nghề, phát triển sản xuất nhân lực có trình độ, tay nghề, kỹ năng, ý
hàng hóa, ứng dụng khoa học – công nghệ thức, tác phong, kỷ luật là yêu cầu quan
vào sản xuất nhằm nâng cao giá trị gia trọng hàng đầu vì người lao động là chủ
tăng. Xây dựng phong trào thể dục thể thao thể của quá trình sản xuất, đóng vai trò
toàn dân với phương châm toàn dân rèn quyết định sự thành công hay thất bại đối
luyện thân thể theo gương Bác Hồ; đẩy với việc xây dựng và phát triển ở TP.HCM
mạnh phong trào thể thao cho người cao hiện nay. Do đó, cần phải có những giải
tuổi, người khuyết tật; phát triển công tác pháp đột phá, thiết thực để phát triển nguồn
thể thao trong nhà trường; phát động và nhân lực.
48
- NGUYỄN MINH TRÍ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Cục Thống kê TP.HCM. (2018). Niên giám thống kê TP.HCM 2017. TP. Hồ Chí Minh:
NXB Thanh niên.
Ðảng bộ TP.HCM. (2015). Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ X. TP.HCM.
Đảng Cộng Sản Việt Nam. (2011). Văn Kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI.
Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia.
Huy Thịnh. (2017). Thanh niên TP.HCM vượt chiều cao trung bình cả nước hơn 4 cm.
Truy xuất từ https://dantri.com.vn/suc-khoe/thanh-nien-tp-ho-chi-minh-vuot-chieu-
cao-trung-binh-ca-nuoc-hon-4-cm-20171018072816515.htm.
Huyền Bình. (2013). Vì sao nhiều sinh viên ra trường khó tìm việc làm? Truy xuất từ
http://nhandan.com.vn/tphcm/tin-chung/item/21478802.html.
Kỷ yếu hội thảo cấp Thành phố. (2019). Trao thêm các quy chế đặc thù nhằm tạo bước phát
triển nhanh, mạnh, bền vững cho TP.HCM. TP. HCM: Kinh tế TP.HCM
Thanh Huyền. (2017). Việt Nam: Nguy cơ “đuối sức” khi cạnh tranh năng suất lao động.
Truy xuất từ https://doanhnhansaigon.vn/kinh-doanh/viet-nam-nguy-co-duoi-suc-khi-
canh-tranh-nang-suat-lao-dong-1082787.html.
Tổng Cục Thống kê. (2018). Niên giám thống kê Việt Nam năm 2017. Hà Nội: NXB
Thống kê.
Nguyễn Minh Trí. (2019). Tăng trưởng kinh tế với chính sách an sinh xã hội ở TP.HCM.
TP.HCM. NXB Tổng hợp Tp.HCM
Ủy ban Nhân dân TP.HCM. (2016). Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng, phát triển và hội
nhập 2015 - Ho Chi Minh City construction, development and integration (Song ngữ
Anh-Việt). TP.HCM: NXB Tổng hợp TP.HCM.
Ngày nhận bài: 20/02/2020 Biên tập xong: 15/6/2020 Duyệt đăng: 20/6/2020
49
nguon tai.lieu . vn
