Xem mẫu

  1. Nh÷ng dÊu mèc ph¸t triÓn… 3 NH÷NG DÊU MèC PH¸T TRIÓN T− DUY KINH TÕ CñA §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM TRONG 20 N¨M §æI MíI 1986-2006 (*) NguyÔn V¨n §iÓn § ¶ng ta b¾t ®Çu tiÕn hμnh c«ng cuéc ®æi míi toμn diÖn ®Êt n−íc vμo n¨m 1986, khi nÒn kinh tÕ l©m vμo khñng ho¶ng, tr× trÖ thùc tiÔn ®Çy cam go tõ khi thùc hiÖn NghÞ quyÕt TW 6 khãa IV (th¸ng 9/1979) vÒ viÖc cho s¶n xuÊt “bung ra”, ®· lμ “nguyªn liÖu” ®Çu tiªn cña viÖc t¹o trÇm träng vμ trong bèi c¶nh mét lo¹t ra b−íc ph¸t triÓn vÒ TDKT. §©y cã thÓ n−íc XHCN ®øng tr−íc nguy c¬ sôp ®æ. coi lμ dÊu mèc ®Çu tiªn cña ®æi míi §æi míi lóc nμy kh«ng ®¬n thuÇn lμ t×m TDKT, khi §¶ng ta chÊp nhËn c¬ cÊu ra c¸c gi¶i ph¸p côc bé, ch÷a ch¸y cho kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn, cho s¶n xuÊt nÒn kinh tÕ, mμ thùc chÊt s©u h¬n lμ t×m bung ra theo h−íng bá kinh tÕ hiÖn vËt, ra ph−¬ng thøc ph¸t triÓn míi vμ t×m ra xin - cho chuyÓn sang kinh tÕ hμng hãa, con ®−êng phï hîp ®Ó tiÕn lªn CNXH. c¬ chÕ thÞ tr−êng, nh»m gi¶i phãng m¹nh Víi nhiÖm vô lín lao ®ã, qu¸ tr×nh mÏ søc s¶n xuÊt, còng nh− lùc l−îng s¶n ®æi míi, ph¸t triÓn t− duy kinh tÕ xuÊt. Cô thÓ chóng ta cho tån t¹i 5 thμnh (TDKT) ®ãng vai trß cùc kú quan träng; phÇn kinh tÕ ë miÒn Nam vμ 3 thμnh nã l·nh ®¹o vμ minh chøng cho thùc phÇn ë miÒn B¾c; thùc hiÖn "kho¸n 100" tiÔn ®æi míi còng nh− niÒm tin vμo sù trong n«ng nghiÖp (1981); trong c«ng ®óng ®¾n cña sù nghiÖp ®æi míi toμn nghiÖp quèc doanh cho thùc hiÖn kÕ diÖn ®Êt n−íc. Do ®ã, viÖc chóng ta xem ho¹ch 3 phÇn A, B, C vμ chñ ®éng më xÐt, nh×n nhËn l¹i qu¸ tr×nh vμ nh÷ng réng tr¶ l−¬ng, th−ëng theo QuyÕt ®Þnh sè dÊu mèc ®æi míi TDKT sÏ t¹o ®iÒu kiÖn 25, 26/CP/1981 cña ChÝnh phñ…1 kiÓm chøng sù ®óng ®¾n vμ cung cÊp §¹i héi §¶ng lÇn thø V (1982) lμ kinh nghiÖm, bμi häc cho viÖc tiÕp tôc ®æi giai ®o¹n tiÕp tôc triÓn khai, chiªm míi TDKT; cho c«ng cuéc ph¸t triÓn, héi nghiÖm vÒ viÖc thÝ ®iÓm ®æi míi TDKT, nhËp s©u réng h¬n vμo ®êi sèng kinh tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn; quèc tÕ hiÖn nay. nh−ng ®©y còng lμ giai ®o¹n vËt lén, ®Êu tranh cam go gi÷a t− duy cò vμ míi, gi÷a Thùc tÕ qu¸ tr×nh ®æi míi vμ t×m ra t− duy kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp, nh÷ng b−íc ph¸t triÓn vÒ TDKT lμ mét xin-cho, cÊp ph¸t hiÖn vËt… víi t− duy cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt, l©u dμi, ®Çy th¨ng trÇm c¶ trong thùc tiÔn vμ c¶ trªn mÆt trËn t− t−ëng, lý luËn. ThËt vËy, (*) ThS., Gi¶ng viªn Khoa Qu¶n lý kinh tÕ, Häc sau nh÷ng thö nghiÖm, “ph¸ rμo” cña viÖn ChÝnh trÞ khu vùc II Tp. Hå ChÝ Minh
  2. 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008 hμng hãa-tiÒn tÖ, nhiÒu thμnh phÇn, chñ dông linh ho¹t, s¸ng t¹o t− t−ëng x©y ®éng, s¸ng t¹o. T− t−ëng chung, bao dùng CNXH trong ChÝnh s¸ch kinh tÕ trïm nhÊt cña giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh míi (NEP) cña V. I. Lenin; t¹o ra nh÷ng tÕ nμy lμ “tr¸nh sai lÇm chñ quan, duy ý bμi häc kinh nghiÖm, nh÷ng t− t−ëng lý chÝ, nãng véi”. ChÝnh t− duy nμy ®· phÇn luËn vÒ ®æi míi cùc kú s©u s¾c, s¸ng t¹o, nμo h¹n chÕ vμ lμm chËm l¹i sù ph¸t huy më ®−êng cho nh÷ng thμnh tùu ®æi míi cña nh÷ng t− t−ëng ®æi míi kinh tÕ ®ét kinh tÕ-x· héi sau ®ã. ph¸, m¹nh b¹o ë giai ®o¹n tr−íc. §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn thø §¹i héi VI cña §¶ng (12/1986), VII (1991) ®¸nh dÊu mèc lín vÒ ph¸t víi ph−¬ng ch©m: nh×n th¼ng vμo sù triÓn TDKT khi x¸c ®Þnh: “ph¸t triÓn thËt, ®¸nh gi¸ ®óng, nãi ®óng sù thËt nÒn kinh tÕ hμng hãa nhiÒu thμnh ®· t¹o ra luång sinh khÝ míi cho b−íc phÇn, vËn hμnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®ét ph¸ c¬ b¶n vÒ t− duy kinh tÕ, t− duy cã sù qu¶n lý cña nhμ n−íc theo ®Þnh lý luËn ®æi míi toμn diÖn. B¾t ®Çu tõ h−íng XHCN” víi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh− ®©y, ®Êt n−íc ta ®· tõ bá, ®o¹n tuyÖt víi sau: c¬ cÊu kinh tÕ lμ ‘c¬ cÊu nhiÒu m« h×nh kinh tÕ phi thÞ tr−êng, phi thμnh phÇn’, c¬ chÕ lμ ‘c¬ chÕ thÞ tr−êng hμng hãa, ®¬n thμnh phÇn “thuÇn cã sù qu¶n lý cña nhμ n−íc’ vμ môc tiªu khiÕt” vμ c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch hãa thêi kú nμy lμ ‘qu¸ ®é lªn CNXH’. M« tËp trung, bao cÊp, quan liªu mÖnh lÖnh h×nh nμy ®· trë thμnh khu«n mÉu, ®Ó chuyÓn sang x©y dùng nÒn kinh tÕ chuÈn mùc xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é. hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn víi c¬ chÕ §¹i héi còng lÇn ®Çu tiªn x©y dùng qu¶n lý míi, phï hîp víi c¬ cÊu nÒn “C−¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n−íc trong kinh tÕ. NghÞ quyÕt TW 6 khãa VI thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH” víi c¸c ®Æc (th¸ng 3/1989) tuyªn bè: c¶ n−íc lμ mét tr−ng kh¸ ®Çy ®ñ, toμn diÖn vÒ CNXH; thÞ tr−êng thèng nhÊt, xãa bá hoμn toμn ®ång thêi còng lÇn ®Çu tiªn x©y dùng bao cÊp vμ chuyÓn h¼n sang kinh doanh “ChiÕn l−îc æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn kinh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng. §©y lμ dÊu mèc tÕ-x· héi 10 n¨m (1991-2000)” cña ViÖt chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam. §Æc biÖt, t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu Nam. Sau nhiÒu n¨m “ng¨n s«ng, cÊm toμn quèc gi÷a nhiÖm kú khãa VII chî, bÕ quan táa c¶ng” Đ¹i héi VI còng (1/1994) ®· lÇn ®Çu tiªn g¾n kh¸i niÖm lÇn ®Çu tiªn ®−a ra t− duy “më cöa” c«ng nghiÖp hãa víi hiÖn ®¹i hãa (mμ th«ng qua ch−¬ng tr×nh ‘hμng xuÊt tr−íc ®©y t¹i §¹i héi V, VI chØ x¸c ®Þnh khÈu’. ThÓ chÕ hãa chñ tr−¬ng ®ã, LuËt lμ c«ng nghiÖp hãa). §ång thêi, kh¼ng §Çu t− n−íc ngoμi 1987 ®−îc th«ng qua, ®Þnh ®Ó kinh tÕ n−íc ta ph¸t triÓn bÒn cã hiÖu lùc tõ 1/1/1988 ®· t¹o ra nhiÒu v÷ng th× ph¶i: thμnh tùu kinh tÕ næi bËt. VÒ tæng thÓ - §æi míi c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng cã thÓ nãi, tuy §¹i héi VI ch−a triÓn c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa, vμ coi ®©y khai ®−îc nhiÒu viÖc trong thùc tiÔn, lμ ph−¬ng h−íng c¬ b¶n ®Ó x©y dùng vμ nh−ng nã lμ ®¹i héi mang dÊu Ên lÞch b¶o vÖ Tæ quèc XHCN; sö, b−íc ngoÆt, t¹o ra bé khung cña hÖ - C¶i c¸ch hμnh chÝnh (vÒ c¶ bé m¸y, t− t−ëng “®æi míi toμn diÖn” ®Êt n−íc vμ c¸n bé vμ thñ tôc); ®· ®−îc cô thÓ hãa, ph¸t triÓn, hoμn thiÖn trong suèt c¸c kú ®¹i héi sau cña - TiÕp tôc më cöa g¾n víi héi nhËp; §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. §¹i héi VI - Nhanh chãng hoμn thiÖn c¬ chÕ còng thÓ hiÖn viÖc nhËn thøc l¹i vμ vËn qu¶n lý míi.
  3. Nh÷ng dÊu mèc ph¸t triÓn… 5 Cã thÓ coi ®©y thùc sù lμ nh÷ng - LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi lμm b−íc tiÕn quan träng trong t− duy vÒ m« tiªu chuÈn ph¸t triÓn; h×nh kinh tÕ vμ ph−¬ng thøc ph¸t triÓn KÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi quèc qu¸ ®é lªn CNXH. §ång thêi, nã cæ vò, phßng-an ninh. ®éng viªn cho niÒm tin vμo qu¸ tr×nh §ång thêi, §¹i héi x¸c ®Þnh râ “môc “®æi míi s©u s¾c, toμn diÖn” ®Êt n−íc ta tiªu cña c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa lμ trong bèi c¶nh CNXH hiÖn thùc ë §«ng x©y dùng n−íc ta thμnh mét n−íc c«ng ©u, Liªn X« sôp ®æ, chñ nghÜa Marx- nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt hiÖn Lenin bÞ hoμi nghi, xÐt l¹i. ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII (1996) triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt tæ chøc trong hoμn c¶nh chóng ta tæng chÊt vμ tinh thÇn cao… d©n giμu, n−íc kÕt thùc tiÔn 10 n¨m ®æi míi, ®· ®óc kÕt m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh” - ®©y nh÷ng bμi häc kinh nghiÖm vÒ thμnh lμ nh÷ng t− t−ëng thÓ hiÖn b−íc tiÕn tùu vμ h¹n chÕ; tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh con trong t− duy, lμ kim chØ nam dÉn ®−êng ®−êng ®æi míi duy nhÊt, tÊt yÕu ®óng cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. ®¾n mμ §¶ng, Nhμ n−íc vμ nh©n d©n ta §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn thø ®· chän lμ: §éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi IX (2001) ®· ghi tiÕp nh÷ng dÊu Ên lín, chñ nghÜa x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn t− duy lý luËn hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn, theo c¬ chÕ vÒ m« h×nh kinh tÕ, vÒ c«ng nghiÖp hãa- thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhμ n−íc hiÖn ®¹i hãa, kinh tÕ tri thøc… §¹i héi theo ®Þnh h−íng XHCN. §¹i héi VIII ®· nhËn thøc s©u s¾c, thÊu ®¸o vμ ®· nªu kh¼ng ®Þnh xu thÕ ®æi míi kh«ng thÓ m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cña n−íc ta ®¶o ng−îc vμ “con ®−êng ®i lªn CNXH ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH lμ “nÒn n−íc ta ngμy cμng ®−îc x¸c ®Þnh râ h¬n” kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN”, nh»m chÊm døt sù hoμi nghi, lóng tóng, nã c« ®äng h¬n, ph¸t triÓn h¬n m« h×nh do dù, b¨n kho¨n víi sù nghiÖp ®æi míi. “nÒn kinh tÕ hμng hãa nhiÒu thμnh §ång thêi, §¹i héi VIII còng nªu ph−¬ng phÇn, vËn hμnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ch©m chiÕn l−îc: “kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ cã sù qu¶n lý cña nhμ n−íc theo ®Þnh ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ, h−íng XHCN”. ThËt vËy, nÒn kinh tÕ lÊy ®æi míi kinh tÕ lμm träng t©m”. §¹i héi n−íc ta ®· chuyÓn biÕn “vÒ chÊt” lªn còng ph¸t triÓn, lμm râ thªm chñ tr−¬ng kinh tÕ thÞ tr−êng, tuy vÉn lμ kinh tÕ c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa khi th«ng hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn nh−ng cã qua 6 quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò nμy: tr×nh ®é cao h¬n kinh tÕ hμng hãa vμ - §éc lËp tù chñ ®i ®«i víi hîp t¸c vÉn ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong quèc tÕ; ®−êng lèi ®æi míi; mÆt kh¸c, khi x¸c lËp - C«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa lμ sù m« h×nh míi còng lμ viÖc chóng ta nhËn nghiÖp cña toμn d©n (tr−íc ®©y lμ nhiÖm thøc ®óng h¬n vÒ quü ®¹o ph¸t triÓn vô cña doanh nghiÖp quèc doanh, cña chung, phæ biÕn vμ phæ qu¸t cña thÕ giíi kinh tÕ nhμ n−íc vμ cña Nhμ n−íc); hiÖn ®¹i. DÊu mèc t− duy míi nμy ®· cung cÊp cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa- - Nguån lùc con ng−êi lμ yÕu tè c¬ hiÖn ®¹i hãa cña chóng ta mét “xung lùc b¶n cho ph¸t triÓn nhanh vμ bÒn v÷ng; lý luËn m¹nh mÏ” (theo 6) dÉn ®−êng - Khoa häc-c«ng nghÖ lμ ®éng lùc cña thóc ®Èy ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ, c¶i c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa; c¸ch thÓ chÕ, “söa m×nh” ®Ó më cöa vμ
  4. 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2008 chñ ®éng héi nhËp s©u h¬n vμo nÒn tr¹ng kÐm ph¸t triÓn” (tøc lμ tr−íc n¨m kinh tÕ khu vùc vμ thÕ giíi. §¹i héi IX 2010). §ång thêi, §¹i héi nªu râ c¸c t− còng nªu nh÷ng luËn ®iÓm míi vÒ “rót t−ëng, quan ®iÓm “tiÕp tôc hoμn thiÖn ng¾n thêi gian” thùc hiÖn c«ng nghiÖp thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng hãa-hiÖn ®¹i hãa, vμ lÇn thø 2 x©y dùng XHCN”, “®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, “ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 hiÖn ®¹i hãa g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ n¨m 2001-2010” - hay ChiÕn l−îc ®Èy tri thøc”, “®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp theo ®Þnh h−íng XHCN. Vμ tõ ®ã x¸c vμ n«ng th«n, gi¶i quyÕt ®ång bé c¸c ®Þnh môc tiªu cô thÓ cho n¨m 2010 lμ vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng th«n vμ n«ng “®−a n−íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm d©n”, “chñ ®éng vμ tÝch cùc héi nhËp ph¸t triÓn… t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m kinh tÕ quèc tÕ”, “thùc hiÖn tiÕn bé vμ 2020 n−íc ta c¬ b¶n trë thμnh mét n−íc c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng b−íc c«ng nghiÖp theo h−íng hiÖn ®¹i”; ®ång vμ tõng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn”, “ph¸t thêi chñ tr−¬ng “ph¸t huy søc m¹nh triÓn kinh tÕ vïng”, “ph¸t triÓn kinh tÕ toμn d©n téc”, “tõng b−íc ph¸t triÓn biÓn”, “®¶ng viªn lμm kinh tÕ t− nh©n kinh tÕ tri thøc”, “h×nh thμnh ®ång bé ph¶i g−¬ng mÉu”… §¹i héi còng ®· bæ c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ tr−êng”, “thÓ sung, hoμn thiÖn nhiÒu quan ®iÓm liªn chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng quan tíi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c kú XHCN ®−îc h×nh thμnh vÒ c¬ b¶n”. TÊt §¹i héi tr−íc. §©y lμ nh÷ng t− t−ëng c¶ nh÷ng t− t−ëng trªn ®· gãp phÇn ®óng ®¾n, s©u s¾c ®Ó ®Þnh h−íng cho thùc hiÖn “c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ- ho¹t ®éng cña Nhμ n−íc vμ c¶ hÖ thèng x· héi” nhanh h¬n, tèt h¬n, hiÖu qu¶ chÝnh trÞ thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng cuéc h¬n vμ “®· ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh tùu ®æi míi, c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa, rÊt quan träng”, t¹o “®μ ph¸t triÓn”, ®i x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc XHCN. lªn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. Theo GS.,TS. §ç ThÕ Tïng th× “®μ ph¸t triÓn” Tãm l¹i, cã thÓ nãi tõ viÖc nhËn thøc lμ mét kh¸i niÖm quan träng, s¸ng t¹o, thÊu ®¸o, s©u s¾c quy luËt ph¸t triÓn, nã chØ b¸o t−¬ng lai vμ x¸c nhËn triÓn §¶ng ta ®· cã nhiÒu b−íc ph¸t triÓn vÒ väng mét c¸ch ®¸ng tin cËy! (6) TDKT, tõ ®ã më ®−êng vμ t¹o ®μ t¸c ®éng m¹nh mÏ trong ho¹t ®éng thùc tiÔn §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn thø lμm chuyÓn biÕn vÒ chÊt ®èi víi kinh tÕ- X (4/2006) diÔn ra trong thêi ®iÓm lÞch x· héi, gãp phÇn t¹o ra nh÷ng thμnh tùu sö v« cïng quan träng: khi nÒn kinh tÕ to lín, cã ý nghÜa lÞch sö cho ®Êt n−íc. ®· ra khái khñng ho¶ng, víi ®μ t¨ng §−a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thay ®æi, ph¸t tr−ëng kh«ng ngõng, n¨m sau cao h¬n triÓn mét c¸ch c¬ b¶n thμnh nÒn kinh tÕ n¨m tr−íc; ®· thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i n¨ng ®éng, t¨ng tr−ëng cao nhÊt khu héi IX víi “nh÷ng thμnh tùu rÊt quan vùc §«ng Nam ¸, thø 2 trªn thÕ giíi vμ träng” vμ trong hoμn c¶nh cña “nh÷ng lμ ®iÓm s¸ng vÒ t¨ng tr−ëng ®i ®«i víi thμnh tùu to lín vμ cã ý nghÜa lÞch sö” c«ng b»ng, tiÕn bé cña nh©n lo¹i; ®ång cña 20 n¨m ®æi míi khi thÕ, lùc vμ uy thêi sÏ gãp phÇn hiÖn thùc ho¸ môc tiªu tÝn quèc tÕ cña ViÖt Nam ngμy cμng "®−a n−íc ta c¬ b¶n trë thμnh n−íc c«ng t¨ng, lín m¹nh lªn nhiÒu. §¹i héi nhËn nghiÖp theo h−íng hiÖn ®¹i vμo n¨m thøc râ h¬n vÒ “b¶n th©n” nÒn kinh tÕ, 2020". còng nh− thêi c¬, th¸ch thøc míi vμ tuyªn bè “sím ®−a n−íc ta ra khái t×nh (xem tiÕp trang 54)
nguon tai.lieu . vn