Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VÀ ĐỀ XUẤT MỨC ĐÁNH GIÁ
AN TOÀN HỒ CHỨA THEO TIÊU CHÍ ĐỊA CHẤT-ĐỊA CHẤN
Hoàng Việt Hùng1, Trần Thế Việt1
1
Trường Đại học Thủy lợi, email: hoangviethung@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Vấn đề an toàn hồ chứa đã được thế giới Thống kê số liệu các hồ đập và phân tích
quan tâm từ lâu, ở Việt Nam cũng có nhiều các tiêu chí điều kiện từ tiêu chuẩn, quy trình,
nghiên cứu về an toàn hồ đập, tuy nhiên quy phạm để tổng hợp đủ yếu tố đánh giá và
nguyên nhân gây ra mất an toàn hồ đập thì xây dựng cấp độ cho các tiêu chí bao gồm:
không thể chỉ tập trung vào một hoặc hai tiêu 1) Điều kiện địa mạo lưu vực nghiên cứu
chí nào đó mà cần phải xem xét một cách - Nguyên nhân và lịch sử hình thành thung
toàn diện các yếu tố. Tùy thuộc vào quy mô lũng sông và địa hình vùng đất kề đó;
và tầm quan trọng của công trình mà các yếu - Mối quan hệ hình thái của thung lũng sông
tố ảnh hưởng đến an toàn công trình được và vùng đất kề liền với thành tạo đá, với kiến
xem xét một cách cẩn trọng, khách quan và tạo, với địa chất thủy văn và các chuyển động
toàn diện hơn. Công việc bao gồm phân tích hiện tại của vỏ quả đất và quan sát thêm;
đánh giá an toàn theo không gian công trình, - Đánh giá các hoạt động kiến tạo hiện đại,
tức là đánh giá an toàn, trượt lở toàn lưu vực, các vết nứt trong trầm tích Đệ tứ;
lòng hồ đến đánh giá an toàn công trình đầu - Các hiện tượng địa động lực quan trọng
mối và các thông số thiết kế của công trình nhất và dự đoán sự phát triển của chúng sau
đầu mối. Phân tích các tiêu chí thuộc nhóm khi có mực nước dâng (Karst, trượt, lũ bùn
địa chất, địa chấn dựa trên các tài liệu thống đá, lún, sụt v.v…[3]-(3.3.2.1)
kê công trình và hệ thống quy phạm địa chất, Đặc điểm địa mạo khu vực hiện nay có thể
địa chấn hiện hành. thu thập qua ảnh vệ tinh và giải đoán ảnh dự
Việc xây dựng tiêu chí phải dựa trên mục báo trượt lở...
đích: 2) Các quá trình địa chất động lực (9 yếu
1) Xác định được những yếu tố ảnh hưởng tố chính cho phân tích địa động lực)
đến an toàn công trình theo từng điều kiện, 2.1. Đặc trưng mặt cắt thạch học của sườn
đã hoặc đang diễn ra trong thực tế quản lý dốc;
của mỗi công trình hồ đập cụ thể. Những 2.2. Mức độ phá hủy kiến tạo;
biểu hiện đó có thể quan sát bằng mắt 2.3. Cấp động đất;
thường, các phân tích đặc điểm địa hình, địa 2.4. Mức độ sũng nước của sườn dốc;
mạo theo thời điểm, hoặc những số liệu đo 2.5. Mức độ phong hóa của đá;
đạc được từ những thiết bị quan trắc. 2.6. Mức độ nứt nẻ của đá;
2) Mỗi tiêu chí được lập trên cơ sở khoa 2.7. Đánh giá khối trượt trong khu vực;
học, theo những quy chuẩn và tiêu chuẩn 2.8. Độ dốc trung bình của sườn;
hiện hành, phù hợp với thực tế, có tính đến 2.9 Sự phát triển Karst trong khu vực
yếu tố cảnh báo, dự báo. 3) Địa chất thủy văn lưu vực nghiên cứu:
3) Tiện dùng trong thực tế quản lý an toàn Xác định vận tốc thấm, khả năng mất nước
công trình do thấm nền, mất ổn định do thấm nền.
162
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
4) Địa chất lưu vực nghiên cứu: Xác định Độ bão hòa của sườn dốc 71-100 Nguy cơ
đặc điểm về cấu tạo địa chất các lớp đất trong G=80% đến 100%, có vị mất an
phạm vi lưu vực nghiên cứu. Các yếu tố này trí đất sũng nước toàn
chủ yếu liên quan đến tính rỗng và trạng thái Độ bão hòa của sườn dốc 41-70 An toàn
của đất nền lưu vực hồ đập. G=60% đến dưới 80%
5) Địa chất công trình khu vực đầu mối Độ bão hòa của sườn dốc 0-40 An toàn
tuyến đập chính: Phản ảnh được đặc điểm về đến dưới 60% cao
thành phần thạch học, tính chất cơ lý và trạng b) Tiêu chí đánh giá mức độ trượt lở lưu
thái của chúng. vực hồ chứa.
6) Lún và chênh lún của nền và công trình.
Bảng 3. Tiêu chí đánh giá mức độ trượt lở
7) Điều kiện ổn định mái công trình đầu mối.
lưu vực hồ chứa lớn và vừa (thiên lớn)
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đánh giá mức độ trượt lở Khung Mức an
trong khu vực điểm toàn
Tất cả các tiêu chí nêu ở phần phương pháp
Số điểm trượt cũ lớn hơn 81-100 Nguy cơ
nghiên cứu sẽ được lượng hóa và cho điểm
10 điểm/ km2, hoặc có 3 mất an
trọng số [2]. Trong phạm vi bài báo, không có điểm trượt mới/ km2 quy toàn cao
điều kiện nêu đầy đủ các bảng khung điểm của mô từ 1000-100.000 m3,
các tiêu chí, dưới đây là một số bảng khung hoặc 1 điểm trượt mới/ km2
điểm đại diện mà người sử dụng bộ tiêu chí có quy mô 1.000.000 m3
hoặc các nhà quản lý đang quan tâm nhất Số điểm trượt cũ từ 7-10 61-80 Nguy cơ
a) Tiêu chí đánh giá mức độ sũng nước của điểm/km2, hoặc có 1điểm mất an
sườn dốc trượt mới /km2 quy mô từ toàn
trên 1000-100.000 m3
Bảng 1. Tiêu chí đánh giá mức độ sũng nước
của sườn dốc ảnh hưởng đến ổn định sườn Số điểm trượt cũ từ 4-6 41-60 An toàn
dốc lưu vực hồ lớn và vừa (thiên lớn) điểm/km2, hoặc có 4-6 thấp
điểm trượt mới/ km2 quy
Mức độ sũng nước của Khung Mức an mô từ 200- dưới 1000 m3
sườn dốc điểm toàn Số điểm trượt cũ từ 1-3 21-40 An toàn
Độ bão hòa của sườn dốc 81-100 Nguy cơ điểm/km2, hoặc có 1-3
G 90%, nước chảy trên mất an điểm trượt mới /km2 quy
mái dạng dịch thể, có vị trí toàn cao mô dưới 200 m3
đất dạng bùn nhão do Số điểm trượt cũ 0 0-20 An toàn
ngâm nước lâu ngày điểm/km2, hoặc có 1 điểm cao
Độ bão hòa của sườn dốc 61-80 Nguy cơ trượt mới/ km2 quy mô
G=80% đến dưới 90% mất toàn nhỏ hơn 200 m3
Độ bão hòa của sườn dốc 41-60 An toàn Điểm trượt cũ là những điểm trượt cổ,
G=60% đến dưới 80%. thấp không còn hoạt động, điểm trượt mới là
những điểm trượt đang hoạt động.
Độ bão hòa của sườn dốc 21-40 An toàn
G=40% đến dưới 60%. Bảng 4. Tiêu chí đánh giá mức độ trượt lở
Độ bão hòa của sườn dốc 0-20 An toàn lưu vực hồ chứa vừa (thiên nhỏ) và nhỏ
G nhỏ hơn 40% cao Đánh giá mức độ trượt lở Khung Mức an
Bảng 2. Tiêu chí đánh giá mức độ sũng nước trong khu vực điểm toàn
của sườn dốc ảnh hưởng đến ổn định bờ dốc Số điểm trượt cũ từ 7-10 71-100 Nguy cơ
lưu vực hồ vừa (thiên nhỏ) và nhỏ điểm/km2, hoặc có 1điểm mất an
trượt mới /km2 quy mô từ toàn
Mức độ sũng nước của Khung Mức an trên 1000-100.000 m3
sườn dốc điểm toàn
163
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
Số điểm trượt cũ từ 4-6 41-70 An toàn 4. KẾT LUẬN
điểm/km2, hoặc có 4-6
Các tiêu chí địa chất, địa chấn đã được
điểm trượt mới/ km2 quy
mô từ 200- dưới 1000 m3. định lượng hóa và áp mức khung cho điểm
cho tổng số 16 tiêu chí chính, các tiêu chí
Số điểm trượt cũ từ 1-3 0-40 An toàn
lượng hóa dựa trên quy định của hệ thống
điểm/km2, hoặc có 1-3 cao
điểm trượt mới/ km2 quy quy phạm hiện hành và các số liệu thống kê.
mô -dưới 200 m3. Các tiêu chí trình bày trong bài báo này chỉ
c) Tiêu chí đánh giá độ dốc trung bình của là các tiêu chí đang được quan tâm nhất từ
sườn dốc trong lưu vực hồ chứa các sự cố mất an toàn công trình gần đây như
sạt lở mái dốc lưu vực gây sóng làm vỡ đập
Bảng 5. Tiêu chí đánh giá độ dốc trung bình hoặc hư hỏng công trình đầu mối [4]. Kiến
sườn dốc của lưu vực hồ lớn và vừa nghị thực hiện dự án thử nghiệm đánh giá an
toàn hồ chứa loại lớn trong thời gian khoảng
Khung Mức an 5 năm liên tục theo các tiêu chí mới đề xuất
Độ dốc trung bình sườn dốc
điểm toàn
để có thể bổ xung, cập nhật và hoàn chỉnh hệ
Sườn dốc có độ dốc lớn hơn 81-100 Nguy thống tiêu chí.
350, đất dính trạng thái dẻo cơ mất
hoặc đất đá phong hóa mạnh an toàn 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
có hoạt động xây dựng của cao [1] Phạm Ngọc Quý (2015) và nnk : “Nghiên
con người.Độ dốc sườn lớn cứu tác động của biến đổi khí hậu đến sự
hơn góc ma sát trong của lớp làm việc an toàn đập đất của hồ chứa nước
đất bề mặt và đề xuất bộ tiêu chí đánh giá an toàn
Sườn dốc có độ dốc lớn hơn 61-80 Nguy đập”đề tài cấp Bộ Nông nghiệp và PTNT.
250 đến nhỏ hơn 350 đất dính cơ mất [2] Hoàng Việt Hùng (2019) và nnk: “Chuyên
trạng thái dẻo hoặc đất đá an toàn đề 2.6.1.3b: Các tiêu chí thuộc nhóm địa
phong hóa mạnh có hoạt động chất, địa chấn,”.Đề tài nhánh 2.6.1 của đề
xây dựng của con người. Độ tài ĐLNN:”Nghiên cứu công nghệ phát hiện
dốc mái lớn hơn góc ma sát sớm nguy cơ sự cố đê sông, đập đất, đập đá,
trong của lớp đất bề mặt đập bê tông trọng lực và đề xuất giải pháp
xử lý”. ĐTĐL.CN-04/16.
Sườn dốc có độ dốc lớn hơn 41-60 An toàn
[3] TCVN 9156-2012: “Công trình thủy lợi,
150 đến nhỏ hơn 250 đất dính thấp
phương pháp đo vẽ bản đồ địa chất công
trạng thái dẻo hoặc đất đá
trình tỷ lệ lớn”.
phong hóa mạnh có hoạt động
[4] https://baotainguyenmoitruong.vn/moi-
xây dựng của con người
truong/binh-dinh-noi-lo-sat-lo-nui-trong-
Sườn dốc có độ dốc lớn hơn 21-40 An toàn long-ho-van-hoi-1225588.html.
150 đến nhỏ hơn 250 đất dính
trạng thái dẻo cứng, cứng hoặc
đất đá PH mạnh không có HĐ
xây dựng của con người
Sườn dốc có độ dốc nhỏ hơn 0-20 An toàn
150, đất dính trạng thái dẻo cao
cứng, cứng hoặc đất đá phong
hóa mạnh không có hoạt động
xây dựng của con người
164
nguon tai.lieu . vn
