Xem mẫu
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DỊCH VỤ HÀNH CHÍNH
CÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU PHỤC VỤ NHÂN DÂN
VŨ THỊ HOÀI PHƯƠNG *
Tóm tắt: Cung cấp dịch vụ công nói chung và dịch vụ hành chính công nói riêng là hoạt
động quan trọng nhằm thực hiện chức năng phục vụ của nhà nước, đáp ứng nhu
cầu thiết thực của người dân, tổ chức và xã hội. Những năm qua, hoạt động cung
cấp dịch vụ hành chính công của Nhà nước Việt Nam đã có nhiều đổi mới theo
hướng phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế
nhất định. Vì vậy, nhận diện dịch vụ hành chính công để phân biệt nó với các loại
dịch vụ công khác, đánh giá thực trạng cung cấp dịch vụ hành chính công thời
gian qua để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ
hành chính công là việc làm có ý nghĩa trong điều kiện đẩy mạnh cải cách hành
chính, xây dựng Chính phủ kiến tạo ở Việt Nam hiện nay.
Từ khóa: Dịch vụ hành chính công, nâng cao, chất lượng dịch vụ, chức năng phục vụ của
nhà nước.
N hà nước ở bất kỳ chế độ xã hội nào xét
.
về bản chất cũng thực hiện hai chức
năng cơ bản: Chức năng quản lý và chức
bản trong thực hiện các chức năng theo
hướng: Nhà nước nhỏ như cần thiết, xã hội
lớn như có thể. Việt Nam cũng không nằm
năng phục vụ - cung cấp dịch vụ cho xã hội. ngoài xu hướng đó. Văn kiện Đại hội đại
Hai chức năng này liên quan, hỗ trợ nhau, biểu toàn quốc lần thứ XII đã đặt mục tiêu:
trong đó chức năng phục vụ là chủ yếu, chức “Đẩy mạnh thực hiện Chương trình tổng thể
năng quản lý xét đến cùng cũng nhằm cải cách hành chính nhà nước theo hướng
phục vụ. Từ khía cạnh chức năng phục vụ, xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại,
nhà nước có trách nhiệm cung ứng các chuyên nghiệp, năng động, phục vụ nhân
dịch vụ công thiết yếu cho xã hội. Đồng dân, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả”(1).
thời, với chức năng quản lý, nhà nước phải 1. Dịch vụ hành chính công và vai trò
thực hiện vai trò quản lý và điều tiết xã hội của nhà nước đối với quản lý dịch vụ công
nói chung, trong đó có vấn đề quản lý cung 1.1. Quan niệm về dịch vụ hành chính
cấp dịch vụ công. công
Theo xu hướng phát triển, các nhà nước Ở Việt Nam, chức năng cung cấp dịch vụ
nói chung ngày càng quan tâm hơn đến chức công là một hoạt động thuộc phạm vi chức
năng phục vụ, coi đó là mục tiêu phấn đấu năng, nhiệm vụ của bộ máy hành chính nhà
của nhà nước. Trong điều kiện hiện nay nhìn nước đã được pháp luật quy định trong
chung các nhà nước đang có sự thay đổi cơ
1 - ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
* Tiến sĩ, Học viện Chính trị Khu vực I. XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 178.
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
48
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
nhiều văn bản như Hiến pháp của nước động này do các cơ quan nhà nước chuyển
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm giao hoặc thực hiện theo hợp đồng ủy quyền
2013; Luật Tổ chức Chính phủ quy định với yêu cầu và chất lượng cụ thể.
về chức năng quản lý, phát triển dịch vụ Trong ba loại dịch vụ công trên, dịch vụ
công của Chính phủ; Nghị định hành chính công là loại dịch vụ công đặc biệt
86/2002/NĐ-CP Quy định chức năng, có những đặc trưng cơ bản để phân biệt với
nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các loại dịch vụ công khác như:
Bộ, cơ quan ngang Bộ... - Là dịch vụ chỉ do các cơ quan hành
Dịch vụ công là những hoạt động phục vụ chính nhà nước thực hiện: Việc cung cấp
nhu cầu thiết yếu của xã hội, vì lợi ích chung dịch vụ hành chính công luôn gắn với chủ
của cộng đồng, của xã hội, do Nhà nước trực thể mang quyền lực nhà nước, gắn với hoạt
tiếp đảm nhận hay ủy quyền và tạo điều kiện động của các cơ quan hành chính nhà nước
cho khu vực tư nhân thực hiện. trong việc cấp các loại giấy phép, giấy tờ
Có thể phân ra ba loại dịch vụ công cơ gắn với nhân thân của cá nhân, công
bản: chứng, xử lý vi phạm hành chính, kiểm tra,
Dịch vụ hành chính công: Các hoạt động thanh tra hành chính.
nhân danh công quyền nhà nước đáp ứng - Về mục đích, dịch vụ hành chính công
yêu cầu của người dân từ trật tự trị an tới các phục vụ cho hoạt động quản lý của Nhà
thủ tục giấy tờ hành chính như cấp giấy nước: Dịch vụ hành chính công mặc dù
phép, giấy chứng nhận, đăng ký, công chứng, không thuộc chức năng quản lý của nhà
thị thực hộ tịch, hộ khẩu… bảo đảm các nước nhưng là hoạt động phục vụ thiết thực
quyền cơ bản của công dân. cho quản lý nhà nước. Để đảm bảo thực hiện
Dịch vụ sự nghiệp công: Các hoạt động chức năng quản lý, bảo đảm an toàn xã hội,
nhân danh các cơ quan chức năng nhà nước nhà nước bắt buộc và khuyến khích người
bảo đảm cho người dân như: Giáo dục, y tế, dân thực hiện các dịch vụ hành chính công.
văn hóa, nghiên cứu khoa học… đáp ứng Việc người dân tham gia sử dụng dịch vụ
yêu cầu về học tập, chăm sóc sức khỏe, hành chính công sẽ tạo điều kiện cho quản lý
hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân nhà nước hiệu quả.
và phát triển chung của xã hội. Hoạt động - Dịch vụ hành chính công là hoạt động
này phần lớn do các tổ chức, cơ quan nhà không nhằm mục tiêu lợi nhuận: Là dịch vụ
nước đảm trách hoặc một phần xã hội hóa, mang tính chất phục vụ người dân và xã hội
hiện nay xu hướng chung là đẩy mạnh xã hội nên dịch vụ hành chính công không hướng
hóa loại dịch vụ này. đến vụ lợi. Tuy nhiên, trong điều kiện khả
Dịch vụ công cộng: Cung ứng các loại năng cung cấp của Nhà nước, một số dịch vụ
"hàng hóa" công cộng như điện, nước sinh hành chính công có thể thu lệ phí nhằm tạo
hoạt, giao thông, bưu điện, vệ sinh môi sự công bằng giữa người sử dụng dịch vụ và
trường… Loại dịch vụ công này phần lớn do người không sử dụng dịch vụ chứ không
các doanh nghiệp nhà nước đảm nhiệm. Có mang tính chất bù đắp hao phí lao động cho
một số hoạt động ở địa bàn cơ sở do tổ chức chủ thể cung cấp dịch vụ.
hoặc cá nhân đứng ra đảm nhiệm như vệ - Mọi người dân có quyền ngang nhau
sinh môi trường, thu gom vận chuyển rác, trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ
cung ứng nước sạch… Tuy nhiên, các hoạt hành chính công: Với tư cách là đối tượng
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
49
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
phục vụ của Nhà nước, mọi người dân được này là căn cứ pháp lý để tổ chức, chỉ đạo
bình đẳng, không phân biệt đối xử trong sử thống nhất hoạt động cung ứng dịch vụ
dụng dịch vụ hành chính công. hành chính công.
1.2. Vai trò của Nhà nước đối với quản lý Phân cấp quản lý trong cung ứng dịch vụ
dịch vụ hành chính công công: Thực hiện phân cấp ngày càng nhiều
Với tư cách là chủ thể chịu trách nhiệm cho các bộ ngành và đặc biệt là các cấp chính
cung ứng dịch vụ hành chính công, Nhà quyền địa phương về quản lý và cung ứng
nước tham gia cung cấp dịch vụ hành chính các dịch vụ hành chính công.
công với tư cách trực tiếp để bảo đảm việc Chỉ đạo, điều hành và kiểm tra, giám sát
cung cấp đầy đủ các dịch vụ này thông qua hoạt động cung ứng dịch vụ hành chính công
các cơ quan, tổ chức của mình lập ra. Về nhằm bảo đảm các mục tiêu của Nhà nước:
nguyên tắc, Nhà nước trực tiếp cung ứng các Nhằm bảo đảm duy trì việc cung ứng các
dịch vụ công thiết yếu cho đa số trong các dịch vụ công thiết yếu cho xã hội một cách
trường hợp mà thị trường thất bại và không liên tục, ổn định; thiết lập được môi trường
bảo đảm công bằng trong cung ứng các dịch chung, thống nhất cho các chủ thể tham
vụ này đối với người nghèo. Đó là các dịch gia cung cấp dịch vụ hành chính công để
vụ gắn với bản chất của Nhà nước, dịch vụ họ tự nguyện cùng tham gia giải quyết các
không thể xác định được các đặc tính đầu ra vấn đề của cộng đồng; thúc đẩy sự cạnh
dịch vụ mang tính chính trị. Với các loại dịch tranh lành mạnh giữa các tổ chức cung ứng
vụ này, Nhà nước phải trực tiếp đứng ra cung dịch vụ; tạo điều kiện và bảo đảm quyền
ứng để đảm bảo bản chất của Nhà nước, lợi của người dân.
tránh những hậu quả xấu về mặt chính trị. Tạo môi trường để tăng cường tiếng nói của
Tuy nhiên, tuỳ theo bối cảnh chính trị của người dân đối với các chính sách về dịch vụ
mỗi nước mà Nhà nước quyết định phạm vi hành chính công của Nhà nước: Thông qua đó
các dịch vụ cần được cung ứng trực tiếp. giúp Nhà nước cải tiến các chính sách về
Bên cạnh đó, với tư cách là chủ thể chịu dịch vụ hành chính công phù hợp với thực tế
trách nhiệm trước xã hội về việc cung cấp và đáp ứng nhu cầu hợp pháp của nhân dân.
dịch vụ hành chính công, Nhà nước thông Ban hành các cơ chế khuyến khích các cơ
qua các công cụ quản lý vĩ mô như pháp luật, quan, đơn vị cung ứng cải thiện chất lượng dịch
quy hoạch, kế hoạch, chính sách, để quản lý vụ hành chính công: Nhằm khuyến khích các
và điều tiết hoạt động cung ứng dịch vụ hành đơn vị tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt
chính công, qua đó làm tăng hiệu quả cung động của mình, mở rộng cung ứng dịch vụ cả
ứng dịch vụ hành chính công trong toàn xã về số lượng dịch vụ, địa bàn, số cơ sở cung
hội. Các hoạt động thuộc chức năng quản lý ứng và nâng cao chất lượng dịch vụ đáp ứng
của Nhà nước đối với dịch vụ hành chính nhu cầu ngày càng lớn của các tổ chức và
công như: công dân.
Xây dựng chiến lược và các chính sách, cơ chế Khuyến khích và thực hiện xã hội hoá các
về cung ứng dịch vụ hành chính công: Nhà dịch vụ hành chính công: Xã hội hóa là một
nước xây dựng chiến lược cung ứng dịch vụ chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước
hành chính công nhằm đề ra định hướng và ta nhằm huy động, tổ chức sự tham gia rộng
các giải pháp bảo đảm về số lượng và chất rãi, chủ động của nhân dân và các tổ chức
lượng dịch vụ công cho xã hội gắn với tầm vào hoạt động cung ứng dịch vụ hành chính
nhìn dài hạn. Chiến lược, cơ chế, chính sách
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
50
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
công trên cơ sở phát huy tính sáng tạo và khả vụ công được hình thành từ Nghị quyết Hội
năng đóng góp của mỗi người để cải thiện nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần
hiệu quả cung ứng dịch vụ hành chính công. thứ tư (khoá VII) và được chính thức đưa
Hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo để tăng khả vào trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ
năng tiếp cận của họ đến các dịch vụ công: VIII. Từ đó đến nay, quan điểm của Đảng về
Tránh tình trạng giá cả của dịch vụ có thể trở đổi mới quản lý và xã hội hóa dịch vụ sự
thành hàng rào ngăn cản người nghèo sử nghiệp công luôn được thể hiện trong các
dụng dịch vụ công và nhằm thực hiện công văn kiện Đại hội Đảng, đặc biệt Đại hội
bằng xã hội, Nhà nước có trách nhiệm hỗ trợ Đảng lần thứ XII. Đó chính là nền tảng
người nghèo trong việc tiếp cận đến các dịch chính trị cho đổi mới cung cấp dịch vụ hành
vụ hành chính công. chính công ở Việt Nam hiện nay.
Nhà nước quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt Yếu tố pháp lý: Quản lý cung ứng dịch vụ
động của các cơ sở ngoài nhà nước cung ứng hành chính công chỉ có thể được thực hiện
dịch vụ hành chính công: Nhà nước tạo ra cơ dựa trên cơ sở một hệ thống pháp luật hoàn
chế để các chủ thể ngoài nhà nước khi đảm thiện, đảm bảo cơ sở pháp lý cho quá trình
nhận các dịch vụ hành chính công thực hiện thực hiện. Nhằm đẩy mạnh xã hội hóa trong
mục tiêu xã hội. Xây dựng hệ thống chỉ tiêu cung ứng dịch vụ công, Nhà nước đã ban
chất lượng dịch vụ hành chính công để đánh hành và sửa đổi các văn bản luật theo hướng
giá hoạt động của các đơn vị cung cấp, giám mở rộng xã hội hóa, thu hút mọi nguồn lực
sát và kiểm tra hoạt động của các cơ sở này. xã hội cùng tham gia cung cấp các dịch vụ
Nhà nước có trách nhiệm tính toán và giải hành chính công. Ngoài Hiến pháp năm
quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa lợi ích của 2013, các văn bản quy phạm pháp luật như
nhà nước, của xã hội với lợi ích của tổ chức Luật Công chứng; Nghị định của Chính
và cá nhân tham gia cung ứng dịch vụ công. phủ: Nghị định số 64/2007/NĐ-CP ngày
1.3 Các nhân tố tác động đến việc cung 10/4/2007; Nghị định số 43/2011/NĐ-CP
ứng dịch vụ hành chính công ở Việt Nam ngày 13/6/2011; Nghị định số
Dịch vụ hành chính công là loại dịch vụ 16/2015/NĐ-CP ngày 14-2-2015... là nhân
đặc biệt gắn với chủ thể cung cấp là Nhà tố quan trọng bảo đảm cho việc cung ứng
nước, thông qua các cơ quan nhà nước có dịch vụ hành chính công ở Việt Nam.
thẩm quyền hay các cá nhân, tổ chức được Yếu tố tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, công
Nhà nước trao quyền. Một quan hệ dịch vụ chức tham gia quản lý và cung ứng dịch vụ:
hành chính công như vậy luôn luôn có ba Một bộ máy quản lý với cơ cấu tổ chức gọn
chủ thể tham gia: Nhà nước với tư cách chủ nhẹ, hiệu lực và hiệu quả; một đội ngũ cán
thể quản lý dịch vụ; Nhà cung ứng dịch vụ và bộ, công chức đảm bảo chất lượng, đáp ứng
người dân, tổ chức với tư cách khách hàng sử yêu cầu quản lý và cung ứng dịch vụ sẽ là
dụng dịch vụ. Chính vì vậy, chất lượng cung nhân tố quan trọng quyết định chất lượng
ứng dịch vụ hành chính công sẽ chịu tác cung ứng dịch vụ hành chính công. Xác định
động của nhiều yếu tố như: được tầm quan trọng của các nhân tố này
Yếu tố chính trị: Nâng cao chất lượng quản nên những năm vừa qua, Nhà nước đã có
lý dịch vụ hành chính công những năm vừa những cải cách lớn về cơ cấu tổ chức bộ máy
qua được khẳng định trong nhiều văn kiện quản lý dịch vụ hành chính công và có nhiều
của Đảng, đặc biệt tư tưởng xã hội hóa dịch biện pháp xây dựng, nâng cao chất lượng đội
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
51
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu phục nền hành chính như hệ thống thể chế, thủ
vụ nhân dân. tục, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công
Yếu tố kinh tế, nguồn lực vật chất cho quản chức hành chính đều được đổi mới. Hệ
lý cung ứng dịch vụ hành chính công: Dịch vụ thống chính sách của Nhà nước trong lĩnh
hành chính công nhằm đáp ứng nhu cầu vực dịch vụ hành chính công nói chung đã
thiết thực của người dân và xã hội, do vậy ngày càng hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu phát
Nhà nước cần đầu tư ngân sách hợp lý, đồng triển của xã hội và phù hợp với khả năng của
thời đẩy mạnh xã hội hóa để thu hút mọi nền kinh tế. Nhiều nơi đã áp dụng các
nguồn lực, trí tuệ, tài sản và công sức của phương tiện kỹ thuật điện tử, tin học để nâng
toàn xã hội cùng tham gia cung ứng dịch vụ cao chất lượng dịch vụ hành chính công
hành chính công. trong các hoạt động cung cấp thông tin về
Ý thức hợp tác của người dân: Người dân thể chế, tổ chức, đấu thầu các dự án chi tiêu
với tư cách là khách hàng sử dụng dịch vụ, là công, đăng ký cấp phép kinh doanh, cấp
một bên trong quan hệ cung ứng dịch vụ phép đầu tư, hỏi đáp pháp luật hay đăng ký
hành chính công. Chính vì vậy, sự nhận thức xe máy… Người dân và doanh nghiệp được
của người dân, ý thức tuân thủ pháp luật, tạo thuận lợi và dễ dàng hơn trong một số
trách nhiệm cùng tham gia hoạch định chính việc cần giải quyết với cơ quan nhà nước như
sách và giám sát việc cung ứng dịch vụ hành đăng ký kinh doanh, làm thủ tục hộ tịch, tìm
chính công sẽ là nhân tố quan trọng tác động hiểu luật pháp… Các loại dịch vụ hành
vào chất lượng quản lý và cung ứng dịch vụ chính công cũng đa dạng hơn, phục vụ người
hành chính công. Chính vì vậy, Nhà nước dân và doanh nghiệp tốt hơn nhờ có sự tham
cần thực hiện nhiều biện pháp nâng cao ý gia tích cực của khu vực ngoài nhà nước.
thức pháp luật của nhân dân, xây dựng cơ Việc mở rộng sự tham gia của các lực lượng
chế để nhân dân có thể tham gia tích cực vào xã hội nhờ cơ chế xã hội hóa dịch vụ công đã
quá trình cung ứng dịch vụ hành chính công. tạo ra một môi trường cạnh tranh lành
2. Thực trạng cung ứng dịch vụ hành mạnh, phá vỡ sự bất bình đẳng, phi thị
chính công ở Việt Nam thời gian qua trường do độc quyền gây ra trong lĩnh vực
Những năm vừa qua, cải cách hành chính này, huy động được các nguồn lực cộng
tại Việt Nam tập trung vào việc nâng cao đồng và phát huy vai trò của các đối tác xã
năng lực tổ chức và quản lý của bộ máy hành hội trong quản lý xã hội, nhờ đó tăng thêm
chính nhà nước, mục tiêu là nâng cao trách nguồn lực đáp ứng các yêu cầu của xã hội về
nhiệm và chất lượng phục vụ dịch vụ công các dịch vụ hành chính công; đại diện và bảo
nói chung, dịch vụ hành chính công nói vệ lợi ích của người hưởng thụ dịch vụ hành
riêng cho người dân. Có thể nhìn nhận thực chính công, đảm bảo công bằng và đúng với
trạng cung cấp dịch vụ hành chính công ở chính sách của Nhà nước.
Việt Nam thời gian qua ở một số nét khái Bên cạnh những ưu điểm, việc cung cấp
quát sau: dịch vụ hành chính công những năm qua vẫn
Về ưu điểm: Trong những năm qua, Nhà còn bộc lộ những hạn chế nhất định:
nước đã chú trọng đổi mới và nâng cao chất Về hạn chế: Cơ cấu bộ máy hành chính
lượng cung ứng dịch vụ hành chính công, coi nhà nước dù đã được cải cách khá tích cực
đó là một khâu quan trọng trong việc thực những vẫn còn bộc lộ nhiều điểm yếu, không
hiện chương trình cải cách nền hành chính phù hợp với chức năng của nền hành chính
theo hướng hiện đại, vì vậy, tất cả các yếu tố trong điều kiện kinh tế thị trường, chính vì
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
52
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
vậy không có khả năng cung ứng những dịch nhận quyền sử dụng nhà, đất, cho thuê đất,
vụ mà thực tế đòi hỏi. Chính phủ dù đã có cấp phép xây dựng nhà, công chứng, hộ
nhiều cải cách, đổi mới song vẫn còn dấu ấn khẩu… Người dân và doanh nghiệp vẫn bị
của cơ chế tập trung, quan liêu bao cấp, chưa coi là “nạn nhân” của tình trạng phiền nhiễu,
đáp ứng được những yêu cầu của cơ chế bất hợp lý, chậm trễ, thiếu hiệu quả trong tổ
quản lý mới cũng như yêu cầu phục vụ người chức và hoạt động của bộ máy hành chính
dân trong điều kiện mới, hiệu quả quản lý các cấp. Một số nơi còn xảy ra tình trạng
còn thấp. Có nhiều loại dịch vụ mà người thương mại hóa các loại dịch vụ hành chính
dân có nhu cầu chưa được quan tâm giải công do Nhà nước đảm trách. Một yếu tố cơ
quyết đúng mức, như dịch vụ cung cấp bản khác làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng
thông tin, tư vấn, hỗ trợ việc làm… Ngoài ra, cung ứng dịch vụ công của Chính phủ là đội
chức năng, nhiệm vụ quản lý của bộ máy ngũ cán bộ, công chức còn nhiều điểm yếu
hành chính chưa được xác định phù hợp; sự về phẩm chất, tinh thần trách nhiệm, năng
phân công, phân cấp giữa các ngành và các lực chuyên môn và kỹ năng hành chính.
cấp chưa thật rành mạch. Việc quy định Trong các cơ quan cung ứng dịch vụ công,
thẩm quyền, phân công trách nhiệm không đặc biệt là ở các cơ quan có trách nhiệm tiếp
rõ ràng cùng với sự thiếu phối hợp giữa các xúc trực tiếp với người dân, thái độ của một
cơ quan nhà nước trong những công việc có bộ phận công chức còn mang nặng tính
tính chất liên ngành đã làm giảm chất lượng quan liêu, cửa quyền, gây phiền hà cho người
cung ứng dịch vụ hành chính công. Bên cạnh dân… Do vậy, trước những yêu cầu đổi mới
đó, hệ thống thể chế hành chính vẫn chưa và phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ
đồng bộ, còn chồng chéo và thiếu thống mới, đòi hỏi phải đổi mới một cách toàn
nhất; thủ tục hành chính trên nhiều lĩnh vực diện từ cơ cấu bộ máy hành chính nhà nước
còn rườm rà, phức tạp; trật tự kỷ cương chưa đến tất cả các yếu tố tham gia vào quá trình
nghiêm. Phương thức tổ chức bộ máy hành cung cấp dịch vụ hành chính công.
chính chưa khoa học, còn cồng kềnh; chưa 3. Một số giải pháp nâng cao chất
có những cơ chế, chính sách tài chính thích lượng cung ứng dịch vụ hành chính công
hợp với hoạt động của cơ quan hành chính, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân
đơn vị sự nghiệp, tổ chức làm dịch vụ công. Xây dựng một Chính phủ hoạt động hiệu
Tình trạng thiếu trách nhiệm giải trình từ quả hơn, gần dân để từ đó nâng cao chất
phía các cơ quan công quyền về việc cung lượng cung cấp dịch vụ hành chính công,
cấp thông tin cho công chúng đã cản trở cũng chính là nâng cao chất lượng sống
đáng kể việc tham gia và giám sát của người của người dân là yêu cầu đòi hỏi từ thực
dân đối với hoạt động cung ứng dịch vụ tiễn. Trong điều kiện hiện nay, để nâng
hành chính công. Ngoài ra, nhiều ý kiến cao chất lượng cung ứng dịch vụ hành
đóng góp tích cực của người dân không được chính công, cần tập trung vào một số giải
các cơ quan hữu quan đón nhận. Việc giải pháp cơ bản sau:
quyết khiếu nại, tố cáo của người dân còn Một là, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính
nhiều vướng mắc, không dứt điểm, và chưa sách trong cung ứng dịch vụ công, xác định mối
tuân thủ pháp luật một cách nghiêm minh. tương quan giữa khu vực công và khu vực tư về
Người dân vẫn còn gặp nhiều rắc rối, phiền cung ứng dịch vụ công, đồng thời đẩy mạnh xã
hà trong một số lĩnh vực như cấp giấy chứng hội hóa dịch vụ công. Trước hết, cần xây dựng
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
53
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
hệ thống chính sách, cơ chế cho việc cung định rõ ràng, trong đó chính quyền địa
cấp dịch vụ hành chính công, trong đó xác phương là những pháp nhân công quyền có
định rõ những dịch vụ hành chính công nào ngân sách độc lập với chính quyền trung
Nhà nước cần trực tiếp thực hiện, dịch vụ ương. Xét về khía cạnh tổ chức nhà nước,
nào có thể chuyển giao cho khu vực tư nhân. phân cấp quyền lực đồng thời sẽ kéo theo
Theo xu hướng phát triển, Nhà nước không phân chia ngân sách một cách rạch ròi.
cần thiết phải trực tiếp cung cấp tất cả các Trong phạm vi nguồn lực được trao,
dịch vụ hành chính công mà chỉ giữ lại chính quyền địa phương phải có đủ thẩm
những dịch vụ không thể chuyển giao. Vì quyền tự quản, lãnh đạo chính quyền địa
vậy, cần xác định rõ mối tương quan giữa phương trước hết phải chịu trách nhiệm
Nhà nước và khu vực tư trong cung cấp dịch trước cử tri của địa phương mình. Sự
vụ hành chính công, thực hiện và đẩy mạnh phân quyền rạch ròi này phải dựa trên
cơ chế xã hội hóa dịch vụ hành chính công nguyên tắc chỉ những gì các địa phương
một cách rộng rãi đem lại nhiều lợi ích cả với không thể làm được mới thuộc về thẩm
Nhà nước và cộng đồng. Xã hội hóa dịch vụ quyền của chính quyền trung ương.
hành chính công sẽ tạo môi trường cạnh Ba là, tăng cường sự tham gia và giám sát
tranh trong cung cấp dịch vụ hành chính của cộng đồng đối với công tác hoạch định
công, đương nhiên chất lượng dịch vụ tốt sẽ chính sách và đảm bảo chất lượng dịch vụ hành
được ưu tiên, do vậy, hiệu quả cung ứng dịch chính công: Trong bất kì nhà nước nào, sự
vụ cao hơn. Khi cả Nhà nước và xã hội cùng tương tác giữa nhà nước và người dân với tư
thực hiện cung cấp dịch vụ hành chính công, cách chủ thể và đối tượng quản lý đều đóng
những hạn chế trong tổ chức, hoạt động của vai trò quan trọng. Đặc biệt trong lĩnh vực
khu vực nhà nước chắc chắn sẽ được cải hoạch định chính sách nói chung và chính
thiện, nhờ đó nâng cao chất lượng và hiệu sách về dịch vụ hành chính công nói riêng.
quả phục vụ của các cơ quan công quyền. Sự tham gia của người dân vào quá trình
Cạnh tranh theo cơ chế thị trường trong hoạch định chính sách, nhất là chính sách về
cung cấp dịch vụ hành chính công giúp nâng dịch vụ hành chính công và đảm bảo chất
cao hiệu quả và lành mạnh các tổ chức công lượng dịch vụ công sẽ giúp nâng cao hiệu
thông qua những giải pháp giảm sự can thiệp quả cung cấp dịch vụ của nhà nước thông
của Chính phủ như tư nhân hoá, điều tiết và qua việc cải tiến quản lý dịch vụ hành chính
đấu thầu hợp đồng. Chính lực lượng thị công và tăng cường sự minh bạch trong
trường sẽ là các công cụ tự nhiên điều tiết quyết định chính sách. Ở những nơi việc
cung, cầu, cạnh tranh là một hình thức đào cung ứng dịch vụ hành chính công không
thải tự nhiên làm cân bằng thị trường. Vì lẽ hiệu quả thì người dân có thể thông báo cho
đó, cạnh tranh được xem là một trong những các cấp chính quyền và thúc ép họ phải cải
động lực quan trọng trong cung ứng dịch vụ tiến. Do đó, các cơ quan công quyền buộc
hành chính công, khuyến khích sự đổi mới phải có trách nhiệm hơn trong việc lắng
trong cung ứng dịch vụ hành chính công. nghe tiếng nói của người dân và phản hồi kịp
Hai là, phân cấp mạnh mẽ giữa chính quyền thời, đầy đủ trước các yêu cầu đó. Cơ chế
trung ương và chính quyền địa phương trong phản hồi này giúp cho các thông tin hai
cung cấp dịch vụ hành chính công: Thẩm chiều luôn thông suốt và được chia sẻ.
quyền của từng cấp chính quyền trong cung Thông qua đó, người dân và các nhà cung
cấp dịch vụ hành chính công phải được xác cấp dịch vụ có cơ hội cùng đánh giá và trao
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
54
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
đổi ý kiến nhằm nâng cao chất lượng dịch theo hướng: Làm tinh gọn bộ máy nhà nước,
vụ. Do vậy, cần xây dựng cơ chế tiếp nhận, tách cơ quan công quyền với các tổ chức sự
phản hồi và kiểm soát giữa ba chủ thể trong nghiệp. Tiếp tục hoàn thiện chức năng,
mối quan hệ cung ứng dịch vụ công: Nhà nhiệm vụ của chính quyền các cấp, giảm đầu
nước với tư cách chủ thể hoạch định chính mối, bỏ cấp trung gian theo hướng xây dựng
sách; các nhà cung ứng dịch vụ hành chính hệ thống cơ quan hành chính nhà nước
công và người dân - người tiêu dùng dịch vụ thống nhất, thông suốt, hiện đại và đúng với
hành chính công. Các mối quan hệ này phải vai trò là cơ quan phục vụ người dân và các
được luật hóa một cách cụ thể và đảm bảo tổ chức, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần
thực hiện triệt để trên thực tế. thực hiện khoán chi hành chính và quỹ
Bốn là, cải cách quy trình, thủ tục và cách lương cho các cơ quan hành chính nhà nước.
thức cung cấp dịch vụ hành chính công. Cải Đây là một biện pháp quan trọng nhằm tạo
cách hành chính nói chung, đặc biệt là cải ra sự chủ động cho các cơ quan hành chính
cách thủ tục hành chính trên các lĩnh vực nhà nước trong bố trí công việc và nhân sự.
liên quan thường xuyên và thiết yếu đến đời Cho phép trả lương cao hơn với những
sống của người dân và doanh nghiệp, theo người có năng suất lao động cao. Đồng thời,
hướng đơn giản và thuận tiện về phía người cải cách bảng tiền lương công chức, đảm bảo
dân, đồng thời nâng cao trách nhiệm chủ trả lương tương xứng với đóng góp của mỗi
động quản lý của chính quyền. Cải cách thủ người, xây dựng chế độ nâng lương sao cho
tục hành chính theo nguyên tắc công khai, khuyến khích những người làm việc có hiệu
đơn giản, và thực hiện cơ chế một cửa, một quả, động viên, nâng cao trình độ, năng lực
cửa liên thông, một cửa liên thông hiện đại trong công việc.
nhằm giảm bớt thời gian, công sức của người Sáu là, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức
dân, giúp công chức giải quyết công việc hành chính đáp ứng yêu cầu quản lý và cung
thuận tiện, dễ dàng; giảm bớt sự cồng kềnh cấp dịch vụ hành chính công. Cùng với đổi
của bộ máy, hạn chế tình trạng tham nhũng, mới, sắp xếp lại bộ máy hành chính nhà nước
hối lộ, cửa quyền khi cung cấp dịch vụ hành cần tăng cường năng lực cho cán bộ, công
chính công giải quyết công việc của dân. chức nhằm nâng cao hiệu quả cung ứng dịch
Cơ quan nhà nước cung cấp dịch vụ hành
vụ hành chính công. Nâng cao chất lượng
chính công có thể học hỏi kinh nghiệm quản
lý từ khu vực tư nhân để cung cấp dịch vụ cung ứng dịch vụ hành chính công xét cho
hành chính công cho doanh nghiệp và cùng phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố con
người dân. Rất nhiều biện pháp như: Tổ người. Ở bất kỳ lĩnh vực nào, con người luôn
chức lấy ý kiến của khách hàng đánh giá đóng vai trò then chốt quyết định sự thành,
về chất lượng dịch vụ, khoán chi, đấu bại của cải cách, trong lĩnh vực cung ứng
thầu hành chính và tổ chức tuyển lựa dịch vụ hành chính công cũng không ngoại
lãnh đạo một cách cạnh tranh. lệ. Bên cạnh những điều kiện cần là cạnh
Năm là, kiện toàn bộ máy quản lý khu vực tranh, minh bạch thì điều kiện đủ để có thể
công. Chỉ có thể cung ứng dịch vụ hành hoàn thiện chất lượng dịch vụ hành chính
chính công tốt với một bộ máy quản lý khu công là đội ngũ công chức có trình độ
vực công hoạt động hiệu quả. Vì vậy, cần đổi chuyên môn cao, trung thành và tâm huyết
mới, sắp xếp lại bộ máy quản lý hành chính với sự nghiệp. Bởi lẽ, một trình độ chuyên
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
55
- NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
môn cao sẽ bảo đảm cho các hoạt động chuẩn chất lượng dịch vụ và phí dịch vụ
trong bộ máy vận hành khoa học, chuyên hành chính công. Việc công khai hoá trước
nghiệp và có hệ thống. Một sự trung thành, hết tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu
tâm huyết và đạo đức nghề nghiệp sẽ cho dùng trong việc tiết kiệm thời gian và chi phí
phép người công chức theo đuổi mục tiêu giao dịch, hiểu được mình cần phải làm gì và
của tổ chức, sẵn sàng chịu trách nhiệm về được hưởng những gì, tránh được những
mọi hành vi của bản thân và đảm bảo sự phiền hà, sách nhiễu, thái độ quan liêu, cửa
chính xác, công minh trong thi hành công quyền của cán bộ đơn vị cung cấp dịch vụ
vụ. Với một đội ngũ công chức có phẩm chất công đối với khách hàng. Mặt khác, công
đạo đức tốt, năng lực chuyên môn cao, bộ khai các tiêu chí có vai trò như đối chứng
máy nhà nước có thể tinh giản gọn nhẹ đến pháp quy trong việc cung cấp dịch vụ
mức tối đa mà vẫn đảm bảo được trách hành chính công cụ thể, đảm bảo việc
nhiệm cung ứng dịch vụ công đầy đủ và hiệu cung cấp dịch vụ hành chính công được
quả cho xã hội. Vì vậy, tổ chức bộ máy phải thực hiện đúng theo cam kết và do đó,
được sắp xếp lại một cách khoa học, hợp lý người tiêu dùng có căn cứ tin tưởng vào
theo hướng đa ngành, đa lĩnh vực, và chuyên dịch vụ công họ sử dụng.
môn hóa, tiêu chuẩn hóa công chức. Trước Các biện pháp này cần được thực hiện
hết là các biện pháp nâng cao năng lực đồng bộ trên cơ sở hệ thống pháp luật quy
chuyên môn của cán bộ, công chức, viên định chi tiết, cụ thể. Thực hiện đồng bộ các
chức ngay từ khâu tuyển dụng, tiếp đó là các biện pháp cần thiết trên sẽ đổi mới tổ chức
biện pháp đào tạo, bồi dưỡng và quản lý và hoạt động của Nhà nước, góp phần nâng
công chức. Khuyến khích sự tham gia của cao chất lượng cung ứng dịch vụ hành chính
công chức vào hoạt động quản lý, cần công đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân
tăng cường uỷ quyền và đề cao trách trong điều kiện cải cách hành chính ở Việt
nhiệm cá nhân, xây dựng cơ chế trách Nam hiện nay.
nhiệm và xử lí nghiêm các trường hợp vi Tµi liÖu tham kh¶o:
1. Chu Văn Thành (Chủ biên): Dịch vụ công và xã
phạm pháp luật. Bên cạnh năng lực hội hoá dịch vụ công - Một số vấn đề lý luận và thực
chuyên môn, cần nâng cao phẩm chất, tiễn, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2004.
đạo đức của cán bộ, công chức. 2. Chu Văn Thành (chủ biên): Dịch vụ công – đổi
mới quản lý và tổ chức cung ứng ở Việt Nam hiện nay,
Bảy là, mở rộng áp dụng hệ thống quản lý Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2007.
chất lượng ISO trong cung ứng dịch vụ hành 3. Đinh Văn Ân, Hoàng Thu Hòa: Đổi mới cung ứng
dịch vụ công ở Việt Nam, Nxb Thống kê, Hà Nội, 2006.
chính công, tạo ra một hệ thống tiêu chuẩn để 4. Đặng Khắc Ánh: Dịch vụ công - Tập bài giảng cử
đánh giá cán bộ công chức, đánh giá chất nhân chuyên ngành Quản lý công của Học viện Hành
chính.
lượng của hoạt động cung ứng dịch vụ hành 5. Lê Chi Mai: Cải cách dịch vụ công ở Việt Nam,
chính công cho các tổ chức và công dân. Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2003.
Công khai hoá các tiêu chuẩn cung ứng dịch 6. Lê Chi Mai: Cải cách dịch vụ hành chính công,
Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2007.
vụ công. Điều này cho phép tạo ra môi 7. Ngân hàng Thế giới: Nhà nước trong một thế giới
trường làm việc minh bạch, dân chủ và công đang thay đổi. Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998.
8. David Osborne/Ted Gaebler: Đổi mới hoạt động
bằng trong toàn xã hội. Các tiêu chí được của chính phủ (Reinventing government), Nxb Chính trị
công khai gồm thủ tục hành chính, tiêu Quốc gia, Hà Nội, 1997.
TẠP CHÍ GIÁO DỤC LÝ LUẬN - SỐ 271 (1/2018)
56
nguon tai.lieu . vn
