Xem mẫu
- CHƯƠNG 3
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 1
- NỘI DUNG CHƯƠNG HỌC
3.1 Những vấn đề chung về ngân sách nhà
nước
3.2 Thu ngân sách nhà nước
3.3 Chi ngân sách nhà nước
3.4 Bội chi NSNN và các biện pháp cân đối
NSNN
3.4. Hệ thống NSNN và phân cấp quản lý
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 2
- 3.1 Những vấn đề chung về NSNN
3.1.1 Khái niệm:
Quan điểm 1: Ngân sách nhà nước là bản dự toán thu chi
tài chính của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất
định, thường là một năm.
Quan điểm 2: Ngân sách nhà nước là quỹ tiền tệ của Nhà
nước.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 3
- 3.1.1 Khái niệm:
Ngân sách nhà nước là hệ thống các quan hệ kinh tế giữa nhà
nước với các chủ thể trong xã hội dưới hình thái giá trị, phát sinh
trong quá trình nhà nước tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ
tập trung lớn nhất của nhà nước (NSNN) nhằm đảm bảo cho việc
thực hiện các chức năng của nhà nước về mọi mặt.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 4
- 3. 2.Đặc điểm
1.
Hoạt động của NSNN gắn liền với quyền lực kinh tế, chính trị
của nhà nước được NN tiến hành trên cơ sở luật định.
Các hoạt động thu – chi NSNN luôn gắn chặt với việc thực hiện
các chức năng và nhiệm vụ của NN trong từng thời kỳ.
Hoạt động thu - chi của NSNN chứa đựng các quan hệ kinh tế,
quan hệ lợi ích nhất định trong đó lợi ích quốc gia, lợi ích của
tổng thể được đặt lên hàng đầu và chi phối các lợi ích khác.
Hoạt động thu – chi cuả NSNN mang tính không hoàn trả trực
tiếp là chủ yếu.
NSNN mang tính kế hoạch và cân đối
Hoạt động thu-chi của NSNN gắn chặt với thực trạng của nền
kinh tế và các phạm trù gía trị như giá cả, lãi suất, tỉ gía hối
đoái…
Hoạt động thu-chi NSNN thực chất là sự phân chia nguồn lực tài
chính quốc gia nhằm giải quyết hài hoà các mối quan hệ về lợi
ích kinh tế giữa các chủ thể trong xã hội.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 5
- 3.1.3 Vai trò của ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước là công cụ huy động nguồn tài
chính để đảm bảo các nhu cầu chi tiêu của nhà
nước
NSNN là công cụ để điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã
hội
Là công cụ để định hướng sản xuất kinh doanh xác lập cơ
cấu kinh tế hợp lý của nền kinh tế quốc dân
Là công cụ để điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và kiểm
soát lạm phát.
Là công cụ để điều tiết thu nhập giữa các thành
phần kinh tế và các tầng lớp dân cư nhằm đảm bảo
công bằng xã hội.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 6
- 3.2 Thu ngân sách nhà nước
3.2.1 Khái niệm thu NSNN
Thu NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế dưới
hình thái giá trị phát sinh trong quá trình nhà nước dùng
quyền lực chính trị huy động các nguồn lực tài chính trong
xã hội để hình thành quỹ tiền tệ tập trung quan trọng nhất
nhà nước (quỹ NS)
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 7
- 3.2.2 Phân loại thu NSNN
Căn cứ vào nội dung kinh tế của các khoản thu
Thu thuế
Thu phí, lệ phí
Thu từ hoạt động kinh tế của NN: thu từ lợi tức từ hoạt động góp
vốn liên doanh, cổ phần của NN, thu hồi tiền cho vay (cả gốc và
lãi) của NN, thu hồi vốn đầu tý của NN tại các cơ sở kinh tế - bán
hoặc đấu giá DNNN
Thu từ bán hoặc cho thuê tài sản thuộc sở hữu nhà nước
Thu từ hoạt động hợp tác lao động với nước ngoài.
Thu khác
Căn cứ vào tính chất phát sinh các khoản thu
Thu thường xuyên
Thu không thường xuyên
Căn cứ vào tính chất cân đối NSNN
Thu trong cân đối ngân sách nhà nước
Thu ngoài cân đối NSNN (thu bù đắp thiếu hụt NSNN)
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 8
- 3.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu NSNN
GDP bình quân đầu người.
Tỷ suất doanh lợi trong nền kinh tế
Khả năng xuất khẩu tài nguyên thiên
nhiên (dầu mỏ và khoáng sản)
Mức độ trang trải các khoản chi phí của
nhà nước
Tổ chức bộ máy thu nộp
Các nhân tố khác…
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 9
- 3.2.4 Các nguyên tắc thiết lập hệ
thống thu NSNN
- Nguyên tắc ổn định lâu dài
- Nguyên tắc đảm bảo công bằng
- Nguyên tắc rõ ràng, chắc chắn
- Nguyên tắc giản đơn
- Nguyên tắc phù hợp với thông lệ quốc tế
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 10
- 3.3 Chi ngân sách nhà nước
3.3.1 Khái niệm
ngân sách nhà nước là hệ thống các quan hệ kinh
Chi
tế phát sinh trong quá trình phân phối và sử dụng quỹ
tiền tệ lớn nhất của nhà nước - quỹ ngân sách, nhằm
thực hiện các chức năng của nhà nước về mọi mặt theo
những nguyên tắc nhất định.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 11
- 3.3.2 Phân loại chi NSNN
Căn cứ vào các lĩnh vực hoạt động
Chi đầu tư phát triển kinh tế
Chi phát triển văn hoá, giáo dục, y tế
Chi quản lý hành chính
Chi phúc lợi xã hội
Chi cho an ninh quốc phòng.
Chi khác: Chi trả nợ, chi viện trợ,…
Căn cứ vào mục đích chi tiêu
Chi cho tích luỹ
Chi tiêu dùng
Căn cứ vào tính chất phát sinh các khoản chi:
Chi thường xuyên
Chi không thường xuyên
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 12
- 3.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến chi NSNN
Bản chất chế độ xã hội
Sự phát triển của lực lượng sản xuất
Khả năng tích luỹ của nền kinh tế
Mô hình tổ chức bộ máy nhà nước và những nhiệm vụ
kinh tế, xã hội mà nhà nước đảm nhiệm trong từng thời
kỳ.
Một số nhân tố khác như: biến động kinh tế, chính trị,
xã hội; giá cả, lãi suất, tỷ giá hối đoái ...
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 13
- 3.3.4 Các nguyên tắc tổ chức chi NSNN
Dựa trên khả năng các nguồn thu để hoạch định chi tiêu
Tiết kiệm và hiệu quả
Trọng tâm, trọng điểm
Nhà nước và nhân dân cùng làm trong việc bố trí các
khoản chi của ngân sách nhà nước nhất là các khoản
chi mang tính chất phúc lợi xã hội.
Phân biệt rõ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội các cấp
theo luật định để bố trí các khoản chi cho thích hợp.
Kết hợp chặt chẽ các khoản chi ngân sách nhà nước với
khối lượng tiền tệ có mặt trong lưu thông với các phạm
trù giá trị.
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 14
- 3.4 Bội chi NSNN và các biện pháp cân đối
NSNN
3.4.1 Khái niệm
Bội chi NSNN là hiện tượng thu NSNN không đủ bù đắp
các khoản chi NSNN trong một thời kỳ nhất định
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 15
- 3.4.2 Các loại bội chi
Bội chi cơ cấu: xảy ra do sự thay đổi chính
sách thu – chi của Nhà nước
Tổng thu < tổng chi
Thu thường xuyên > chi thường xuyên
Bội chi chu kỳ: là bội chi do sự thay đổi của chu
kỳ kinh tế, thường xảy ra trong chu kỳ suy thoái
của nền kinh tế.
Tổng thu NS < tổng chi
Thu thường xuyên < chi thường xuyên
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 16
- 3.4.2 Biện pháp cân đối NSNN
Những giải pháp tăng thu
Những giải pháp giảm chi
Tạo nguồn bù đắp thiếu hụt
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 17
- Những giải pháp tăng thu
- Công cụ thuế
+ Ban hành các loại thuế mới
+ Hoàn thiện các sắc thuế hiện hành theo
hướng thay đổi mức thuế suất, mở rộng diện
điều tiết của thuế
+ Hoàn thiện bộ máy hành thu (tăng cường
thanh tra giám sát, phẩm chất đạo đức cán bộ
ngành thuế )
- Mở rộng và bồi dưỡng các nguồn thu
- Các giải pháp khác
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 18
- Những giải pháp giảm chi
- Cắt giảm những khoản chi chưa cấp bách
- Rà soát, xây dựng và hoàn thiện các định
mức chi tiêu khoa học và hợp lý
- Thực hành tiết kiệm chống tham ô tham
nhũng lãng phí
- Tinh giảm và nâng cao hiệu quả hoạt
động của bộ máy nhà nước
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 19
- Tạo nguồn bù đắp thiếu hụt
- Vay trong ngoài nước
- Nhận viện trợ
- Phát hành thêm tiền
Bộ môn Tài chính Doanh Nghiệp 20
nguon tai.lieu . vn