- Trang Chủ
- Luật học
- Một số nội dung cần lưu ý khi sửa đổi Luật Thanh tra nhằm bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam
Xem mẫu
- BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN LƯU Ý KHI SỬA ĐỔI
LUẬT THANH TRA NHẰM BẢO ĐẢM TÍNH THỐNG NHẤT
TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Nguyễn Nhật Khanh
ThS. NCS. Khoa Luật Hành chính Nhà nước, Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh.
Thông tin bài viết: Tóm tắt:
Từ khóa: Thanh tra, cơ quan Thanh tra là hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm hiệu quả
thanh tra, Luật Thanh tra quản lý nhà nước. Hoạt động thanh tra nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế
năm 2010. quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm
quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm
Lịch sử bài viết: pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp
Nhận bài : 02/11/2021 luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt
Biên tập : 15/12/2021 động QLNN; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ
Duyệt bài : 17/12/2021 quan, tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, qua hơn 10 năm thi hành, Luật Thanh tra
đã bộc lộ những hạn chế nhất định. Do vậy, việc sửa đổi Luật Thanh tra là
hết sức cần thiết để đáp ứng yêu cầu QLNN trong giai đoạn mới. Trong phạm
vi bài viết này, tác giả phân tích một số nội dung cần lưu ý khi sửa đổi Luật
Thanh tra nhằm bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
Article Infomation: Abstract:
Keywords: Inspection; inspection Inspection is an important activity ensuring the effectiveness of state
agencies, Law on Inspection management. Inspection aims to detect the loopholes in management
of 2010. mechanisms, policies and laws, then recommended remedies are proposed to
Article History: the competent state agencies to prevent, detect and handle the law violations;
Received : 02 Nov. 2021 support the state agencies, organizations and individuals in properly
Edited : 15 Dec. 2021 comply with the law; promote the positive factors; increase the effects and
Approved : 17 Dec. 2021 effectiveness of state management activities; and protect the interests of the
state and the rights and legitimate interests of agencies, organizations and
individuals. However, after more than 10 years of enforcement, the Law on
Inspection has revealed certain limitations, so the amendment of the Law on
Inspection is necessary to meet the requirements of state management in the
new period. Within the scope of this article, the author provides an analysis
of a number of contents to be noted during development of the draft Law on
Inspection to ensure consistency in the Vietnamese legal system.
Thanh tra là một hoạt động không thể tra năm 2010 đã tạo cơ sở pháp lý cho tổ
thiếu trong quá trình các chủ thể có thẩm chức và hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, sau
quyền thực hiện chức năng QLNN nhằm hơn 10 năm thi hành, một số quy định của
phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính Luật Thanh tra năm 2010 đã không còn phù
sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà hợp trước những thay đổi nhanh chóng của
nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; đời sống xã hội và yêu cầu phát triển đất
phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi nước trong giai đoạn mới. Điều này đặt ra
phạm pháp luật. Sự ra đời của Luật Thanh nhu cầu sửa đổi Luật Thanh tra năm 2010.
Số 05 (453) - T3/2022 39
- BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
Đứng trước yêu cầu đó, Chính phủ đã tổ tỉnh); ii) Huyện, quận, thị xã, thành
chức soạn thảo Dự thảo sửa đổi Luật Thanh phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố
tra năm 2010 (Dự thảo Luật1). Bên cạnh trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung
những kết quả đạt được, Dự thảo Luật còn là cấp huyện); iii) Xã, phường, thị trấn (sau
có một số hạn chế cần được tiếp tục hoàn đây gọi chung là cấp xã); iv) Đơn vị hành
thiện sau đây: chính - kinh tế đặc biệt.
Thứ nhất, quy định về các cơ quan Theo quy định trên, đơn vị hành chính
thanh tra trong cơ quan hành chính nhà cấp tỉnh gồm có tỉnh và thành phố trực
nước. thuộc trung ương. Như vậy, ở cấp tỉnh sẽ có
Thanh tra tỉnh và Thanh tra thành phố trực
Điều 10 Dự thảo Luật quy định các cơ
thuộc trung ương. Nếu muốn gọi chung
quan thanh tra gồm: i) Cơ quan thanh tra
các cơ quan thanh tra này thì phải gọi là
được thành lập theo cấp hành chính; ii) Cơ
“Thanh tra cấp tỉnh” mới phản ánh đúng
quan thanh tra được thành lập ở cơ quan
cấp đơn vị hành chính. Việc điểm b khoản
quản lý theo ngành, lĩnh vực; iii) Cơ quan
1 Điều 10 Dự thảo Luật sử dụng cụm từ
thanh tra được thành lập ở cơ quan thuộc
“Thanh tra tỉnh” để gọi chung cho Thanh
Chính phủ và cơ quan nhà nước khác để
tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là
thực hiện thanh tra theo quy định của luật
chưa chính xác.
chuyên ngành, yêu cầu quản lý.
Tương tự, đơn vị hành chính cấp huyện
Trong đó, Dự thảo Luật quy định cơ
gồm huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
quan thanh tra được thành lập theo cấp tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc
hành chính bao gồm2: Trung ương. Do vậy, cơ quan thanh tra ở
“a. Thanh tra Chính phủ; cấp này sẽ có Thanh tra huyện, Thanh tra
quận, Thanh tra thị xã, Thanh tra thành
b. Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc
phố thuộc tỉnh và Thanh tra thành phố
Trung ương (sau đây gọi là Thanh tra tỉnh);
thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.
c. Thanh tra quận, huyện, thành phố Tuy nhiên, điểm c khoản 1 Điều 10 Dự
thuộc cấp tỉnh, thành phố thuộc thành thảo Luật lại quy định thiếu “Thanh tra thị
phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi là xã”. Trong khi đó, việc quy định “Thanh
Thanh tra huyện)”. tra thành phố thuộc cấp tỉnh” là không
Đối chiếu quy định nêu trên với Luật Tổ chính xác. Ngoài ra, việc sử dụng thuật
chức chính quyền địa phương năm 2015 ngữ “Thanh tra huyện” để gọi chung cho
đã được sửa đổi, bổ sung năm 2019 (Luật cơ quan Thanh tra ở các đơn vị hành chính
Tổ chức chính quyền địa phương) có thể cấp huyện cũng không đầy đủ. Lẽ ra, nếu
nhận ra một số điểm chưa thống nhất. Cụ viết tắt thì Dự thảo Luật phải dùng cụm từ
thể, Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa “Thanh tra cấp huyện” mới chính xác.
phương quy định các đơn vị hành chính Đối chiếu với các quy định khác của Dự
của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt thảo Luật có thể thấy bản thân văn bản này
Nam gồm: i) Tỉnh, thành phố trực thuộc cũng không có sự thống nhất trong cách quy
Trung ương (sau đây gọi chung là cấp ước khi dùng thuật ngữ. Cụ thể, Điều 6 Dự
1
Dự thảo Luật Thanh tra tháng 3 năm 2022.
2
Khoản 1 Điều 10 Dự thảo Luật.
40 Số 05 (453) - T3/2022
- BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
thảo Luật quy định về trách nhiệm của Thủ do pháp luật quy định của cơ quan thanh
trưởng cơ quan nhà nước như sau: “Thủ tra đối với việc thực hiện chính sách,
tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ
cơ quan ngang bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân quan, tổ chức, cá nhân”. Điều khoản này
dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung cũng quy định “Thanh tra nhà nước bao
ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), Thủ gồm thanh tra hành chính và thanh tra
trưởng cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban chuyên ngành”.
nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân
Theo đó, “Thanh tra hành chính” là
dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
hoạt động xem xét, đánh giá việc thực hiện
tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền
thuộc trung ương (sau đây gọi chung là
hạn được giao của cơ quan, tổ chức, cá
cấp huyện) trong phạm vi nhiệm vụ, quyền
nhân thuộc quyền quản lý của Thủ trưởng
hạn của mình có trách nhiệm tổ chức, chỉ
cơ quan quản lý3, còn “Thanh tra chuyên
đạo hoạt động thanh tra, xử lý kịp thời kết
ngành” là hoạt động xem xét, đánh giá
luận, kiến nghị thanh tra và phải chịu trách
việc chấp hành pháp luật chuyên ngành,
nhiệm trước pháp luật về hành vi, quyết
quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy
định của mình”.
tắc quản lý ngành của cơ quan, tổ chức, cá
Theo điều khoản trên, “Chủ tịch Ủy ban nhân thuộc phạm vi QLNN theo ngành,
nhân dân cấp tỉnh” được dùng để gọi chung lĩnh vực4.
cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành
Tuy nhiên, bên cạnh các hoạt động thanh
phố trực thuộc Trung ương; còn “Chủ tịch
tra được quy định trong Dự thảo Luật nêu
Ủy ban nhân dân cấp huyện” được dùng để
trên, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 đã
gọi chung cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân
được sửa đổi, bổ sung năm 2019 (Luật Cán
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh,
bộ, công chức) còn quy định về một hoạt
thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung
động thanh tra đặc thù đó là “Thanh tra
ương. Như vậy, theo logic này thì Dự thảo
công vụ”. Quy định về thanh tra công vụ
Luật cũng phải sử dụng cụm từ “Thanh
được quy định tại Điều 74 và Điều 75 Luật
tra cấp tỉnh” để gọi chung cho Thanh tra
Cán bộ, công chức.
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, còn
“Thanh tra cấp huyện” dùng để gọi chung Điều 74 Luật Cán bộ, công chức quy
cho Thanh tra huyện, quận, thị xã, thành định phạm vi thanh tra công vụ bao gồm: i)
phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố Thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền
trực thuộc trung ương thì mới bảo đảm tính hạn của cán bộ, công chức theo quy định
thống nhất. của Luật này và các quy định khác có liên
quan và ii) Thanh tra việc thực hiện tuyển
Thứ hai, quy định về hoạt động thanh
dụng, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng, điều
tra công vụ.
động, luân chuyển, biệt phái, miễn nhiệm,
Khoản 1 Điều 2 Dự thảo Luật giải thích đánh giá, thôi việc, nghỉ hưu, khen thưởng,
“Thanh tra nhà nước là là hoạt động xem xử lý kỷ luật công chức, đạo đức, văn hóa
xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục giao tiếp trong thi hành công vụ của công
3
Khoản 2 Điều 2 Dự thảo Luật.
4
Khoản 3 Điều 2 Dự thảo Luật.
Số 05 (453) - T3/2022 41
- BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
chức và các điều kiện bảo đảm cho hoạt thanh tra công vụ có tính chất giống các
động công vụ. Điều 75 Luật Cán bộ, công hoạt động thanh tra quy định tại Dự thảo
chức lại quy định về chủ thể thực hiện hoạt Luật. Trong đó, thanh tra hành chính về
động thanh tra công vụ như sau: i) Thanh tra công vụ bao gồm hoạt động thanh tra liên
bộ, Thanh tra sở, Thanh tra tỉnh, Thanh tra quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền
huyện trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn hạn của cán bộ, công chức còn thành tra
của mình thanh tra việc thực hiện nhiệm chuyên ngành về công vụ bao gồm hoạt
vụ, quyền hạn của cán bộ, công chức và động thanh tra việc thực hiện tuyển dụng,
ii) Thanh tra Bộ Nội vụ, Thanh tra Sở Nội bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng, điều động,
vụ thực hiện chức năng thanh tra chuyên luân chuyển, biệt phái, miễn nhiệm, đánh
ngành trong phạm vi quy định tại khoản 2 giá, thôi việc, nghỉ hưu, khen thưởng, xử
Điều 74 của Luật này. lý kỷ luật công chức, đạo đức, văn hóa giao
Tuy có quy định về phạm vi và chủ tiếp trong thi hành công vụ của công chức
thể thực hiện hoạt động thanh tra công vụ và các điều kiện bảo đảm cho hoạt động
nhưng Luật Cán bộ, công chức lại không công vụ6. Tuy nhiên, sự giải thích này chỉ
đưa ra định nghĩa thế nào là “Thanh tra mang ý nghĩa khoa học chứ không có giá
công vụ”. Trong khi đó, Dự thảo Luật lại trị về mặt pháp lý. Do đó, để bảo đảm sự
không có bất cứ quy định nào để điều chỉnh thống nhất trong quy định giữa Dự thảo
về hoạt động thanh tra đặc thù này. Điều Luật với Luật Cán bộ, công chức, tác giả
này dẫn đến nhiều cách hiểu không thống cho rằng, cần bổ sung quy định trong Luật
nhất trong quá trình thực hiện hoạt động Cán bộ, công chức điều khoản giải thích rõ
thanh tra. thuật ngữ “thanh tra công vụ”, đồng thời
ghi nhận rõ giới hạn thanh tra hành chính
Trước đây, Chính phủ đã từng ban hành về công vụ và thanh tra chuyên ngành về
dự thảo Nghị định về hoạt động thanh tra
công vụ để tránh sự chồng chéo trong việc
công vụ để hướng dẫn hoạt động thanh tra
thực hiện hoạt động thanh tra công vụ của
này. Tuy nhiên, dự thảo Nghị định này đã
các chủ thể có thẩm quyền.
không được thông qua bởi lý do khi tiếp
cận với dự thảo Nghị định trên, không ít Thứ ba, quy định về việc xử lý hành vi
nhà làm luật đã băn khoăn bởi hai lẽ: một không thực hiện yêu cầu, kết luận, quyết
là, về kỹ thuật lập pháp còn thiếu định định xử lý về thanh tra.
nghĩa cụ thể về thanh tra công vụ; hai là, Để thực hiện hoạt động thanh tra có
liệu hoạt động thanh tra công vụ có trùng hiệu quả trên thực tế, bên cạnh nỗ lực của
lặp, chồng chéo với các hoạt động thanh tra các chủ thể có thẩm quyền tiến hành thanh
đã được quy định trong pháp luật thanh tra tra cần phải có sự cộng tác của đối tượng
hay không5? thanh tra, các cá nhân, tổ chức khác có liên
Có ý kiến cho rằng, nếu phân tích kỹ quan trong việc hỗ trợ thực hiện hoạt động
phạm vi thanh tra công vụ tại Điều 74 Luật thanh tra. Do vậy, Dự thảo Luật quy định
Cán bộ, công chức có thể thấy hoạt động về quyền và nghĩa vụ của đối tượng thanh
5
Xuân Hoa, “Vì sao Nghị định về thanh tra công vụ bị dừng?”, http://moj.gov.vn/qt/tintuc/Pages/thong-tin-
khac.aspx?ItemID=1416, truy cập ngày 28/10/2021.
6
Vũ Hương - Thanh tra tỉnh Bến Tre, “Vấn đề về thanh tra công vụ”, http://www.thanhtra.edu.vn/category/
detail/197-van-de-ve-thanh-tra-cong-vu.html, truy cập ngày 29/10/2021.
42 Số 05 (453) - T3/2022
- BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
tra, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá Bộ luật Hình sự năm 2015 đã được sửa
nhân có liên quan trong quá trình tiến hành đổi, bổ sung năm 2017 thì không thấy một
hoạt động thanh tra tại Điều 7. Đối với đối tội danh nào liên quan đến việc đối tượng
tượng thanh tra, Dự thảo Luật quy định chủ thanh tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân không
thể này có nghĩa vụ thực hiện yêu cầu, kiến thực hiện yêu cầu, kết luận, quyết định xử
nghị, quyết định về thanh tra. Trong khi lý về thanh tra. Trong việc xử phạt VPHC,
đó, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên qua tra cứu các văn bản quy phạm pháp
quan đến nội dung thanh tra phải cung cấp luật về vấn đề này, có 02 Nghị định quy
đầy đủ, kịp thời thông tin, tài liệu theo yêu định về xử phạt VPHC đối với các chủ thể
cầu của thành viên Đoàn thanh tra, Trưởng có hành vi “không thực hiện yêu cầu, kết
đoàn thanh tra, Người ra quyết định thanh luận, quyết định xử lý về thanh tra” là Nghị
tra và phải chịu trách nhiệm về tính chính định số 88/2019/NĐ-CP ngày 14/11/2019
xác, trung thực của thông tin, tài liệu đã xử phạt VPHC trong lĩnh vực tiền tệ và
cung cấp. ngân hàng (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định
Trong trường hợp các cơ quan, tổ chức, số 143/2021/NĐ-CP)7 và Nghị định số
cá nhân này không thiện chí phối hợp với 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 xử phạt
các chủ thể có thẩm quyền để thực hiện VPHC trong lĩnh vực đất đai (sửa đổi, bổ
hoạt động thanh tra thì có nguy cơ bị xử lý sung bởi Nghị định số 04/2022/NĐ-CP)8.
theo quy định của pháp luật. Cụ thể, Điều Đối với các lĩnh vực khác như quản lý, sử
89 Dự thảo Luật quy định về xử lý hành vi dụng tài sản nhà nước, thực hành tiết kiệm,
không thực hiện yêu cầu, kết luận, quyết chống lãng phí, dự trữ quốc gia, kho bạc
định xử lý về thanh tra như sau: đối tượng nhà nước; kế toán, kiểm toán độc lập... đều
thanh tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân “có không có quy định xử lý, nếu tài liệu, thông
thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tin yêu cầu cung cấp thuộc lĩnh vực này
thanh tra mà không cung cấp hoặc cung không được cung cấp thực hiện thì cũng
cấp không đầy đủ, chính xác, kịp thời” hoặc không thể xử phạt VPHC theo quy định của
“tiêu hủy tài liệu, vật chứng liên quan đến pháp luật thanh tra.
nội dung thanh tra” hoặc “có trách nhiệm Qua đó có thể thấy rằng, việc xử lý như
thi hành kết luận thanh tra, quyết định xử thế nào đối với các đối tượng thanh tra, cơ
lý về thanh tra mà không thực hiện hoặc quan, tổ chức, cá nhân trong trường hợp
thực hiện không đầy đủ, không kịp thời” thì không thực hiện yêu cầu, kết luận, quyết
tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị định xử lý về thanh tra là vấn đề còn bỏ
xử phạt vi phạm hành chính (VPHC), xử lý ngỏ, điều này gây ra không ít khó khăn cho
kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; các cơ quan chức năng khi xử lý các trường
nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo hợp này trong thực tế, dẫn đến tình trạng
quy định của pháp luật. nhiều hành vi chống đối, cản trở hoặc cố
Tuy nhiên, các quy định này vẫn còn tình không thực hiện yêu cầu, kiến nghị,
rất chung chung, thiếu rõ ràng nên việc áp kết luận thanh tra. Điều này làm cản trở
dụng vào thực tiễn dự kiến sẽ gặp nhiều việc tiến hành thanh tra và gây ảnh hưởng
khó khăn. Đối chiếu với các quy định của không nhỏ tới hiệu quả công tác thanh tra ■
7
Điều 48, 49 Nghị định số 88/2019/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 143/2021/NĐ-CP.
8
Điều 36 Nghị định số 91/2019/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 04/2022/NĐ-CP.
Số 05 (453) - T3/2022 43
nguon tai.lieu . vn
