Xem mẫu
- Soá 4/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG MÔ HÌNH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG
CỦA ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH - KINH TẾ ĐẶC BIỆT
Trần Thái Hà1
Tóm tắt: Nguyên tắc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc
biệt là những nguyên lý, tư tưởng chỉ đạo đúng đắn, khách quan, khoa học, phù hợp với bản chất của
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tạo cơ sở pháp lý cho quá trình xây dựng mô hình tổ
chức và hoạt động của các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt trên cả nước. Các đơn vị hành chính
- kinh tế đặc biệt có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Xuất
phát từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành
chính - kinh tế đặc biệt là hết sức cần thiết. Bài viết nghiên cứu nội dung các nguyên tắc xây dựng mô
hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nhằm đảm bảo các đơn vị hành
chính - kinh tế đặc biệt hoạt động hiệu quả, thể hiện đúng bản chất của Nhà nước “của Nhân dân, do
Nhân dân và vì Nhân dân”, vừa thể hiện tính ưu trội của mình, vừa đảm bảo sự thống nhất trong
quản lý nhà nước thì việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc
biệt phải được tiến hành dựa trên những nguyên tắc nhất định.
Từ khóa: Nguyên tắc, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt
Nhận bài: 11/06/2018; Hoàn thành biên tập: 13/06/2018; Duyệt đăng: 24/07/2018
Abstract: Principle of building organization and operation model of special economic-
administrative unit are scientific, objective, proper guideline principle, thoughts suitable with nature
of the Socialist Republic of Vietnam creating legal foundation for the process of building organization
and operation model of special economic-administrative units nationwide. Special economic-
administrative units have important role in the social-economic development of our country. From
theoretical and practical base, it is very necessary to build organization and operation model of
special economic-administrative units.The article researches on contents regarding to principle of
organization and operation model of special economic-administrative units to ensure the effectiveness
of operation of special economic-administrative units properly showing the nature of the State “of
the people, by the people, for the people” showing its advantage and ensuring the consistency in state
management. The development of organization and operation model of special economic-
administrative units should be based on certain principles.
Keywords: Principle, special economic-administrative unit
Date of receipt: 11/06/2018; Date revision: 13/06/2018; Date of approval: 24/07/2018
Nguyên tắc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt mà
động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là còn là nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hệ
những nguyên lý, tư tưởng chỉ đạo đúng đắn, thống chính trị nói chung. Đảm bảo sự lãnh đạo
khách quan, khoa học, phù hợp với bản chất của của Đảng là nguyên tắc hiến định, được ghi nhận
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong các bản Hiến pháp: Hiến pháp năm 1959,
tạo cơ sở pháp lý cho quá trình xây dựng mô hình Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và
tổ chức và hoạt động của các đơn vị hành chính - Hiến pháp năm 2013. Khoản 1 Điều 4 Hiến pháp
kinh tế đặc biệt trên cả nước. năm 2013 quy định: “Đảng Cộng sản Việt Nam -
Việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời
của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cần tuân là đội tiên phong của nhân dân lao động và của
thủ các nguyên tắc cơ bản sau: dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của
1. Giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả
của Đảng dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng
Nguyên tắc Đảng lãnh đạo không chỉ là Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng
nguyên tắc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Sự lãnh đạo của
1
Học Viện Báo chí Tuyên truyền
75
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
Đảng đối với Nhà nước thể hiện ở các mặt chủ Thể chế hóa quan điểm trên của Đảng, Nhà
yếu: Đảng đề ra đường lối chính trị, những chủ nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp
trương, phương hướng lớn, quyết định những vấn luật khác nhau để tái khẳng định nguyên tắc này.
đề quan trọng về tổ chức bộ máy nhà nước. Đảng Điều 68 Hiến pháp năm 2013 ghi nhận: “Nhà
lãnh đạo quá trình xây dựng pháp luật, nhất là nước phát huy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa
những đạo luật quan trọng nhằm thông qua Nhà anh hùng cách mạng của Nhân dân, giáo dục
nước thể chế hoá các chủ trương, chính sách của quốc phòng và an ninh cho toàn dân; xây dựng
Đảng thành pháp luật, thường xuyên theo dõi, công nghiệp quốc phòng, an ninh; bảo đảm trang
kiểm tra, hướng dẫn lãnh đạo các cơ quan nhà bị cho lực lượng vũ trang nhân dân, kết hợp quốc
nước hoạt động theo đúng đường lối của Đảng và phòng, an ninh với kinh tế, kinh tế với quốc
đào tạo cán bộ tăng cường cho bộ máy nhà nước. phòng, an ninh; thực hiện chính sách hậu phương
Sự lãnh đạo của Đảng giữ vai trò quyết định quân đội; bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần
phương hướng tổ chức và hoạt động của Nhà của cán bộ, chiến sỹ, công nhân, viên chức phù
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tăng hợp với tính chất hoạt động của Quân đội nhân
cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà dân, Công an nhân dân; xây dựng lực lượng vũ
nước là điều kiện quyết định để giữ vững bản chất trang nhân dân hùng mạnh, không ngừng tăng
của Nhà nước, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà cường khả năng bảo vệ Tổ quốc”.
nước. Giữ vững và nâng cao vai trò lãnh đạo của Cũng với nội dung trên, Điều 10 Luật Biên
Đảng là nhân tố quyết định bảo đảm sự ổn định giới quốc gia năm 2003 khẳng định: “Xây dựng,
chính trị - xã hội, phát triển nhanh, bền vững của quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, khu vực biên
đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. giới là sự nghiệp của toàn dân do Nhà nước thống
Chính vì vậy, việc xây dựng mô hình tổ chức nhất quản lý. Nhà nước và nhân dân thực hiện kết
và hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường
biệt cũng phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. quốc phòng, an ninh và đối ngoại”. Khoản 3 Điều
Toàn bộ quá trình xây dựng mô hình tổ chức và 5 Luật An ninh quốc gia năm 2004 cũng khẳng
hoạt động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt định: “Kết hợp chặt chẽ giữa nhiệm vụ bảo vệ an
phải được tiến hành theo đúng quan điểm chỉ đạo, ninh quốc gia với nhiệm vụ xây dựng, phát triển
chủ trương, đường lối của Đảng và đặt dưới sự kinh tế, văn hoá, xã hội; phối hợp có hiệu quả
kiểm tra, giám sát của Đảng. hoạt động an ninh, quốc phòng và đối ngoại”.
2. Bảo vệ chủ quyền quốc gia và bảo đảm Khoản 3 điều 5 Luật Quốc phòng năm 2005 quy
quốc phòng, an ninh định: “Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế -
Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với xã hội với tăng cường quốc phòng; giữa tăng
tăng cường quốc phòng - an ninh nói chung, trên cường quốc phòng với phát triển kinh tế - xã hội”.
các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nói riêng Điều 4 Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải
đã được ghi nhận trong nhiều văn kiện của Đảng đảo năm 2015 cũng ghi nhận: “Nhà nước bảo đảm
ở các kỳ đại hội, nhất là Nghị quyết Trung ương tài nguyên biển và hải đảo được quản lý, bảo vệ,
8 (khóa IX, XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc khai thác, sử dụng hợp lý, hiệu quả, bền vững theo
trong tình hình mới. Trên cơ sở kế thừa quan điểm chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phục vụ phát
ở các kỳ đại hội trước, Đại hội XII tiếp tục khẳng triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền quốc gia,
định: “Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội bảo đảm quốc phòng, an ninh”…
với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh Mục đích của việc xây dựng đơn vị hành
với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, chính - kinh tế đặc biệt là nhằm tạo động lực
quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế - xã hội tại các đơn vị
chú trọng vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo. này cũng như tạo ra sức lan tỏa cho việc phát triển
Khắc phục triệt để những sơ hở, thiếu sót trong kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, việc phát triển kinh tế
việc kết hợp kinh tế và quốc phòng, an ninh tại - xã hội ở các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt
các địa bàn, nhất là địa bàn chiến lược”2. không được tách rời với việc bảo vệ chủ quyền
2
Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, Hà Nội, tr.149.
76
- Soá 4/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
quốc gia và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Các phải bảo đảm tính thống nhất, thông suốt của nền
đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt thường là khu hành chính quốc gia; đảm bảo Chính phủ “thống
vực hải đảo, biên giới, có ý nghĩa chiến lược cả về nhất quản lý về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục,
kinh tế, đối ngoại và quốc phòng, an ninh, lại đã y tế, khoa học, công nghệ, môi trường, thông tin,
và đang tồn tại nhiều nguy cơ có thể gây mất ổn truyền thông, đối ngoại, quốc phòng, an ninh
định, là trọng điểm chống phá của các thế lực thù quốc gia, trật tự, an toàn xã hội” (khoản 3 Điều
địch cả trong nước và nước ngoài. Chính vì thế, 96 Hiến pháp năm 2013) và “Thống nhất quản lý
việc bảo vệ chủ quyền quốc gia và bảo đảm quốc nền hành chính quốc gia” (khoản 5 Điều 96 Hiến
phòng, an ninh ở các đơn vị hành chính - kinh tế pháp năm 2013).
đặc biệt cần được thực hiện một cách triệt để. 4. Giữ vững pháp chế xã hội chủ nghĩa
Để đảm bảo nguyên tắc trên, các đơn vị hành Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
chính - kinh tế đặc biệt cần được xây dựng thành Nam là “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
những khu vực phòng thủ vững chắc, toàn diện cả của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân”
về tiềm lực, lực lượng, thế trận. Cần phải kết hợp (Điều 2 Hiến pháp năm 2013), vì vậy nguyên tắc
chặt chẽ giữa quốc phòng, an ninh với phát triển pháp chế xã hội chủ nghĩa là nguyên tắc cơ bản
kinh tế, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước.
với thế trận an ninh nhân dân vững chắc; xây dựng Với tính chất quan trọng như vậy, nên nguyên tắc
quy chế phối hợp chặt chẽ đồng bộ giữa các lực pháp chế xã hội chủ nghĩa cũng được ghi nhận
lượng quốc phòng, an ninh trong việc bảo vệ an trong các bản Hiến pháp Việt Nam. Khoản 1 Điều
ninh quốc phòng tại đơn vị hành chính – kinh tế 4 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nhà nước được
đặc biệt; đồng thời thực hiện có hiệu quả việc ngăn tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp
ngừa, trấn áp các loại tội phạm và tệ nạn xã hội. luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật,
3. Bảo đảm tính thống nhất trong quản lý thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”.
nhà nước và phát huy tính ưu trội của đơn vị Nguyên tắc này đặt ra nhiều đòi hỏi đối với
hành chính - kinh tế đặc biệt việc xây dựng bộ máy nhà nước nói chung, xây
Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt phải thể dựng mô hình tổ chức và hoạt động của các đơn
hiện tính chất đặc biệt về mặt hành chính và kinh vị hành chính - kinh tế đặc biệt nói riêng. Cụ thể
tế. Về mặt hành chính, đơn vị hành chính - kinh tế như sau:
đặc biệt phải có bộ máy hành chính khác biệt, nổi Một là, tổ chức và hoạt động của các đơn vị
trội so với các đơn vị hành chính khác trên cả hành chính - kinh tế đặc biệt phải được ghi nhận
nước. Hệ thống chính trị của đơn vị hành chính và được điều chỉnh cụ thể bởi luật chứ không chỉ
kinh tế - đặc biệt phải tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, quy định trong các văn pháp quy dưới luật, xuất
trong đó bộ máy hành chính phải có thẩm quyền phát vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển
mạnh. Về mặt kinh tế, các đơn vị hành chính - kinh tế - xã hội của đất nước của các đơn vị hành
kinh tế đặc biệt phải được áp dụng thể chế kinh tế chính - kinh tế đặc biệt.
vượt trội so với thể chế kinh tế hiện tại được áp Hai là, quá trình xây dựng mô hình tổ chức
dụng trong cả nước. Yêu cầu về tính ưu trội của và hoạt động của các đơn vị hành chính - kinh tế
đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cũng đã được đặc biệt phải tuân thủ nghiêm chỉnh, chặt chẽ, triệt
đưa ra trong Nghị quyết số 11/NQ-TW ngày 03- để Hiến pháp và pháp luật. Các cơ quan, tổ chức,
6-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cá nhân được phân công nhiệm vụ xây dựng mô
khóa XII về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hình tổ chức và hoạt động của các đơn vị hành
định hướng xã hội chủ nghĩa đã xác định: “Xây chính - kinh tế đặc biệt phải thực hiện đúng thẩm
dựng một số đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt quyền, hình thức, trình tự, thủ tục được quy định
với thể chế vượt trội để tạo cực tăng trưởng và trong Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa
thử nghiệm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy phương, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ
thuộc hệ thống chính trị”. chức Viện Kiểm sát nhân dân… và các văn bản
Tuy nhiên, bên cạnh phát huy tính ưu trội của quy phạm pháp luật khác.
mình, việc xây dựng mô hình tổ chức và hoạt Ba là, khi xây dựng mô hình tổ chức và hoạt
động của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt vẫn động của các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt,
77
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
các chủ thể có thẩm quyền phải bảo đảm những hợp lý, tránh hai khuynh hướng: một là, việc kiểm
quy định về vị trí pháp lý, cách thức thành lập của soát quyền lực nhà nước được quy định một cách
đơn vị hành chính đặc biệt; chức năng, nhiệm vụ, hình thức; hai là, việc kiểm soát quyền lực nhà
quyền hạn, cơ cấu tổ chức, nguyên tắc hoạt động nước gây cản trở cho công tác chỉ đạo, điều hành
của chính quyền địa phương tại các đơn vị này chính quyền địa phương ở đơn vị này.
phải phù hợp với Hiến pháp và pháp luật. 6. Đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế
Bốn là, mặc dù các đơn vị hành chính - kinh và giải quyết các vấn đề xã hội
tế đặc biệt được phép thực hiện thể chế, chính Trong nhiều văn kiện của mình, Đảng Cộng
sách mới, đột phá, đặc biệt và vượt trội trên các sản Việt Nam luôn nhấn mạnh mối quan hệ biện
mặt kinh tế - xã hội, hành chính, tư pháp, cao hơn chứng giữa tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công
và thuận lợi hơn so với các quy định của pháp luật bằng xã hội. Tăng trưởng kinh tế là điều kiện tiền
hiện hành áp dụng đối với các khu công nghiệp, đề để thực hiện công bằng xã hội; ngược lại thực
khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao, các hiện tiến bộ, công bằng xã hội là động lực, điều
đơn vị hành chính khác trong cả nước nhưng vẫn kiện quan trọng có tác dụng thúc đẩy, bảo đảm
phải phù hợp với Hiến pháp, các điều ước quốc tế tăng trưởng kinh tế cao, bền vững. Đại hội X của
mà Việt Nam là thành viên. Đảng đã nêu: “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã
5. Kiểm soát quyền lực nhà nước hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát
Trong Hiến pháp năm 2013, nguyên tắc kiểm triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn
soát quyền lực nhà nước lần đầu tiên được ghi hóa, y tế, giáo dục..., giải quyết tốt các vấn đề xã
nhận thành một nguyên tắc hiến định. So với Điều hội vì mục tiêu phát triển con người. Thực hiện
2 Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp năm 2013 bổ chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động,
sung: “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp
phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan vốn cùng các nguồn lực khác và thông qua phúc
nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập lợi xã hội”.
pháp, hành pháp, tư pháp” (khoản 3). Trong xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động
Khi xây dựng đơn vị hành chính – kinh tế đặc của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, nguyên
biệt, để đảm bảo tính ưu trội của đơn vị này, vừa tắc đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và giải
phải trao thẩm quyền lớn cho chính quyền địa quyết các vấn đề xã hội đòi hỏi tăng trưởng kinh
phương tại đây, bảo đảm tính độc lập cao, tính tế phải đặt trong mối quan hệ với việc thực sự
linh hoạt cho đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân tại
nhưng cũng cần có cơ chế kiểm soát quyền lực các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Để thực
nhà nước chặt chẽ để tránh nguy cơ lạm quyền. hiện được nguyên tắc này cần:
Việc kiểm soát quyền lực của chính quyền địa Một là, bên cạnh các chính sách ưu đãi về
phương tại đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt kinh tế, các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt
bao gồm cả việc kiểm soát quyền lực từ bên trong cần xây dựng các chính sách xã hội để hình thành
bộ máy nhà nước như: kiểm soát của Quốc hội và một hệ thống phúc lợi xã hội nhằm bảo đảm sự
Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, của Chính phủ, các hài hòa trong phân phối lợi ích do tăng trưởng
Bộ, cơ quan ngang Bộ có liên quan, của Ủy ban kinh tế đem lại; hạn chế sự gia tăng khoảng cách
nhân dân cấp tỉnh và việc kiểm soát từ bên ngoài giàu nghèo.
bộ máy nhà nước như: kiểm soát của Đảng, kiểm Hai là, những cơ chế, chính sách phát triển
soát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ kinh tế được áp dụng trên địa bàn các đơn vị hành
chức thành viên; kiểm soát của Nhân dân. chính - kinh tế đặc biệt phải đem lại lợi ích cho
Như vậy, cần thiết lập cơ chế kiểm soát quyền nhân dân ở khu vực này (đặc biệt là đối với các
lực nhà nước giữa chính quyền Trung ương và nhóm đối tượng yếu thế), góp phần từng bước
chính quyền đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
một cách chặt chẽ để tránh tình trạng “xé rào” mà Ba là, khi xây dựng các đơn vị hành chính -
lại vẫn phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính kinh tế đặc biệt cần bảo đảm việc khai thác và sử
quyền đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Nội dụng hợp lý, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên
dung và mức độ kiểm soát cần được tính toán cho nhiên tại các khu vực này. Các đơn vị hành chính
78
- Soá 4/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
- kinh tế đặc biệt cần phải có cơ chế, giải pháp để đến nguy cơ các nhà đầu tư lạm dụng các ưu đãi
huy động các nguồn lực để khai thác có hiệu quả tại các khu vực này, gây thiệt hại cho lợi ích của
các nguồn năng lượng tái tạo, các nguồn năng Nhà nước.
lượng mới như tạo ưu đãi đặc biệt để khuyến 8. Bảo đảm tính đa dạng
khích các dự án sử dụng công nghệ xanh, tiết Nguyên tắc đảm bảo tính đa dạng trong xây
kiệm năng lượng và tài nguyên. dựng mô hình tổ chức và hoạt động của đơn vị
Bốn là, phát triển kinh tế - xã hội phải luôn đi hành chính - kinh tế đặc biệt đã được quy định tại
liền với coi trọng bảo vệ và cải thiện môi trường, Điều 74 Luật Tổ chức chính quyền địa phương
chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Khi thành năm 2015. Theo đó, đơn vị hành chính - kinh tế đặc
lập các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, nhiều biệt phải “có chính quyền địa phương được tổ chức
dự án lớn sẽ được thực hiện. Điều này dẫn đến phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát
nguy cơ suy thoái nguồn tài nguyên thiên nhiên triển kinh tế - xã hội của đơn vị hành chính - kinh
(đặc biệt là tài nguyên biển đảo và rừng phòng hộ tế đặc biệt đó”.
ở các khu vực này) và nguy cơ ô nhiễm môi Như vậy, nguyên tắc này đòi hỏi:
trường. Bên cạnh đó, các đơn vị hành chính - kinh Một là, đảm bảo tính đa dạng trong cơ cấu, tổ
tế đặc biệt được thí điểm lựa chọn hiện nay đều là chức của chính quyền địa phương của các đơn vị
các đảo, bán đảo hoặc nằm ở ven biển, là những hành chính - kinh tế đặc biệt. Mỗi đơn vị hành
khu vực chịu sự tác động lớn của biến đổi khí hậu, chính - kinh tế đặc biệt do có đặc điểm riêng biệt
đặc biệt là tình trạng nước biển dâng.Vì vậy, khi về vị trí địa chính trị, điều kiện tự nhiên, kinh tế,
xây dựng các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt chính trị, xã hội, yêu cầu và mục tiêu phát triển
cần giảm thiểu tác động tới môi trường, bảo tồn nên cần được tổ chức khác nhau cho phù hợp với
các giá trị tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh thực tiễn của mỗi đơn vị. Nguyên tắc đảm bảo
học ở các khu vực này. tính đa dạng không cho phép áp dụng một cách
7. Bảo đảm tính hiệu quả rập khuôn, máy móc khi xây dựng mô hình tổ
Nội dung nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả chức và hoạt động của các đơn vị hành chính -
được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau: kinh tế đặc biệt.
Một là, khi xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi Hai là, đảm bảo tính đa dạng trong việc áp
áp dụng tại các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt dụng các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của
cần đảm bảo không ưu đãi dàn trải mà chỉ tập trung các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Ngoài
vào các ngành, nghề ưu tiên phát triển của từng đơn các chính sách áp dụng chung đối với các đơn vị
vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Việc thực hiện tốt hành chính - kinh tế đặc biệt trên cả nước, từng
nguyên tắc này sẽ giúp hạn chế cạnh tranh trong đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt còn được áp
thu hút đầu tư giữa các đơn vị hành chính - kinh tế dụng những chính sách đặc thù để phát triển các
đặc biệt với nhau và giữa các đơn vị hành chính - ngành, nghề ưu tiên phù hợp với đặc điểm, tình
kinh tế đặc biệt với các mô hình khác đang tồn tại hình và phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh
trong cả nước như: các khu công nghiệp, khu chế của từng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt./.
xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế). TÀI LIỆU THAM KHẢO
Hai là, muốn phát triển các đơn vị hành 1. Chính phủ (2017), Hồ sơ dự án Luật Đơn vị
chính - kinh tế đặc biệt thì cần phải có cơ chế hành chính – kinh tế đặc biệt của Chính phủ trình
đặc biệt, đột phá về thể chế. Tuy nhiên, việc đưa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (kèm theo
ra chính sách ưu đãi gì, mức độ ưu đãi đến đâu Tờ trình số 363/TTr-CP ngày 31-8-2017 của
cũng là vấn đề cần được nghiên cứu nghiêm túc Chính phủ, Hà Nội.
và cẩn trọng. Các chính sách ưu đãi cần bảo đảm 2. Đinh Thanh Tùng (2018), Một số góp ý về
nguyên tắc hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, mô hình đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt ở
phát huy lợi thế của từng đơn vị hành chính - Việt Nam, Tạp chí Lý luận chính trị, số 1-2018.
kinh tế đặc biệt; phù hợp với chủ trương của 3. Trần Anh Tuấn (2017), Tổ chức chính
Đảng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Cần quyền địa phương ở đơn vị hành chính – kinh tế
tránh tình trạng thu hút đầu tư bằng mọi giá, dẫn đặc biệt, Tạp chí Lý luận chính trị, số 11/2017.
79
nguon tai.lieu . vn
